GRCOTE BLOEMEN-TENTOONSTELLING
TE AALSMEER
■Vtrï&V&e.'n.r?: *3
GISTERMIDDAG GEOPEND DOOR DEN COMMISSARIS DER KONINGIN
IN NOORD-HOLLAND
DE OPENINGSPLECHTIGHEID IN DE DOOPSGEZINDE KERK
Gistermiddag heeft in het nieuwe kerkge
bouw der Doopsgezinde Gemeente te Aalsmeer
de openingsplechtigheid plaats gevonden van
de groote blocmcn-tentoonstelling die deze
week in Aalsmeer wordt gehouden en waarover
wij dezer dagen teeds in ons blad hebben ge
schreven. Men zal zich misschien eenigszins
verwonderd afvragen, waarom voor deze ope
ning een kerkgebouw was gekozen en men de
genoodigden niet had bijeen gebracht in het
nieuwe veilingsgebcuw. Het antwoord op die
vraag is gouw gegeven: de bloemcn-expositie
reemt het nieuwe veilingsgebouw zóó zeer in
beslag, dat ook de groote hal in dit gebouw
geen ruimte meer overliet, om eenige honder
den belangstellenden daar bijeen te brengen.
Daarom had men het oog loten vallen op de
nieuwe Doopsgezinde kerk, evenals hel nieuwo
veilingsgebouw een schepping van den Am-
sterdamschcn architect Staal. Deze kerk was
evenwel weer te klein om méér don 600 ge
noodigden te bevatten; en daarom moest nóg
besloten worden de kweekers opart bijeen te
brengen, want als alle Aalsmeersche bloem- en
plantenkweekers tot de kerk-plechtigheid waren
toegelaten, dan zou de kerk alleen door h n
bezet zijn geworden! Aalsmeer telt ongeveer
500 kweekerijenl En zoodoende moest het ten-
toonstellingsbestuur wel den maatregel nemen,
om den kweekers te verzoeken n i e t in de kerk
te komen, doch na afloop van de samenkomst
in het kerkgebouw, in de nieuwe oiling bijeen
te komen, teneinde daar vanwege het tentoon-
stellingsbestuur afzonderlijk to worden toege
sproken.
In de kerk was het aantal genoodigden zóó
groot, dat in het gebouw elke streep ruimte
volkomen was ingenomen. Vol tot in de aller
uiterste hoeken.
Rede van den heer G. Oud,
voorzitter van het tentoonslel-
lingsbestuur.
Dc heer Oud riep den aanwezigen ministers,
den Commissaris der Koningin in de provincie
Noord-Holland, het gemeentebestuur van Aals
meer, den afgevaardigden van verschillende
tuinbouwvereenigingen en den overigen genoo
digden, waaronder tal van buitenlanders, het
welkom toe.
„Van het oogenblik af dat in de Aalsmeersche
Tuinbouw de gedachte levendig werd cm de in
gebruikneming van het nieuwe marktgebouw op
feestelijke wijze te doty^-geschieden werd tege
lijkertijd het reeds jaren bestaande voornemen
een groote plaatselijke tentoonstelling te orga-
niseeren, van dag tot dag aanlokkelijker.
De secretaris van den Aalsmeerschen Tuin
bouw Bond en het bestuur van dc afd. Aalsmeer
van dc Kon. Ned. Mij. voor Tuinbouw en Plant
kunde waren van moet af aan bereid deze vooi-
r-emens krachtdadig te steunen en zoo ontstond
in den zomer van 1927 het Tentoonstellings
comité, samengesteld uit alle Aalsmeerschc-
Vereenigingen op Tuinbouwgebied, hetwelk
plannen voor een groote tentoonstelling ont
wierp en aan het werk toog om deze tot stand
ie brengen.
Onder de kweekers zeiven was slechts één
verlangen, nJ- om met de allerbeste producten
naar dc nieuwe veiling op te trekken, hiermede
als het ware tc kennen gevende dat zij aller
wenschen te streven naar volmaking van het
product. Zoowel de kweekers van snijbloemen
als die van potplanten, onze boomkweekers en
expon urs, iedereen gaf zonder voorbehoud
zijn stem aan dit voor Aalsmeer zoo beteekenis-
volle feest.
Wij zijn ervan overtuigd dat er ditmaal van
ons meer wordt verwacht dan bij vorige bloe-
menfeesten, omdat het aan de buitenwereld ook
wel bekend is dat onze bedrijven sterk zijn
uitgebreid, moor daarnaast onze kweekers zich
onafgebroken op verbetering van hunne pro
ducten hebben toegelegd. Namens het Tentoon-
steilingscomité spreek ik daarom de wcnsch
uit dat uw indrukken van het tentoongestelde
geheel mogen zijn in overeenstemming met uw
verwachtingen en dat wij als gevolg hiervan
ook in de toekomst op uw onmisbare belangstel
ling mogen rekenen.
Met het oog op de aanwezigheid in dc
kerk van vele vreemdelingen uit onderschei
dene landen, richtte de heer Oud zich aan
het einde zijner rede in het Fransch, in het
Duitsch en in het Engelsch tot deze buiten-
landsche gasten om hen in het bijzonder tc
begroeten.
De burgemeester van Aalsmeci
voert het woord.
Dt heer J. Kastelein, burgemeester van
Aalsmeer hield hierna een rede, waaraan wij
het volgende ontleenden
Als de ouderen onder onze kweekers mij
verhalen hoe ze nu jaren geleden in hun
leken, op schamele wijze in hun onderhoud
hun aardbeien des zomers axn den man wis
ten te brengen en dat zij daardoor, zij het
dan ook bij den huidigen toestand verge
leken, op schameler wijze in hun onderhoud
konden voorzien.
wanneer we dan zien hoe het allengs bete.
werd en hoe het kweeken van bloemen dat
eerst slechts een onaanzienlijk aandeel vorm
de win Aalsmeers inkomsten, in vergelijking
T.'ct de opbrengst van andere producten, lang
zaam naar den voorgrond kwam en ten slotte
de eerste plaats bereikte,
hoe de eerste bloemen per boot naar onze
steden werden vervoerd,
hoe de tijd, nood'g voor dit vervoer, bij
voorbeeld naar Amsterdam, dezelfde was die
nu de vliegmachine noodig heeft om de groo
te buitenlandsche centra van Aalsmeer's bloe.
rnen te voorzien.
hoe de vroegere kweeker met moeite een
afzetgebied voor zijn producten wi-t te vinden.
terwijl heden de expediteur deze taak var.
hem overgenomen heeft en hij slechts er voo
behoeft zorg te drogen, zijn bloemen tijdig
op dc veilink te brengen,
wanneer ik dan cok de verschillende vel-
lingsgebcuwen en vooral het nieuwe gebouw
bezie, komt bij mij de gedochte op, dat onze
voortvarende Aaismcersche kweekers de
spreuk die zooals u allen weet, onder het
Aalsmeersche wapen te lezen is „Tenc quod
habes" (Houd wat je hebt) nog niet ontrouw
geworden zijn, maar gedreven door handels
geest, deze ietwat conservatieve raadgeving
voorbij zijn gesneld.
Toch wensch ik ^alsmeer en den Aalsmeer
schen kweekers wan harte toe, dat zij deze
periode van vooruitgang mogen behouden en
dat zij dit devies in den goeden zin zullen
blijven beschamen.
Verder meen ik trit naam van u allen h?
spreken, wanneer ik de Commissie die voor
de organisatie van deze tentoonstelling zorg
heeft gedragen, onzen grooten dank en onze
hulde breng en wel in het bijzonder meen ik
dat een woord van zeer groote waardeering
den leider van onze Aalsmeersche kweekers,
den heer Mensing moet worden gebracht.
De heer Jacob Alberden schetst
ols voorzitter der Aalsmeersche
Veiling den bloei dezer onder
neming.
De heer Jac. Alberden, sprekende namens
de Coöperatieve Aalsmeersche Veiling deelde
in een overzicht van hetgeen er in de jaren
I9T2—1923 te Aalsmeer is gegroeid, de vo'
gende interessante bijzonderheden mede
In Januari 1912 werd op de bovenzaal van
één onzer dorpscafé's de vereeniging opge
richt die zich ten doel stelde het veilen der
Aalsmeersche snijbloemen. Zij werd in de re-
gisteis van den Burgerlijken Stond der talrijke
vereenigingen ingeschreven onder den >aam
vanCoöperatieve Vereeniging „Centrale
Aalsmeersche Veiling", 't Bleek al spoedig
dat het veilen der Aalsmeerscho producten
levensvatbaarheid had, want 't jonge wicht
was al spoedig de moeilijke periode van tan
den krijgen te boven, ondanks tegenwerking
groeide zij tegen de verdrukking in en kon
zij in de naaste toekomst heel aardig van zich
afbijten. Opgericht met een klein groepje van
personen, men telde een handjevol leden, wist
men in 1912 een omzet te bereiken van
81,000. Eind T927 was de omzet tot over
de drie millioen gulden gestegen.
Den TOden Januari 1912 werd met veilen
begonnen, heel primitief op tafeltjes in een
café werden de bloemen gelegd en oldaar
verhandeld. Do behoefte aan een eigen ge
bouw werd natuurlijk sterk gevoeld en in het
najaar van 1912 werd don ook het eerste gc
bouw aan de Marktstraat in gebruik genomen
waarvan de bouwkosten ongeveer 17,000
hebben bedragen. Dat gebouw aan de Markt
straat bleek al weer heel gauw te klein en
s in den loop der jaren niet onbelangrijk ver
droot. Meer en meer werd ook de behoefte
gevoeld om niet alleen snijbloemen, maar ook
dc- potplanten en perkplanten te veilen, zoo
dot dan ook in November 1920 het nieuwt»
gebouw voor de potplantcnveiling in gebruik
is genomen. Met de uitbreiding der cultuur,
den stijgenden omzet en toenemende belang
stelling voor het veilingwezen in Aalsmeer
bleek echter al genrimen tijd dat de bestaan
de gebouwen geen voldoende ruimte boden
om de aangevoerde producten te allen tijde
een plaats te geven. Aan de aandacht van
het bestuur is dat niet ontgaon en men wist
dank zij de medewerking van het gemeente
bestuur van Aalsmeer een terrein te verkrij
gen aan de Van Geeffkode, waar men ge
legenheid had een gebouw te stichten van
zocdanigen omvang dat aan dc dringende be
hoefte aan plaatsruimte kon voldoen. De
ledenvergadering van 5 Nov. 1925 verleende
nachtiging aan haar bestuur om aldaar een
cuw, naar de eischen des tij^s ingericht vei-
inggebouw te stichten. Tal van moeilijkheden
waren nu neg te overwinnen, ettelijke verge
deringen zijn gehouden eer alles voor elkan
der was, maar bij verschil van inzicht heeft
men en dat wil ik dankbaar erkennen, de
hoofdzaak niet uit het oog verloren, één er
onverdeeld is onze organisatie, hecht en sterl»
en met vertrouwen willen vrij de toekomst
tegemoet gaan. Zoo staan wij dan gereed om
een nieuwe vrucht te plukken van den Coö
peratieven boom, die in Aalsmeer wijd ver
takt, reeds veel heeft gegeven en die naar
wij hopen ook in de toekomst nog rijke
vruchten dragen zal Onder leiding van den
cminenten, hoogst bekwamen architect J. F
Staal is nu een complex gebouwen gesticht
v/ot hier staat ols 'n sieraad van Aalsmeer en
als een toonbeeld van wat eendracht en saam-
hoorigheid van eenvoudige kweekers met taais
volharding en toewijding tot stand kunnen
brengen.
De openingsrede wordt uitgespro
ken door den Commissaris der
Koningin in Noord-Holland.
Ten slotte sprak de Commissaris der Ko
ningin in de provincie Noord-Holland jhr. mr.
dr. A. Roëll een rede uit, waarmede hij de ex
positie voor geopend verklaarde. Jhr. Roëll
zeide daarin o. a.:
Met klimmende aandacht hebben wij allen
geluisterd naar de treffende woorden, waar
mede de opening van de nieuwe veilingsge
bouwen werd ingeluid, en zijn wij dankbaar ge
stemd geworden door het vriendelijk welkom,
dat ons door den Voorzitter van het Tcn-
toonstellingescomité werd toegeroepen, de
vergelijking tusschen het voorheen en het
thans gemaakt door den Burgemeester, die het
benijdenswaardig voorrecht geniet aan het
hoofd te staan dezer bloeiende gemeente,
zoowel als de uiteenzetting door den heer
Alderdcn gegeven van de schitterende ontwik
keling, waorvooP bloementeelt en bloemen-
andel zich kenmerken, hebben een indruk ge-
aakt, die nauwelijks kan worden overtroffen
aor hetgeen de Groote Tentoonstelling ons
zoo aanstonds te zien en te genieten zal geven.
Als Commissaris van H. M. de Koningin in
dit gewest gevoel ik mij dus allereerst gc-
dwongen hier een woord van oprechte hulde
te brengen aan de mannen, door wier krachtug
initiatief cn lofwaardig doorzettingsvermogen
het resultaat is bcucht, waarop niet alleen
Aalsmeer en de provincie, maar gansch het
Vaderland roem mogen dragen.
Door geen teleurstelling uit het veld gesla
gen, was nimmer eenige moeite hun te veel,
maar hebben zij met de energie, de kennis
en de volharding, waardoor het kleine Neder
land in den loop der eeuwen groot is gewor
den en groot is gebleven, bezwaren uit den
weg geruimd, moeilijkheden overwonnen, ge
ploeterd en gearbeid, en zóó de C. A. V. op
gebouwd tot een monument, ver over onze
grenzen bekend en beroemd, van hetgeen
kloeke koppen en nijvere handen kunnen tot
stand brengen.
Doch het waren niet alleen deze factoren,
waardoor dc zege werd bevochten, die Aals
meer terecht met rots vervult; neen, ook de
koppen werden bij elkaar gestoken, de handen
werden ineengeslagen; bij alle verschil van in
zicht, dat in groote dingen niet uit kan blijven,
was er samenwerking, gemeenschapszin, eer
bied voor de overtuiging van onderen, en zóó
werd dc oude leus der Unie opnieuw bewaar
heid c-n bevestigd, dat Eendracht macht
maakt.
Mij dunkt, dit alles is dc gelukwenschen
waard, waarmede Gij elkander heden hebt be
groet en waarmede door allen, die in zoo
grooten getale naar dit feestelijk samenzijn
zijn opgetrokken, zoo von heeler harte wordt
ingestemd.
Het verheugt mij dan ook bijzonder van
deze gevoelens de tolk te mogen zijn en aan
de Aalsmeerder kweekers de verzekering te
mogen geven van de onverdeelde waardee
ring, waarmede hun streven ook van hooger-
hand wordt gadegeslagen, van de warme be
langstelling, die voor de toenemende verwe
zenlijking van dat 6treven wordt gekoesterd.
„Tenc quod habes" is do Aalsmeersche
wapenspreuk, en Uw Burgemeester heeft U
zooeven voorgehouden, dat Ge daarmede niet
mocht tevreden zijn, maar dat Ge de leus
„Excelsior", steeds hooger, in Uw schild
moest voeren. Ik zou U nog op een ander
devies willen wijzen, dot van den dichter van
ons oude Wilhelmus: Repos silleurs
Niet rusten, maar voortgaan. Niet tevreden
zijn met het bereikte resultaat, maar uit het
bereikte nieuwen moed en versche krachten
putten om volhardend voort tc schrijden op
den ingeslagen weg" naar verdere volmaking
van cultuur cn veilingwezen, tot verheffing
van den naam van Neerland's handel en nij
verheid in het algemeen en van dien van Aals
meer en zijne bronnen van welvaart in het
bijzonder.
Doch hebben dc kweekers deze aansporing
van noode Ik kan het nauwelijks denken.
Indien toch juist is, dat: „In het heden ligt
't verleden, in hetgeen- is wat komen zal", dan
wijst de mijlpaal, dien de C. A. V. heden
heeft bereikt, naar een nieuwe, nog schoonere
toekomst, waarvan de voltooiing van het ge
bouwencomplex, dat heden wordt ingewijd!,
het blijde voorteeken moge zijn.
Bij dien mijlpool heeft de gemeente een
oogenblik willen stilstaan door het bijeen
brengen van een bloemenschat, die zoo aan
stonds het oog zal boeien cn de zinnen zal
klusteren.
Beter vorm om de beteekenis van de nieuwe
veilingsgebouw uit te beelden was niet denk
baar en ik houd mij dan ook verzekerd, dat in
do komende dagen tienduizenden naar Aals
meer zullen stroomen om den aanblik te ge
nieten van hetgeen door de geestkracht en
den ondernemingsgeest, maar niet minder door
den goeden smaak en den kunstzin zijner in
gezetenen is tot stand gebracht."
Heel Aalsmeer was vandaag in feesttooi. Vrij
wel geen huis, hoe klein ook, of het had de
driekleur uitgestoken. Een tentoonstelling els
deze beteekent voor dit dorp eer evenement
van groot belang. Geen wonder van den
vroegen ochtend af wemelde het van de bui
tenlanders, die Aalsmeer bezochten, en overal
in de straten hoorde men dan ook alle talen
spreken, Engelsch en Fransch in de meerder
heid. Een der meest bekende bloemisten uit
den lande verzekerde ons, dat hij zelden of
nooit iets zoo buitengewoons had aanschouwd
als op deze tentoonstelling valt te bewonderen.
Deze expositie zoo verzekerde hij ons
overtreft e'l het voorgaande op dit gebied en
de talrijke buitenlanders die straks van Aals
meer naar de groote bloemententoonstelling
in Gent zullen gaan, zullen moeilijk in België
mooier bloemencombinaties kunnen aanschou
wen, dan de Aalsmeersche kweekers hun aan
bieden. Hij noemde deze tentoonstelling do
overtreffing van alle voorgaande jaren.
De plechtigheid in de Doopsgezinde Kerk
was zeer imponeerend; terwijl het kerkgebouw
rich vulde, speelde het orgel verschillende
melodieën o.a. de Hochzeitmarsch van Men
delssohn. Alvorens den sprekers het woord
werd gegeven, zong dc Aalsmeersche Koor-
vereeniging den feestzang van Mozart
Feestelijke bloemen, feestelijke zangen,
Strooit thans Uw geur en kleur
Wijdt dezen dag.
Dankbare vreugde woont in dc harten
Straalt trit de blikken, schalt uit ons lied
Feestelijke bloemen, feestelijke zangen
Wijdt dezen dog.
Na de rede van den Commissaris der Ko
ningin viel het zangkoor in met de bekende
compositie van Alpbons Vrankcn „Koren"
Rijpende zomeTs, heilig koren
Liefde der menschen, voedende aard
Rood geworden, In goud geboren.
Goudelende korenguard.
Ten slotte speelde het orgel het Wilhelmus,
waarna de kerk leegstroomde en de talrijke
menigte die d'e openingsplechtigheid had bij
gewoond zich naar het tentoonstellingsterrein
begaf.
Een enkel woord over de ten
toonstelling zelf.
Zij is overweldigend. Het is een zee van
bloemen. We staan dodelijk voor de collec
tieve inzending van de Aalsmeersche kwee
kers. F t middengede» itc van de groote hal
wordt geheel door ingenomen. We weten
niet, wat ons meer imponeert, de groote plur-
men van dc schitterend witte seringen of
de rozen, die nog altijd de koningin der bloe
men blijft. Hoog in het midden troont de witte
sering en daarom heen zijn in groote menden,
die dikwijls oen mete- diameter hebben, de
rozen en andere seringen gegroepeerd. Hoog
tegen den achterwand pronken in hoogc
smalle wanden de schitterendste producten
van Aalsmeer's bloementuin. In een der zaol-
hoeken treft ons een schitterende bloeiende
kers. Links is een bed van hortensia's in veler
lei kleur, zooals wc die tegenwoordig kennen
en het geheim der kweekers is. Iets verdet
staan we voor een overgang, die thans is op
gevuld met bloemen. Links en rechts bedden
van de begonia de la Reine en in de verte
schitterende hortensia's in velerlei kleuren ter
wijl de achtergrond in hoofdzaak gevormd
woTdt door trossen azalia's, waar tusschen
bossen seringen pronken. Doorloopend in de
richting van het oudo veilinggebouw vonden
we bedden met primula's in vele variëteiten
een bed van oranje geraniums; eigenaardig
zijn de azalia's hexe in pyramidevorm. Voorts
trekt hier onze aandacht do reusachtige hor
tensia sexonia. De wal van de loskade is ook
versierd met bloemen cn in het midden van de
hoven, waar anders de schuiten liggen, spuiten
nu fonteinen.
De afdceling boomkweekerij is iets geheel
afzonderlijks. Het is als het ware weer con
nieuwe tentoonstelling, waar andere kleuren
op den bezoeker aanstormen. Hier zijn het dc-
gouden regen, de Japanscho eschdoom, die
hier allereerst de aandacht trekken.
Iets bijzonders is de hulpenboom vol bloe
men maar zonder bladereneerst later komt
het blad. Naast de bloemenuitstallingcn heeft
ook de plantenzicktenkundige dienst uit Wo^-
geningen een vertrek in beslag genomen Hici
wordt gedemonstreerd, wat hier te lande var.
overheidswege gedaan wordt om onze land
en tuinbouwcultures, waarvan een zoo groot
gedeelte naar het buitenland wordt uitgevoerd,
zooveel mogelijk vrij te houden van planten
ziekten.
Ook heeft de Kon. Luchtvaart-MaatschaprT
een inzending, waar getoond wordt, dat Aals
meer een middelpunt is van den handel, die
door de K. L. M. wordt bediend.
ENGELSCHE STUDENTEN IN
ONS LAND.
Men meldt ons uit Leiden:
Ten vorigen jarc hebben een twintig Lrid-
sche pharmaceutische studenten onder leiding
van prof. L van Itollie een bezoek gebracht
aon Londen, teneinde zich daar van de studie
in de pharmacie op de hoogte te stellen.
Ter beantwoording van dit bezoek brengt
thans een dertigtal Engelsche pharmaceutische
studenten onder leiding van prof. Greenish
een bezoek oan ons land. Hedenmorgen zijn zij
van uit Den Haag, waar zij verblijf houden, te
Leiden aangekomen, waar zij een bezoek heb
ben gebracht oan het Natuurkundig Labora
torium. Aangezien prof. Keesom, prof. De
Haas en dr. Crommelin zich in verband met
het Internationaal Koudecongres ia Italië be>
vonden, werden de studenten rondgeleid door
den assistent dr. E. C. Wiersma, die daarna
een voordracht hield over het in vloeibaren en
vasten toestand brengen van gassen en daar
bij het vloeibaar en vast maken van helium
demonstreerde.
Vervolgens werd een bezoek gebracht aan
dc Leidsche universiteit en aan den Hortus.
Vanavond zullen de Engelsche studenten de
gasten zijn van de Leidsche pharmaceutische
studenten, die in het Nutsgebouw een gezelli-
gen avond hebben georganiseerd.
G. BOS Hzn.
Oud-directeur der Louisa-stichting.
Zaterdag is te Haarlem in 52-jorigen ouder
dom onverwacht overleden do heer G. Bos
Hzn., oud-directeur der Louisa-stichting' te
's Gravenhage.
De heer Bos begon ols onderwijzer bij hot
openbaar onderwijs, achtereenvolgens te Adu-
ard, Hilversum en 's Gravenhage.
Op aanzoek van het bestuur der Louisn-
stichting werd hem in 1906 opgedragen de
directie van dit bekende tehuis voor kinderen
van overleden vrijmetselaren. Met groote toe
wijding en met vollen steun zijner echtgenootc
heeft hij deze stichting tot een hoog peil op
gevoerd. Onder zijn directie kwam een filiaal-
internaat voor meisjes te Arnhem tot stand.
Mede heeft hij den stoot gegeven tot de op
richting van het Johanneshof te Dieren, rust
en vacantleoord voor kinderen uit den mid
denstand.
Korten tijd na zijn eervol op aanvraag ver
leend ontslag, werd de heer Bos aangezocht
zitting te nemen in de directie van Droste's
chocoladefabrieken Tot dat doel had dc heer
Bos zich juist metterwoon te Haarlem geves
tigd.
In de Ncderlandsche vrijmetselarij nam dc
heer Bos door zijn opvoedkundigen arbeid een
zeer geziene plaats in.
De begrafenis van het stoffelijk overschot zal
op Woensdag tc 2 uur op Nieuw Eik on Dui
nen te 's Gravenhage plaats vinden.
RIJKSVERZEKERINGSBANK.
Bij beschikking van den minister van Arbeid,
H. cn N. is voor den tijd van drie jaren aan
gewezen als plaatsvervangend lid van den rood
van toezicht op de Rijksverzekeringsbank P J.
M. Verschure, lid van de Prov. Staten van
Noord-Holland, te Amsterdam, cn zijn vooi
een zelfde tijdvak opnieuw als zoodanig aan
gewezen A. B. A. van Ketel, oud-hoofdingenieur
der Nationale Bankvereeniging, te Overveen en
W. Luberti, hoofdbestuurder van den Centra-
len Ned. Ambtenaarsbond tc Den Haag.
PROF. H. KRABBE.
Prof. H. Krabbe, oud-hooglecraar in dc
icchtsgeleerdheid aan de Leidsche universiteit,
is in het Diaconessenhuis aldaar opgenomen
tot het ondergaan van een Ijchte operatie. Zijn
gezondheidstoestand is zeer goed.
DE AFGETREDEN BURGEMEESTER VAN
WINTERSWIJK.
De onlangs om gezondheidsredenen afge
treden burgemeester van Winterswijk jhr G.
A. van Nispen, heeft den gemeenteraad eer.
fraoien voorzittersstoel aangeboden.
Onze Amsterdamschc correspondent r:!'rijlt
ons:
Gewoon uit nieuwsgierigheid stond ik t«
kijken in d-- fabriekspoort van do Simplex
Fabrieken, die even open was blijven staan.
Toen kwam er een fctbrieksleider langs, die
niet zei: „Wat mot jc rraar d e vriendelijk
vroeg: „Stelt U belang in de werking van een
rijwielfobriek
En zoo gebeurde het dat ik één minuut later
midden in de automatische draaierij stond.
Draaierij is een prachtnuam voor wal men hier
het eerste oogenblik ondervindt; alles diuait,
honderden riemschijven aan den zolder krij
gen hun gedraai van een paar motoren en
brengen dit weer over op draaiende stangen
en draaiende gereedschappen. Ik alleen sta
onbewegelijk stil cn kijk met verbazing hoo
een wiefnaaf, een moer of een as in ongeloofe-
lijk korten tijd zonder menschelijke hulp ge
maakt wordt. Een lange, ronde stalen staaf
komt voor een klein gedeelte uit den kop van
de automatische draaibank te voorschijn;
direct komt een boor er op af, gevolgd door
een paar breedc beitels cn die geven den vorm
oan het stanfeind; snel loopen zij terug en
maken de plaats vrij voor een smallcn beitel,
die het bewerkte stuk van de staaf afsnijdt,
het valt naar beneden tusschen dc staalkrul-
len en is klaar.
Groepen van 5 automoten worden slechts
door één man bediend en mijn geleider legt
mij uit, dat Simplex daarmede slechts den
lagen prijs bereikt, ruct door gebruik van
goedkoop materiaal cn minder werkkrachten,
maar door de volmaaktheid van de gereed
schappen steeds meer op te voeren.
Even later treden wij een andere werkplaats
binnen, de nikkelkamer. Hier heerscht rust,
maar toch niet zooals in vroeger dagen, toen
de voorwerpen, die vernikkeld moesten wor
den, urenlang stil aan koperen draadjes in
de nikkelbaden bleven hangen. Een paar jaar
geleden heeft de firma Van der Hoorn, fabri
kant te Utrecht, de rust in de nikkelkamer
komen verstoren met een nieuw, door haar
uitgevonden, nikkelproccdé. De tc nikkelen
voorwerpen hangen als de paarden cn schuit
jes in een draaimolen cn draaien zoo rond
door het nikkelbad, terwijl tegelijkertijd een
groote hoeveelheid lucht door de vloeistof ge
blazen wordt. Een prachtig resultaat wordt
bereikt, een betere en sterkere nikkcllaag dan
vroeger en dan in een zesde van den tijd.
Simplex post deze uitvinding toe en thans
wordt er alleen nog maar per draaimolen ver
nikkeld. De rit duurt 20 minuten, maar do
molen staat nooit stil, de krukken, stangen,
assen stappen onder het draaien in cn uit.
Toen kwamen wij in een werkplaats, dia
eveneens gewijd is aan het geheel verfraaien
van het rijwiel, n.l. de lakkerij. Frames, vor
ken, wielen, gaan kopje onder in groote inkt-
Dotten, gevuld met glanzend zwarte emai'.le-
jak. Eerst worden ze gedompeld in een bizon-
dere lak om het voorwerp roestvrij te maken
en to houden, daarna nog een pcar maal in een
andere soort lak, die him zijn mooien diepen
glans geeftmaar tusschen iedere bewerking
brengen de te emailleeren deelcn eenigen tijd
door in een oven, die op 200 gr. Celsius ver
hit is. Het geheelc emailleer-bedrijf wordt
absoluut stofvrij gehouden door dc vloeren
met v.-atcr tc besproeien cn door lucht door
gTOote filters gezuiverd in lokalen te persen,
men krijgt dan zonder schuren of slijpen een
zuivere, diepglanzende emaillo.
Meer belang wist mijn geleider mij in te
boezemen in de werkplaatsen, waar de har dings-
cn soldeerovens staan. Iedereen weet wat het
harden van staal ismen maakt de conus of
cup of wat men harden wil, rood heet en koelt
die daarna plotseling af in water. Maar men
weet niet dat dat sterke staal even gevoelig is
als een mensch voor een weinig te veel of to
weinig hitte of een beetje tocht. De hardings
ovens, vei hit door gas en elect rischen stroom,
worden geregeld met thermometers, spannings
meters en na het harden worden alle stukken
zorgvuldig gecontroleerd. Er wordt daarvoor
gebruikt een klein toestelletje, bestaande uit
een gewichtje met een diamanten punt, dat men
op het geharde voorwerp laat opspringen en
door de hoogte van den sprong wordt do
hardheid gemeten.
De juiste vorm en hardheid van dc bewe
gende deelen van het rijwiel zijn het geheim
van het blijvende lichto loopen van het rijwiel
en daarom wordt aan het harden cn slijpen
zoo'n zorg besteed. Een nieuwe fiets loopt
bijna altijd licht, maar is het geen eerste klasse
fabrikaat, dan gaan dc kogelbcwegingen zich
zoogenaamd zetten en dc fiets gaat zwaarder
loopen. Dc mensch, die misschien door een
paar gulden prijsverschil, een fiets van onbe
kend merk koopt, is dan levenslang veroordeeld
om zwaarder tc trappen don zijn even mensch,
di« verstandiger was.
In iedere werkplaats is iets bijzonders to
zien ook voor een leek: de persen, die lon-
taarnhaken en andere deelen stampen, de
stoomhamer, die met veel geraas zijn klappen
uitdeelt op de boven- cn zijvlakken van een
roodgloeiende staaf, dc groote gasvlammen
door lucht aangeblazen, die als fonteinen van
vuur op de te soldcercn gedeelten worden ge
richt en de zondblazerij, waar fonteinen van
zand zoo ongenadig hard op de gesoldeerde
verbindingen gericht worden, dat alle borax
en vuil verdwijnt.
Verder toont men mij hoe de spakengaatjes
tegelijk in de naven geboord worden; hoé de
spiegleuven, de trapassen worden gefraisd. Do
assen worden stergewijzc op eon tafel gelegd,
de tafel draait zonder ophouden rond en loopt
hierbij onder een frois door: een soortge'ijk
apparaat fraist de spicltjes plat, enz. enz.
Eindelijk komen wij oan de eindmontogeT
waar het vrijwel geheel in elkaar wordt gezet.
Hier stroomen de rivieren cn beken uit de
verschillende werkplsotsen to zomen, zou men
kunnen zeggen, indien niet de montagewerk-
ploatsen ^p de hoogste verdieping gr'egen wa
ren. De monteurs krijgen de frames en wielen
tot zoover reeds in elkaar gezet en voegen
deze deelen nu samen. De rijwielen worden in
liften naar omlaag gebracht, nadat zij nog eens
een scherpe controle gepasseerd zijn en komen
in de pakkcrij, wanr ze in popier gewikkeld of
in kratten verder worden verzonden.
F«c volg dio rijwielen op den voet en sta
weer aan de pooit van de Simplex, v/anr £k
een uur geleden binnenkwam. Honderd meter
verder ligt het Vondelpark; in onafgebroken
rijen trekken de fietsers over de breede grint
wegen, meest jongelui, die na kantoortijd het
plekje natuur van Amsterdam opzoeken Wat
een gezond genoegen danken wij aan dc rijwiel-
Industrie.
