FA. DUIM BURGER
ZOMER ARTIKELEN DAMES MODEZAAK
DE EEMLANDEU
BUITENLAND.
goot
flLXQsautb'£ met M
zeek kalme 14
j.Kampeardekensf
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maaodeo voor Amersfoort f2.10, per maand f 0.75, per
weck (rae» grit Ie verzekering tegen ongelukken) f 0.171/*
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3,-. Afzonderlijke nummers f 0.05,
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513
DIRECTEUR-UITGEVER: J.VALKhOFf
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.C5 met Inbegrip van eco bewijsnummer
Zaterdag 28 iuli 1928
27e Jaargang No. 24
Opruiming van alle voorradige ARNHEMSCHEWEG 26
BUITENLANDSCH OVERZICHT
POOLSCH-LITAUSCHE
TEGENSTELLINGEN
Ernstig grensincident
ERNSTIG ARBEIDS
GESCHIL
Waar het „Keitje" zoekt
Men uitkomst hoekt.
Een half millioen menschen
op straat
FINANCIEEL
SCHANDAAL
Edmund Stinnes vervolgd
HET VALUTA
SCHANDAAL
Een voorloopig onderzoek
F* L.A.A.«,h HAHERSVELD
LUXE AUTOVERHUUR
[BEU
[Ta
[BEU
llilillliillllllUlIBIBI
I Firma M. A, Ramselaarj
Krommestr. 4-6-8 Langestr 52
f 1.45.
K EL LOG'S VREDES-
PACT
Ziet Stresemann van zijn
reis af?
CHINA EN DE MOGEND
HEDEN
Overeenkomst met
Amerika
elke regel mee/ f0.25. Ltefdadlghelda-advertcDtlün voor <k
helft van den prijs. KletJe Adverteotlün „KEITJES" bQ vooruitbetaling I3 ragt li
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen I 1.Bewijsnummer extra f 0.04
BUREAU: ARNHEf/ISCHE P00RTWAL 2»
De Poolsth-Liiauschc geschillen.
Een gckruhccl zonder einde.
In December 1927 meende de Voikcnbond,
die toen een Raadszitting hield, dot het ein
delijk gelukt was wegen aan te wijzen ter op
heffing van de voortdurende Poolsch-Litausche
geschillenmaar in den loop van dit jaar
bleek te Geneve in dc Junizitting van den
Raad dat de verwachtingen een half joor
geleden te hoog gespannen waren. Wel is er
telkens opnieuw over allerlei aangelegenheden
tusschen Kofno en Warschau onderhandeld,
maar vorderingen van bcteckenis werden er
hcelemaal niet gemaakt. Tusschen beide lan
den bleef een geprikkelde stemming bestaan
en vooral dc Litauers hebben aanhoudend blijk
gegeven van hun slecht humeur. Telkens op-
nieuw meenen zij beren en wolven op den weg
Ie zien en steeds stellen zij het voor, als of
Polen hen bedreigt, hun land wil inpalmen en
hen soevereiniteit aantasten. Verscheidene
grensincidenten zijn dc laatste tijden dan ook
door dc persbureaux vermeld en naar aanlei
ding hiervan beschuldigen de beide partijen
elkaar wederzijds
In den loop dezer weck heeft dc Litausche
regecring opnieuw van zich loten spreken,
door een nota naar den Volkenbond te zenden
Het doel van dit schrijven was de mogend
heden, die lid zijn van de Gcnecfsdhc instel
ling, erop te wijzen, dot Polen zich zeer on
behoorlijk gedraagt. Wat is er aan de hand
Volgens de Litausche lezing ligt het in de
bedoeling van Warschau dezer dagen ma
noeuvres op grootc schaal tc doen houden in
de streek van Wilna. Dit beschouwt men te
Kofno als een uitdaging, die allerlei gevaren
met zich mee kan brengen, omdat de militaire
bedrijvigheid vlak bij de Litausche grens zal
plaats hebben en wel in een streek, die Litaucn
beschouwt als ontvreemd gebied Van Litau
sche zijde is dan ook reeds te kennen gegeven,
dat dc regeering te Kofno zich genoodzaakt
zal zien troepen naar de grens te sturen om
haar militaire macht daar tc vergrooten De
kans op botsingen tusschen Polen en Litauen
wordt daardoor waarlijk niet kleiner en omdat
de vrede daardoor kan worden verstoord,
meent dc Litausche regecring, dat het allen zin
heeft den Volkenbond den einst van den toe
stand onder 't oog tc brengen.
Het is nog niet bekend, wat men tc Gcnève
zal doen, maar ondcrtussc'nen is reeds van
Poolschc zijde opgemerkt, dot Litauen onver
diend een blaam op Polen werpt, hetwelk hce
lemaal geen boosaardige bedoelingen koestert
en alleen maar voornemens is militaire oefe
ningen to houden, zooals die elk jaar worden
gehouden. Niet Polen is oorlogszuchtig, maar
Litauen, aldus de strekking van het Warschau-
sche verweer. Het gekrakeel is dus opnieuw
zoo levendig mogelijk ingezet en het eind er
van is nog niet te zien. Natuurlijk is op zoo'n
afstand moeilijk uit te maken, aan wiens kant
dc schuld is, maar men krijgt ondertusschcn
wel den indruk, dat Litaucn niet bizonder ver
zoeningsgezind is en dat vooral de premier,
Woldemaras, neg al querulanterig is aange
legd. Men weet, dat de gezanten van enkele
groote mogendheden zich ook al met de zaak
hebben bemoeid en, naar het schijnt, te Kofno
cr bij de regeering op hebben aangedrongen
wat meer conciliant te zijn. Aan den anderen
kant blijft het voor Litauen natuurlijk een hard
gelag, dat Wilna, hetwelk de regecring tc
Kofno voor zich opeischt, Poolsch bezit bhift
en van deze wrok weet Litauen zich nog altijd
niet te bevrijden Zoolang de Vi' ilna-kwcstic
niet is geregeld, moet don ook worden aange-
nommen, dat de betrekkingen tusschen Polen
en Litauen bij voortduring te wenschen zullen
overlaten. Wanneer Litauen dan ook een krach
tiger natie was dan thans, zou het stellig al
lang naar dc wapens hebben gegrepen om zich
zelf recht tc verschaffen lhans besett het
echter dat het tegen Polen in militair opzicht
in de verste verte niet is opgewassen en leeft
het zich uit'in kleine en felle ruzietjes, die
echter den vrede zouden kunnen bedreigen,
wanneer een botsing tusschen beide staten
andere naties in den strijd zou betiekken. In
beginsel is dit laatste niet uitgesloten. Zoo is
b.v. Rusland een onberekenbare factor en daai-
om is er alle aanleiding nauwkeurig acht tc
slaan op al wat er gebeurt den PoohJi-
Litauschen stormbock.
Warschau vcnoccrt zich legen
Kofno's kritiek
De moeilijken, in do Britschc
nijverheid
D'e bond van werkgevers in de Engelsche
katoenspinnerijen heeft besloten met ingang
van II Augustus tot een uitsluiting over tc
gaan, waarbij een half millioen werklieden be
trokken zullen zijn.
Gcnève, 27 Juli (V. D.) De Poolschc ant
woordnota op de nola non den Voikcnbond,
die Litaucn gisteren te Gcnève heeft inge
diend, waarin gewezen wordt op het gevaat
van cinstigc grensincidenten naar aanleiding
\cn op handen 2ijndc Poolschc manoeuvres
in lmt gebied van Wilna, is hedenmorgen
vroeg te Gcnève aangekomen en znl nog in
den loop van dezen dag door den speciaal
hiervoor naar Gcnève teruggekeerden per
manenten gedelegeerde van Polen bij den Vol
kenbond, minister Soknl, aar. den secretaris
generaal van den Volkenbond worden over
handigd. Deze verrassend snelle beantwoor
ding van de Litausche nota door de Poolsche
regeering is te verklaren door het feit, dat do
minister-president van Litauen, tegen hetdiplo-
mntieke gebruik in, zijn not» aan den secre
taris-generaal van den Volkenbond reeds le
Kofno bij de verzending heeft gepubliceerd,
zonder te wachten op dc aankomst van de
nota te Genèvc.
Dc inhoud van cle heden Ingekomen Pool-
ache nota is nog niet bekend geworden, maar
men kon aannemen, dat deze zal overeen
stemmen met het 20 de/.cr te Warschau gepu
bliceerde communiqué van het Pooische tcle-
groafagentschap, waarin wordt verklaard, dut
in geencn dcele de bedoeling bestaat in Sep
tember in het Wi'na-gcbie.d grootc manoeu
vres te deen houden; slechts zullen in ver
schillende doelen van Polen de gewone mili
taire oefeningen worden gehouden
Waarschijnlijk zal dc secretaris-generaal van
den Volkenbond de Poolschc nota ter Vennis
brengen van de leden van den Raad van den
Volkenbond. Verdere stappen in dit incident
tusschen Polen en Litauen zullen eerst dan
worden gedaan, wanneer bijzondere voorzorgs
maatregelen noodwendig genomen moeten
worden.
In tocnanngcver.de Volkenbondskringèn is
men op het oogenbük van meening, dat dc*
tegen 5 Augustus rt.s. tc Koningsbergen bij
eengeroepen conferentie tusschen Polen en Li
tauen weinig kans op een positief resultaat
biedt Veeleer is men de opvatting toegedaan,
dat dc geschillen tusschen Polen en Litaucn,
die een steeds schcrpercn vorm aannemen, in
den loop van de volgende zitting van den
Raad ven den Volkenbond en van de Volken-
bondsvergadering grondig zullen worden be
sproken.
Over den inhoud der Poolsche nota wordt
uit Genèvc nader bericht, dat de Poolschc re
geering daarin verklaart, dat de jaarlijksche
militaire oefeningen in het gebied van Wilna
dit jaar niet in Augustus, maar in September
en veel verder van do Litausche grens don
verleden jaar plaats zullen hebben. Deze om
standigheid bewijst duidelijk, dat de veron
derstellingen der Litausche regecring volko
men ongegrond zijn.
De nota verdedigt op besliste wijze het
recht eer Poolsche regeering om militaire oefe
ningen te houden op haar grondgebied cn
steh vast, dat de voortdurende Litausche tak-
tick, waardoor, onder beroep op onbevestigde
persberichten, oorlogszuchtige voornemens
aan Polen worden toegeschreven, een ernstig
misbruik vormt, dat door den Volkenbond niet
gedoogd kan worden.
De nota geelt de plechtige' verzekering, dal
de Poolschc regcering vreedzame betrekkin
gen met Litaucn wenscht en protesteert tegen
dc door dc Litausche regecring toegepaste
methode, die er op uit is een atmosfeer van
onrust en oneerlijkheid te scheppen, om voor
de ocgen der wereld-opinie de vcrantvvootde-
lijkhcid der Litausche regeering wegens de
mislukking der onderhandelingen met Polen te
versluieren.
De Nasz Przcglad beschrijft een incident
aan de Pooisch-Litauschc grens, dat zich Don
derdag voordeed en aat zich tot een ernstige
ramp had kunnen ontwikkelen, die slechts
oorkomen werd door de koelbloedigheid van
de Pcolsche overheden. Jaarlijks wordt op den
Joodschcn nationalcn rouwdag een plechtig
heid gevierd op het Joodsche kerkhof van het
kleine Litausche stadje Lyngmjony, waaraan
verscheidene duizenden Litausche Joden cn
Joden uit het gebied van Wilna deelnemen,
aan wie de Poolsche overheden allerlei facili
teiten verlcenen voor het passof/ron van de
grens Onder de menigte, die op de toestem
ming van de Litausche overheden wachtte om
de grens over te gaan. bevonden zich twee
joumolisirn, do correrpondent ven een Ame-
rikaansch blad en de correspondent van de
Nasz Przeglad. De toestemming der Poolsche
overheden, om de grens te overschrijden, werd
verleend om 6 uur 's ochtends, terwijl de Li
tauers den doortocht weigerden en dc grens
door militairen lieten bewaken, hetgeen leven
dige ontevredenheid uitlokte. Eindelijk, om
half één. toen een Poolsch officier van de
grenswacht orde trachtte tc brengen in dc me
nigte, die zich langs de Poolsche zijde van dc
grens bevonden, wierpen de Litausche solda
ten zich op de menigte en dreven haar met
vuistslagen en de kolven hunner gbwéren te
rug Toen de Poolsche officier tactvol hier
tegen opkwam, trok de Litausche officier zijn
revolver, waardoor een onbeschrijfelijke paniek
uitbrak. Dank zij dc kulmte van den Poolschen
pfficicr, die dc menigte tot bedaren bracht,
werd een ernstige romp voorkomen. Om één
uur. plotseling cn zonder voorwendsel, werd
cr van Litausche zijde geschoten, waardoor
een nieuwe paniek uitbrak. Later verklaarde
oen Litausch officier, dut dc Litausche solda
ten zonder bevel hadden geschoten. Gelukkig
misten de kogels doel. Om twee uur 's middags
einde"ijk besloten de Litausche autoriteiten de
menigte door tc laten, nadat deze 8 uur had
gewacht.
Knoeierijen met Duilsche
staatslccninucn
B o r 1 ij n. 26 J u i i. Een groot financic :5
schandaal schijnt zich in Duitsch!u.\d oan l*>
kondigen. Heden heeft dc justitie nj. een bevel
tot arrestatie uitgevaaidigd tegen den parti
culieren secretaris von Hugo Stinnes Jr tc
Hamburg. Tegelijkertijd is rechtsingang ver
leend tegen dr. Edmund 'Stinnes. Beide geval
len schijnen niet met nlkaar in verband to
staan. Terwijl Edmund Stinnes vervolgd woidt
v. egens feiten, die zich eH';-n voorgorkaun bij
het beheer van zijn aufol; ,*rick', is de parti
culiere secretaris van Hugo Stinnes Jr. ge
arresteerd wegens knoeierijen.
De Duitsche regcering heeft, zooals men
weet, dc pnpiermaikleoningen van het rijk ge
scheiden in z.g oud en nieuw bezit. Wie h°-
wijzen lan, dat hij zijn papicrmaiklcening vóór
dc inflatie reeds bezat, krijgt daaidoor vijfmaal
zooveel terugbetaald els hij, die zc tijdens de
inflatie heeft verworven.
Het was sedert lang een publick geheim, dat
grootc bedragen nieuw bezit als oud bezit wa-
ren ingeleverd. Dit geschiedde steeds met ver
klaringen onder cede. Tot nu toe werd vooral
de bankier Kuhnert wegens dit feit vervolgd
Uit het verhoor van Kuhnert is echter geble
ken, dat invloedrijke kringen in Duitschland
zich aan het zelfde delict hebben schuldig ge
maakt. Dc arrestatie van de particulieren
secretaris van Stinnes wijst erop, in welke
richting men de schuldigen zoekt.
De transacties zouden vooral geloopen heb
ben over Franschc en Nederlandsche binken.
(Tel.)
Ook Duitselic bankiers by de affaire
betrokken 'f
ERNSTIG MOTORONGELUK.
Rudolfstadt, 27 Juli. (V. D) Gister
avond zijn bij Quittelsdorf twee motorrijwielen
in botsing geweest. De bestuurders, die beiden
tegen den grond werden geslingerd, zijn aan
het bekomen letsel overleden. De duorijders
werden eveneens gewond, doch zijn in leven
gebleven.
DEN PAUS OVERKOMT EEN ONGELUK.
Rome, 27 Juli. (H. N.) Naar dc Tribuna
meldt, heeft de paus bij het uitstappen uit
zijn auto zijn voet licht verstuikt, zoodat hij
zijn gewone wandelingen niet kan doen. De ge
neesheer is echter van oordeel, dat het onge
mak binnen enkele dagen verholpen zal zijn.
Omtrent de fraude met de papicrmurklccnln-
gen verluidt nader, volgens de Teldat de
gearresteerde voormalige secretaris van Hugo
Stinnes Jr., een zekere heer von Waldow, se
dert eenigen tijd niet meer in dienst van het
Stinnes-conccrn is, doch slechts zijn medewer
king bij de afwikkeling van verschillende trans
acties heeft verleend
Volgens dc Berliner Börscn-Councr beston
den cr echter nog altijd nauwe, vertrouwelijke
betrekkingen tusschen het Stinnes-concern en
von Waldow. Laatstgenoemde heeft gedurende
eenigen lijd in Nederland gewoond. Met de
affuirc van den bankier Kuhnert staat het gc-
vol-Waldow niet in veiband.
Er kan geen twijfel aan bestaan, of dc thans
aan het licht getreden affaire zal nog een be
langrijk grootcren omvang aannemen. Terwijl
namelijk het bedrag aan „oud-bezit" in pupier-
mark-leeningcn op een maximum van 20 mil
liard is geraamd, is voor niet minder dan 42
milliard z.g als „oud-bezit" aangemeld. De
helft der aanmeldingen schijnt dciholvc frau
duleus te zijn geschied.
Naar hier wordt opgemerkt, vormde dc split
sing in „oud-bezit" en „nieuw-bezit" op zich
zelf een volmaakt willekeurige daad der rijks-
rcgecring. die door geen enkel steekhoudend
argument te verdedigen viel. Het gaat niet aan
de waarde van een obligatie vast tc stellen
naor het tijdstip, waarop zij werd gekocht. Der
halve is het wel ccnigszins begrijpelijk, lat lie
den, die van deze wetgeving het slachtoffer
werden, getracht Hebben haar tc ontduiken.
Men heeft hier dan ook, zoo wordt gezegd, met
vergrijpen tc doen, die indirect door dc over
heid zelf in dc hand zijn gewerkt
Reeds vroeger is de kwestie van het „oud-
bezit" ter sprake gekomen, doch destijds heeft
men dc zaak van hoogerhond gesust. De Fran
schc Kamerafgevaardigde cn advocaat Tulmon
werd onder de buitenlanders genoemd, die bij
de manipulaties de hand in het spel hadden
gehad Thans echter heeft de Berlijnsche justi
tie zich van het gevul meester gemaakt en daar
zij de affaire uitsluitend van strafrechtelijk
standpunt beschouwt, zet zij het onderzoek met
kracht voort Vermoedelijk terecht neemt zij
oun, dot dc grootc aanmelding van „oud-be-
zil", die via Amsterdam en Parijs is gedaan,
voor binnenlandsch-Duitsche rekening heeft
plaats gehad. Zij zet in het bijzonder haar nu-
sporingen voort ten opzichte von een persoon
lijkheid, die, evenals von Waldow, in nauwe
connecties met het Stinnes-concern moet staan
Ook een aantal Duitsche bankiers schijnt bij
dc affaiie betrokken te zijn. Tegen een groot
aanlal personen is ccn voorloopig onderzoek
aanhangig.
Het onderzoek tegen dr. Edmund Stinnes
staat met dc affairc-Waldow in geen enkel ver
band. De crediteuren van de A. G. A. (dc auto
mobiel maatschappij van het concern) verwijten
hem, dot hij op de wet op de naamloozc ven
nootschappen inbreuk heeft gemaakt Het des
betreffend onderzoek duurt nog voort
MIJNONGEVAL.
B e r 1 ij n, 2 7 Juli. (H. N.) Gisteravond
zijn in een mijn bij Sondershausen in Thüfin-
gen twee mijnwerkers door neervallend ge--
stcentc- gedood en één ernstig gewond.
LOONSVERMINDERING BIJ DE
ENGELSCHE SPOORWEGEN.
Gisteren is men het eens geworden over ccr»
voorloopig acc^ord voor 12 maanden tusschen
de Engelsche spoorwegmaatschappijen en de
vakvcrceniging voor een vermindering met 2Vs
pet. van de loonen, met ingang van 13 Augus
tus. Alle salarissen, ook die von dc directies,
vallen hier onder.
OP:
.OP:]
HET WEER VAN MORGEN. jjj
Hl Hoogste barometerstand: 7G3.1 jj=
Hl Isa fjord.
Hl Laagste barometerstand: 740.3
H Skudesnaès.
Verwachting tot den a\oiul van
m 20 Juli. §H
HH Meest matige Westelijke int Noor- |g
§H dclijke wind, zwaai bewolkt of be- m=
Hf trokken, waarschijnlijk nog ecnigc m|
Üs regen, aanvankelijk iets koeler 1||
TEL. 341
TEL:
529
Belangrijke besprekingen
ie verwachten
De New-York Herald meent op grond van
inlichtingen in diplomatieke kringen te kunnen
mcdedcclcn, dat naar aanleiding van dc bijeen
komst der ministers van buitenlondschc zaken
te Parijs ter onderteekening van het anti-
oo.logspnct ook gewichtige besprekingen om
trent het herstel- en ooilogsschuidcnprobl :cn\
zuilen plaats vinden
Met blad wijst er op, dat de ugcnl-gcnereul
vooi de herstelbetalingen, Parker Gilbert, met
den minister van finnncnn, Mellon, t> Dinard
een samenkomst heeft gehad en dat hij in het
begin dezer weck een lang gesprek heeft gehad
met Poincaré De plannen tot regeling der m -
oorlopsche kwestie zullen op de bijeenkomst
der ministers, volgende maand, naar dc mee
ning van Franschc diplomatieke kringen op ^en
officieele basis kunnen worden gebracht. Waar
schijnlijk zal ook Mellon aan die besprekingen
deelnemen.
Uit Berlijn wordt gemeld, dot daar van een
uitnooaiging van Briond aan Stresemann, om
zich in Augustus naar Parijs te begeven, ten
einde het pact van Kellogg te onderteekencn,
hetwelk volgens een bericht in de bladen in een
briel aan dr. Stresemann naor Karlsbad vcivat
zou zijn, niets bekend is
De Berlijnsche correspondent van het Vad.
bericht:
Htt is volgens enkele bladen nog in het ge
heel niet zeker, dat dr. Stresemann den 27sten
Augustus nuar Parijs zal gaan om het Kcllogg-
puct tc onderteekencn- De reis naar Frankrijk
zou door den eisch van de bezettingsautoritei
ten tot het verkrijgen van uitlevering van de
vier veroordeelde Duitschcrs zijn bedreigd. D»
rijksminister van buitenlundsche zaken zou de
reis ceist ondernemen, indien in deze kwestie
een regeling is getroffen, die beantwoordt nan
de Lccarno-politiek.
Parijs, 2 7 Juli (H N.) De Amerikaan-
schc staatssecretaris Kellogg gaat op 18 Augus
tus scheep naar Parijs ter onderteekening van
het peet tot uitbanning van den oorlog
De opheffing der
verdragen
De nieuwe douanj-ovcrenkomsfen tusschen
de Ver. St riten en China, die met ingang va--*
I Januari 1929 de volkomen tnrief-autonomie
van China in toepassing z»! brengen, is
Woensdag tc Peking gctcekend.
BOSCHBRAND IN HET ZWARTE WOUD.
Gistermiddag btuk boven Triberg in het
Schwarzwald, vermoedelijk door het neerval
len van een vonk uit een locomotief, een
boschbrand uit, die tengevolge van de grootc
droogte snel om zich heen greep. Vier a vijf
hectaren werden door het vuur aangetast. Te
gen vijf uur was men den brand in zoover
meester, dat verdere uitbreiding uitgesloten
schijr-I.
