Af iERSFOORTSCH DAGBLAD
F4. DUIM BURGER Opening van het seizoen
F* L. AA.vai. HAMERSVELD
luxe: auto verhuur
Ei
DE EEMLANDEU
Zaterdag 22 September 1928
ARNHEMSCHEWEG 26
DAMES MODEZAAK
27e Jaargang No. 71
BUITENLANDSCH OVERZICHT
BUITENLAND
VOLKENBOND EN
ONTWAPENING
Boncour bemiddelt
HET WEENSCHE
DRAMA
Ernstige verdenkingen
ATJSTRALIE'S HAVEN
STAKING
Een noodwet aangenomen
VAN HAMEL GAAT
HEEN
Een Italiaan zijn opvolger
M
Hl
STOOMWASSCMERIJ
DE ORKAANRAMP
Droeve doodenlijst
ABONNEMENTSPRIJS t)Cr maande* voor Amersfoort f2.10. per maand I 0.75, per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.171/*
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERG 513
DIRECTEUR - UITG EVER! J.VALKHOff
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 ajet inbegrip van een bewijsnummer.
elke regel meer f0.25 Llcfdadlghelds-advertentlcn voor de
helft van-den prijs. Kleine Advertertiën „KEITJES" bi) vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent. elke regel meer 10 cent» driemaal plaatsen f I.— «ewtjsnummer 0.05
BUREAU: ARNHEKSCHE POORT WAL 2*
Britsche vakvereenigingspolitick.
Samenwerking- tusschen patroons en
werknemers. Tegen revolutionaire
politiek.
In den loop van deze maand is te Swansea
onder voorzitterschap van Ben Turner het En
gelsche vakvereertigingscongres gehouden, dar
tegelijkertijd zijn zestigjarig bestaan kon ge
denken. Wat het aantal leden betreft^ was er
waarlijk geen aanleiding om fe^st te vieren.
Sinds I920# het recordjaar, nec-mt dit voort
durend af en ook in het afgeloopen jaar was
dit weer het geval. Terwijl er in 1920 op het
congres 6.981.750 leden waren vertegenwoor
digd, bedroeg het cijfer to Swansea in den loop
dezer maand slechts 3.874.800. Wel is deze
achteruitgang grootendeels te verklaren uit het
feit. dat de organisaties der staatsambtenaren
zich moesten terugtrekken na de invoering der
nieuwe vakvereenigingswet, maar bovendien
zijn ook sommige vakvercenigingcn, ai hebben
zij nog zoo ijverig propaganda gevoerd, ach
teruitgegaan. Dat geldt met name voor den
mijnwerkersbond, die over 175.000 stemmen
minder beschikte dan op 't voorafgaande con
gres. In de eerste plants moet voor deze ont
wikkeling de voortdurende depressie op 't ge
bied van 't bedrijfsleven verantwoordelijk woi-
den gesteld, waaronder Engeland lijdt. In som
mige kringen beschouwt men den achteruit
gang van 't aantal leden tevens als een* ver
schijnsel, dat verband houdt met de politiek
der vakvercenigingen in de laatste jaren. Of
deze conclusie juist isr worde in 't midden ge-
loten. In elk geval heeft het jongste congres
een belangrijke beslissing gebracht: in tegen
stelling met de „revolutionaire" vakverceni-
gingspolitiek in de eerste jaren na den oorlog,
zal nu getracht worden om het beste voor de
arbeiders te bereiken door middel van onder
handelingen en overleg met de werkgevers.
Deze politiek werd ditmaal aanbevolen dooi
een algemcenen raad, van welks 34 leden er
ook 24 in den algemecncn raad van 1925 zo-
ten, die zich in zijn program op het congres
van Scarborough openlijk verklaarde voor een
samenwerking met de politieke vertegenwoor
diging der arbeiders ter voorbereiding van den
strijd, wÊarvan het doel moest zijn de vernie
tiging van 't kapitalisme. Ditmaal beval het
rapport der executieve aan met de onderne-
mersgroep onder leiding van Mond verder te
onderhandelen; nadrukkelijk werd de goed
keuring daarvan door het congres gevraagd.
Hetzelfde werd in verbond met deze onderhan
delingen verlangd met betrekking tot de voor
genomen instelling van een industrieelen raad,
bestaande zoowel uit vertegenwoordigers der
patroons als der arbeiders en de vorming vnti
een niet-obligotorisch gemengd scheidsgerecht
Het congres keurde dit programma goed met
3.075:000 tegen 566.000 stemmen; een amen
dement, dat een beslissing voorloopig wilde
uitstellen en het vraagstuk wilde voorleggen
aan de afzonderlijke vakvercenigingen, werd
met 2.92I.COO tegen 768.000 stemmen ver
worpen. Er bestaat dus een krachticre meerder
heid, die zich voor vreedzame politiek en te
gen den klassenstrijd heeft uitgesproken. De
geheele Engelsche pers is buitengewoon inge
nomen met het sluiten van den binnenlond-
schen vrede, waaraan zij soms veel meer aan
dacht wijdt dan b.v. aan de zitting van den
Volkenbondsraad te Genève. Een verder be
sluit kenmerkt de nieuwe richting der vakver-
eenigingspolitiek met een overweldigende
meerderheid werd een voorstel, om met de
Russische vakverecnigingsleiders weer in nauw
contact te komen en weer een Engeisch-Rus-
sisch adviseerend comité in te stellen, van de
hand gewezen.
Naar de Londcnsche correspondent van dt
Frankfurter Zcitung opmerkt, moet men onder-
tusschen niet denken, dot de Engelsche vakver-
eenigingsbeweging, nu zij bereid is met de
ondernemers te onderhandelen, „geel" is ge
worden. De orbcidereleider Cook heeft beschul
digingen geuit in dezen geest, maar de execu
tieve heeft in dit verband kunnen wijzen op den
strijd tegen de vakverceniging van mijnwerkers
in Nottingham, die na de kolenstaking ont
stond en door de ondernemers werd gesteund
Bovendien werd wegens illoyauteit op het jong
ste congres de „onpolitieke" National Unior.
of Seaman uitgesloten, omdat deze tijdens dc
algemeene staking in Mei 1926 haar medewer
king had geweigerd. Cook heeft overigens dc
persoonlijke beschuldigingen, geuit tegen ver
schillende leiders, ingetrokken en verklaard er
van overtuigd te zijn, dat allen het beste willen.
Ondertusschen mag geenszins de minderheid,
die zich niet met den nieuwen koers kan ver-
eènicren, als een quantity négligeable
worden beschouwd; haar verdere ontwikkeling
zal niet in de allerlaatste plaats afhangen van
de ontwikkeling der lirksche groep van de
Labour Party, vooral daar de linkervleugel
voor een nauw samengaan tusschen de politie
ke arbeidersbeweging en de vakvereenigingsbe-
weging opkomt en er grootendeels idertiteit
der leiders bestaat.
VLEESCHVERGIFTIGING IN OSNABRüCK
Een doodc en 17 zieken.
Osnnbrück, 21 Sept. (V. D.). Na het
gebruik van rauw vlecsch van een paarden-
slager zijn 10 personen in Osnobrück en in
het naburig Hesbergen 7 personen ziek ge
worden. Er doen zich vergiftigingsverschijnse
len voor. In Hasbergen is reeds een kind over
leden.
Onccnigheid over 'l bijeenroepen
der commissie-Loudon
Uit Genève wordt d.d 21 September aan
dc N. R. C. gemeld
De discussies m de derde commissie der
Volkenbor.dsvérgadering hebben vandaag eet.
onverwacht verloop genomen en beloven ten
slotte meer goeds voor den voortgang ^an
den voorbere denden erbei] voor de ontwa
peningsconferentie dan gisteren te voorzien
was. Het schijnt thans waar-chijnlijk dat de
VolkenboTidsvcrradering in deze zitting nog
een bepaald tijdstip zol vas^tellen voor het
weder bijeenkomen der commissic-Loudon, on
danks het verzet, dat lord Cushcndun de vo
rige week tegen dit denkbeeld geuit had De
d scussies begonnen niet de voorlezing c'oor
graaf Carton dc Wiart van het ontwe:p-reso-
lutie, dot gisteren door de cdoctiecommissie
was aangenomen.
De re: olutic bevatte geenerlei bindende
voorschriften over de voortzetting ven de
werkzaamheden der voorbereidingscommissie
Zij uitte slechts den wensch, dat besprekingen
tusschen de greote zeemogendheden tot een
zoo gunstig resultaat tijd:g zouden leiden, dat
het mogelijk zou zijn, dot de comnursie op
het einde van dit jaar of aan het begin van
1929 haar arbeid zal kunnen hervatten Aan
den heer Loudon, als voorzitter der commissie
werd toevertrouwd het tijdstip voor de bijeen
komst te bepalen, terwijl hij uitgenooügd wc.d
contact te h'ouden met de groote zeemogend
heden, ten einde juist te kunnen beooideelen,
welk tijdstip voor de bijeenkomst der com
missie geschikt zou zijn.
Graaf Bernstorff verklaarde, dat deze re
solutie. die geenrelei waarborgen bevatte voor
den voortgang van het ontwapeningswerk,
voor Duitschlond onaannemelijk was. De Duit-
sche gedelegeerde kon deze resolutie onmo
gelijk aanvaarden, omdat het geheel in strijd
met de belangen van den Volkenbond achtte,
dat deze onder zulke onderhandelingen pas
sief zou blijven, in plaats van een laatste po
ging te doen om de meen'ngsverschillen uit
den weg te ruimen.
Peul Boncour kwam toen met een verras
send amendement. Hij stel.c een kleme re
dactiewijziging voor, waaraan de beteekenis
schijnt te moeten worden toegekend, dat de
vcorbercidings-commi?sie-Loudon in ie'er ge
val in het begin van 1929 zou bijeenkomen,
ook al bestonden de bekende mecningsver-
schi'len tusschen de zecmogerdheden nog al
tijd. Boncour hoopte, dat hij door dezer con
cessie Duitschland zou bewegen voor de re
solutie te stemmen, waardoor weder eenstem
migheid zou verzekerd zijn.
Bernstoff ste'de voor het amendement met
de resolutie van gisteren op nieuw naar de
redact'ecommissic terug te zenden, opdat do-
ze volledige klaarheid ever de beteekenis zou
verschaffen.
Jhr. Loudon meende, dat het amen lemen t-
Boncour inderdaad oon hem o!s voorzitter der
voorbere'dingscommissie een imperatief man
daat zou opleggen om onder alle omstan Jg-
heden de voorbereidingscommisie in het be
gin van 1929 bijeen te roepen Hij verklaarde
echter, dot de volle verantwooidciijkheid cok
voor mogelijk ongcwcnschte gevolgen ge-hoe!
op r'c Volkenbondsvergodering zou drukken
De Pool Sokpl en lo*cr lord Cusheiid'ir.
toonden een ric'ging de br-tceken s ven het
omendement-Bcncour zooveel mogelijk te ver_
kle'ncn.
De heer Roiin Jacquethijns wees er op, dat
de commissie gevaar liep een tekrt aan te
nemen, waaromtrent groote meningsverschil
len inzake de interpretatie bestaan. Daarom
werd dan ook tens'otte tot teruqzen 'i-.ig van
dc resolutie van gisteren met het ®mende-
ment-Boncour naar -dc redactiecommissie be
sloten
Merkwao'dig was vandaag bij de discussies
de scherpe toon van den Pool Sokal tegen
gieof Bernstorff en de du'delijke ongeneigd-
heid van Polen om tot een spoe 'ige bijeen
komst der ontwapeningsconferentie mede ie
werken.
Zijn eigen ouders
vermoord?
Weenen, 21 Sept (V.D.). Het onder
zoek in het familiedrama, dat hier plaats vond,
heeft zeer bezwarende verklaringen tegen den
16-jarigen zoon Ferdinand Artmann tot resul
taat gehad in de eeTste plaats zijn z'n eigen
verklaringen, dat hij n.l. uit noodweer zou ge
handeld hebben, toen hij den doodelijken steek
toebracht aan zijn vader, ongeloofwaardig. In
de woning bevonden zich twee vuurwapens,
waarvan het eene onaangeroerd op de wasch-
tafel gelegen had, terwijl uit het andere, een
pistool, zes schoten zijn gelost. Volgens de
verklaringen van den zoon had dc moeder dit
pistool reeds gcruimen tijd in een lade ver
borgen en droeg zij den sleutel altijd bij zich.
Bij het onderzoek van den bed-divan werd dooi
de gerechtelijke commissie een schotkanaal
gevonden. Het is onwaarschijnlijk, dat dc moe
der dit schot op zich zelf gelost heeft. Het
mes, waarmee de moord gepleegd is, log op
de waschtafel naast de revolver De commissie
van onderzoek vond het opvallend, dat vader
en moeder de steken piecies op dezelfde plaats
hadden, waaruit de mogelijkheid afgeleid
wordt, dot dc steken door denzelfden doder
toegebracht zijn Als reden voor de daad
neemt men aan, dat de jonge Artmonn zich in
het bezit van een vermogen van zijn ouders
wilde stellen. „Rcgierungsrot" Artmann had
zijn leven verzekerd voor 70,000 kronen. De
zoon droeg kennis van het .afsluiten voq deze
verzekering en heeft dit in den loop van het
verhoor bekend.
Weenen, 21 Sept (V.D.) Het onder
zoek in het familiedrama heeft Vrijdagavond
een nieuwen keer genomen. De jorge Artmann
herriep zijn bekentenis, dot hij zijn vader uit
noodweer zou hebben neergeschoten. Hij ver
klaarde, dot hij deze bekentenis gedoon had
uit liefde tot zijn moeder, om haar van de
schuld aan een moord vrij te pleiten.
Bescherming der werkwilligen
Het parlement te Cambcrra heeft gisteren
in een zitting, die den geheelen nacht geduurd
heeft, de noodwet der regecring tot bescher
ming der werkwilligen aangenomen.
Minister-president Bruce verdedigde de vooi-
gestelde maatregelen zelf en zeide, dat geen
regeering, die zich haar taak bewust was, lan
ger ken stilzitten en het land ten onder laten
gaan tengevolge va'12 dc terreur der haven
arbeiders, die. dc bevelen van hun eigen vak
verceniging niet meer opvolgden. De toestand
werd met het uur onrustbarender en zou tot
volslagen anarchie voeren, a!s de regeering
de stakers in hun krankzinnige houding stijfde.
Ondanks deze ferme woorden werd Bruce
voortdurend door leden van de arbeiderspartij
in de rede gevallen, die voor het recht van
staking onder alle omstandigheden opkwamen,
en dc uitoefening van dit recht aan de be
trokken arbeiders, in dit geval dc bootwer
kers, wilden overlaten.
Op de vraag van Bruce, waar het einde zou
zijn als het land een millioen per dog en meer
verloor, bleven zc echter het antwoord schul
dig. Het ging bij de tegenstanders uitsluitend
om het beginsel. Tegen 5 uur 's morgens was
de laatste spreker eindelijk aan het» woord ge
weest en kon tot de stemming worden over
gegaan met het reeds bovenvermelde resul
taat.
HET KONINKRIJK ALBANIË.
Frankrijk erkent Zogoc I.
Tirana, 21 Sept. (V. D.) Het Albancesche
persbureau deelt mede, dat de Fransche char
ge d'affaires te Tirana den Alboneeschen mi
nister van bu'tenlandsche zaken heeft mede
gedeeld, dat de Fransche regecring don ko
ning der Albaneczcn Achmed Zogoe I heeft
erkend.
DRAADLOOZE TELEGRAFIE ONDER
WATER.
Parijs, 21 Sept. (H. N.) Naar de bladen
melden, zijn met gunrtig resultaat proeven ge
nomen bij de Fransche marine mot droadiooze
tclegraf'e onder water. Het gelukte, tusschen
onder water gedoken duikbootcn over een af
stand van meer dan 3 K. M. een verbinding
tot stand te brengen.
lij blij ft -echter formeel tol
22 Juni 1929 in functie
Genève, 21 Sept. (V.D.) De Raad van
den Volkenbond heeft Vrijdagmiddag besloten
in plaats van den heer Van Hamel den Ita-
liaonschcn fregat-knpitcin ginaf Grnvina tot
Volkenbondscommissaris te Danzig te benoe
men. Het mondaot van Van Hamel loopt 22
Februari 1929 af, .naar hij zal zijn ambt for
meel blijven vervullen tot 22 Juni 1929. De
benoeming van gronf Gravina zal te Danzig
waarschijnlijk n\et instemming begroet worden.
In verbond hiermede wordt er op gewezen,
dot de besluiten van Van Hamel den laotsten
tijd noch in Danzig, noch door de Poolsche
regecring goedgekeurd worden. De Raad van
den Volkenbond en het Internationale Hof van
Arbitrage te Den Haag waren dan ook vaak
gedwongen in hoogste instantie voorzieningen
te treffen, die vaak'niet in overeenstemming
waren met de beslissingen, die Van Hamel in
eerste instantie genomen had. In den Raad
van den Volkenbond hebben echter zoowel
Polen als Danzig zich ei tegen verzet, dot Van
Hamel zou aftreden. Staatssecretaris Vor«
Schubert wist den Raad evenwel ervan te over
tuigen, dat een nieuwe bezetting van deze
functie noodzakelijk was.
Graaf Monfredo Gravina, die nu dcfinitiel
benoemd is tot Volkenbondscommissoris te
Danzig, is marine-officier en reeds langen tijd
werkzaam in den Italiaansohcn diplomotieken
dienst Hij is marine-attaché te Stockholm er»
lid van verscheidene intcrgeallieerdc commis
sies geweest. Sedert gcruimen tijd ook is hij
reeds lid van de Itnliaansche Volkenbondsde
legatie als specialiteit voor Oostcrsche kwes
ties. Verder is hij secretaris van dc Italiaön-
schc groep van <de „Fóderotion Internationale
des Unions Intcllcctuellcs". Hij is vleugel
adjudant van den koning van Italië en een
kleinzoon van Franz Liszt. Zijn moeder en
één van zijn broeders wonen in Duitschland.
Verder is hij Op journalistiek gebiod op den
voorgrond getreden ols medewerker aan de
Corriero dclla Sera. Hij spreekt Diritsch en
Engelsch.
Genève, 21 Se p t. (V.D.) De nieuwe
commissaris van den Volkenbond van Donzig
is benoemd voor den tijd van 3 jaren de
raad zal echter een jaar voor het einde van
zijn mondaot moeten beslissen, of dit man
daat geldig blijft voor nog 3 jaar.
HET VRIENDSCHAPSVERDRAG
TUSSCHEN ITALIË EN GRIEKENLAND.
Beschouwingen in dc fascistische
pCTS.
Rome, 21 Sept. (V. D) Het vriend
schapsverdrag tusschen Italië en Griekenland,
dat morgen onderteekend zal worden, is aan
leiding voor gunstige commentaren in de Ita-
liaansche pers. Het pact bestaat uit 30 artike
len. Men verwacht, dat het den politieken toe
stand tusschen de beide volkeren zal regelen
in het Oosten van de Middelhindsche Zee en
den Balkon. De officieele Tribuna merkt op,
dat Italië steeds gunstig gestaan heeft ten op
zichte van den vrede in den Balkan en dus ten
opzichte van den vrede in Europa. Mussolini's
overeenkomst met Turkije, die een van de
mijlpalen vormde in de politiek van Musso
lini, bcwecst dit. De conventie van Zaterdag
kan de logische en nuttige ontwikkeling ge
noemd worden van deze vredespolitiek. Het
Giornale d'Italia merkt op, dat dit pact het
eerste van dien aard is, dat Griekenland sluit
met een groote natie. Rome is de eerste Euro-
peesche hoofdstad, die door Venizclos bezocht
wordt. Het pact zal overeenkomstig het Vol
kenbondspact te Genève ter registratie aange
geven worden.
0P4
OP:
jj HET WEE7* VAN MOnCEN Ég
Hl Hoogste barometerstand: 774.8
!H Storm way.
HH Laagste barometerstand: 75S.I
HI Marseille.
Verwachting tot den avond van
Meest matige N. Oostelijke tot Wê
H§ Noordelijke wind, half tot zwaar j|j|
m bewolkt, aanvankelijk nog met
kans op plaatselijke regenbuien,
j§H weinig verandering in tcippera-
tuur. fH
STOOMEN -VERVEN
's Maandags en 's Woensdags franco
halen en bezorgen te Amersfoort en
omstr. door eigen Autobesteldienst
IInip voor de slachtoffers
Het Amcrikoansche Roode Kruis doet een
beroep op het publiek, om voor ten minste
vijf millioen dollar in te teckenen, teneinde
hulp te bieden aan de slachioffcrs van den
orkaan in Florida, Portorico en de Virgin-
eilanden. Men schat, dat 400.000 menschen in
Portorico en 15.000 gezinnen in Florida hulp
zullen noodig hebben. De berging van de lijken
der slachtoffers in Florida is een ontzettend
vraagstuk en er worden maatregelen getroffen
om besmettelijke 2iekten te voorkomen. Hedle
uitgestrektheden worden uit vliegtuigen met
kalk bedekt en nrbeid»rs begraven de slacht
offers in ongebluschte kalk. Volgens de laotsto
berichten ziin er rf»»ds T385 dooderi.
Een bericht uit San Juan (Potto- Rico) be
helst, dot door den storm 2351 personen wer
den gewond, 34.450 huizen verwoest cn
15.400 personen van het noodzakelijkste be
roofd. Bovendien zijn verscheidene tyhusge-
vallen vastgesteld.
Londen, 2 T Sept. (H. N.) Uit West
Palm Beach wordt gemeld, da: in het door de
overstroomingen en den orkaan geteisterde ge
bied tot nu toe ruim 800 dooden en 1500 ge
wonden zijn geteld. HocvpoI dooden er nog
onder de puinhoopen begraven liggen, is op
het oogenblik nog niet te overzien. Het door
het Okeechobeemeer overstroomde gebied be
slaat een oppervlakte van 65 vierkante mijlen,
waarin vijf steden liggen De bloeiende streek
is in een moeras veranderd. De atmosfeer
wordt verpest door de lucht dei in ontbinding
overgaande lijken van menschen en dieren.
Daar er handen voor het begraven tekort
komen, is men begonnen de geborgen lijken
op groote brandstapels te verbranden. Dit
heeft tot een beweging onder de negers in do
stad Pokohee aanleiding gegeven, die tegen het
verbranden in verzet komen. Een afdceling der
nationale garde is daarom naar Pakohee ver
trokken om de orde te handhaven. Door de
stad echter overstroomd is, kan men slechts
met booten naderen. Uit San Juan is een ver
slag van het Roode Kruis ontvangen, waarin
gemeld wordt, dat tot nu toe V\ van het door
den orkaan geteisterde gebied op Porto Rico
is geinspecteerd. In dit geïnspecteerde gebied
alleen zijn 55450 huizen verwoest. Het aantal
gewonden beloopt 2361. van wie er 270 in de
ziekenhuis opgenomen zijn, Hit de openbare
middelen moeten 154.COO personen onderhou
den worden.
BLINDEDARM-ONTSTEKING OP
GROOTE SCHAAL.
Munster, 21 Sept. (H. N.) In het Oos
ten van Westphalen doen zich op groote sohaal
gevallen van. blindedarm-ontsteking voor. Het
ziekenhuis te Minden kon geen patiënten meer
opnemen, zoodat deze naar elders moéten
worden vervoerd. Tot nu toe bleek in onge
veer 100 gevallen een operatic noodig, ter
wijl evenveel gevallen zonder operatie gun
stig verloopen zijn.
