REDE MR. HEEMSKERK
GEEN POLITIEKE VOORSPELLINGEN
DE VACCINEDWANG
Voor dc Centrale A.-R. Kies vereeniging
„Nederland cn Oranje" heeft Vrijdagavond de
mi-nister van Staat Z.Exc. mr. Th. Heemskerk
5n een der zalen van Bellevue te Amsterdam
een politieke rede uitgesproken.
De heer Heemskerk, met applaus begroet,
ving zijn rede aan met te zeggen, dat hij niet
gekomen was om politieke voorspellingen te
doen. Spr. herinnerde aan de vroegere extra*
parlementaire kabinetten, welke ons land ge
kend heeft, en hij verklaarde dat niet te zeggen
valt, wanneer aan den huidigen bewindsvorm
een einde zal komen en de coalitie hersteld zal
worden. Spr. herinnerde aan dc beginselen der
anti-revolutionaire partij en academisch zette
hij uiteen wat men te verstaan heeft onder het
regeeren van de overheid bij de gratie Gods en
wat daaruit volgt voor de democratie en voor
recht en vrijheid. In dit verband merkte hij
onder meer op, dat op den rechtsgrondslag van
regeeren der overheid bij de gratie Gods de
schoolstrijd is opgelost cn het anti-revolutio
naire volksdeel geestelijk, maatschappelijk en
wetenschappelijk de plaats heeft ingenomen,
welke het toekomt. Het anti-revolutionair be
ginsel kant zich tegen volks-, staats- en arbei-
ders-souvereiniteit. Het zegt, dat om de maat
schappij de overheid is ingesteld, teneinde de
goddelijke verordeningen in die maatschappij
te handhaven.
Spr. maakte vervolgens een „uitstapje" naar
de vaccine-dwong. Wij kanten ons hiertegen,
omdat niet wetenschappelijk vaststaat, wat et
in het lichaam door vaccinatie gebeurt, omdat
men alleen maar kennis draagt van enkele
uiterlijke feiten. En nu moet het opschortings
jaar van den indirecten vaccine-dwang dienen
om dc wetenschappelijke oplossing te vinden
Spr. gelooft, dat men in een jaar niet vinden
zal, wat in 150 jaren niet is geschied.
Tot de kern van zijn onderwerp terugkeeren-
de, zeide spreker dat de gratie Gods ook geldt
voor de democratie. Daarom is het van belang,
dat de A.-R. Partij het karakter blijft houden
van een volkspartij. Steunende op de verschil
lende volkslagen en strevende naar onderlinge
overeenkomst. Een bespreking van de kwestie
der verhouding tusschen Kerk en Staat vormde
het laatste deel van sprekers rede, aan het
einde waarvan hij een langdurig applaus in
ontvangst had te nemen.
Na gebed ging de vergadering uiteen.
KON. BESLUITEN.
Bij K. B. is, te rekenen van 1 Januari 1028,
aan den commies der Postearijcn en Telegrafie
J. P. H. Reyne op zijn verzoek als zoodanig
eervol ontslag verleend.
H. M. DE KONINGIN-MOEDER.
Hulde van de Nederlandscho
vrouwen.
De inzameling voor het huldeblijk zal eerst
plaats hebben in Mei. De regeling hiervan,
in overleg met de echtgenooten van de Com
missarissen der Koningin en de echtgenooten
der burgemeesters van Amsterdam, Rotterdam
en Den Haag, is nog in voorbereiding.
ZIEKENHUISWEZEN.
Tot directrice van het Wilhelmina-zieken-
huis te Assen is benoemd zuster L. H. van
der Sleen te Haarlem.
Aan rpej. S. G. Heidema is met ingang
van 1 Maart, wegens opheffing van haar func
tie, eervol ontslag verleend als directrice van
het academisch ziekenhuis te Leiden.
EEN NATUURGENEESKUNDIGE.
Tegen de natuurgeneeskundige, mevr. H. uit
Rotterdam, die één dog per week, de markt
dag, zitting houdt te Zwolle, is aldaar proces-
verhaal opgemaakt wegens het onbevoegd uit
oefenen van de geneeskunde.
MINISTER SLOTEMAKER NAAR ASSEN.
De minister van Arbeid, Handel en Nijver
heid is voornemens zich 25 dezer met den
directeur-generaal van de Volksgezondheid
naar Assen te begeven voor nadere bespreking
van sociaal-hygiënische aangelegenheden, in
het bijzonder van de volkhuisvesting in de
veenstreek.
De minister zal daarna met den directeur-
generaal een bezoek aan Schoterland en om
streken brengen in verband met den toestand
van de volkhuisvesting aldaar.
De inspecteur van de volksgezondheid ii
Liebcrt te Leeuwarden zal de heeren vergezel
len.
DOOR AUTO'S AANGEREDEN.
Zaterdagavond is de 21-jarige landarbeider
J. Vonk uit Katwijk aan den Rijn op den Leid-
schen straatweg nabij Rijnhoeve te Oegstgeest,
tenvijl hij op een fiets reed, door een auto
aangereden, bestuurd door den heer D. N. uit
Rijnsburg. Vonk kreeg een hersenschudding,
een hoofdwond en een armbreuk. In ernstigen
toestand is hij naar het St. Elizabethszieken-
huis te Leiden overgebracht.
Zaterdagmiddag is te Wassenaar de 8-
jarige R., tenvijl hij de straat wilde oversteken,
door een vrachtauto aangereden.. In ernstiger,
toestand is hij opgenomen en naar het acade
misch ziekenhuis te Leiden overgebracht.
TWEE STICHTINGEN.
Het ligt in de bedoeling van de het vorige
jaar opgerichte Friesohe Vereeniging van
Christelijke Verzorging en Verpleging van
Krankzinnigen en Zwakzinnigen om in de ge
meente Gaasterland een gesticht op te rich
ten.
De vereeniging gaat uit van het beginsel
van samenwerking tusschen Nederlandsch
Hervormden en Gereformeerden op voet van
gelijkheid.
Wijlen jkvr. J. F. Sandberg van Oiterterp
heeft de Antoinette van Boelens-stichting in
het leven geroepen, ten doel hebbend dames
uit den gegoeden stand bijstand te verleenen.
Het beheer van haar goederen, het buiten Oi
terterp en de mooie bosschen, heeft zij onder
toezicht van de Vereeniging tot behoud van
Natuurmonumenten gesteld.
DE HOLLANDSCHE MOLENS
MINISTERIEELE AANSCHRIJVING AAN
GED. STATEN VAN GELDERLAND
DE UITVINDING VAN
DEN HEER DEKKER
Gedeputeerde Staten van Gelderland hebben
ter kennis van de dijks-, polder- en water
schapsbesturen gebracht een tot hun college
gerichte aanschrijving van den minister van
waterstaat, waarin er de aandacht op wordt
gevestigd, dat de Vereeniging „De Holland*-
sche Molen" de instandhouding van den wind
molen met behoud van zijn uiterlijk bepleit,
niet alleen uit schoonheidsoverwegingen, maat
bepaaldelijk in den laatsten tijd ook om econo
mische redenen. De molenmaker Dekker heeft,
naar het oordeel der Vereeniging een voor
beeld gegeven van een verbetering van een
windmolen, n.l. bij den molen van den polder
Waardenburg (Geld.). De minister deelt mede,
dat hij dezen molen heeft bezichtigd en dat de
uitkomsten van de verbeterde inrichting van
den molen zullen worden nagegaan en dat de
mogelijkheid van verdere verbetering daarvan
in onderzoek blijft. Er werden van andere zijde
bezwaren tegen de uitvinding van den heer
Dekker aangevoerd.
Vooralsnog vindt de minister geen aanlei
ding om in dezen partij te kiezen. Het komt
Z.Ex. evenwel zeer gewenscht voor, dat bij
plannen voor vervanging van bestaande drijf
kracht of bij de keuze van drijfkracht vooi
nieuwe bemalingen geen beslissing wordt ge
nomen dan nadat ook kennis is genomen van
hetgeen de vereeniging „De Hollandsche Mo
len" ter zake heeft verricht en nog doet.
Eenigen tijd geleden heeft de minister van
waterstaat reeds een aanschrijving met betrek
king tot deze zaak gericht aan de Gedepu
teerde Staten van Zuid-Holland.
HET ONDERZOEK NAAR
DUMPINGSVERSCHIJNSELEN.
Voortaan toevertrouwd oon de
commissie voor de Economi
sche politiek.
Op de vragen van den heer Kortenhorst be
treffende het instellen van een onderzoek van
regeeringswege naar de dumpingsverschijnse-
len hier te lande, antwoordt de minister van
Arbeid, H. en N., dat het bedoelde besluit van
den Nijverheidsraad hem bekend is en voorts
dat, de commissie uit de Commissie voor de
Economische Politiek in haar voor enkele da
gen gehouden vergadering besloten heeft, het
onderzoek naar dc dumpingverschijnselen thans
zoo spoedig mogelijk zelf ter hand te nemen.
HOOG WATER.
De was van de Mans.
Men seint ons uit RoermondHet water der
Maas is door de hevige regens der laatste
dagen aanzienlijk gewassen. De uiterwaarden
staan gedeeltelijk onder water.
AANGEREDEN.
Onfortuinlijke reizigers.
Op de Boompjes te Rotterdam zijn gisteren
avond de heer en mevrouw M. D. K., wonende
te Bognor (Engeland), toen zij zich naar de
Batavierboot wilden begeven, aangordden door
een van den oprit van de de Willemsbrug ko
mende vrachtauto. De heer K bekwam een
wonde boven het linkeroog; de 27-jnrige me
vrouw K. werd gekwetst aan het hoofd, een
harer beencn en bekwam eene nbfraetvnir. Zij
is in het ziekenhuis aan den Coolsingel ter
verpleging opgenomen.
GASONTPLOFFING.
Ernstige materieele schade.
Gisterenmiddag omstreeks kwart voor drie
waren in het benedenhuis Vaillar.tloan 391 te
den Haag bewoond door de familie B., eenige
werklieden der gemeente-gasfabriek bezig met
een reparatie aan de gasleiding. Eén der lei
dingbuizen was doorgeroest, waardoor veel
gas ontsnapte, dat terecht kwam in oen ka
mer, waar een haard brandde Zoodra het gas
met het vuur in aanraking kwam, ontstond
een hevige ontploffing, die gelukkig geen per
soonlijke ongelukken ten gevolge had, maar
wel groote materieele schade teweeg bracht
Een muur tusschen twee kamers is geheel
weggeslagen cn alle ruiten van het huis werden
stukgeslagen, ook in de bovenétages. Ook
verder in de straat werden vele ruiten ver
nield.
De familie B. was tijdens de ontploffing af
wezig, zoodat de brandweer zich door inklim
ming toegang moest verschaffen Het begin
van° brand, dat ontstond, was spoedig ge-
bluscht.
Een kanarievogel, die in de kamer stond,
heeft bij de ontploffing het leven gelaten.
HET COLLEGE VAN B. EN W. TE
ROTTERDAM.
Het einde der Vrijheidsbonds
kwestie.
Na de wethoudersverkiezing in September
is er eenig geharrewar ontstaan tusschen de
rechterzijde en den Vrijheidsbond naar aan
leiding van verklaringen omtrent de redenen,
die den Vrijheidsbond zouden hebben bewogen
om zijn standpunt inzake het aanvaarden van
een wethouderszetel te wijzigen. Was die hou
ding eerst afwijzend, later heeft de Vrijheids
bond besloten den zetel voor Onderwijs te
aanvaarden toen het waarschijnlijk leek dat
er een tweede roomsche wethouder zitting zou
nemen in het college.
Bij de algemeene beschouwingen over de
begrooting is het geschil aangevoerd zonder
dat het tot oplossing kwam.
Thans publiceeren de Vrijheidsbond en de
rechtsche raadsclub de correspondentie, die
sindsdien gevoerd is.
De laatste deelt mede, dat zij nimmer de
stelling mag aanvaarden dat een man van
rechts, of in het bijzonder een roomsch-katho'
liek den zetel van Onderwijs niet zou mogen
bezitten.
Zij ziet er evenwel geen gemeentebelang in
den Vrijheidsbond te vragen zijn zetel in het
college van B. cn W. ter beschikking te stel
len.
VERDUISTERING
DE CENTRALE SU1KER-MY. VOOR
MINSTENS F 40000 BENADEELD
ONREGELMATIGHEDEN
SINDS 1921
De Rotterdamsche rechtbank heeft de straf
zaak behandeld tegen een 26-jarigen kantoor
bediende, die heeft terecht gestaan ter zake
van verduistering in dienstbetrekking.
De dagvaarding legt den verdachte in de
eerste plaats ten laste, dat hij eind Augustus
1926 20 balen suiker a 100 K.G., welke suiker
bij ais bediende van het depot Rotterdam van
de N.V. Centrale Suiker Maatschappij te Am
sterdam onder zich had, of de geldelijke op
brengst van den verkoop van deze suiker aan
H. Landheer te Schiedam, ten bedrage van
1035 zou hebben verduisterd. Voorts zou
verdachte in het tijdvak van Juni 1925 tot
April 1926 meer dan 2000 balen suiker a 100
K.G. of de geldelijke opbrengst van den ver
koop van deze suiker aan A. C. Hoogendam
ten bedrage van ruim 90.000 hebben ver
duisterd.
De subst.-off. van justitie mr. A. Rombach
vei klaarde in zijn requisitoir, dat de ophelde
ring van deze zaak veel moeite heeft gekost
Met de bekentenis van verdachte aan de di
rectie van de Suiker Mij. dot hij de Mij. vooi
40.000 zou hebben benadeeld, was nog niet
het einde van deze zaak gekomen. Het bleek,
"dat men hier te doen had met een over jaien
loopende serie voortgezette onregelmatigheden,
die tot 1921 zijn terug te brengen. Dc admi
nistratie van de Suiker Centrale was in de war,
ten gevolge van knoeierijen, die hun oorzaak
vinden in de te groote toegevendheid van de
directie van de Centrale Suiker Mij. Deze
„knoeierijen", bestaande uit een systeem van
„ophouden" van suiker, die verder niet ter zit
ting is ter sprake gekomen, zijn in de hand ge
werkt door de beambte te Amsterdam, die met
de controle was belast. Het is naar spr.'s op
vatting onbegrijpelijk, dat de beambten, die nun
het hoofd van deze onderneming staan, niet
hebben ingezien dat de handelingen onbehoor
lijk waren. In deze quaestie is maar één per
soon waarlijk eerlijk, misschien zijn er meer,
dat is de pakhuisbaas Victsch.
De bepaling van de strafmaat houdt volgens
spr. ten nauwste verband met het feit, dat men
hier heeft te doen met een geheel complot,
waarbij personen van veel rijperen leeftijd don
verdachte betrokken zijn. Ei is over verdachte
een rapport ingekomen, spr. is van oordeel dit
hier van een voorwaardelijke veroordeeling
geen sprake zal kunnen zijn.
De eisch luidde, rekening houdend met het
feit, dat de leiding van het kantoor in ver
keerde handen was, een gevangenisstraf van
één jaar en zes maanden.
Verdachte's raadsman, mr. A. N. M. Allord,
verzocht een voorwaardelijke veroordeeling van
zijn cliënt, welk verzoek pl. motiveerde met
het feit, dot verdachte slechts voor een klein
deel debet is gebleken aan het tekort van on
geveer viér ton, n.l. pl.m. 50.000.
Toen verdachte zag, dat hij het tekort in
geen geval meer zou. kunnen verantwoorden
bij een plotselinge controle, is hij op de naieve
gedachte gekomen om met gold van- de Suiker
Mij. zaken te gaan doen, ten einde zoo doende
in het tekort te kunnen voorzien.
De autozaak, welke verdachte toen is begon
nen, heeft bij liquidatie niets dan verlies op
geleverd, op een klein bedrag na, verge!ek°n
bij wat er is ingestoken.
Pl. verzocht een voorwaardelijke veroordee
ling voor zijn cliënt, er op wijzende hoe hier
van een complot sprake is, waarin verdachte
slechts een kleine schakel is. Tegen de an
deren is geen bewijsmateriaal, door de indi
recte rol, welke zij hebben gespeeld. Wanneer
bekl., die ruiterlijk en eerlijk heeft bekend, hod
ontkend, dan zou er stellig geen voldoende
bewijsmateriaal tegen hem zijn geweest.
Na re- en dupliek werd de uitspraak bepaald
op 2 Februari a.s.
EEN GEVAARLIJKE HOND.
Een kind ernstig gebeten.
Te Herpt is het 3-jarig zoontje van den heer
C. v. Grevenbroek door een hond aangevallen,
die het jongetje de lappen vleesch als 't ware
uit den hals beet. In levensgevaarlijken toe
stand is het knaapje opgenomen. De hond is
doodgeschoten.
DS. WESTERMAN.
Plotseling ongesteld g-eworden.
Ds. Westerman, predikant bij de Luthersche
gemeente te Amsterdam zou gistermorgen te
Znndvoort een dienst leiden. Ds Westerman
"rd echter plotseling ernstig ongesteld, zoo
dat de dienst niet door kon gaan.
NIET VERLEENEN VAN HULP IN NOOD.
Drenkelingen aan him lot overge
loten.
Te Winschoten stond terrecht een vee
koopman die in liooger beroep was gekomen
van een vonnis van den kantonrechter te
Zuidbroek, die hem tot 150 boete of 50 da
gen hechtenis had veroordeeld. Verd. had na
gelaten aan iemand, die in oogenblikkelijk le*
vensgevaar verkeerde, die hulp te verlcenen
welke hij zonder gevaar voor zich of een an
der verschaffen kon, terwijl de dood van den
hulpbehoevende is gevolgd.
De molenaar De Vries, die zijn dochtertje
uit het water wide halen, verdronk met haar.
Zijn vrouw riep verdachte om hulp, doch deze
antwoordde, dot hij niet durfde, omdat hij
niet kon zwemmen. Er was een schippershaak
aanwezig. Weduwe en dochter van Dc Vries
zeggen, dat verd. even stilstond en toen direct
doorging.
Verd. zegt, dat de vrouwen toch ook niets
deden.
Het O. M. wijst op het lamlendig gedrag
van verdachte en eischt bekrachtiging van
het vonnis met verandering der straf in twee
weken hechtenis.
De- verdedigster, mej. Frima wees er op
dat verd. naar den naastbijzijnden boer reed,
om dien te waarschuwen, want van een on
evenwichtig en zenuwachtig persoon als ver
dachte is te begrijpen. Pl. vroeg vrijspraak,
subsidiair clementie.
DE SCHAEPMAN-
HERDENKING
EEN PLECHTIGHEID
IN ZIJN GEBOORTEPLAATS
BIJ HET STANDBEELD
Te Tubbergen, de geboorteplaats van den
25 jaren geleden gestorven dr. Schaepman, is
diens overlijden Zaterdag, naar de Msb.
meldt, plechtig herdacht.
In de kerk te dorp Tubbergen deze kerk
staat niet ver af van den „Eeschhof", het ge
boortehuis van dr. Schaepman werd 's mor
gens door den pastoor een mis opgedragen
voor de zielerust van den grootcn staatsman.
Omstreeks half elf had een bijeenkomst
plaats bij het in Augustus j.l. onthulde mo
nument op den Esch, even buiten het dorp.
Onder de aanwezigen waren o.a. de dekens
van Almelo en Oldenzaal, de geestelijkheid
van de parochie Tubbergen, de rector van hef
klooster in Oostmarsum, het college van B. en
W. van Tubbergen, terwijl vele ingezetenen
van de gemeente zich op het plateau hadden
geschaard.
De plechtigheid werd ingeleid door den
burgemeester van Tubbergen, den heer Th. C.
Liryckx, tevens voorzitter van het vroegere dr.
Schaopman-comité te Tubbergen.
Verder sprak deken J. H. Scholten uit Ol
denzaal, een groot vriend van Schaepman.
Za terdagavond zou het monument worden
belicht door middel van een tweetal op het
plateau geplaatste schijnwerpers.
Zaterdagavond werd te Amsterdam in een
bijeenkomst van de Katholieke Kunstkring „De
Violier", gehouden in hotel de l'Europe Dr.
H J. A. M Schoepman herdacht. Na een
openingswoord van den heer Frank Luns, die
er op wees, dat de staatsman-dichter, die op
24 Januari 1903 ;s overleden, eerelid van „De
Violier" is geweest, hield de heer Eduard
Brom,voorzitter van frDe Violier", een rede
over „Schaepman als letterkundige".
Vervolgens werd door rector B. H. Mol-
kenboer C.P. een rede gehouden over
„Schaepman en Wij".
DE SPOORWEG GOUDA-BOSKOOP-
ALPHEN.
Dc werkzaamheden zullen worden
hervat.
Naar de Tel. meldt, heeft de regeering thans
beslist, dat de werkzaamheden voor den ver
deren aanleg van den spoorweg Gouda—Bos
koopAlphen zullen worden hervut.
EEN GRIEKSCH OFFICIER
AANGEHOUDEN.
Verduistering van soldij.
Te Amsterdam is aangehouden een officier
van de Grieksche marine.
Deze Griek had zijn vaderland den rug toe
gekeerd, nadat hij zich meester had gemaakt
van een som gelds, welke bestemd was voor
de uitbetaling van de bemanning van het oor
logsschip, waarop hij diende. Men vermoedde
dat hij de wijk naar Nederland had genomen,
om van hieruit den Oceaan over te steken.
Aanvankelijk was een Grieksch politieamb
tenaar hem naar Rotterdam nagereisd om hem
daar met behulp van de Rotterdamsche re
cherche te arresteeren. Zijn spoor leidde later
naar Amsterdam en daar is hij thans aange
houden.
RUITENKRASSERJJ.
Ook al te Haarlem.
Dc ruitenkrossers-epidemie blijkt zich hoe
langer hoe meer Noordelijk uit te breiden, al
dus de O. H. C. Het begon te Rotterdam, ging
daarna over op Delft, den Haag, Leiden en
thans heeft Haarlem een flinke beurt gehad.
Verscheidene honderden ruiten in het cen
trum van Haarlem bleken Zaterdagmorgen
meerendcels ernstig bekrast, sommige wel zóó
einstig, dat zij vernieuwd zullen moeten wor
den
Dikwijls vertoonen ruiten bijna huis aan huis
groote krassen. Zelfs was de ruit van een win
kel naast een politiebureau bekrast.
Waarmede de krassen zijn gemaakt kan niet
met zekerheid worden vastgesteld.
Sommige zijn zoo diep, dat zij het vermoeden
wettigen dat een diamant is gebruikt, bij an
dere lijkt het daarentegen of ze met een glas
snijder met metalen rolletjes zijn gemaakt. In
enkele ruiten zijn de krassen zoo hoog dat een
kleine jongen cr niet bij kan, zoodat de dader
vermoedelijk niet tot de jeugd behoort.
DS. G. BARGER Ezn.
25 jaar predikant.
1 Febr. a.s. zal het 25 jaar geleden zijn dat
ds. G. Barger Ezn. zijn loopbaan als predikant
begon te Grootegast.
In 1905 ging hij naar Dalfscn om Januari
1912 als predikant-directeur op te treden aan
de Stichtingen voor Epilepsie te Haarlem en
Heemstede.
Het beroep uit Antwerpen in 1920 werd
aangenomen en in 1923 het beroep uit Tien
hoven. Oct. 1927 heeft hij deze standplaats
verwisseld voor Hoorn, waar hij thans als picdi-
kant is verbonden aan de Vereen, van Ortho
dox Hervormden.
PRINS HENDRIK.
De Prins heeft Zaterdagavond eenigen tijd
vertoefd op de weldadigheidssoirée in het
Hotel des Indes te Den Haag, waar optraden
o.a. Gustave, Colombo en Max Fratellini en
waarvan een gedeelte der opbrengst door den
heer Rey, directeur van het hotel, bestemd is
ten bate van het Nedcrlandsche Roode Kruis,
waarvan de Prins voorzitter is, en ten bate van
minvermogenden der Itoliaonsche kolonie in
ons land.
Daarna heeft de Prins zich korten tijd be
geven te midden van dc leden van de Buiton-
landsche Pers-vereeniging te 's Gravenhago,
die in hotel Paulez hun jaarlijkschen maaltijd
hielden, na afloop van de jaarvergadering,
welke Zaterdag gehouden was.
INDISCH GENOOTSCHAP
HET SENTIMENT IN DE
KOLONIALE POUTIEK
LEZING VAN ANT. LIEVEGOED
Voor het Indische Genootschap heeft te
Den Haag de heer A. J. Lievegoed, red. v d.
„N. Rotcrd. Ct." daar ter stede, een rede ge
houden o' er „Het senriment in -Je koloniale
politiek". Wij ontleend2n aan zijn rede htt
volgende
Sentiment in den zin van min of meer hef
tige gemoedsbeweging speelt een rol in allé
politiek. Indien we zier», hoe sentiment werkt
onder een volk'van éénen bloede, hoe moet
het dan werken in een maatschappij waarin
volken van verschillend ras van afwijkende
cultuur, door en naast elkander leven. Op de
vraag wat op koloniaal gebied het sentiment
gaande maakt, is het antwoord het rassen
conflict.
Meer dooddoener achtte spr. dit echter dan
verklaring. Zoekt men naar het aanstootge
vend element, dan blijkt dit meestal niet te lig-
genop het gebied van het ras, maar van de
maatschappelijke of de politiéke mededinging.
In de verguizing van de Joden, de bejegening
van de negers in Amerika, de wering van
het gele r3s in Australië, lijkt het moment der
maatschappelijke mededinging primair, de
rastegenstelling secondair
In de sfeer waar Oost en West elkander
over de breede linie van het grootbedrijf ont
moeten is in Indië de kans op prikkeling van
rassenliment geringer, dan men oppeivlakkig
oordeelcnd zou verwachten, doordat elk der
rassen daarin een plaats heeft ingenomen, ty
pisch voor zijn aard, aanleg en vermogen i
het kapitaal bevindt zich in hoofdzaak aan
Westerschen kant, waar ook de boste techni
sche en organisatorische voorwaarden aanwe
zig zijn, noodig om groote ondernemingen van
exportproducten te behecren; de arbeidskracht
bevindt zich aan den Oosterschen kant.
Wat de communistische actie betreft, die
steeds meer blijkt een doelbewuste ondermij
ningsactie te zijn geweest, deze van buiten in
gezette actie heeft t.a.v. de stemming in de
Europeosche maatschappij in Indië een invloed
gehad dien men zou kunnen teekenen als een
plotseling zich voordoende steile «top In de
dagelijksohe schommelingen eener tempera-
tuurcurve. Dit staat wel vast, ook zonder die
communistische uitbarsting verwekte en ver*
wekt de Indische beweging in de Westersche
wereld een voortdurende onrust als gevolg
vooral van de onzekerheid omtrent haar in
nerlijke beteekenis, ze moge zich aandienen id
den vorm van Soreknt Islam, van Perserikatan
Nationaal Indonesia of onder welken anderen
naam of vaan ook.
In de inheemsche maatschappij ziet men
een telkens wissellende groepeering van partij
en, waarin als eenig vaste lijn te onderkennen
valt een streven naar onderlinge wegdoezeling
van geschillen ter wille van de verwezenlijking
van gemeenschappelijk gekoesterde nationalis
tische verlangens.
Hoever die verlangens reiken, blijft meestal
onuitgesproken. Mogen enkele heetgebakerden
een enkele maal een los-vnn-Holland-leuze
verkondigen, de partijleiders plegen hun wen-
schen meerendeels in autonomie- en zelfstarw
digheidsformules te hullen. Of zij allen droo-
men van datgene wat slechts enkelen open-
lijk uitspreken Droomen misschien, doch spr.
houdt tal van Inlandsche leiders voor te ver
standig om te meenen dat in afzienbare toe
komst een Indië-zonder Nederland ook eea
zelfstandig Indië zou kunnen zijn, voor ver
standig genoeg ook om in te zien dat de eene
vogel der geleidelijk te verwerven autonomie
meer waarde moet hebben dan de tien vogels
der in de lucht zwevende onafhankelijkheid.
Een in alle opzichten vruchtbare koloniale
politiek, berustend op een vergelijk tusschen
alle rechtmatige belangen, zal alleen te ver-*
krijgen zijn door een zich openhartig uitspre
ken van de meest betrokken partijen. Dit zal
meer sentiment-koelend dan sentiment-wek
kend werken. Ook een Regeering dient senti*
mcntspolitiek, politiek, ingegeven door Staat
kundige indrukken van het oogcnblik. te ver
mijden. Als zoodanig noemde spr de toezeg
ging, in November 1918 door srouv.-generaal
Van Limburg Stirum aan den Volksraad ge
daan omtrent een „verschuiving van bevoegd
heden". Het voorstel inzake de wijziging in de
zetelvcrhonding in den Volksraad van Gouv.-
generaal De Graeff kon spr. veeleer willen
noemen opportuniteitspolitick, daar het niet;
zooals de toezegging van gouv.-gen. Van Lim
burg Stirum, op een subjectieve verwachting,
doch op aanwijsbare ervaring omtrent de voor
vruchtbare samenwerking schadelijke uitwer
king van het amendement-Feber in de in
heemsche maatschappij berustte.
Spr. zou intusschcn wenschen een soort varf
koloniaal stondaard-program, dat voor opvol
gende best uurderen „poesaka" (heilig erfgoed)
zou zijn en als het ware de in den loop der
eeuwen verworven onvergankelijke ervarings
wijsheid op koloniaal gebied zou bevatten.
Enkele bijzondere factoren, van invloed op
het sentiment in de koloniale politiek, zijn*
lo. de berichtgeving omtrent Indische gebeur
tenissen, welke ten gevolge van uitgestrekt
heid van het gebied soms in eerste instantie
noodzakelijk in handen is van incompetente
occasionals, en door de els abruptheid zicli
voordoende beknoptheid cn dc signaleering al
leen van incidenteele en abnormale feiten den
indruk wekt, dat er altijd zekere onrust in In
dië heerscht; 2o. de onvoorbereidheid van een
aanmerkelijk deel van de naar Indië trekkende
westerlingen voor het vervullen van een werk
kring daar te lande, voor zooveel betref* bun
fundamenteele kennis van Oostersche aange*
legenheden in verhouding tot het aantal Ne
derlanders, dat naar Indië gaat, is het aanta!
van hen, die aan die prachtige instelling, dert
tropeneursus van het Koloniaal Instituut, of
aan de Koloniale School voor Meisjes en
Vrouwen, elementaire kennis opdoen omtrent
land en volk, nog te gering.
Ten slotte nog eens de gevaren van senti-
mentspolitiek nagaande, wees spr. erop, hoft
elke sentimentsuiting als een boemerang weder
keert. Dat in den Volksraad samenwerking tot
nu toe mogelijk bleek, pleit zeker voor den
goeden wil en de zelfbeheersching der leden
en de bedachtzame leiding van het presidium
Symptomen van sentfmentspolftiek zijn oolc
hier al op te merken dat zij niet ernstiger
zijn, bewijst eens temeer, dat Oost en West
eenmaal tot samenwerking gekomen, tot on-
derb'nge waardeering heel goed in staat zijn.