„KEITJES"
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
DUCRETET10ES1ELLEN
HET NIEUWE SLACHTHUIS
DE EEMLANDER"
PUDS OER ADVERIEHTIÊH met Inbegrip van mb
zijn kleine adverfentiën
F. H. LOMANS
BUITENLAND.
L. J. LUYCX ZOON
„MOOI NEDERLAND"
2be Jaargang No. 118
EEN RONDGANG DOOR DE GEBOUWEN
EEN SCHEEPSRAMP
RADIO!!
S.Duyker
Idea kana ptt pmt t 1—i par «aak mei rratia
*kar>ag le^tn oagtlnkkca) 0.17*. «txondalyka
CDS. a
AMERSF30RTSCH DAGBLAD
ii
OIHECTEUK-UITOEVtlt. A VALKHOFF
BUREAl
ARNHEMSCHE POoRTWAL 1A.
POSTREKENIk* N* 47910. Tki INT «19.
Woensdag 16 November 192?
bewijsnummer, elke regel mee» 0.25. dienstaanb'w
dingen «d Ueldadl^heida-adve tentiën aoo» de HalÉ
der prijs- Vooi handel et» bedrijl bestaan mci
vooidec'igc benalln en voot hei «dvcrtecren bene
circulaire, bevattende de voorwaarden woedt op
aanvraag loccezonden
Gistermiddag werd de pers in de gelegen-
Kei d gesteld een rondgang tc maken door de
geitouwen van het nieuwe openbare slachthuis
aan de Nijverheidsstraat onder leiding van den
directeur van Openbare Werken, den heer Ir.
Be It men, en den architect van het slachthuis,
den heer G. J. Adriaans. Uit den aard der zaak
zullen wij bij het neerschrijven van onze bevin
dingen ons niet verdiepen in architectonische
beschouwingen en evenmin ingaan op de wijze
van exploitatie van het abattoir. Het pers-be
zoek diende trouwens ook uitsluitend de inrich
ting van het gebouwen-complex. In de volgende
regelen zullen wij het dan ook slechts daarover
hebben.
Dc hoofdingang van het slachthuis is gelegen
aan de Nijverheidsstraat. Is men deze ingang
binnengetreden, don ziet men ter linker- cn
rechterzijde terstond twee gebouwen, in hoofd
zaak bestemd voor administratieve doeleinden.
Links heeft men allereerst de casso, waar dc
6lagcrs hun slachtkaorljes in ontvangst kunnen
nemen, na het verschuldigde slachtgcld te heb
ben voldaan. Onmiddellijk daaraan grenst een
portiersloge, gevolgd door een lokaal voor de
administratie, archief cn toiletten. Aan de an
dere zijde van de gang bevindt zich de ruime
directeurskamer, van waaruit men het geheel c
voorplein kan overzien. Naast deze kamer is
een ruimte beschikboar als vergaderzaal, even
tueel ook geschikt voor vertrek van den
adjunct-directeur. Het gebouw wordt afgeslo
ten door een groot laboratorium, waaraan een
?>roedkamer grenst voor het broedstoven van
bacterieën, waar bacteriecn gekweekt worden
voor rein-cultuur en veterinair onderzoek. Ver
der bevat het laboratorium een zuurkost, een
plaats voor een centrifuge, enz.
Rechts van den hoofdingang bevindt zich
ftveneens een gebouw voor administratieve
diensten, een hol voor het publiek met een
tweetal loketten, resp. voor de rijkscommiezen
4»n voor den keurmeester. Hetzelfde gebouw be
vat echter ook een keurlokaal voor ingevoerd,
fn hoofdzaak bevroren vleesch. Deze keuring
gitaat dus geheel buiten die van het slochtveo
Achter dit gebouwtje is het stalgebouw gelegen
met boxen voor paarden, kalveren, koeien, enz
Boven deze stallen een kleine hooizolder.
Thans het hoofdgebouw. In de eerste plaats
de groote slachthal, die afmetingen heeft van
15 X 20 meter. In deze slachthal bevinden
zich zeven slachtspreiders voor groot vee be
nevens een tweetal slachtplaatsen voor kalve
ren, schapen en ander klein vee. Onder de
spreiders wordt het vee afgeslacht. De maag
en de darmen worden eruit genomen, zoodat
slechts het vlccsch overblijft. Door ccen ver
nuftige constructie van de lier-hijschinrichting
wordt het afgeslachte vee naar boven ge-
heschen, waarna het door passende haken te
recht komt op de transportbaan. Deze trans
portbanen loopen door nagenoeg alle afdeelin-
gen, waardoor een gemakkelijk en vlot transport
mogelijk is. Langs deje transportbaan wordt het
vleesch naar een weeginrichting gebracht, waar
na het komt in de z.g.n. hangruimte. In d©
groote slachthal bevinden zich verder nog ver
schillende tafels cn bakken. Wij noemen daar
van de vetbakken, de reuzeltofels, de afvalbak
ken, enz. Vermeldenswaardig zijn nog de bak-
xvagens voor afgekeurd vleesch. De constructie
van deze wagens is zoodanig, dat het afge
keurde vleesch op tweeërlei manieren in de bak
gedeponeerd kan worden, doch wanneer het
zich eenmaal in die bak bevindt, kan het er
niet meer uit. Hierdoor wordt dus voorkomen
dat afgekeurd vleesch bij abuis weer tusschen
goed vleesch kan komen.
Wij noemden terloops reeds de hangruimte
Hierin komt het vleesch uit de slachthal, voor-
dot het naar de koelhuizen gaat. De hang
ruimte is 8X29 meter en biedt ruim plaats
voor een groote voorraad vleesch. Wij gaan
echter thans eerst nog even terug naar de
slachthak In de onmiddellijke nabijheid daar
van zien we een kleine ruimte bestemd voor den
ritucelen slager en diens ingrediënten. Verder
doorloopende krijgt men het z.g.n. penshuis, een
ruimte waar de pens gescheiden wordt van de
darmen. Dc darmen korrten in de naastliggende
darmwosscherij met groote waschbakken bene
vens een broeiinrichting, waarin een tempera
tuur van 60 a 70 graden C. Deze temperatuur
wordt verkregen door stoom, dac in den bodem
van de kuip wordt toegevoerd, zoodat van de
warmtebron niets verloren gaat. Wat in deze
ruimte is afgewerkt, kan door een buitendeur
terstond naar buiten worden gebracht. Ter-
etond hieraan grenzende vindt men een waschlo-
kaol voor personeel alsmede een schaftlokaal
en een kleedkamer, benevens een ruimte be
stemd voor betalingen. Ook voor een toiletin
richting is hier op voldoende wijze zorg gedra
gen.
Naast de slachthal voor koeien enz. moet de
varkensslachterij, eveneens 15X20 meter ge
noemd worden. Om een duidelijk begrip van
het geheel te krijgen, gaan we echter eerst
even naar buiten. De varkens komen n.l. langs
een glooiende, betrekkelijk smalle opgang hel
gebouw binnen. Zij komen dan in een stalruim-
te, waarin zich meerdere boxen bevinden. Do
afsluiting van deze boxen door middel van ijze
ren hekken is uiterst praktisch. De dieren wor
den daardoor gedwongen den weg te volgen
die zij moeten om in de voor hen bestemdo box
terecht te komen. Vanuit dc stalruimte is even
eens met ijzeren hekken afgesloten een loop
gang gemaakt met twee ingangen naar de var
kensslachterij. Deze loopgong kan ook buiten
het stclgcbouwtje om, rechtstreeks van buiten
af bereikt worden. Thans gaan we weer terug
naar de varkensslachterij bij den ingang van dc
bovengenoemde loopgong. Uit deze loopgang,
waardoor de varkens slechts één voor écn kun
nen loopen, komt het dier in een zeer vernauwd
gedeelte waar het nauwelijks tusschen kan. Ia
het hier oangekomen, dan wordt door middel
van een hefboom de losse bodem van dit ge
deelte weggeslagen cn het varken zit klem tus
schen de nauwe zijwonden. Hier wordt het diei
met de percuteur gedood, waarna het, nadat
het gestoken is door een mcchonische inrich
ting in de broeikuip wordt geworpen. Na op
een lange tofelvlakte te zijn afgeslacht gaat het
langs de transportbaan, via een weegschaal
weer naar de reeds genoemde hangruimte. In
de varkensslachterij komen echter ook varkens,
bestemd voor de export. Na de behandeling in
de broeikuip komen deze in een schroeioven,
waarin een hel vuur van door stoom gespoten
ruwe petroleum brandt. Hierin blijft het varken
een 10-tol seconden hangen, waarna het er ge
heel zwart geschroeid uitkomt. Dit onoogelijke
gezicht duurt echter slechts één oogenblik, want
vlak naast de schroeioven is een sprociinrich-
ting aangebracht, waor al het zwart vee wordt
afgespoeld. Het dier wordt daarna in de slacht
hal verder afgeslacht en gaat wederom langs de
nergens ontbrekende transportboon naar de
hangruimte en vandoor weer naar het expoit-
koolhuis.
Wij gaan thans weer door de hangruimte,
die met een breede jolouzie-deur uitkomt op dc
binnenploats en komen dan in de aan deze
ruimte grenzende koelhuizen. Het woord
i duidt reeds aan dat de temperatuur in deze
opartementen vet re is van onze huiskamer-
warmte. Het z.g n. voor-koelhuis wordt steeds
gehouden op een temperatuur van 5 tot 7
graden, terwijl het eigenlijke koelhuis een
temperotuur kan krijgen van 2 graden onder
0, d.w.z. twee gTaden vorst. Door een pers
koker wordt de koude lucht in deze ruimten
gebracht, terwijl door een zuigkoker de afge
werkte lucht weer wordt teruggetrokken Zoo
als te begrijpen is, moesten speciale voor
zorgen genomen worden, om deze temperatuur
constant te kunnen houden. In verband daar
mede zijn de deuren, die van de hangruimte
toegang geven tot de koelhuizen niet minder
dan 25 c.M. dik De muren hebben maar even
tjes een dikte van plm 70 c.M. Zoowel in
deuren als in de muren bevindt zich een iso-
I leerende leag kurk van 12 c.M. Vermeld zij
I hier neg, dat zich in het koelhuis 71 afgeslo-
ten cellen bevinden en dat door een schuif in
I de koude lucht-toevoer twee derde van het
koelhuis uitgeschakeld kan worden, welke kou-
de lucht dan gebruikt kan worden voor het
voor-koelhuis, dat dan iets meer gekoeld ken
worden Vermeldenswaard is nog, dat de
koude litchttoevoei 24O0C M3 per uur be-
draagt Het voor koelhuis heeft een grootte
van 8X 17 Meter; het eigenliike koelhuis II
X 24 Meter. In de onmiddelijke nabijheid is
ook het export-koelhuis gelegen, bestemd voor
varkens voor de baconzouterij. Uit het export
koelhuis wordt het varken langs de transport
baan naar de lift gevoerd, die het een verdie
ping hooger brengt, waor de baconzouterij is
gelegen. Hier wordt het vleesch gepekeld. De
inrichting hiervoor bestaat uit een soort in-
jectie-apparoat, dot in het vleesch gestoken
wordt, weama door een reeks gaatjes in het
Instrument de pekel onder een druk van 6
atmosfeer in het vleesch gespoten wordt,
j Voorts bevinden zich hier 16 peke'bakken,
I ieder van plm. 6 M5. inhoud, terwijl de tcm-
peratuuT hier 5 tot 7 graden telt Waar dit
I de eenige koelruimte is, waai met daglicht
I wordt gewerkt, moesten de ramen drie-dub- j
bel zijn. Het binnenste venster is gemaakt van
z.g.n. prisma glasj waardoor het licht, dat van
buiten af uit den aard der zook onder een
hoek invalt, near binnen horizontaal wordt
uitgespreid, zoodot men in deze ruimte over
al evenveel licht heeft. Verder vinden we in
deze afdeeling nog een ruimte, bestemd voor
hammen zouten, die naar ons werd medege
deeld, reeds verhuurd is aan de firma No-
cck.
In den loop van onze rondgang noemden we
reeds enkele bokken met warmwater voor
wosschcn en spoelen. De hiervoor benoodig-
dc stooom wordt verkregen uit twee vrij lig
gende, geisolecrde ketels, die zijn opgesteld in
bet ketelhuis. Daarachter bevindt zich dc
koelinstallatie. Deze bestaat uit een horizon
tale compressor, met een capaciteit van 85000
calorieën, die opgevoerd kan worden tot
110.000 cal. cn een verticale compressor van
80.000 cal. met een maximum capaciteit van
95.000 col. Tezamen kan dus een capaciteit
van 200.000 calorieën verkregen worden. Wij
zulen niet verder ingaan of bet tcchnsche
gedeelte van de werking dezer koelinrichting,
doch volstaan met tc vermelden dot vanuit
deze ruimte de gchcele electrischec stoom-,
water- en koelinstallatie wordt bediend. Zelfs
kun men hier nagaan of ergens in dc koelhui
zen b.v. vergeten is het clectrisch licht uit
te draoien. Tevens vindt men hier nog een
kleine werkplaats voor diverse werkzaamhe
den. Merkwaardig is het, dat wij hier een
klein portaaltje aantroffen van niet meer dan
een vierkante meter, waarop drie naar bïn-
nenslaande deuren uitkomen. Dit was voor
geschreven door dc veiligheids-inspectie, zoo
vertelde men ons
Wij steken thans weer een gedeelte van de
binnerplaats over langs dc transportbaan die
naar het laad- en losperron loopt. Hier is het
eindpunt van de spoorlijn, die langs de Nij
verheidsstraat is gelegd naar hot rangeerter
rein bij den Soestcrweg. Geheel afgescheiden
van het eigenlijke slachthuis, tegenover het
terrein van de reinigingsdienst, is de nood-
slachtplaats gelegen, met aangrenzende stere-
l'sotie-ruimte en zijn vrij-bonk. Ook bevindt
zich hier een cadaverhuis voor afgekeurd vee.
In een opart gebouwtje is dc huidenzoutcrij
gevestigd van de Amsterdamsche Huidenclub.
Wij zijn hiermede gekomen aan het eind
van onze rondwandoling door dit uitgebreide
gebouwencomplex. En wanneer wij thans het
geheel overzren. mogen wij tot de conclusie
komen, dat Amersfoort een slachthuis heeft
gekregen, der stad in alle opzichten waardig.
De inrichting is zonder voorbehoud praktisch
en doelmatig. Van een overbodige luxe heb
ben wij bij onze bezichtiging der verschillen
de afdeelingen niets kunnen bemerken. Alles
wat er is, lokalen, instrumenten en verdere
benoodlghedcn heeft zijn nut en zijn noodig,
indien men wil beweren, dat een slachthuis
goed geoutilleerd is. En ons neuwe slacht
huis is dat zeer zeker
Wij endgen tenslotte met te vermelden,
dat alle afdeelingen ruim voorzien zijn van
licht en lucht, terwijl alle gebotrwen centraal-
vcrwarmd z"n.
in het
In NOVEMBER voor een ieder gratis een „Keitje"
120 DOODEN
Het kustschip „Tukarom" zou in een orkaan
op zestig mijl afstand van Bombay zijn ver
gaan. Honderdvijfendertig opvorenden zouden
zijn verdronkenslechts zeven zijn gered.
Nader wordt uit Bombay gemeld, dat het
totaal aantal dooden bij dc schipbreuk van de
Toekerar» 120 personen bedraagt.
DE CARLISTISCHE
BEWEGING
MANOILESCU VRIJGESPROKEN
P a r ij s, 15 Nov. (H. N.) Noor uit Boekarest
wordt gemeld, is het proces tegen den vroo
I geren Roemeenschen staatssecretaris Manoi-
lcscu, dat verscheidene dogen heeft geduurd,
vannacht met vrijspraak voor den beklaagde,
geëindi^l. Deze beslissing werd met 3 tegen
2 stemmen genomen. Manoilescu werd o.a
verdedigd door den vrocgeren eersten minis
ter generaal Avcrescu, die thans de leider dei
oppositie is. Deze wees er o.a. op, dat Manoi
lescu niets anders heeft willen doen don dc
terugkeer van prins Carol mogelijk maken.
Manoilescu is na de uitspraak terstond op
vrije voeten gesteld.
UTfl.ST .AAT 15 - TEL. 483
Wij vertegenwoo digen de bekende
Dipl. T'aatsch.
t.b.d. Toonkunst
PIANO's en
ORGELS
Havik 29 Tel. 773
DE ONTPLOFFING TE
PITTSBURG
EEN ONTZETTENDE SCHADE
DE ZIEKENHUIZEN VOL
Uit Pittsburg- wordt gemeld, dat de oorzaak
van de ontploffing van den geshouder nog
niet precies bekend is. Men neemt echter aan,
dat zij is veroorzaakt door een arbeider, die
bezig was aan den gashouder een herstelling
te verrichten met behulp van acetyleenvlam-
mcn. De schade is geweldig Haast alle ruiten
op een mijl afstands zijn gesprongen, terwijl
een aantal fabrieken en andere groote gebou
wen volkomen verwoest is. De straten gele
ken op wegen, die door granaten omgewoeld
waicn in ccn oor.ogsterrein. De kraoht. van de
ontploffing was zoo groot, dat gedeelten van
dc stalen stutten van den gashouder, tei
zwaarte van honderden tonnen, verscheidene
honderden meters weiden weggeslingerd. Do
overstroomde stroten werden bezaaid met
overblijfselen, die de moeilijkheden aanzien
lijk vergrootten. In een uur tijds werden drie
groote hospitalen met slachtoffers bevolkt.
Zooveel slachtoffers kwamen één hospitaal
binnen, dat de treden lïedekt waren met bloed
EEN INTERNATIONALE OPLICHTER.
Een oplichter, op wien de aandacht der po„
litic gevestigd was door de politie van Kopen
hagen, Rome, Brussel en van verschillende
Ncderlflndsche steden, de 36-jarige in Perzië
geboren Zigeuner Wo-chinski, is te Berlijn
gearresteerd De man verscheen herhaaldelijk
in banken of winkels om groote bankbiljetten
te laten wisselen Bij deze gelegenheid stol hij
wat hij krijgen kon.
DIENSTBODE VERMOORDT VIER
FUNDEREN.
1 e Kerorven cn St. Thégonnec (Bretagne)
heeft, naar de Tel. meldt, een bejaarde dienst
bode op een boerderij, terwijl de boer en
boerin naar de mis waren, hun vier kinderen,
zeven, zes, vier en anderhalf j-aar oud, met
messteken gedood. Daarna gaf de mocdene-
res zichzelf bij den burgemeester aan. Zij zei-
de „in een toestand van verstandsverbijstering
gehandeld te hebben, maar toonde niet de
minste wroeging en blijft volmaakt kalm, ter
wijl de ouders, krankzinnig van smart, niei
in staat zijn om bij het onderzoek der politie
helpen.
DE AARDBEVING IN CHILI.
Aanzienlijke schade.
In verschillende streken van Chili heeft de
aardbeving van Maandag belangrijke schade
aangericht, o.a. in de steden Serena en Ovullc.
SNEEUW EN KOU IN DE BALTISCHE
LANDEN.
Te Berlijn is Dinsdagnacht de eerste sneeuw
van het jaar gevallen, die vooral in de voor
steden lang bleef liggen. Uit de Oostelijke
randstaten (Estland cn Letland) wordt een
groote koude, gepaard met zwaren sneeuwval,
gemeld, zoodat de sneltrein uit Berlijn dicht
bij Riga in de sneeuw bleef steken. Ook de
trein RigaMoskou kon niet verder.
LIEFDESDRAMA.
In de nabijheid van Stuhl-Weisseriburg heeft
blijkens een telegram uit Boedapest, de mon
teur Gal uit laatstgenoemde stad, zijn vroe
gere verloofde, haar nieuwen vereerder en
nog een jonger» man doodgeschoten, waarna
hij zichzelf van het leven beroofde.
NOODWEER rN ZU1D-TIROL.
Overslroomingcn.
Zuid-Tirol is opnieuw door noodweer be
zocht Bij Vilpian brok de Etsch op drie plaat
sen door een dom heen. Een groot aantal ge
bouwen in deze plaats staan tot aan de eerste
verdieping onder water Dc plaats Mittenwald
ii volkomen door het hooge water ingesloten
Het verkeer met vele plaatsen is verbroken.
DE FRANSCHE SENAAT EN DE
O. S. 1928.
Het crediet goedgekeurd.
De Fransche Senaat heeft na een krachtige
inleiding van Herriot het crediet van
2.000.000 francs, bestemd voor de deelneming
j aar. de Olympische Spelen te Amsterdam, met
«lechta één «tem tegen goedgekeurd.
Langeslraat 49 - Telefoon 193
Vraagt onze reclameplaat es
Zeer interessant voor
Jongens en Meisjes.
DE DUITSCH-OOSTENRIJK-
SCHE BETREKKINGEN
DE CULTUULGEMEENSCHAP
TUSSCHEN BEIDE LANDEN
MARX EN STRESEMANN
VOEREN 'T WOORD
Bij een receptie in het Duitsche gezantschap
te Weenen heeft de Duitsche rijkskanselier,
j dr. Marx, een rede gehouden, waarin hij o. nv.
betoogde, dot het doel van zijn reis niet is het
1 bereiken van politieke doeleinden, maar dut
dit bezoek alleen uitdrukking wil geven aan do
gevoelens van het geheele Duitsche volk. Wij
willen den nadruk leggen op onze vriendschap
pelijke betrekkingen, aldus dr. Marx. Het Duit
sche volk moet eensgezind zijn, ten eiftde zich
tc kunnen handhaven. De Duitschers te Wee
nen hebben de bijzondere taak de banden tus
schen het Duitsche volk in Duitschland en het
Duitsche volk in Oostenrijk te versterken. Wij
gaan een nieuwen tijd tegemoet, zoo vervolg
de de rijkskanselier, een tijd, waarin de volken
nier meer zullen leeren wapens te smeden,
maar waarin de cultureele ontwikkeling moet
worden ontplooid.
In een onderhoud met persvertegenwoordi
gers heeft dr. Stre-semann de aandacht geves
tigd op de nauwe cultureele betrekkingen tus
schen Duitschland en Oostenrijk. Sprekend
over de afschaffing van het pasvisum tusschen
Duitschland en Oostenrijk, zeide de minister,
dat de pasvisa tusschen alle landen der aarde
hoe eer hoe beter moeten worden afgeschaft.
De beste waarborg voor het handhaven van
den viede is het bestrijden van wantrouwen
♦usschen de naties.
Achter de vredespolitiek van Duitschland
siaat de overgroote meerderheid der partijen,
fen aanzien van het Dawesplon zcide Strese-
mann, dot de rijksregcering evenals tot dusver
de verplichtingen van het Dawesplan zal na
komen. Hiermede en met de vredesgedochte is
echter een verdere bzetting van Duitsch grond
gebied noch logisch, noch moreel vereenig-
baar.
Ten slotte verklaarde Stresemonn, dat tot de
organisatie van den vrede ook behoort het be
strijden van het organiseeren van den oorlog.
Als Locarno een symbool is voor het uitsluiter
van oorlog en geweld, dan is het te wenschcn,
dat de daarmede betreden weg tot een Locanv»
voor alle vol'-cn l°iden zal.
HEI GEVAL-MÖLLER.
Op het Maandag gehouden college van den
Berlijnschen prof. v. Möller, die ter verantwoor
ding is geroepen wegens tegen de Pruisische
regeering en de republiek gerichte ui.latingen,
zijn nieuwe incidenten voorgevallen. Toen hij
begon te spreken, werden zijn woorden door 't
getrappel van een gedeelte van het auditorium
onverstaanbaar gemaaktde andere aanwezi
gen beantwoordden dit met een tegen-demon
stratie Dit herhaalde zich eenige malen, totdat
v. Möller ten slotte zijn pogingen om zich ver
staanbaar te maken opgaf.
Daar de mondelinge ondervraging van von
Möller op het departement van onderwijs geen
duidelijk beeld van de zaak had opgeleveid,
is hem verzocht een schriftelijke verklaring in
te dienen.
