REDE PROFESSOR HEILER
Belangstelling van
Hervormde zijde
Boodschap aartsbisschop
van Canterbury
OUD-KATHOLIEKEN
De bisschop van Fulham
bezoekt het Congres
DE NAGEDACHTENIS
VAN Z. B. VAN ESPEN GEWERD
Gistermorgen half tien werd het Congres der
Oud-katholieken voortgezet. Al^ lid van de
Permanente Congres-commissie» werd herko
zen Pfarrer Erwin R. A. Kreö/.er (Freiburg im
Breisgau).
Het congres wees als pïp.ats, waar het vol
gend congres gehouden, zal worden Weenen
aan.
Vervolgens hield prjof. Mr. Dr. A. J. van der
Bergh een referaat over Z. B. van Espen.
Êirof. mr. dr. A. J. van den
Bergh over Z. B. van Espen.
Daarna sprak prof. mr. dr. A. J. van den
Bergh te Utrecht, hoogleeraar aan het Oud-
Katholiek Seminarie te Amersfoort, over Zegc-
rius Berrvferdus van Espen.
Van -Espen, 1646 te Leuven geboren, werd
in 16?5 tot priester gewijd en in 1675 doctor
juris utriusque, moest op 82-jarigcn leeftijd
zijn vaderland ontvluchten als gevolg van de
machinaties der Jezuiten. Den 2den October
1728 stierf hij in het Seminarie te Amersfoort
en werd begraven in de St. Joriskerk aldaar.
Zijn hoofdwerk „Jus ecclesiasticum universum"
heeft Europeesche vermaardheid en werd in
1704 op den Index geplaatst. Verder is hij
beroemd door zijne leerlingen Houtheim (Fa-
bronius), Hedderich en Von Schulte.
Van Espen, zeide spr., is voorvechter der
historische methode op het terrein van het
kerkrecht, oefende scherpe critiek op de Pseu-
do-Isidorische decretalen, en pleitte voor epis
copaat en synode op het voetspoor van Cy-
prianus. Hij komt cp voor de rechten van den
Staat
Evenals Erasmus heeft van Espen scherpe
critiek uitgeoefend op allerlei misbruiken van
zijn tijd.
Van Espep w8s de getrouwe verdediger van
de rechter», onzer Oud-Katholieke kerk. Daai-
om is er thans voor ons bizondere aanleiding
hem te herdenken. Hij is, aldus besloot spr.,
gestorven als de „glorieuse martyr" voor de
zaak. onzer kerk.
De vertegenwoordiger van den
aartsbisschop van Canterbury be
zoekt het congres.
Na afloop van deze geestdriftige rede trad
de bisschop van Fulhum, vertegenwoordiger
van den aartsbisschop van Canterbury, binnen,
waarbij de congressisten zich verhieven van
hun zetels.
De voorzitter riep hem een woord van wel
kom toe in deze oude aartsbisschoppelijke stad.
Uw komst is een bewijs van belangstelling van
de zijde von den aartsbisschop van Canterbury
in ons congres. Moge uw komst strekken tot
versterking van de onderlinge broederbanden.
De bisschop van Fulham dankte voor deze
hoffelijke ontvangst en de hartelijke woorden
van welkom.
De aanwezigen zongen daarop staande hei
beroemde katholieke lied
„Dichter bij U, mijn God."
Vervolgens betrad bisschop Mo o g het po
dium om in de Duitsche taal nog oen aanvul-
ling te geven op het betoog van prof. v. d.
Bergh over Z. B. van Espen. Zijn persoonlijk
heid schetste 6preker als een heftig strijder,
maar in zijn diepste gemoed een mild mensch.
Spreker bracht eeihiedige hulde aan den Bel-
gisch-Nederlandschen Van Espen en stelde
naast hem als den Duitschen van Espen prof.
dr. Joh. F. von Schulte, uit Bonn, groot te-
genstaander van het Vaticaansche concilie
van 1870 en voorganger van de Duitsche Oud-
Katholieke beweging. Beide referenten werden
door den congresvoorzitter bedenkt voor hun
mooie betoog. Hij gaf bisschop Moog de ver
zekering, dat bij de Hollandsche Oud-Katho
lieken ook de naam van Von Schulte zol blij
ven. voortleven.
1 Belangstelling van Hervormde zijde.
Het congres werd dezen morgen voor een
gedeelte bezocht door dr. v. Gheel Gild-Fees
ter uit Den Haag en dr. Callenbach uit Rotter
dam, speciaal uit belangstelling voor het refe
raat van prof. Heiier.
Prof. dr. F. Heiier te Marburg sprak daar
na over „do godsdienstige stroommeren in het
Roomsch-Katholicisme van den tegenwoordigen
tijd".
De Roomsche kerk. zeide spreker, vereenigt
op raadselachtige wijze twee tegenovergestel
de tendenzen in zich: de tendens tot verenging,
verstarring en veruiterlijking en de tendens tot
innerlijke vernieuwing uit de oerchristelijkc en
oudkerkclijke krachten.
In den tegenwoordigen tijd openbaart zich in
de roomsche kerk aan den eencn kant een tot
-het hoogste doorgevoerde centraliseering, eene
hermetische afsluiting van het buiten Rome
staande Christendom (verbod van deelneming
aan de buiten Rome omgaande eenheidsbewe
gingen), een steeds verder gaande afwijking
van het Nieuw Testamentische Christendom
cn van de oudkerkelijke traditie (voornemen
om tot dogma te verheffen de lichamelijke he
melvaart van Maria en het algemeene mid
delaarschap van Maria tot het verleenen van
genade). Aan den onderen kant ontdekken wij
in de Roomsche kerk, vooral in Duitschland,
sterke religieuse bewegingen, waarbij oerchris-
telijke en oud-kerkelijke krachten naar voren
komen.
L De liturgische beweging verschoof het
zwaartepunt in het kerkbegrip van het juridi
sche naar het pneumetisch-secramenteele. Zij
eischt terugkeer tot achter het na-tridentini-
sche en middeneeuwsche katholicisme, dat haar
een verdoezeling van de katholieke idee te
zijn voorkomt, om te komen tot het gods-
dienstideaal der christelijke oudheid en tot de
theologie der kerkvaders. Zij poogt verder op
elke "Vjdljze de klassieke roomsche liturgie in
vollcm zin des woords tot godsdienst voor de
ge^neente te maken.
II. De evangelische beweging in ruimeren
zin des woords bevordert het lezen en de stu
die van den Bijbel, in het bizonder van het
Nieuwe Testament, het houden van Bijbelsche
preeken. De evangelische beweging in engeren
zin tracht bepaalde# reeds door de kerkher
vormers voorgestane Bijbelsche grondbeginse
len tegenover de eenzijdigheden en verboste-
ringen van het tegenwoordige roomsch-katho-
licisme te doen uitkomentegenover den
knechtachtigen wettendienst de vrijheid van
Gods kinderen (Joh. Hessen), tegenover het
eenzijdige saccrdotalisme het koninklijk pries
terdom der geloovigen, tegenover de skrupulo-
siteit de verzekerdheid der zaligheid en de
vreugde daarover der verlosten (Jos. Wittig).
IB. De ascetisch-mystische beweging streeft
naar heiliging van het leven, in het bizonder
naar verzorging van het gebedsleven, zoowel
door oefeningen voor alle standen en volks
klassen als door aaneensluiting en broeder
schappen.
IV. In de jeugdbeweging kruist zïoh de
liturgische beweging met de evangelische be
weging in menigvuldige variaties. In haar
mooiste en meest-vrije verschijningen paren
zich germaansch individualisme met room
sche objectiviteit, Christelijke romantiek met
Christelijke oudheid.
V. In de katholieke theologie zien wij het
naar voren treden van de denkbeelden van
Augustinus, deels met betrekking tot de
godsdienstphilosophische vraagstukken (Joh
Hessen), deels betreffende de problemen van
geloof, kerk en sacrament (Karl Adam). In
verband daarmede staat een zich intensief
richten naar de voor-vaticaansche theologie
der 19de eeuw (Möhlcr en Newman). Opmer
kingswaardig is daarbij een groeiend begrij
pen van de persoonlijkheid van Luther als
hervormer (Kfefl en Albani).
VL De arbeid der liefdadigheid bloeit
niettegenstaande den stoffelijken noodtoe
stand. B.v.: de grootsch opgezette sociale ar
beid, welken de prelaat Sonnenschein in Ber
lijn heeft georganiseerd. Kenmerkend voor de
katholieke liefdadigheid is de uitgroeiing van
een christelijk socialisme, dat onder vasthou
den aan het Christelijk eigendomsbegrip en
onder verwerping van de Marxistische staat
huishoudkundige theorie in toenemenden om
vang de socialistische grondbeginselen tracht
te verwezenlijken.
VII. De eenheidsbeweging heeft in het
roomsch-katholicisme verscheidene midden
punten: de Benediktijner patres unionis van
Amay a. d. Maas streven in de eerste plaats
naar een samenwerking met de Oostelijke ker
ken; zij propagecrcn een vriendschappelijk
leeren kennen van de gescheiden Christenen;
zij treden op zoowel voor het herstel van de
gelijkheid van pauselijk prelaat cn episcopaat
als voor ontlatiniseering van het katho
licisme. In Duitschland hebben de katholieke
academici-dagen aan het vraagstuk der her-
eeniging bizondere aandacht gewijd. Op zeer
hartelijke wijze wordt de oecumenische toena
dering voorgestaan door de van den Francis-
kaanschcn geest doordrongen „Missionsgesell-
schaft rom weissen Kreuz".
VIII. In den zendingsarbeid der roo.nsche
kerk onder de heidenen vertoont zich een be
langrijke toenadering tot de vrocg-rhristelijko
methode tot aanpassing aan vreemde bescha
ving en godsdiensten. De wijding van in-
heemsche bisschoppen in de zendingsgebie-
den komt aan de nationale verlangens det
heidenchristenen te gemoet. De vereuropisee-
ring wordt zoowel door dc westelijke zen
dingstheorie als deor d-% zendings
praktijk meer en meer bestreden.
Deze voor een deel zeer verheugende bewe
gingen hebben echter met ojoote moeilijkheden
te kampen. Deels trachten ze nog erkenning te
verkrijgen, deels zijn ze ze bereids onder cen
suur gesteld. De liturgische bewegingen door
de bisschoppen sterk ingekrompen, de verder
gaande evangelische beweging is te Wittig ge
brandmerkt, de jeugdbeweging heeft zeer onder
het wantrouwen der kerkelijke besturen te
lijden, de philosophische Augustinus-beweging
is door het verbod van de boeken van Hessen
getroffen, tegen het geloofsbegrip van Adam
kwam een polemiek van de zijde der Jezuiten,
enz. Niettegenstaande dit, zijn al deze bewe
gingen te sterk en levendig om een volkomen
onderdrukking mogelijk te maken. Zoo zet zich
dan in de huidige roomsche kerk de grootschc,
kerkhistorische worsteling tusschen de oer
christelijkc en universcele krachten eenerzijds
en de particularistische en imperialistische
toomsche tendenz anderszijds voort. De voort
durend uit den schoot der roomsche kerk naar
voren komende waarlijk evangelische en waar
lijk katholieke bewegingen, zijn een bewijs er
voor, dat de roomsche kerk een deel van het
bestaan van Christus is. Het lot van dit deel
mag de andere afdeelingen der kerk van Chris
tus niet onverschillig zijn van veel belang is
het om bij alle verschil met de talrijke dwalin
gen en verbasteringen van het roomsche kerk-
wezen, het contact met al het groote en waarde
volle, dat het in zich bevat, te behouden en met
christelijke sympathie (christelijk medelijden)
deel te nemen aan het martelaarschap, dat tal
rijke naar voren tredende roomsche christenen
om Christus en Zijn Kerk ondergaan.
Na dit fiscineerend betoog werd prof. Heilet
van vele zijden gecomplimenteerd.
De voorzitter van het congres dankte prof.
Heiier, den bevorderaor van de katholieke ge
dachte in de Evangelische Kiiche, voor de
diepe «n toch tevens klere wijze waarop hij
zijn gedachte heeft ontvouwd. Mogen vele zij
ner wenschen in. vervulling gaan en zijn ge
dachten ingang vinden in de wereld (applaus)
Het referaat van mgr. A. Paschck over „D*
Wereldbond voor vriendschappelijken arbeid
der kerken" werd in verband met de vermoeid
heid van het congres uitgesteld tot moTgen.
Tocht naar Amersfoort
DE ORTHODOXE KERKEN IN
HET OOSTEN
Tweede congresdag.
Gistermiddag hebben tal van congressisten
in een tiental groote autobussen een uitstapje
naar Amersfoort gemaakt. Gereden werd van
Utrecht over Zeist, Doorn cn Maern, en te
Amersfoort, waar den congressisten van den
Onze Lieve Vrouwe-toren liederen uit den
Oud-Katholieken gezangenbundel toeklonken,
werd allereerst een bezoek gebracht aan de
Joriskerk, waar Zegerus Bernardus van Espen,
aan wiens nagedachtenis prof. v. cL Bergh
en bisschop Moog in de ochtendzitting van het
congres hulde hadden gebracht, begraven ligt
Van wege het kerkbestuur hebben dc heeren
Wesselink en Van Dijk daar de gasten ont
vangen, waarna de kerk werd bezichtigd en
aangewezen werd waar Van Espen begraven
ligt De deelnemers ontvingen hier een kaart
„ter blijvende herinnering aan de hulde door
het Xle internationaal Oud-Katholiekencongres
1928, in de maand der Nederlandsche Olym
pische Spelen, eerbiedig gebracht de na
gedachtenis van Zegers Bernard van Espen,
doctor en hooglceraar in de rechtsgeleerdheid,
geboren te Leuven 9 Juli 1646, in den Heer
ontslapen op 2 Oct. T728, in het -^-Katho
liek Seminarie te Amersfoort en begraven in
de St. Joriskerk aldaar."
Vervolgens hebber» de congressisten zich
begeven naar het Oud-Katholieke Seminarie
gelegen in een van het m^est karakteris
tieke en oude deel van Amersfoort, Muurhui
zen genaamd waar de kapel net genoeg
ruimte bood om allen een plaatsje, zij het dan
ook een staanplaatsje, te verzekeren, zoo
groot was het aantal deelnemers cn deelneem
sters. Ir» deze kapel heeft dc president van het
seminarie, prof. C. Wijker, nadat op Neder-
landschen en Duitschen tekst gezongen was:
„O I 't is zoo zoet te rusten," enkele woorden
ter herdenking var» Van Espen gesproken. Hij
herinnerde -er aan, dat in Mnel Van
Espen heeft geknield en in dagen van droe
fenis zich tot God heeft gewend. Do bezoe
kers hebben vervolgens: „Ontwaak O Geest
der eerste liefde" gcrongen, waarna het semi
narie werd bezichtigd.
Nu werd noar het Bcrg-restaurant aan den
Utrechtscheweg gereden, waar dc thee werd
gebruikt en een foto van het gezelschap werd
genomen, om verder langs de pyramide van
Austerlitz over Zeist weder naar Utrecht te
rug te koeren.
De tocht gir»g ditmaal langs het huis te
Amersfoort van monseigneur N. B. P. Spit,
bisschop van Deventer, die wegens onge
steldheid het congres niet bijwoont, doch nu
staande op het balcon zijner woning, de groe
ten der congressmen in ontvangst mocht ne
men.
De deelnemers hebben genoten cn vooral
de vele aanwezige buitenlanders waren opge
togen over de mooie streek.
Bezoek van de Oud-Katholieke
jeugdbonden aan Amersfoort.
Om 8.48 kwam gistermorgen in onze stad
een groep van jeugdige personen aan. Het
bleek, dat dc Oud-Kath. Jeugdbonden, uit
Duitschland, Zwitserland en Holland, die ge
zamenlijk Holland doorreizen, ook onze stad
met een bezoek wilden vereeren.
In vluggen pas, met do vaantjes op tango
stokken, ging het den Stationsweg af, do
Snoeckaertlaan door en langs het Plantsoen
naar de Oud. Kath. Kerk op het Zand. Daar
vond om half tien een godsdienstoefening
plaats volgens het Duitsche rrcissale. Pastoor
Hütwohe uit Essen deed den dienst, daarbij
geassisteerd door pastoor H. Michelis uit
Dortmund en pastoor P. Richéridh uit St
Imier (Zwitserland). Pastoor Hütwohe hield de
predikatie, sprekend over het geloof aan er»
de liefde voor Christus. Daarna ging de ge-
heele jongelingschap in 3 groepen door onz«>
stad, om verscheidene plekjes te bezoeken.
OndeTtusschen speelde ooe£ klokkenist in de
hoogte de verschillende nationale liederen.
Ook werd een bezoek gebracht aan het OJL
Seminarie, waar men de kerk, het jongens-
gebouw, het verblijf der studenten en de bi
bliotheken bezocht.
Om half een waren allen vergaderd in De
Valk, waar de jongelingsvereeniging „van
NercateT voor een lunch gezorgd had.
Daarna gingen de buitenlondscfie gasten
naar het station, om met de tram Huis ter
Heide aan te doen, waar men in de heide ge
moedelijk (neergezeten, een jeugdonderweip
behandelde.
Ir« de kerk van de heilige Gertrudis was er
in het begin van den avond Vesper, in wel
ker» dienst pastoor G. P. Giskcs de *oespiaak
heeft gehouden
Openbare vergadering. Toe
spraken van. binnen- en bui-
tpnlandsche gaster.. Dc bis
schop van Fulham voert bet
woord uit naam van den
«ertsbisschop van Canter
bury.
's Avonds 8 uur werd een goedbezochte
openbare vergadering gehouden.
De Aartsbisschop van Utrecht, mgr. F
Kennirick was de eerste, die deze open
bare vergadering toesprak. Bijna twee eeuwen
heeft de Oud-Kath. kerk aileen gestaan, door
Rome als Jansenistisch verguisd, door Pro
testanten niet begrepen en van halfheid be
schuldigd. Toch hebben onze vaderen stand
gehouden in het vertrouwen op God, die ter
zijner tijd recht doet en uitkomst geelt Dis
tijd is gekomen. Sinds een halve eeuw hebben
wo in verschillende landen geestverwanten,
die met ons pal staan voor het kath. pand.
Ons is een eervolle taak torgewezen, de ware
beginselen der kath. kerk hoog te houden voor
geloof een leven. RomanJg®e en katholicisme
dekken elkaar itiet. Dat begrijpt men nog weta
nig. Toch is er verlangen naar katholieke een
heid. Beseffen wij onze verantwoordelijkheid!
Toespraak Bisschop van Ful
ham.
Bisschop Batti von Fulham betrad vervol
gens het podium en sprak de aanwezigen toe.
Het is hem een groot genoegen hier te zijn
namens den aartsbisschop van Canterbury,
den primaat van de Anglicaanscbe kerk cn
hij is dankbaar voor dc hartelijkheid, waar
mee hij in het midden <tezer vergadering
ontvangen en voor do schoonheid van den
door hem bijgewoonden Vesperdienst.
De Aartsbisschop van Canto»bury heeft
groote belangstelling voor dit congres «T. zijn
mogelijke gevolgen. Hij bidt dat de zegen van
God moge neerdalen op de besprekingen en
op alles wat daaruit zal voortvloeien.
Misschien is het u bekend dat de aartsbis
schop van Canterbury op tachtig-jarigen leef-
td heeft besloten zijn waardigheid neer to leg
gen a.s. November. De Angliciansche wereld-
voelt algemeen teleurstelling over deze stap,
en spreker durft tc zeggen, dat die teleurstel
ling ook verder gaat dan de Anglic kerk al
leen. Tijdens 25 jaren heeft hij zonder op
houden gewerkt tot hereeniging der Christen
heid en alle takken der Kath. kerk hebben in
hem een tTouwen vriend erkend, ln Novem
ber zal hij worden opgevolgd door Cosmo
Lang, aartsbisschop van York en wij rijn ver
heugd te mogen verwachten, dat onder zijn
leiderschap de oude tradities zullen worden
gehandhaafd. De toekomstige aartsbisschop
heeft spreker verzocht ook hem te betrekken
in de boodschap hier namens den aartsbis
schop uitgesproken.
Wij beleven een grooten lijd. Een periode,
ven herhaalde schisma's ligt vi»ter ons. Wij
beleven thans dagen va verlangen naar een
heid onder allen die liever vragen naar een
primitief dan naar een middeleeuwsch katho
licisme. Het is moeilijk dc fundumerteelc be
grippen te vinden waarop een bevende Unie
kan worden opgebouwd.
Was het gevaar vroeger dat van te groote
gestrengheid, thans dreigt het gevaar van wel
willende lakschhejd. Gedachtig aan beide ge
varen zijn we verheugd over den grooten
vooruitgang in de toenadering lusschcn uwen
tak van kerken en de Ar.glicaanscho kerk (toe
juichingen).
De voorzitter bedankte den b:sschop
voor zijn schoone woorden, temeer daar we
in hem een afstammeling begroeten van Cod-
de en van de Witt. Daverend applaus).
Namens Z. Eminentie den metropoliet dr.
Germanos en uit naam van de patriarchen van
Constantinopel en Alexendrië sprak de heer
Paraskavaid is, archimandriet van de
Grieksch-orthodoxp gemeente te Leipzig, die
mededeelde, dat dr. Germanos hier gaarne
persoonlijk aanwezig ware geweest indien hij
niet verhinderd ware door veelomvattende
werkzaamheden. Met groot ongeduld verwach
ten genoemde kerkvorsten de toekomstige een-
heied van onze zusterkerken. De Grieksch-or-
thodoxe kerk heeft steeds met groote sympa
thie uwe congressen meegemaakt en al 't mo
gelijke gedaan voor een nauwer blijvend con
tact tusschen de beide kerken. Spreker bracht
den broederlijken groet over van genoemde
kerkvorsten en zei met den apostel Paulus
„Zijt waakzaam, stoat vast in het geloof, zijt
mannelijk en sterk."
Francis Gavin, (New-7ork), sprekend
namens dc Amerikaansche bisschoppen en de
Episcopale kerk in Amerika, bracht de syrnpn-
thiegevoelens van deze kerk over, speciaal ook
in verband met de eenheidspogingen. Alleen
waarschuwde hij tegen overhaasting. Weder-
zijdsch begrijpen moet voorafgaan, aleer de
wensch van den Heer dat allen één zijn in ver
vulling kan gaan.
Prof. dr. St. Z a n k o w, Sofia, voerde het
woord namens de Bulgaarsch-orthodoxe kerk.
In dezen tijd van verlangen naar eenheid en
katholiciteit heeft de Oud-Katholieke kerk eet»
speciale taak. Spreker wenschte de Oud-Kath.
kerk het beste toe in haar streven tot verdie
ping en uitbreiding van het Oud-Katholieke
geloof.
Prof. Jossitch, vertegenwoordiger der
Servisch orthodoxe kerk, sprak zijn beste wen
schen uit voor de pogingen der Oud-Kath. kerk
tot hereeniging der katholieke kerken. In het
orthodoxe Oosten heeft uwe kerk overal vrien
den, speciaal in de Servisch orthodoxe kerk.
Bischop dr. Moog (Bonn), noemde de Oud-
Kath. kerk van Utrecht de moeder, waai bij de
andere kerken als kinderen samenkomen. Zij
heeft ons opgevoed, menigvoudig hulp bewe
zen en deelnemen getoond in onze vreugde en
smart. Zij onderwijst en waarschuwt, troost en
bezielt ons. Wij groeten u zooals kinderen de
moeder groeten en bidden u om uwen moeder
lijken zegen.
Bisschop K r y (Zwitserland) wees erop, dat
het de rivier de Rijn is die Zwitserland, met
Nederland verbindt. Voel hebben beide volken
gemeen. Zij hebben beide hun land lief, heb
ben verbinding met andere volken en zijn wek
kers van kerkelijke gedachten. De Zwitsers heb
ben besloten aan de hereeniging der kerkeK
ten sterkste mee te arbeiden, en hebben van u
opnieuw geleerd, dat het noodzakelijk is vol t«
houden.
Bisschop P a s c h e k bracht de groeten over
van de Tsjecho-Slowaaksche zusterkerk. Onze
gansche kerk is van den warmen wensch ver
vuld, de moederkerk van Utrecht te toonen
dat wij onze Oud-Kath. waarden trouw willen
behoeden en bewaren. Onze kerk heeft de laat
ste jaren geen actie naar buiten kunnen ont
plooien. De kerlcenvlucht ven de laatste jaren,
die aan de roomsche kerk in ons land een ver<
lies gebracht heeft van 2 millioen zielen, heeft
een atmosfeer geschapen die ook onze kerk
niet gunstig is. Wij hebben alle moeite de Oud-
Katholieke kerken in het Duitsche taalgebied te
bewaren tegen de aanvallen van rechts en links.
Gelukkig hebben wa in de laatsta tien, jaar nog
5000 zielen gewonnen. Onze nieuwe staat
gee-% ons in tegenstelling met het oude Oos*
tenrijk volle ontwikkelingsmogelijkheid. Wij
hebben nu ook een subsidie ontvangen dio den
ellendigen materieelen toestand onzer geeste
lijken aanzienlijk verbetert. Gelukkig wordt
ook de Duitsche taal in onze kerken volk vrij
heid gelaten.
Bisschop v. Vlümen (Haarlem), bracht den
dank over va^ den Synodaalraad der Oud-
Kath. kerk in Ovstenrijk voor de hulp door de
Hollandsche Oud-Katholieken aan de Oosten-
rijksche Oud-Kadi. kinderen verleend,
Bisschop dr. Kalogjere. sprekend namens
de Kroatische Oud-Kath. kerk, zeide o.m.. dat
deze kerk zich Godlof meer en meer ontwik
kelt ondanks aanvallen ven allerlei kant.
Bisschop T c h 1 e r (Oostenrijksche Oud-
Kat. kerk), sloot zich bij het betoog van dr.
Moog aan. Wij ook kunnen de Oud-Kath. kerk
van Utrecht onze moeder noemen, die uitne
mend voor ons gezorgd heeft. Wij danken u
voor de hulp aan onze kinderen verleend en
spreker dankt mgr. Kenninck voor diens on
langs verleende medewerking bij sprekers wij
ding tot bisschop.
Pastoor Piechocinsky (Warschau) bracht
de groeten over van de netionaal-Poolsche
Oud-Kath. kerk, die ondanks haar zevenjarig
streven nog altijd geen officieele erkenning
deelachtig is. Wij zijn de eersten die het volk
opvoeden tot een cultuurvolk. Deze taak heeft
de Roomsche kerk in duizend jaar nagelaten.
Onze kerk is nog zeer jong, maar wij weten
dat wij een goed werk doen. Ons volk zoekt
onze kerk. Er rijn slechts 31 Poolsche pries
ters in onze kerk. Dot is jammer. Hadden wij
er meer, dan zouden wc 2000 gemeenten kun
nen hebben. Verleden jaar hebben we 10,000
bijbels verkocht. In omringende volken als Li-
tauen en Oekraine maakt de Oudj-Kath. kerk
goede vorderingen.
Als lid van de Schotsch-Presbyteriaanseh®
kerk sprak rev. Mackicham te Edinburgh.
Hij is hier gekomen na verleden jaar te Lau
sanne kennis gemaakt te hebben met de lei
ders van de Utrechtsche Oud-Kath. kerk. De
Keltische kerk in Schotland, waaruit alle kath-
kerken in Schotland rijn voortgekomen, erkent
niet de macht van den paus en geen gezag van
personen. Spreker zal hetgeen hij hier gehoord
heeft medcdeelen aan de Schotsche kerk. Gij
moogt verzekerd zijn van haar sympathie en
belangstelling.
Een gemengd zangkoor luisterde den avond
op.
De congresvoorzitter sloot de samenkomst,
dje sterk verloopcn was, te bij half twaalf met
dank aan de sprekers.
DE PRINSES GAAT KAMPEEREN.
Prinses Juliana verwacht a.s. Zaterdag eenige
harer vriendinnen, die enkele dagen met do
Prinses nabij het Aardhuis zullen kampeeren.
JHR. MR. DR. H. A. VAN KARNEBEEK.
Voorzitter Chileensch-Italiaansche
concüiatie-commissie.
Naar wij v wtuMHn, hebben dc Ifaliaansche
en de Chileensche regeeringen jhr. mr. H. A.
van Kamebeok. minister van staat, oud-minis
ter van buitenlandsche zaken cn commissaris
der koningin in de provincie Zuid-Holland,
aangewezen om op tc treden als voorzitter
•an de permanente conciliatie-commissie, wel
ke ingesteld is ingevolge artikel 3 van het tus
schen Italië en Chih op 24 Februari gesloten
arbitrage- en conciliatieverdrag.
In deze commissie hebben verder zitting sir
Rennel Rodd, oud-ambassadeur van Groot-
Britannië, de heer Rodrigo Octavio, rechtskun
dig adviseur aan het ministerie van buitenland
sche zaken te Rio de Janeiro, de heer Giuriati,
minister ven openbare werken te Rome, en
de heer Alexandro Lira, oud-minister van bui
tenlandsche zaken van Chilf.
ONGELUK BIJ RANGEERWERK.
Drie arbeiders verwond.
Vannacht omstreeks twee uur rijn nabij
Kethel op het baanvak Delft—Schiedam drie
arbeiders, die bezig waren een met grint be
laden wagon te lossen, bij het rangeerwerk var»
den wagon gevallen.
De mannen rijn allen verwond. Zij zijn per
trein naar het station Delft vervoerd, waar in
specteur Roelofsen van den tcchnischen dienst
van politie hen heeft verbonden.
De 33ujarige P. Wierings uit Oude Gastel
Week een gecompliceerde beenbreuk bekomen
en de pols gebroken te hebben, terwijl hij vee-
der nog verschillende kwetsuren heeft opge-
loopen.
Daar men voor zijn lever» vreest, heeft een
geestelijke hem bediend.
De 2T-jarige Q. Mol, eveneens uii Oude
Gastel heeft een hersenschudding bekomen.
De beide zwaar gewonde mannen zijn in h-et
ziekenhuis te Delft opgenomen. De werkman
W. Agterberg is» na verbonden te zijn gewor
den, naar huis gegaan.
EEN INBREKER AAN DEN HAAL.
Een kistje met C00 weggeworpen.
In den afgeloopen nacht te pl.m. 4 uur be
merkte de caféhouder Vorenkamp, wonend»
aan den Kocndersweg te Helpman (Gr.) on
raad in zijn slaapkamer, waar blijkbaar «en
dief aan het werk was. Hij sprong zijn bed
uit en zette den ongenooden gast na, dia het
hazenpad koos en tengevolge ven de duister
nis niet achterhaald kon worden. Later vond
men een geldkistje, inhoudende ruim 600.
dot de dief verloren of weggeworpen hééft,
j Vermist wordt nog een portemonnaie met 10
gulden. De dader is nog niet gevonden-
