DUIM BURGER
DE ËÊMLANDEQ
INMAAKKRUIDEN
KURKEN. PARAFINE.
WILLEM GROENHUIZEN t-""IGESTB»aT - «i^oo.
GOUDEN EN ZILVEREN VULPOTLOODEN.
F* L. A. A.v« H AHERSVELQ
LUXE AUTOVERHUUR
Pull-overs en Vesten i
Zaterdag 18 Augustus 1928
27e jaargang No. 42
Nieuws modellen Najaarsmantels ARNHEMSCHEWEG 26
Opruiming der nog voorradige Zomerartikelen, DAMES MODEZAAK
RADIO-MISBRUIK
BUITENLANOSCH OVERZICHT
A. v. d. WEG. LANGESTRAAT 23
BUITENLAND.
OMVANGRIJKE
OPLICHTINGEN
Een proces te Harburg
SÜ utb'ïTÏX&t
jFirma M. A. Ramselaarj
groote sorteering.
FRANSCHE MINISTER
RAAD
Belangrijke
besprekingen verwacht
CHINA EN DE
MOGENDHEDEN
Nanking geeft krimp
AMERSF00R15CH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maandeo voor Amersfoort f2.10, per maand f 0.75, per
wceit (mcl gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17x/r
Btnaenland franco per post per 3 maanden f3*-» Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERG 513
DIBECTEUR UITG EVER.' J.VALKMOFP
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 mei inbegrip vao «co Oewijsnumceet.
rege| meer f0.25. Llcfdadlghelds-odvertentièo voor da
helft van den prijs. Kleine Advertentlin kKElT|ES" b|J vooruitbetaling I—-3 regelt
50 cent, elke regel meer 10 cent, drlemoal plaatsen I 1.Bewijsnummer esttra I OM
BUREAU: ARNHEMSCHE P00RTWAL 2'
0 n
(Nadruk verboden).
GeHjk men uit woning en woninginrich
ting onmiddellijk den bewoner leert kennen,
vei schalt ook het nieuwste huis-meubel, de
radjo, ons gelegenheid tot een onbedrieg
lijk inzicht in het wezen van zijn bezitter.
Het gebruik, dat wij van de dingen ma
ken, stempelt onze persoonlijkheid. De
auto's, die ons voorbijrijden, openbaren ons
de levenshouding van den bestuurder, ook
al ontwaren wij geen trek van zijn gelaat
De hoffelijke, ordelijke, maatschappelijk
aangelegde, die zich stipt aan de verkeers
regels houdt, geen onnoodig rumoer of
overtodigen last veroorzaakt, égards heeft
voor minder toegeruste genooten als voet
gangers en fietsers, verraadt den man of de
vidmv van beschaving. Van innerlijke be
schaving, bedoel ik natuurlijk, al is deze
nadeie omschrijving overbodig, daar er geen
uiterlijke beschaving zonder innerlijke be
schaving bestaat.
Omgekeerd zal zelfs de fijnste en
duurste auto het kenmerk der barbaarsch-
heid dragen, zco de bestuurder zonder zich
om iets of iemand te bekommeren het ver
keer in beslag neemt en door heel zijn
gedrag aantoont, dat het eenige wapen en
de eenige deugd, waarop hij zich kan be
roepen, zijn bruutheid is.
Merkwaardig is in onzen tijd het wel zeer
losse verband tusschen werktuig en werker.
In. bijna de meeste gevallen treft ons een
onevenredigheid tusschen de ingewikkeld
heid en fijnbesAaerdheid ven het toestel en
de eenvoudigheid en grofheid van den ge
bruiker.
Bij de ouderwetsche techniek openbaar
de zich hier een harmonisch verband. Een
zeeman op een zeilschip was op de hoogte
met elk onderdeeltje van de tuigage en
zelfs nog een machinist op de locomotief
van een stoomtrein kon zijn vak niet rich-
tig uitoefenen zonder in de techniek der; ma
chine volkomen te zijn ingewijd.
De allermodernste vindingen echter ver
gen het mum van kennis en vaardigheid.
Gelijk de ouderwetsche draaiorgelman de
moeilijkste opera afdraaide zonder zelf ook
maar een noot muziek te kennen, draait de
moderne film-ondernemer heele tragedies
af zonder dat hij van regie of tooneelspel
zeU ook maar het minste verstand heeft.
Het goedkoopste en hierdoor ook alge-
me ene middel om kunst in den veelvuldig-
sten vorm te reproduceeren, is wel de radio.
Door een eenvoudige handgreep kan ook de
grootste botterik zich tot concert-dirigent,
impressario van wetenschappelijke en artis
tieke voordrachten, zelifs tot voorganger van
een godsdienstoefening promoveeren. Alles
wat gansch het aardrijk aan kennis, kunst
en idealen oplevert, krijgt hij in den letter
leken zin thuisbezorgd.
Het ziin sterke beenen, welke ook deze
weelde -kunnen dragen. Laten we inplaats
van aan de beenen in dit verband liever
denken asn geest en gemoed. Niet ieders
innerlijke gesteldheid is tegen een dergelij-
ken aanval bestand.
Waaraan ligt het, dat vele overigens ver
standige en bezadigde menschen een af
keer van radio hebben? Wanneer men hen
VIaagt, waarom ook z'.j zich niet het genot
van deze vinding willen verzekeren, geven
zij toe, dat de radio een verbluffend geniale
vondst is, maar tevens verklaren zij, dat dit
welk tuig onrust en wansmaak gebracht heeft
ia het tevoren althans rustige en waardige
huiselijk leven.
Hiermee doelen zij op de nog steeds vrij
iahiike gezinnen, welke de rad'io genieten
louter om de technische puzzles, die hij ter
oplossing voorlegt of om het lawaai dat
hij maakt. Voor deze gezinnen is het toe
stel geen middel, maar doel <op zichzelf.
De voldoening om het vinden van steeds
nieuwe en moeilijk te krijgen stations is
begrijpelijk en het ligt voor de hand, dat
\ooral technisch aangelegde jongelui zich
aan deze sport gaarne wijden. Doch voor
velen blijft het hij deze sport en hetgeen
deze stations aan kunst-reproducties en be
langwekkende mededeeiingen uitzenden,
last hen koud- Zoo vult de radio een der
gelijk gezin met een voortdurende onrusi
vc.n steeds onderbroken fragmenten en dit
onwelluidende mengelmoes drukt het stem
pel van stijlloosheid en slordigheid op het
gezin.
Behalve om de sportieve voldoening,
welke het oplossen van technische puzzles
veroorzaakt, gebruiken velen de radio louter
om het lawaai. Ze zetten het toestel des
morgens aan en laten het gansch den dag
aan het woord, tot middernacht toe. Hun
is het niet om den inhoud van het gezon
dene te doen. De radio vervult in hun mid
den dc- taak, welke vroeger de kanarie ver
vulde. Men luisterde niet naar het lied der
kanarie, maar vond het alleen maar gezel
lig, dal hij wat klank in de kamer bracht.
Niemand der huisgenooten trekt zich een
zier aan van hetgeen de steeds wisselende
reeks politieberichten, lunch- en diner-
strijkjes, kinder- en zieken-uu.rtjes, zangers,
p.reekers en voordragers ten beste geeft. Ze
hooren het niet eens meer. De radio is hun
geworden als het tikken van de klok, als het
snorren van de machine, als het kletteren
van den regen tegen de ruiten. Eerst als
het toestel zwijgt, trekt het hun opmerk
zaamheid. Dan haasten zij zich, een station
op te zoeken, waar ze nieuw lawaai kunnen
vinden.
Op zichzelf zou ook dit een onschuldige
liefhebberij zijn, zoo niet twee schadepos
ten het gevolg van deze dwaasheid waren
Ln de eerste plaats maakt.een dergelijk
misbruik het betrokken gezin onvatbaar
voor luisteren. De radio, die juist zulk een
ontzeglijken dienst voor de volksopvoeding
kan hebben, bederft het gehoor. Luisteren is
toch ïeeds een moeilijke kunst om te lee-
ren. Het volgen van een spreker vergt aan
dacht; het genieten van een muziekstuk op
lettendheid. Voor beiden moet een ont
vankelijke stemming zijn.
Nu is het merkwaardige, dat men voor
het ontvangen het toestel tot in dc kleinste
or.derdeelen voorbereidt, doch den men-
schelijken geest, die toch tenslotte het
eigenlijke ontvangtoestel voor het gehoorde
moet zijn, vergeet „in te stellen". Wat
geeft het, wanneer een concert of een toe
spraak, dank zij de nauwlettende zorg aan
het mechanische stelsel besteed, nog zoo
moei over komt, wanneer men door onvol
doende oriënteering en afstemming de ge
hoorgangen der menschenziel afsluit?
Gelijk een banketbakker het genot van
zoet niet meer proeft, is de klakkelooze
luisteraar beu van klanken. Het roerendste
woord doet hem niets en de fijnste muziek
mcikl hij niet op. Het radio-misbruik heeft
zijn gehoor bedorven.
Maar wat het nog meer bederft, is de
natuurlijke eerbied, die ook den eenvoudig-
sten mensdh kenmerkt jegens de uitingen
ven den geest. Men babbelt, zingt, fluit,
hamert, maakt ruzie, onderwijl een concert
ven Beethoven of een toespraak van Albert
Sthweizer door het vertrek galmt- Zelfs een
Heilige Mis of een kerkdienst ontwijdt men
zonder zich hiervan bewust te zijn.
Door dit misbruik werkt het prachtige
middel, dat de volksopvoeding in de radio
t- r beschikking gekregen heeft, averechts.
Er bestaat een woord, dat in het technische
taaleigen door radioliefhebbers om den
haverklap wordt gebezigd: het woord „selec
tief' Welnu, de goede radio-gebruiker moet
met het kiezen van zijn dajelijksch reper
toire en met de wijze, waarop hii dit ont
vangt, uiterst selectief te werk gaan. Uit
sluitend hetgeen hem waarlijk belang in
boezemt, late hij in zijn huiskamer toe,
maar hij ontvange den kunstenaar of den
speler, dien hij te gast noodt, dan ook met
da wellevendheid, welke de beschaafde
niensch jegens zijn gasten in adht neemt.
Inzonderheid wanneer het gasten betreft
die hem uit de volheid van hun schatkamer
het beste en mooiste in huis brengen.
H. G. CANNEGIETER.
Kellogg's anti-oorlogspact.
Waarcleercnde woorden van
Coolidge. Een toespraak
tot het American Legion.
Met een enkel woord hebben wij rc-eds mel
ding gemaakt van dc rede, die de president der
Vcr'eonigde Stoten, Coolidge, Woensdag te
Wausau in den staat Wisconsin heeft gehou
den tci gelegenheid van de bijeenkomst aldaar
der leden van het American Legion den bond
vun Amerikaonsche strijders aan het front. In
zijn toespraak legde Coolidge den nadruk op
het f« it, dot de internationale betrekkingen na
den oorlog thans aanmerkelijk verbeterd zijn
en dc staten tegen over elkaar hoe langer hoe
meer een tegemoetkomende houding aanne
men.
Natuurlijk prees hij vooral het pact aan, dat
ontwoipen is door den Amerikaanschen minis
ter van buitenlandsche
zaken, Kellogg. Zoo
zeer liep hij weg met
dit verdrag, dat hij
zelfs verklaarde, dat
de wereldoorlog waar
schijnlijk voorkomen
had kunnen worden,
wanneer er in 1914
een dergelijke over
eenkomst had be
staan.
Verder wees hij op
het in 1921 te Was
hington gesloten ver
drag ter beperking
van den vlootaan-
bouw, hetwelk het
censtcmige besluit behelsde aanvalsoorlogen te
verhinderen en tusschen de staten onderling
b< trekkingen aan te kweeken, welke bevorde-
lijk zijn voor den vrede. In 1927 en 1928 is er
COOLIDGE.
JUWELIER GEDIPL. HORLOGEMAKER
GEVESTIGD 1885
ernstig naar gestreefd dit principe nog mee:
ingang te doen vinden: de Vereenigdc Staten
hadden zich de instemming weten te verzeke
ren van veertien vooraanstaande landen met
betrekking tot het sluiten eener overeenkomst,
waarbij dc oorlog als instrument der nationale
politiek buiten de wet wordt gesteld.
De staten, waarmee men over het sluiten van
dit verdrag hcoft onderhandeld, hebben de ver
plichting aangegaan onderlinge geschillen
aücen op te lossen, door gebruik te maken van
vreedzame middelen Coolidge uitte in dit ver
band de hoop, dot andere naties zich nader
hand bij deze beweging zouden aansluiten en
verklaarde in aansluiting hierop:
„lei wijl wij de leiding bij het opstellen van
ctze overeenkomst op ons hadden genomen,
een overeenkomst, die zooveel verwachtingen
vooi den vooruitgang der mcnschheid in zich
bergt, lieten wij heel de wereld weten, dat de
vet klaring, dot wij onze bewapening niet voo:
een aanvalsoorlog, maar alleen voor onze ver
dediging handhaafden, oprecht gemeend is en
dal wij bereid zijn onze woorden door dader,
te steven. Het verdrag is niet in het minst een
beletsel voor onze rechten en plichten om cei»
macht op de been te houden, sterk genoc-g vooi
onze nationale verdediging; de andere mogend
heden, die onderteekenen, hebben hetzelfde
recht. Maar wij nemen in dit verdrag op ens
de medc-onderteekenaars niet aan te vallen en
rij op hun beurt verplichten zich ons niet ann
te vallen. Alle naties, die zich bij dit verdrag
hebber, aangesloten, moeten hun geschillen op
vn-edzame wijze bijleggen."
Coolidge waarschuwde er ondei tusschen
tegen nu nog niet dadelijk te meenen, dut de
oe» 'ogen thans definitief van de baan waren
Wel heeft men echter thans te maken met een
eeilijk en verstandig streven om tockomstigen
coriogcn nieuwe en belangrijke hinder nissen in
den weg te leggen. Volgens den Amcrikaan-
scher> president leidde het pact var» Kellogg
eer. zeer vérstrekkende wijziging der betrokkin
gen tusschen de stoten onderling in; het bergt
grooter verwachtingen voor een duur/amen
wereldvrede in zich dan welk ander verdrag
ook, hetwelk tot dusver tot stond kwam Aon
her slot van zijn rede verklaarde Coolidge met
klem, dat het pact van 'Kellogg zou blijken te
zijn: „een der grcotsche zegeningen, die dc-
menschhcid ooit ten deel is gevallen."
TREINBOTSING IN ENGELAND.
Twee dooden en verscheidene
gewonden.
Dc* passagierstrein van Cambridge naar Lon
den is gisterochtend bij Hitchin op een kruis
punt met een lorrie in botsing gekomen. Dc
stoker van dc locomotief en de machinist var.
de lorrie zijn gedood, de machinist van de lo
comotief is zwaar gewond. De trein is ont
spoord en enkele passagiers hebben kwetsuren
opgeloopcn.
ONGELUK IN EEN MUN.
Uit Leoben in Stiermarken wordt gemeld,
dat daar gisterochtend vroeg in een der mij
nen een liftkooi in de diepte gestort is. Vier
mijnwerkers zijn omgekomentwee zwaar ge
wond.
Een zonderlinge woningbouzo-
verëenigirig
H a L u r g, 17 Aug. (H. N.) Voor dc
v.hepenrcchtbnnk te Harburg hebben zich dc
Pcolsche koopman Mojcski, de architect Jo
dium en de huizenmakelaar Hiittasch wegens
omvangrijke oplichtingen op het gebied van
woningbouw te verantwoorden gehad. Beklaag
den hadden in 1926 een coöperatieve woning
bouwvereniging opgericht en een 100-tnI wo
ningzoekenden weten te bewegen tot deze vcr-
eeniging toe te treden. Van ieder lid werd een
intieegc.ld van 50 Mk. verlangd, terwijl voorts
vcischcidcnè personen tot het geven van voor
schotten op dc bouwkosten werden bewogen
De geïncasseerde bedragen wisselden van 200
tot 1000 Mk. Van het bouwer} kwam echter
i\:ctr en de leden der vereeniging werden onder
allerlei voorwendsels aan het lijntje gehouden,
lo'dnt eindelijk dc justitie ingreep Majeskj ver
delgde zich bij het proces door te verklaren,
dat hij met Poolschc bonken te Warschau over
de financiering van de plannen had onderhan
deld, doch voorts had hij zich ook tot de vroe-
gtin regeerende vorsten orn-hulp gewend. O.a.
had hij ook naar Doorn geschreven, doch van
daar het antwoord ontvangen, dat het den
v-ccgeren keizer buitengewoon slecht ging en
d« ze daarom niet in staat was om te helpen.
De voorlezing van dit schrijven wekte in de
Z'iui groote vroolijkheid. De officier van justitie
ciscKte tegen Majeski 2K-, tegen Jochum een
jaar en tegen Hiittasch 3 maanden gevangenis-
straf.
EEN ENGELSCH DIPLOMAAT
BESTOLEN.
Juwcclen geroofd.
M n c h e n 17 Aug. (V. D.) Een En-
gelsch diplomaat cn zijn moeder zijn in een
hotel alhier het slachtoffer geworden van een
diefstal. Dc dief had voor het plegen van zijn
daad do avonduren uitgekozen, toen de kamer
bewoners zich in een theater bevonden. Hij
opende dc kamerdeuren met valsche sleutels,
doorzocht dc aanwezige koffers en ont
vreemdde een aantal kostbare juwcclen, tot
een gezamenlijke waarde van Mk. 60.000. De
poli'ie stelt een onderzoek in. Nadere bijzon
derheden ontbreken voor het oogenblik.
TTUSSCHENTIJDSCHE VERKIEZING TE
ABERDEEN.
Kapitein Wedgwood gekozen.
Bij de tusschentijdsche verkiezing te Aber-
deen-Noord is dc arbeiderscandidaut kapitein
Wedgwood Bonn gekozen. Hij kreeg 10,646
stemmen. Dr. Sandeman (conservatief) kreeg
er 4696; Ferguson (communist) '2618 cn de
liberaal J. R. Rutherford slechts 2337. Laatst
genoemde candidaat verliest de gestorte borg
som, daar er te weinig stemmen voor hem zijn
uitgebracht. De communist heeft slechts en
kele stemmen boven het vcreischte minimum.
BEL!
PlIlllllUllllllllllllllllllllllllUI
HET WEER VAM fflORCEN
Hoogste barometerstand: 77G.G
te Mum-hen.
Laagste barometerstand: 751.6
te Vestmanoer.
Verwachting tot den avond van
19 Aug.
Zwakke tot matige Westelijke
tot Zuidelijke, in het Zuiden,
Zuirf-Oostelijko wind waarschijn
licht tot half bewolkt, droog weer,
warmer vooral in het Zuiden
Krommestr. 4-6-8 Lanqestr. 52
TEL. 341 TEL: 523
Een buitengewone bijeenkomst
Met betrekking lot den tegen dc volgende
week bijeengeroepen ministerraad verneemt de
Information, dat ter gelegenheid van de cn-
derteekening van het Kellogg-pact op 27
Augustus te Parijs noodzakelijkerwijs belang
rijke besprekingen zullen plaats hebben. In
den loop van dc voorgenomen drie groote
ontvangsten, n.l. door den president der repu
bliek te Rambouillc-t, den minister-president cn
dén minister van buitenlandsche zaken, zullen
een aantal belangrijke kwesties besproken wor
den. Is het overigens, zoo vraagt het blad, niet
de eerste keer na den wereldoorlog, dat een
Duitsch minister van buitenlandsche zaken in
Frankrijk ontvangen vyerdt
Strescmann, die evenals Briand aanhanger is
van dc doelbewuste Fronsch-Duitsche toena
deringspolitiek, zal zender twijfel tegenover
Poincoré zijn ideeën uiteenzetten betreffende
een kwestie, die hem bijzonder aan hel hart
ligt, n.l. die van de ontruiming van den linkcr-
Rijnoevcr. Het schijnt logisch, dat dc schulden-
kwestie met Kellogg eveneens besproken zal
worden Ondanks alles is het immers ondenk
baar, dat twee bevriende schuldenaars en cre
diteuren urenlang van gedachten wisselen zon
der een hun nauw aan het hari liggend onder
werp aan te roeren. De Frnnsc'ne regeering
moet in verband met deze samenkomst wel
degelijk het oog gericht houden op alle be
langrijke vraagstukken, die in den loop der
besprekingen behandeld zouden kunnen wor
den Het blad besluit
Hot is ongetwijfeld aan dc hand van deze
cn dergelijke overwegingen, dat Poincaré zijn
collega's verzocht heeft reeds op 23 Augustus,
in plaats van cp 1 September een minister
raad te houden en wel te Parijs in plaats van
te Sampigny, gelijk aanvankelijk besloten was.
Dc moeilijkheden met Japan
Londen, 17 Aug. (H. N.) Uit Tokio
wordt gemeld, dat de Chineesche gezant aldaar
gisteravond een bezoek aan den Japansthen
minister van buitenlandsche zaken heeft ge
bracht om hem mede te deelen, dat de Non-
kingregeering voorloopig van de opzegging
van de tusschen Japon en China gesloten ver
drogen afziet en onderhandelingen over de her
ziening wenscht te voeren. Klaarblijkelijk is
China dus voor den druk van Japon gezwich:,
dat met scherpe maatregelen had gedreigd, in
dien China bij de opzegging van de verdragen
volhardde.
HET FRANSCH-ENGELSCH
VLOOTVERGELIJK.
De indruk in Amerika.
Een bezoek van admiraal Hughes, het hoofd
von den Amerikaanschen marinedienst, aan
president Coolidge in diens zomerverblijf geeft
den Amerikaanschen bladen stol tot beschou
wingen over het Fransch-Engelsche vlootverge-
lijk. Dc New York Times stelt de mogelijkheid
van moeilijkheden ter zijde en zegt, dat het
zeker is, dot Londen geen maatregelen zal nc*
men, die verzet van de Vereenigde Staten zou
den uitlokken.