B. MIEWEQ
DË ËËMLANDÊU
SNMAAKKRUIDEN
KURKEN. PARAREE.
Theemeufoe?era
Keiijes advertesrsn
Is steeds: winst vermeeren
Dinsdag A September 1928
27e jaargang ivo.
BUITENLANDSCH OVERZICHT
A. v. d. WEG. LANGESTRAAT 23
VERGADERING VOLKENBOND
VORMING VAN VERSCHILLENDE COMMISSIES
A. H. VAN NIEÖWKERK
Complete Woninginrichting
in de nieuwste uitvoeringen.
DE MOORD IN DE
SKOEPSJTINA
Concessis aan de radicalen
BRITSCH VAKVEREE-
NIGINGSCONGRES
Groote politiemacht
op de been
KELLOGG VERLAAT
IERLAND
Een eenvoudig afscheid
ABONNEMENTSPRIJS p®* maanden voor Amersfoort f 2.10. per maand f 0.75. per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken» f 0.171/*
Binnen laad franco per post pet 3 maandeo f 3.- Afzonderlijke oommers i 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERG 513
DIRECTEUR UITGEVER: J.VALftliOFf
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIEN vaD k~**rc9e,s' 105 Inbegrip vat «S bcwiisoutnaw
- e|ke regel rneei (0.25. Liefdadigheids-advertenflêr voor O»
helft ven den prijs Kleine Advertentl&n _KEIT|ES' b|| vooruitbetaling - 5 regsli
5G cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen I.Bewijsnummer e*tr» 0XH
BUREAU: ARNHEMSCHE P00RTWAL 2»
Rusland en het poet van Kel
logg". Moskou's antwoord
nota aan Frankrijk.
Wij hebben al met een enkel woord ver
meld, dat ook Rusland is toegetreden tot het
pact van Kellogg en dat deze bereidheid te
kennen is gogeven in een antwoord, dat in
ontvangst is genomen door Herbette, den
Franschen gezant te Moskou. Het heeft stellig
zin nader kennis te maken met den inhoud
der nota, die er zich niet toe bepaalt j a te
zeggen, maar integendeel veel kritische op
merkingen bevat. De sovjetregeering deelt al
lereerst mee, dat zij van 't begin van haar
bestaan af heeft gewerkt voor het handhaven
en waai borgen van den vrede en daarom el-
ken str in deze richting toejuicht. Het eenige
middel, waardoor oorlogen op werkzame wijze
kunnen worden voorkomen, acht zij onder-
tusschen een olgemcene en volledige ontwa
pening, want in een atmosfeer van olge
mcene koortsachtige bewapening leidt elke
wedstrijd onvermijdelijk tot den oorlog, die
te verwoestender zal zijn, naarmute het stelsel
der bewapeningen volmaakter is. De voorstel
len der sovjetregeering hadden echter niet
den steun van de meerderheid der voorberei
dende commissie van de ontwapeningsconfe
rentie ontvangen en het ontwerp was van
de hand gewezen. Daar do sovjetregeering
geen kans onbenut wil laten om bij te drogen
tot vermindering der bewapening, is zij op
gekomen voor gedeeltelijke ontwapening, maar
ook dit ontwerp kon niet de goedkeuring weg
dragen. Hiermee, aldus de Russische nota, is
de machteloosheid van den Volkenbond op
het stuk der ontwapening aangetoond. Maar
de sovjetregeering wijst er tevens op, dat zij
al lang voor het ontstaan van het Kcllogg-
pact ter verwerkelijking van haar vredes
politiek zich tot de andere mogendheden heeft
gewend met het voorstel bilaterale verdragen
te sluiten en wel om niet slechts van den
oorlog af te zien, maar ook eiken aanval op
elkaar onmogelijk te maken. Enkele staten,
zooals Duitschland, Turkije, Afghanistan, Per-
zië en Litauen aanvaardden dit pact. Sommige
gaven een ontwijkend antwoord en weer an
dere wezen het voorstel af met de eigenaar
dige motiveering, dat een onvoorwaardelijk
afzien van aanvallen onvereenigbaar was met
verplichtingen tegenover den Volkenbond.
Dit is overigens aldus merkt de nota op
voor diezelfde mogendheden geen beletsel ge
weest het pact van Parijs te onderteekenen.
Ondertusschen voert de Russische regeering
bovenstaande feiten aan als bewijs, dat het
denkbeeld van buiten-dc-wet-stelling van den
oorlog de grondgedachte is van de buiten-
landsche politiek der sovjetregeering. Desniet
temin hebben de opstellers der Parijsche acte
het niet noodig geacht de deelneming van dc
sovjetregeering aan de onderhandelingen, die
aan 't sluiten van 't pact vooraf zijn gegaan,
mogelijk tc maken.
Verder kritiseert de sovjetnota het feit, dat
in het pact van Kellogg elke verplichting om
te ontwapenen ontbreekt en daarin niet eens
waarborgen worden geboden voor de beper
king der steeds toenemende bewapeningen. Het
pact is daarom, naar de Russen meenen, een
doode letter zonder eenigen reëelen inhoud.
De onlangs door enkele deelnemers aan t
pact afgelegde verklaringen, dat verdere be
wapeningen ook na de onderteckening onver
mijdelijk zijn, bevestigen zulks. Nog sterker
komt dit uit door de tegelijkertijd tot stand
gekomen nieuwe groepeering der volkeren.
Deze staat van zaken brengt daarom nog eer
der de noodzaak mee op besliste wijze tot ont
wapeningsmaatregelen over te gaan.
Wat den eigenlijken tekst van het pact be
treft, beschouwt de sovjetregeering het nood
zakelijk in het eerste artikel op de onvoldoen
de duidelijkheid te wijzen in de formuleering
van het oorlogsverbod. De Russische nota stelt
daarom voor ook oorlogshandelingen als inter
ventie, blokkade en militaire bezetting van
vreemd gebied of vreemde havens te verbie
den. Het pact gewaagt van dc noodzaak alle
internationale geschillen uitsluitend met vreed
zame middelen te beslechten. De sovjetregee
ring is in verband hiermee van meening, dat
tot de vijandelijke maatregelen, die door het
pact verboden zijn, ook moeten worden gere
kend zoodanige, die b.v. het herstel van vreed
zame betrekkingen afwijzen.
Verder weidt de Russische nota uit over de
Engelsche buitenlondsche politiek om te ein
digen met de opmerking, dat in het pact de
verplichtingen ontbreken, die dc ontwapening
kenschetsen als het eenig belangrijk element
ter verzekering van den vrede. Maar al heeft
Rusland nog zooveel aan te merken, niette
min is het bereid het pact van Parijs te onder
teekenen, omdat het in elk geval den mogend
heden zekere verplichtingen tegenover de
openbare meening oplegt en de sovjetregee
ring opnieuw de mogelijkheid biedt aan alle
deelnemers van 't pact de voornaamste kwes
tie, die voor den vrede van belang is, voor
te leggen: het probleem der ontwapening.
Het behoeft niet betoogt te worden, dat de
Russische regeering haar nota vooral met pro
pagandadoeleinden en voor binnenlandsch ge
bruik heeft opgesteld. Ondertusschen hebben
de Moskousche machthebbers de communis
tische Humanité in een moeilijk parket ge
bracht. Hoe zal dit blad zijn draai moeten
nemen, nodot het op de onstuimigste manier
het pact heef* aangevallen en de Frnnsche
communisten heeft aangespoord tot indruk
wekkende demonstraties tegen deze huiche
larij en burgerlijke „democratie"
LORD CUSHENDUN BIJ BALDWIN.
Londen, 3 Sept. (V. D.) Lord Cushendun
heeft Zondag een bezoek gebracht aan Bald
win, die te Aix les Bains vertoeft.
Procope opent (lc bijeenkomst me een rede Bizondt rhrden
over Zakte's verkiezing tot voorzitter
Genève, 3 Sept. (H.N.) De vergadering
van den volkenbond is vanmorgen door den
voorzitter van den raad. Procope (Finland), ge
opend met een toespraak, waarin hij zijn vol
doening uitsprak over het feit, dat Spanje
voornemens is weer aan het werk van den
volkenbond deel te nemen Hij sprak dc hoop
uit, dat ook Brazilië en Costa Rica dit voor
beeld zullen volgen en ook de republieken
Bolivia en Peru tot den bond zullen toetreden
Voorts wees hij erop, dat de Zuid-Amerikaan-
sche republieken, die nog geen lid van den
raad zijn, op steeds grootere schaal aan het
werk van den volkenbond deelnemen. Daarna
maakte hij melding van het Kelloggpact, dat
voor het werk van den volkenbond van het
grootste belang is hij waarschuwde echter
tegen al te overdreven verwachtingen of te
groot ongeduld, wat steeds een belemmering
voor dc oplossing van internationale vraag
stukken is Hij wenschte Kellogg en Briand
geluk met het door hen tot stond gebrachte
werk en betreurde in dit verband de afwe
zigheid van dr. Stresemann en Chamberlain,
daarbij de beste wenschen voor hun volledig
herstel uitsprekend. De vergadering betuigde
daarmede op hartelijke wijze haar instemming.
Vervolgens werd een commissie van nrht le
den voor het onderzoek der geloofsbrieven
benoemd, waarna de vergadering voor korten
tijd werd verdaagd.
PROCOPE.
Genève, 3 Sept. (V.D.) De vergadering
van den volkenbond koos den Deen Herlof
Zahle tot voorzitter van deze vergadering. De
nieuw gekozen president hield een korte toe
spraak, waarin hij voor de aan zijn land be
wezen eer en het in hem gestelde vertrouwen
dankte.
Hij herdacht ook den overleden vice-presi
dent van het permanente hof van internatio
nale justitie te Den Haag André Weiss en
sprak tegenover de Fransche regeering zijn
deelneming uit met het verlies, dat zij door
het noodlottig ongeval van den minister van
handel Bokanowski heeft geleden.
Zahle verklaarde ten slotte al zijn krachten
te zullen inspannen, om de negende verga
dering van den Volkenobnd tot een goed re
sultaat te brengen.
De besprekingen werden daarop tot den na
middag verdaagd.
Genève, 3 Sept. (V.D.) De verkiezing
van den Deenschen gezant te Berlijn Herlof
Zahle tot voorzitter van de Volkenbondsvcr-
gadering geschiedde met 44 van de 50 stem
men.
Telegrammen werden gezonden aan dr. Stre
semann en aan sir Austen Chamberlain, waarin
hun een spoedig herstel wordt toegcwenscht
en aon de Fransche regeering, waarin deel
neming betuigd wordt met den dood van mi
nister Bokanowski.
Genève, 5 Sept. (VD.) De plenaire ver
gadering van den Volkenbond heeft zich Maan
dag bezig gehouden met de vorming van de
zes commissies. Tot voorzitter van de eerste
commissie, die voor de juridische kwesties,
koos zij den Italiaanschen senator Scialcja, tot
voorzitter van de tweede commissie, die voor
organisatorisch-technische kwesties, het lid
van den Zwitserschen bondsraad Gotthordt, tot
voorzitter van de derde commissie, die voor
kwesties van ontwapening, den Belgischen mi
nister graaf Carton de AViort, tot voorzitter
van de vierde commissie, die voor financieele
kwesties, den Portugecschen afgevaard'gde en
'roegere minister-president Vasconcellos, tot
voorzitter van de vijfde commissie, die voor
sociale en hygiënische kwesties, den afgevaar
digde Matos. tot voorzitter van dc zesde com
missie, die voor politieke kwesties, den Zuid-
Slavischen minister van buitenlandsche zakeï»
Marinkowitsj. Tot vice-voorzitters van de ple
naire vergadering zijn gekozen rijkskanselier
Muller met 38 stemmen, Briand met 38 stem
men, lord Cushendun met 37 stemmen, de
Canadecsche minister-president Mackenzie
King met 33 stemmen, graaf Adatsji met 30
stemmen, Seipcl met 24 stemmen. Deze zes
vice-voorzitters vormen tezamen met de zes
voorzitters van de commissies en_ den voorzit
ter van de plenaire vergadering, benevens den
voorzitter van de commissie voor de agenda,
den fgevaardigde van Paraguay, Cabnllero,
het bureau van de plenaire vergadering, dal
Dinsdagmiddag te twaalf uur bijeen komt in
de vertrekken van het secretariaat-generaal
von den Volkenbond Ook de commissies zul
len Dinsdagmorgen een aanvang maken met
hun werkzaamheden. De plenaire vergadering
zal Dinsdagmiddag te viei uur geopend wor
den met het algemeen*dcbnt over het rap
port van den secretaris-generaal.
De aankomst der delegaties.
Het schouwspel van de aankomst der dele
gaties voor de openingszitting had ook dit jaar
weer een talrijk publick gelokt, dot in de Rc-
formatiezaal zelf met geestdrift de onderlinge
begroeting der delegaties waarnam. De Duil-
sche delegatie verscheen als één der eerste
Zij begaf zich dodelijk naar haar plaatsen, die
zich links vlak voor de sprekerstribune be
vinden. Staatssecretaris von Schubert stelde
den rijkskanselier Muller voor, die na aan
komst der Fransche delegatie Briand opzocht
en dezen zijn deelneming betuigde met den
dood van den Franschen minister van handel,
Bokanowski, nadat von Schubert reeds Zondag
avond een bezoek aan de Fransche delegatie
gebracht had.
Talrijke delegatiel Vrs en delegaties, o. o.
lord Cushendun en mgr. Seipel, houden even
Stil bij de banken van de Duitsche delegatie,
om den rijkskanselier te groeten. Ook op de
banken van de andere delegaties drukt men
elkaar de hand Met bijzondere vreugde worden
de leden der Sponnsche delegatie en haar lei
der Quinones de Leon begroet, die in het na
jaar von 1925 de vergadering voor het laatst
heeft bijgewoond Onder de T59 I.oofdgedele-
geerden van dit jaar bevinden zich 5 minister
presidenten en T8 ministers van buitenlandsche
zaken.
Nederlanders in de commissies.
De Nederlundsche delegatie in de Volken
bondsvergadering heeft zich op de volgende
wijze over de zes groote commissies der ver
gadering verdeeld: eerste commissie (juridische
vraagstukken) mr. Limburg; tweede commissie
(economische en technische vraagstukken) de
heer Heldring en voor bijzondere onderwerpen
graaf van Limburg Stirum; derde commissie
(ontwapeningskwesties) de heer Loudon- vier
de commissi (budgetairc kwesties) prof. van
Eysinga; vijfde commissie (sociale en humani
taire kwestie) prof. Francois; zesde commissie
(politieke kwestie) graaf van Limburg Cj' m.
De Engelsche vertegenwoordiging
bij den Volkenbond.
De plaatsvervangende minister van buiten
landsche zaken heeft Godfrey Locker Lamp-
son aangewezen om Hilton Young, die ziek is,
te vervangen als een der gedelegeerden in de
Volkenbondsvergadering.
DE ONTZAGLIJKE OVERSTROOMINGEN
IN KOREA.
Troepen bieden hu'p.
Tokio, 3 Sept. (V D.) De overstrcomin-
gen in Japan nemen neg grooteren omvang
24 dorpen staan onder water. De watermassa s
komen zóó snel, dyt in een der dorpen een
school tijdens de lessen verrast werd Troepen
zijn voor het reddingswerk naar Korea ge
zonden.
EEN NOODLOTTIG ONGEVAL.
Aschaffenburg, 3 Scpt (V.D.)) In een
van dt kolenmijnen in de amgeving van Aschaf
fenburg is heden een ernstig ongeluk gebeurd
Drie arbeiders waren bezig met werkzaamhe
den tan een bovengrondsche leiding en ston
den daarvoor op een werktuigwapen, toen plot
seling een locomotief tegen deze wagen op
reed. Door den schonk werden de arbeiders van
den wagen geworpen. Een van hen viel voor
de wielen van de locomotief en werd oven eden
en gedood. Van een jjSnder is het linkerbeen af
gereden. terwijl de derde met den schrik vrij
kwam De gedoode werkman laat zever, kin
deren na.
JEUGDDEMONSTRATIE TE MOSKOU.
Moskou, 3 Sept. (V. DGisteren heeft
te Moskou op het Roode Plein ter gelegenheid
van den stichtingsdag der Jeugdinternationale
een demonstratie plaats gehad, waaraan door
150.000 personen werd deelgenomen.
ALDEGONDESTRAAT 133-105-107
TEL. 543.
GROOTE SORTEERING
CLUBFAUTEUILS en
THEEMEUBELErd
voorheen Langcstraat.
L. BERGSTRAAT 13. TEL 462
Ticce afgevaardigden
gearresteerd
De radicale afgevaardigde Popowitsj en de
democratische afgevaardigde Jowanowitsj, dc
beide medeplichtigen aan den moord in de
Skocpsjtina op 20 Juni j.lzijn gisterochtend
door den rechter vaninstructie gehoord cn
onmiddellijk daarop gearresteerd.
Deze arrestaties hebben in politieke kringen
groote opschudding veroorzaakt. Men acht
deze arrestaties de eerste concessie tegenover
de Kroatcn.
Mislukte betooging der
communisten
Londen, 3 Sept. (V. D.) Het zc-stigste
Britsche vakvereenigingscongres is heden te
Swansea geopend onder voorzitterschap van
don veteraan-leider Ben Turner. Zeshonderd en
twintig gedelegeerden wuren aanwezig. Het
aantal vertegenwoordigde leden bedraagt iets
minder dan vier milüoen, hetgeen 280.000
minder is dan het vorige jaar. Het congres
nam een motie aan tct uitsluiting van den na-
tionalen zceüedenbond.
Londen, 3 Sept. (IT. N.) Daar de com
munisten aangekondigd hadden, dat zij ter ge
legenheid van het jubileum van het vakveree
nigingscongres een betooging zouden houden
cn 20.000 werkloozen uit Zuid-Wales zouden
doen optrekken, had de Londensche politir-
buitengeworc maatregelen tot handhaving
van de orde getroffen. Alle bijeenkomsten be
halve de twee, waarvoor verlof was gegeven,
waren verboden. Zoodra de werkloozen aan
kwamen, werden zij onder geleide von dc
politie naar verschillende kwartieren gebracht,
zoodat er van de demonstratie der communis
ten niet veel kwam. Het parlementslid
Saklatvala was uit Berlijn te Londen aangeko
men om dc massa toe te spreken, doch het
aantal toehoorders was lang niet zoo groot
als waarop dc communisten gerekend hadden.
DE INSTRUCTIE TEGEN HUGO STINNES.
Diens beschuldigingen slechts
fantasie
B e r 1 ij n, 3 Sept. (V.D.) Het rijksministerk-
van financiën heeft aan den officier van justitie
materiaal ter beschikking gesteld om ophelde
ring tc verschaffen over de beschuldigingen, die
Hugo Stinnes tegen den rijkscommissaris dr.
Hemzmann heeft ingebracht in verband niet
rie poging tot geldafpersing van het voorma
lige Fransche pnil rrentslid Calmon. De offi
cier van justitie zal zich met dit ond-rzock
bezig houden en dan zal blijken of Calmon
weikeiijk in staat is geweest, donk zij zijn be
trekkingen tot offirkcle bureaux in Duitsch
land het ♦ogen Hugo Stinnes dreigende proces
te doen staken. Maandag zijn de getuigenver
hoor» te Monbit voortgezet. De beide verde
digers van Stinnes, de advocaten dr. Alsberg
en dr. Friedmann, hebben Zaterdag *c Aix-les-
Bains een onderhoud met elkaar gehad, waarin
zij tot volledige ovcrcen-stcmming zijn geko
men wat betreft de wijze, waarop dc verdedi
ging gevoerd zal worden.
HET WEER VAN M0RC5N
Hoogste barometerstand770.0
Weenen.
Laagste barometerstand: 712.0
Bcykjavik.
Verwachting tot den avond 5
Sept.
Zwakke tot matige Zuidelijke tot
Zuid-Westelijke wind, meest licht
tot half bewolkt, wéinig of geen
regen, iets warmer overdag.
HET VERDRAG VAN PARIJS EN DE
ONTWAPENINGSCOMMISSIE.
Het bericht omlrcnt den brief
vun jhr. Loudon tegengespro
ken.
De correspondent van het Vad. te Genève
meldt
In verbond met de berichten, die dc vorige
weck Zaterdag door een telegraofngentschap
in dc Nederlandsche pers zijn verspreid, als
zou de heer Loudon als voorzitter der com-
Jhr. LOUDON.
missie van voorbereiding der ontwapenings
conferentie een brief hebben gericht tot de
groote mogendheden in verband met de on-
derteekoning van het verdrag van Kellogg en
het weder bijeenkomen van de voorbereidings
commissie heeft jhr Loudon mij gemachtigd
te verklaren, dat dit bericht van iedcrcn grond
ontbloot is. Inderdaad zou het geheel voor
barig zijn geweest, indien de heer Loudon
weinige dagen voor het bijeenkomen der Vol-
kenbondsvcgadcring een dergclijken brief of
een van soortgelijken aard omtrent het tijd
stip van het bijeenkomen zijner commissie tot
de groote mogendheden of tot andere mogend
heden, wélke dan ook, zou gericht hebben.
Men mag immers vertrouwen, dut dc Volken-
bondsvergadering in de derde commissie het
ontwapeningsvraagstuk grondig bespreken zal
en niet zal nalaten besliste wenschen omtrent
de voortzetting der werkzaamheden der com
missie Loudon kenbaar te maken.
Via Cherbourg naar Amerika
Londen, 3 Sept. (H. N.) Het bezoek van
stuntssecretaris Kellogg aan den Iersohen
Vrijstaat is geëindigd en Kellogg heeft zich
vandaag te Dublin weer aan boord van den
kruiser begeven, waarmede hij naar Cher
bourg terugkeert om zich don op de Leviathan
voor de terugreis naur Amerika in te schepen
Volgens zijn wcnsch had het vertrek met zoo
weinig mogelijk ceremonieel plaats. Een
muziekcorps van het Iersche leger speelde bij
zijn vertrek het Amerikuansche volkslied, ter
wijl een ecre-gardo de militaire eerbewijzen
bracht. President Cosgrave en twee leden van
het kabinet deden Kellogg uitgeleide. Voorts
waren bij het vertrek de Amerikoansche ge
zant met zijn vrouw en eenige leden van het
personeel der legatie tegenwoordig. Mevrouw
Cosgrave bood mevrouw Kellogg bij het ver
trek een boeket bloemen aan. Redevoeringen
werden niet gehouden. Alleen dankte Kellogg
president Cosgrave ii. warme bewoordingen
voor de hartelijke ontvangst, die hem in Ier
land ten deel is gevallen. De auto van don
^merikaonschen gezant, die Zaterdagavond bij
het Abbey Theater gestolen was, is weer te
recht. De politie heeft haar eenigen tijd later
onbeheerd en onbeschadigd gevonden.
DE UITVINDER VAN TAXAMETERS
GESTORVEN.
Na een korte ongesteldheid stierf in Zwit
serland, waar hij herstel vnn zijn geschokte
gezondhei 1 zocht, Lazare Weilier, lid ven den
Franschen senaat Weil!er s'udcerde in Parijs
en Oxford en heeft als uitvinder room ge
maakt. Hij was de iritvi-der taxnmet°rs
en een der eersten, d e de .telcfo^ in Frank
rijk invoerde. Ree's in T890 hield hij in dc
Academie eert voordracht over televisie.