B. NIEWEG
DE EEMLANDED
'I „Keitje" deugd
Is 's menschen vreugd.
Woensdag 8 Augustus 1928
27e Jaargang No. 33
BUITENLANDSCH OVERZICHT
BUITENLAND.
de gezonken
duikboot
Luchttoevoer verzekerd
Vertegenwoordiger van de
Delftsche Aardewerkfabriek
DE P0RCEI1YNE FLES.
HET SOCIALISTEN
CONGRES
Tegen rassen voorrechten
bezoek aan de
slagvelden
Elfduizend pelgrims
Firma M. A. Ramselaarj
fascisme en
zedelijkheid
{Jongens Sportkousen!
vanaf 75 cent.
GRIEaSCHE politici
ontvoerd
Strenge straffen
Hoog losgeld geëischt
kellogg's vredes-
pagt
Japansche beschouwingen
gisting in
zuid-slay ie
De moord te Agram
5t AMERSFOÖRTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort f2.!0, per maand f 0.75, per
week (mei gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17*/*
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-» Afzonderlijke aummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERG 513
DIRECTEUR - UITG EVER.' J.VALKHOff
PRIJS OER ADVERTENTIEN v«°i-ot «ei mtxgnp v«D ceo ocwi.'snummM,
elke regel meer f0.25. Llefdadlghetds-advertentlSn voor d«
helft van den prijs. Kleine Advertentiën .KEITJES" b(| vooruitbetaling 1—5 rageli
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal pleatseo I 1.—. Bewijsnummer extr» f 0i>5
BUREAU: ARNHEMSCHE P00RTWAL 2*
- Dc politieke verwikkelingen in Zuid-
Slavië. Dc toestand van Raditsj
graat achteruit. De vermoorde
journulist. De ratificatie der ver
dragen van Nettuno.
De berichten omtient den toestand van Ste
len Rcditsj, den Kroatischcn boerenleider en de
zie1 van het verzet tegen het centraliseerende
streven van Belgrado, luiden hoe langer hoe
ongunstiger. Na den aanslag op 20 Juni in de
Skoepsjtina, waarbij Raditsj eveneens werd ge
wond, had men hoop, dat hij cr gelijdelijk weg
weer bovenop zou komen, doch door allerlei
complicaties schijnen
de ziekten, waaraan
hij lijdt, zoo verergerd
tc zijn, dat men met
zijn spoedig sterven
reeds ernstig rekening
begint te houden. Daar
Raditsj zcci gezien is
en bovendien, in ver
band met den aanslag
in het Zuid-Slavische
parlement als een mar
telaar wordt be
schouwd, acht men
het niet onmogelijk,
dat zijn dood vèrstrek-
STEFAN RADITSJ. ken<3e staatkundige ge-
volgen zal hebben
Zijn overlijden kan in beginsel voor zijn vol
gelingen het sein zijn om daadwerkelijker dun
tot dusver het geval was hun politieke wen-
schcn te realiseeren. Degenen, die het harts-
tochtclijkst een uitgebreider zelfstandigheid
van Kroatië voorstaan, zullen wellicht Raditsj
dood aangrijpen als een welkome aanleiding
om het breken met Belgrado nog nadrukkelij
ker tc bepleiten. Trouwens Zondag heeft de
jeugd te Agram (Zagreb) in aansluiting op de
bidstonde voor het herstel van Raditsj reeds
gemanifesteerd ten gunste van Kroatië's onaf
hankelijkheid. Nieuwe verwikkelingen kunnen
dan ook wel eens niet uitblijven en het is dc
vraag, of de steeds scherper wordende tegen
stellingen in Zuid-Slovië niet 2ullcn leiden tot
bloedvergieten.
Eén buitensporigheid heeft dezer dagen reeds
plaats gehad en zij kan stellig worden be
schouwd als een geval van weerwraak. De
journalist Ristowitsj is namelijk vermoord door
iemand, die het als aanhanger van Ra
ditsj blijkbaar niet langer kon verkroppen; dat
de journalist telkens opnieuw heftig ageerde
tégen den leider dor Kroatische boerenpartij en
tegen Pribitsjewitsj, het hoofd der onafhanke-
1 i.jKe democraten, die eveneens tegen het radi
cale bewind te Belgrado zich keeren. Te ver
dedigen is de moord op den journalist natuur
lijk niet, daar het revolverschot steeds een on
beschaafd argument is; bovendien doen bedrij
vers \an excessen dc zaak, waarvoor zij op
komen, steeds schade; doch begrijpelijk is de
daad wel, wanneer men in aanmerking neemt,
dat de journalist, die als slachtoffer van den
acnslag viel, er nadrukkelijk toe aanspoorde
Raditsj te vermoorden en ook anderszins nan-
hr.udend opruiende aitikelen schreef.
In heel het koninkrijk der Serviërs, Kroaten
en Slovenen heerscht dan ook een geprikkelde
stemming, die opnieuw huar weerspiegeling
heeft gevonden in de zeer 1-vendigc discussies
in de Skoepsjtina, waarbij regccringsbloc en de
sterk gereduceerde oppositie dc Kroaten en
demociaten nemen niet meer aan de zitting
deel: alleen enkele oppositioneele agrariërs ver-
toonen zich in de Skoepsjtina elkaar over cn
weer ernstige verwijten naar het hoofd slinger*
den, zoodat de vergadering zelfs moest wor
den onderbroken.
Van grooter belang is ondertusschcn, dat de
verdragen van Nctluno, die met Italië zijn ge
sloten en al drie jaar geleden werden onder
teekend, doch tot dusver de parlementaire be
krachtiging moesten derven, weer in het mid
denpunt der aandacht zijn komen te staan. Een
poosje geleden is aan een speciale commissie
uit het parlement het aanzijn gegeven, die zich
gisteren met op één na algemeene stemmen
heeft uitgesproken ten gunste van de ratifi
catie, die ook door den waarnemenden minister
van buitenlondsche zaken werd bepleit, omdat,
raar hij opmerkte, de regeering hartelijke be
trekkingen wenschte te onderhouden met Italië,
dut op de ratificatie der'overeenkomsten staat
Ook andere sprekers der regecringsportijen
sloten zich bij dit standpunt aan, dat alleen
werd bestreden door de agrariërs, die de op-
vetting' huldigden, dat de overeenkomsten vooi
de Kioatcn economische nadeelen meebrachten
en bovendien niet meer geldig waren in ver*
bund met het feit, dat Italië dc bekende ver
drogen met Albanië cn Zuid-Slavië heeft ge-
sloten. De woordvoerder der agrariërs drong er
dan ook op aan om óf de ratificatie achter
wege te laten, óf de bekrachtiging daarvan te
verschuiven tot het tijdstip, waarop eventueel
de vei zoening met de Kroaten weer een feit zou
zijn geworden. Behoort deze verzoening tot de
mogelijkheden? Pessimisme is op dat stuk vun
zaken ongetwijfeld op zijn plaats, al schijnt
koning Alexaner zich uit te sloven de afwij
kende standpunten nader tot elkaar te bren
gen. De Servische nationalisten op hun beurt
wi'ler. echter ook geen krimp geven en in de
k'ingcn dezer laatsten begint men hier en daar
reeds ongeduldig te worden cn zou men liever
zien; dat dc Kroaten flink werden aangepakt
cm hen tot rede te brengen. Onder deze om
standigheden bestaat cr voorloopig nog weinig
kans op ontspanning en is veeleer te vrcczen,
Zijn dc ongeveer 30 man
omgekomen
dat het hard tegen hard zal gaan.
R o v i g n o, 7 Aug. (V. D.) Het reddings
werk voor de duikboot F 14, die Maandag
morgen roeg 7 mijlen ten westen van de
Brioni-cilanden ten gevolge van een aanvaring
van den torpedobootjuger Giuseppe-Missori
zonk, is in vollen gang. Duikers hebben vusi-
gesteld, dat de onderzeeër ongeveer 24 mij
len ten zuidwesten van St. Giovanni op een
diepte van 27 meter ligt. Het reddingswerk
geschiedt met een grootcn lichter vun 240 ton,
twee kleine lichters van elk 15 ton en drie
groote sleepbooten. Verder zijn nog een duik
boot en zes torpedobootjogers op de plaats
des onheils aangekomen. Volgens latere be
richten uit Polo vreest men, dot een deel van
het schip vol is gcloopen. Men gelooft niette
min, dut een deel van de bemanning nog in
leven zal zijn. Of de waterdichte schotten he
zullen uithouden tot dc boot boven water is
gebracht moet worden afgewacht. In den ioop
van Dinsdagmorgen is het den duikers gelukt
een stalen buis binnen den onderzeeër tc bren
gen, waarmede men lucht in het schip hoopt te
pompen. De ruwe zee bemoeilijkt 't reddings
werk in hooge mate.
Zoo juist is bekend geworden, dat zich be
halve dc 2D man sterke bemanning nog cenige
mecaniciens aan boord bevinden.
Rome, 7 Aug. (V. D.) Nader vernemen wij
i.og, uit niet-officiccle bron, dat do redders er
hedenavond laat in geslaagd zijn den onder
zeeër F. 14 te lichten tot ongeveer 40 voet
onder de oppervlakte. Groote ongerustheid
is verwekt, doordat de signalen van de be
manning spoedig na twaalf uur ophielden.
Hoewel experts cr op wijzen, dat dit niet nood
zakelijk beteekent, dat de opgesloten mannen
omgekomen zijn, omdat het stoppen van dc
signalen veroorzaakt kan zijn door tal van om
standigheden, geeft het feit, dat een vollcdigc-
stilte onafgebroken blijft voortduren reden tot
pessimisme. Intusschen wordt er koortsachtig
aan de redding gewerkt, ondanks het feit, dat
de zee nog ruw is door de zware winden.
Rome, 8 Aug. (V. D.) Nader vernemen
wij nog, dat de admiraliteit twee hypotheses
opgesteld heeft, waardoor verklaard zou kun
nen worden, dat verdere seinen van de beman
ning uitblijven. Ten eerste knn het zijn, dat dc
rook van de gasoline-machines de bemanning
gedwongen heeft plat te gaan liggen en ten
tweede, dat de geheele bemanning haar toe
vlucht genomen heeft tot de cabine van den
kapitein, waar versche lucht door een buis
toegevoerd wordt. Hoewel de laatste veronder
stelling zeer waarschijnlijk is, blijft toch een
zekere ongerustheid heerschen. Men verwacht,
dat de onderzeeër in den loop van den morgen
gelicht zal zijn.
De rcdcing werd ten zeerste vergemakkelijkt,
doordat de onderzeeër gezonken was op een
afstand van slechts een half uur van een Ito-
liaansch marine-station, zoodat alle mogelijke
hulp onmiddellijk ter plaatse aanwezig kon
zijn.
Rome, 7 Aug. (V. D.) Ofschoon een of-
ficieelc mededeeling vaststelde, dat de com
municatie met de bemanning van den gezon
ken onderzeeër was bereikt, werd er geen
woord los gelaten omtrent het al of niet in
leven zijn van de geheele bemanning. Zoodra
de weersomstandigheden 'het veroorloven, zal,
naar wij vernemen, begonnen worden den on
derzeeër te lichten. Mussolini wordt in zijn
hoedanigheid van minister van marine geregeld
op de hoogte gehouden van het reddingswerk
door zijn onderminister, admiraal Siriani, met
wien hij heden een long onderhoud had.
Dc Tribuna meldt nog, dat een filmopera
teur bezig is het reddingswerk in beeld te bren
gen.
Dc bemanning omgekomen.
B e r I ij n, 8 Aug. (V. D.) Uit Pola wordt
gemeld, dat de gezonken Ituliaansche duikboot
F. 14 gisteravond is gelicht. Dc uit 51 perso
nen bestaande bemanning bleek te zijn omge
komen.
voorheen LangesUaat.
L. BERGSTRAAT 13. TEL. 462.
Bolsjewisme en fascisme
gegispt
Ook de prins van Wales
in Frankrijk
Londen, 7 Aug. (H.N. draadloos), De
prins von Wales is vandaag in Frankrijk geland
om met de 11.000 pelgiirr.s, die uit Engeland
zijn aangekomen, een bezoek aar. dc slag
velden te brengen. Bij zijn aankomst te Bou
logne werd hij ontvangen dcor majoor Horton
en het bestuur van het Britsche legioen. Do
prins werd luide toegejuicht, waarvoor hij la
chende bedankte. Nu een eenvoudige lunch
aan het buffet van hot station ging hij mei
generaal Trotter per auto naar St Omer, het
oude Britsche hoofdkwartier en nanr Béthune
Te Béthune werd hij wederom zeer geestdriftig
toegpjuicht, niet alleen door de pelgrims, doch
ook door de plaatselijke bevolking. Op het
maiktplein ontving admiraal lord Jellicoe, de
voorzitter van het B: legioen, den prina
op een tribune, welke met Engelsche on Fran-,
sche \laggen was getooid en voor het beroem
de belfort van Béthune opgericht was. Toen de
prins aankwam, werd hij met fanfares beeroet.
De prins dankte de ontvangstcommissie der
departementen Somme en Pas de Calais voor
de moeite, welke zij voor de ontvangst van
de Engelsche pelgrims heeft gedaan. Later
ging de prins nanr Rvsscl, waar hij zal over
nachten. Woensdag vertrekt hij nanr /peren
om don grooten herdenkingsdienst bii dc poort
van Meenen bij te wonen.
Brussel, 7 Aug. (H,N.) In de zitting vnn
Dinsdag vun het intcrnutionule socialistische
corgi es, welke onder voorzitterschap van den
Russischcn afgevaardigde Abramovitsj werd
gehouden, zijn zoowel tegen het fascisme als
tegen het bolsjewisme scherpe redevoeringen
gehouden. De afgevaardigde Turati veroor
deelde in scherpe b- woordingen het fascisme,
dot volgens hem slechts door het socialisme
kan woiden bestreden. De Russische afgevaar
digde Dan hield een rede tegen het bolsje
wisme en verklaarde, dat het de plicht vun
het soriulisme is het bolsjewistische militaris
me te bestrijden, zonder zich nnchtuns bij de
reactie non te sluiten. De bolsjewistische dic
tatuur is een ziekte, die door dc aaneenslui
ting van alle arbeiders genezen moet worden.
De Engelsche afgevaardigde Budston veroor
deelde evenals dc vorige sprekers zoowel het
fascisme als het bolsjewisme, doch wees cr op,
dat zoowel het fascisme als het bolsjewisme
verschijnselen zijn, welke uitsluitend de bin-
ncnlandschc politiek raken van die landen,
waar het optreedt. Hij pleitte voor hervatting
der diplomatieke betrekkingen met Ruslnnd en
voorts voor opheffing der ongelijke verdra
gen met China, waarvoor ook de socialisten
moeten opkomen, die tegen d*» handhaving von
rnssenvoorrechten zijn. De Chineesche gede
legeerde eischtc vrijheid voor zijn land en
protesteerde tegen het Jnpnnscho imperialis
me. Voorts verklaarde hij, dat dc socialisten
in China voor d* "ontwapening in hun land
strijden.
HET WEER VAN MORCEN
Hoogste barometerstand: 7GS.U
La Corn na.
Laagste barometerstand: 741.6
Torshaven.
Verwachting tot den av.ord vun
(J ug.
Matige Westelijke tol Zuiri-Wcs-
tclijkc wind, aanvankelijk opkla
rend met later mogelijk tijdelijk
weer regen, nog weinig verande
ring in temperatuur.
Krommestr. 4-6-8 Langestr. 52
Drastische maatregelen
voorgesteld
TEL. 341
TEL:
529
In verband met dc
verkiezingen
ONWEER EN HITTE IN ITALIË.
Plaatselijke temperatuuTsdaling.
Over uitgestrekte deelen van Noord- en
Midden-Italië, vooral aan de kust van Triest en
Ancona, hebben hevige onweders gewoed. De
daardoor veroorzaakte temperatuurdaling is
belangrijk. Te Rome bedroeg de temperatuur
29,6 graden.
Terwijl de temperatuur in Midden, Noord
en Oost-Italië afnam, heerscht in Zuid-Itolië en
op de eilanden nog steeds een groote hitte.
GROOTE BRAND IN KLEIN-AZIË.
Zestig woningen een prooi der
vlammen.
V. D. meldt uit Angora, dat Maandagoch
tend een ontzaggelijke brand, die ontstaan was
in een hotel en zich met vier vuurhaarden
ontwikkelde, zestig woningen verwoestte, on
danks het feit, dat dc eerste drie haarden ta
melijk snel gedoofd werden
PRINS VAN WALES.
MIJNONGELUK.
Vijf vermisten.
In een mijn nabij Luik is op T40 meter diep
te water binnengedrongen; vijf arbeiders wor
den vermist. Het reddingswerk is aan den
gang.
BRAND AAN BOORD.
Londen, 7 Aug. (li. *N.) Aan boord van
het Engelsche stoomschip Kalgan, dat naat
Woetsjan onderweg was, is volgens een be
richt uit Sjanghai brand uitgebroken. Het schip,
dat 2000 ton groot is, doet dienst in de kust
vaart en is vooral ingericht voor. het vervoei
van koelies.
DE RELLETJES TE IVR7.
V eroordcelingen.
P a i ij s, 7 Aug. (H. N.) Vandaag zijn 12
communisten, die bij de betoogingen tc Ivry
gearresteerd waren, voor den rechter versche
nen. Zij werden tot gevangenisstraffen van 6
dagen tot 2 maanden veroordeeld, echter allen
oorwaardelijk, met uitzondering van eén ver
oordeelde. Tegen den plaatsvervangenden bur
gemeester, die beschuldigd wordt van verzet
tegen het staatsgezag, duurt het proces nog
voort. 10 Buitenlanders zullen over de grens
worden gezet.
R o m o, 8 Aug. (V.D.) Naar wij vernemen,
2ullcn hit r dc strengste maatregelen genomen
worden tigen het drukken of verspreiden van
pornografische lectuur Zelfs wordt boekhan
delaars vei boden uan minderjarigen boeken
te verkoop ?n, zelfs de meest klassieke, die
in tekst of illustratie de zedelijkheid zouden
kunnen afbreuk doen. Ook zul'en zware straf
fen ingesteld worden tegen het publiceeren
door kranten vnn misdrijven, ontslaan uit
sexueele hartstochten, Obscene liedjes zullen
niet meer gezongen of per gramafoon gere-
prcducc-eid rnogi n worden. Gevangenisstraffen
van 6 maanden tot 5 jaar en boeten van 5000
tot 50.009 lires zullen tegen overtredingen
worden ingesteld De wet die deze drastische
maatregelen zal insteilen, zal in de volgende
zitting door signor Mnrtire, één van de lei
ders van de fascistische katholieke partij, wor-
den voorgesteld. Een van de belangrijkste pun
ten van deze wet is tevens een campugne te
gen de beperking van geboorten. Zoo stelt do
wet voor de kranten met strenge straffen te
beletten advertenties van geboortebeperkende
rfciddelen te publiceeren,
Londen, 7 A u g. (H. N.) Uit Athene wordt
gemeld, dot twe* Grieksche politici, tegenstan
ders von VenizeTos, bij Jnnina door een roo-
versbende zijn ontvoerd, die een lesgeld var-
15,000 voor de vrijlating eischen. Het zijn de
oud-minister Mylonas en dc afgevaardigdo
Milos. De tegenstanders van Venizclos bewe
ren, dat dit het begin van een terreur
voor de aanstaande verkiezingscampagne is
De Kophandarispnrtij heeft den eisch gesteld,
dat, indien de beide gevangenen vóór het be
gin der verkiezingen niet op vrije voeten zijn,
de verkiezingen uitgesteld zullen worden. Veni-
zelos heeft daarop bekend gemaakt, dat de re-
gecring het gevorderde losgeld zal betalen.
Voor het aanhouden van de roovers, die een
bende ven zeven onder leiding van <!c
gebroeders Koemboe vormen, is een premie
uitgeloofd. Intusschen hebben de roovers nog
een derden politicus ontvoerd, voor wiens vrij
lating zij 3000 vorderen.
Rusland xoenscht deelneming
Raditsj gaat
vooruit
Men meldt d.d. 7 -Aug. aan de N. R. Ct.
De toestand van Raditsj is gisteren iets voor
uitgegaan. De Wccnsche professoren, die hem
behandelen, zijn van meening, dat complicaties
wel is waar nog mogelijk zijn, maar dat hij de
crisis vermoedelijk in een paar dagen te bo
ven zal zijn. Den vorigen nacht heeft de patiënt
een paar uur geslapen en heden waren de pols
en de temperatuur niet hooger dan gisteren.
De verbetering" in den toestand van Ruditsj is
per bulletin ter kennis gebracht vun dc bevol
king.
Noor men uit Agram meldt, zijn in verband
met den moord op den hoofdredacteur Risto
witsj nog zes menschen in hechtenis genomen.
Het verhoor van den moordenaar wordt voort
gezet, daar men uit hem wil krijgen, of hij me
deplichtigen heeft gehad. Het lijk van den ver
moorden journalist is eergisteravond reeds van
Agram naar Belgrado vervoerd en zou gister
middag worden begraven. Merkwaardig genoeg
was echter de wagon, waarin de kist was ge
plaatst en die 's morgens vroeg al had moeten
aankomen, gistermiddag laat nog~hiet te Bel
grado aangekomen.
Koning Alexander onderbreekt
zijn vacontic.
B e r 1 ij n, 7 Aug. (H. N.) Naar de bladen
melden, is koning -Alexander van Zuid-Slavië
tengevolge van dc binnenlandsche politieke
crisis plotseling van zijn zomerverblijf in Bos
nië naar Belgrado teruggekeerd.
Tokio, 7 Aug. (V.DDe uitlatingen van
Tsjitsjerin met betrekking tot het anti-oorlogs-
pact van Kc-llogg hebben in de Japansche pi.rs
het noodige opzien gebaard De met de regee
ring betrekkingen onderhoudende bladen schrij
ven, dat de Russische volkscommissaris voor
buiicnlandsche zaken met merkwaardige open
hartigheid het standpunt der sovjet-regecring
inzake de pact-kwestie heeft uiteengezet
Tsjitsjerin heeft geen ongelijk, als hij deelne
ming vnn Rusland verlangt, doch cr moet aan
toegevoegd worden, dat de sovjet-regeering
grootendecls de schuld ervan draagt, dut zij tot
dusver van dc besprekingen ten deze werd uit
gesloten. Japan twijfelt niet aan de vredelie
vendheid van dc sovjet-regeering, doch deze
moet ervoor zorgen, dat niet voortdurend in
haar hoofdstad krijgskreten weerklinken.
Amerika niet
toetreden
legen Ruslands
P a r ij s7 Aug. (V.D.) Naar de Chicago
Tribune (Parijsche editie) uit Washington ver
neemt, wordt aldaar algemeen aangenomen, dut
minister Kellogg zich niet verzetten zal legen
toetreden van sovjet-Rusland tot het anti-oot-
logsverdrog Het statsdepartement weigert een
ambtelijke verklaring af te leggen over de op
vattingen van Tsjitsjerin. Te Washington ver
klaart men, dat het Duilschc ministerie van
buitenlnndsche zaken over de deelneming van
sovjet-Rusland aan het Kellogg-pact met de
Bcrlijnsche ambassade der V, Si. onderhandelt.
UITSLUITING IN DE BELGISCHE
TEXTIELNIJVERHEID.
Te Eecloo en Waarschoot, een belangrijk
centrum van de textielindustrie in het Noord
westen von Oost-Vlaanderen nabij de Neder-
londsche grens, is in acht weverijen een uit
sluiting afgekondigd. Ruim 1000 arbeiders
worden door dezen maatregel getroffen. Ge
vreesd wordt, dat ook andere fabrikanten zich
bij de beweging zullen aansluiten.
GROOTE BRAND TE SINGAPORE.
Een enorme schade.
Tc Singapore is een groot handelsgebouw,
toebehoorende aan een Chineeschen million-
nair, tot den grond toe afgebrand. Dc schade
loopt in de honderdduizenden dollors.