DE eemlandeu
3. NIEWEG
„De Porceleyne Fles",
Maandag 24 September 1S28
27e Jawgang No. 72
BUITENLANDSE OVERZICHT
BUITENLAND.
FELLE SCHOUWBURG
BRAND
Een ramp te Madrid
Vertegenwoordiger van de
Delftsche Aardewerkfabriek
VERKIEZINGEN
IN ZWEDEN
Conservatieve winst
A. H. VAN MIEUWKERK
Complete Woning nrickitin g
Voor Haarden
S3£EDG3na
SARWAT PASJA f
Te Parijs overleden
RUSLANDS POLITIEK
Worosjilof spreekt
CHINEESCH
BANDITISME
Bevrijdingspogingen
POLITIEKE HARTS
TOCHTEN
Harde klappen uitgedeeld
AARDVERSCHUIVING
OP WIGHT
Eeuwenoude
eiken omgeworpen
iniHllllliiililllilllilli
■lil
NEGER ONTVOERD
Hoog losgeld geëischt
DE STORMRAMP
Gedeeltelijke
werkhervatting
LUCHTVAART
DE POSTVLUCHT
NAAR IND1E
Het t"reede naar Karachi
ABONNEMENTSPRIJS pc' 3 ®aandeB voor Amersfoort f 2.10. per maand f 0.75. per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17Vs*
Binnenland (ranco per post oer 3 maanden f 3.-. AfzondcrlijKc nummers f 0.05.
POSTRKKt'NING 47910 TELEFOON INTERC 513
DIRECTEUR -UITG EVER! J.VALKHOFf
1 DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 mei inbegrip van een bewijsnummer.
1 elke regel meer f 0.25 Liefdadighcids-ndvcrtentiën voor de
helft van den prijs. Kleine AdvertertiöD ..KEITJES' bi) vooruitbetaling 5 regels
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatseD f I.— Bewijsnummer extra 0.05
BUREAU: ARNHEMSCHE P00RTWAL 2*
Het Fransch-Britsch vlootver-
gelijk. Een Amerikaanse!»
blaj gc^ft den inhoud weer.
Het Fransch-Britsch vlootvergelijk, waarvan
de werkelijke inhoud tot dusver niet bekend
was geworden, heeft ai heel wat pennen in
beweging gebracht en wij behoeven slechts
in herinnering te brengen, dat het bereikte
accos*d den Amerikanen met name zeer on*
welgevaJiig was lfinns komt een Amerikaanse!)
blad voor cTen dag rnet een samenvatting vati
hetgeen de tu-schen Parijs en Lcn_en gesloten
overeenkomst behelst.
Voor de publicatie put het Amerikat.nsche
blad, n ar het zegt, uit een brief, dim het
Fransche ministerie van buitenlandsche z«kcn
heeft gericht tot Fransche d ploma'ieke ver-
tegenwoordigingen. Van Brilsche offtcieeie
zijde wordt er nu met klem cp gewezen, dat
van het openbaar maken der gesloten Fmnsch-
Bngelsche ovcrc-enkomrt op marincgebi°d is
afgezien, omdat eerst diende afgewacht :o
worden hoe de andere groote mogendheden,
wien de tekst van 't accoord was meege
deeld, zouden reageeren het commentaar van
deze zijde zou misschien kunnen dienen ft'.s
basis voor de onderhandelingen in de voor
bereidende ontwapeningscommissie van den
Volkenbond
Zooals men weet, heeft dikwijls het hard
nekkige gerucht de ronde gedaan, dat aan de
betrokken staten Amerika. Italië en Japan
maar een deel van 't vei gelijk is mecgc-
dee'd Van Engelsche zijde betoogt men thans
opnieuw, dat aan genoemde mogendheden de
volledige bepalingen van 't accocrd ter ken
nis zijn gebracht. Hieraan voegt men toe, dat
Tokio en Rome geneigi zijn een gunstiger»
indruk te krijgen van de voorstellen als grond
slag voor dc besprekingen. Dit is een me:k-
waardige mcdedecling, dear tot dusver de
mcenlng zich overal had post gevat, dat
Italië ten scherpste tegen het vergelijk was
gekant. Met zekerheii was dit echter alleen
bekend van Amerika, dat nog steedr de be
antwoording der voorstellen achterwege heeft
gelaten Overeenkomstig dc gebruikelijke pro
cedure is men neg niet tot cpenbaai making
van 't vergelijk overgegaan, omdat het Amc-
rikeansch antwoord nog niet binnen 's
Van Britsche zijde wordt-het betreur', dat
deze normale procedure ditmaal het aanzijn
heeft gegeven aan talrijke geruchten, die,
naar men te Londen zegt, een geheel ave-
rechtschen uitleg gaven, zoowel wat dc strek
king a's den omvang dr overeenkomst betreft.
Wat zijn de werkelijke feit.-n Volgens de
Engelsohe uiteenzettingen waren geruiinen 'ji'J
in de voorbereidende ontv.wpcnmgscommissic-
geen vorderingen te maken, omdat de opvat
tingen van Frankrijk en Engeland ten zeerste
uiteenliepen, wat de berekening der ronnen-
maat betreft. Deze meeningsverschillen kwa
men hoofdzakelijk hierop neer, dat de Engel-
schen voor een berekening volgens 'le cate
gorieën der vloot opkwamen, terwijl de Frnn-
schen de vaststelling bepleitten eener globale
tonnenmaat, die de verschillende mogendheden
r.e»ar eigen believen kenden indcclcn Frank
rijk en Engclond hebben naderhand contact
gezocht en de uitkomst dezer besprekingen
is een vergelijk geweest, dat er het zijne,
naar men aannam, toe zou kunnen bijdrager»
om meer schot te breng?n in de onderhande
lingen ter zitting van de voorbereidende ont
wapeningscommissie. Er war. echter eer» groo
te man r. Het accocrd zou de goedkeuring
moeten wegdragen der voornaamste maritieme-
mogendheden Dnnrom werd het dezen ter
stond meegedeeld, maar lord Cushtendun, die
Chamberlain tijdens diens ziekte vervang»,
heeft duidelijk te verstaan gegeven, dat, wan
neer het vergelijk onaannemelijk was voor
de andere mogendheden, het automatisch zijn
belang zou verliezen In dat geval zou moei
ten worden geprobeerd :n de voorbereidende
ontwapeningscommissie andere wegén te be
wandelen, teneinde tot overeenstemming te
geroken.
Merkwaardig is, dat de autoriteiten tc Lom
den toegeven, dat de bizon derheden-, welke
de Amerüeaansche krant heeft gebracht over
het accoord juist zijn. Alleen is in de mede-
deellngcn van het blad een fout geslopen,
ivat de tonnenmaat der <-iepzecdei1 booten be
treftonderzeëers worden tot deze categorie
gerekend, wanneer zij de 600 ten te boven
gaan en niet, zocals het Amerikaansche blad
het liet voorkomen, dc 60C0 ton.
Ondertusschon zal de overeenkom, t neg
wel meer stof doen opjagen, voorol nu het
Amcrikoansche publ'ek 'eer de publicatie v-:j
goed is ingelicht over da strekking daarvan.
Het onthaal, dat het accocrd in Amerika te
beurt volt, wordt er niet gunstiger op en
men blijft beweren, dat de overeenkomst
tegen Amerika Is gericht. Verwacht wordt don
ook, dat Coolidgc eerlang den Euron- ^chcn
mogendheden ervan zal verwit1 gen, dor Ame
rika onmogelijk zijn instemmmg kan betui
gen met de voorst.Ton, vervat in t Engelrch»
Fransch vlootvergclijk.
EEN VRIENDSCHAPSVERDRAG
TUSSCHEN GRIEKENLAND EN ALBANIË
Londen, 2 5 Sept. (V. D.) Nou; aanl i-
ding van de onderteèkcning van hot vriend
schapsverdrag tusschen Italië en Griesen.and
vernemen wij, dat men in Athene aangekon
digd heeft, dat een dergelijk verdrag tusschen
Griekenland en Albanië in voorbereiding is.
'De onderteekening hiervan zou m dc volgen
de maand plaats vinden. De betrekkingen tus
schen Griekenland en Albanië zijn s'.nds ee
erkenning van het nieuwe regiem aanmcike-
lïjk vriendschoppelijker geworden.
Honderden dooden
cn gewonden
voorheen Langestraat
L BERGSTRAAT 13. TEL. <62.
Madrid, 24 Sept. (VD.) In het Revue-
theater Tcatro Novedades is Zondagavond
even voor het einde der middagvoorstelling
door kortsluiting brand ontstaan. Het vuur
verbreidde zich met ongehoorde snelheid over
het gehcele gebouw. Onder dc ongeveer 500
locschouwers brak een paniek uit. Tot nu toe
zijn drie dooden cn ongeveer 200 gewonden,
van wie 60 ernstig, geteld
Londen, 24 Sept. (V.D.) Over den enor-
men theaterbrand te Madrid worden de vol
gende bizonderheden gemeld
Het Tcatro Novedades ligt in 't dichtstbe
volkt^ gedeelte der stad en was een oud hou
ten gebouw, geheel tusschen de huizen inge
bouwd. Tegen 't einde der laatste voorstelling
sprong plotseling een greote vlam van het
tooneel in de zaal In weinig oogenblikken ston
den alle houten voorwerpen in brand. De
toeschouwers, die het theater tot de laatste
plaats bezetten, stormden naar de geheel on
voldoende uitgangen, waarbij talrijke perso
ren onder de voet werden gcloopen. Het or
kest deed nog een poging om door muziek
de rust te herstellen, doch vergeefs. Behalve
de brandweer namen alle beschikbare politie
agenten cn een afdecling infanterie aan het
reddingswerk deel. De brandweer trachtte den
brand lot den haard te beperken, doch was
machteloos. Niet alleen het theater, maar ook
nog een blok huizen om het theater brandde af.
Iri de reddingsstations bevonden zich bij 't
afzenden van dit bericht 200 gewonden, van
wie 80 zeer ernstig. Het aantal dooden is
nog niet bekend, doch men rekent op eenige
honderden. Allen, die dc plaatsen op de
boven rangen bezet hielden, zouden om het
leven zijn gekomen
Volgens een vin Parijs uit Madrid ontvan
gen bericht zou het aantal slachtoffers on
geveer 500 bedragen.
Primo dc Rivera en de burgemeester van
Madrid waren te middernacht op de plaats
der ramp.
C/CLOON IN BRAZILIË.
Groote schade aangericht.
Londen, 23 Sept. (V. D.) Boven Porto
A'.egre in Brazilië is volgens berichten uit
B.jenos-Aires een zware cycloon, die een schade
van drie millioen aanrichtte, losgebroken; 8
personen werden gedood, terwijl een groot
aantal verwond werd. Honderden vluchtelingen
oeken beschutting in kerken. Door de over--
stroonu'ng van de rivier Guahyba, die 5 M
steeg, werd aanzienlijke schade aangericht.
Dc socialisten gaan achteruit
Stockholm, 22 Sept. (H. N.) De uit
slag van de verkiezingen voor de Tweede Ka
mer in Zweden is, dat dc sociaal-democraten,
d'e CO zetels verkrijgen, 15 zetels verliezen
en de liberalen I zetel, zoodat zij in de
nieuwe Kamer over 32 zetels zullen beschik
ken. De conservatieven wonnen 6 zetels en
komen daardoor op 73 zetels, terwijl de boe
renbond en de communisten elk 4 zetels win
nen en résp. 28 cn 8 zetels verkrijgen.
HET KONINKRIJK ALBANIË.
Erkenning door Engeland en
Roemenië.
T i r a n a, 2 3 Sept. (V D.) Zaterdag heeft
de Engelsche zaakgelastigde te Tirana den Al
bum eschen minister-president een schrijven
overhandigd, waarin de Engelsche regeering
mededeelt, dat zij het koninkrijk Albanië ër-
kent^
Denzc-lfden dag werd den minister-president
ook een schrijven overhandigd van de Roe-
meensche regecring, waarin deze haar geluk-
wënschen aanbiedt me t de verandering van
Albanië in een koninkrijk en met de troonsbe
stijging van Achmed Zogoc.
GRIEKSCH-ITALIAANSCH
VRIENDSCIIAPSVERDR AG.
Gisteren getcekcnd.
Rome, 2 3 Sept. (V. D.) Heden werd te
Rome het Grieksch-Italiaansch nonagressic-
viiendschapsverdrag ondertcekend dooi
Mussolini cn Venizelos.
ALD EGOIMDESTRflfll 103-105-107
TEL 543.
GROOTE SORTEERIIMG
CLUBFAUTEUILS en
THEEIVIEUBELEN
EECHT DTSERINCK
FRISIA
E. M. JAARSMA
JAN JAARSMA
BACKERS
CxjucExnn. QOJbL.280
Oud-prem er van
Egypte
P a r ij s, 2 3 S e p t (V D.) De vroegere
Egyptische minister
president Sarwat pas
ja is Zaterdag te Pa
rijs overleden.
Onder het minister-
presidentschap van
Sarwat pasja had in
1923 de onafhanke
lijkheidsverklaring van
F'ypte plaats.
Nog in hetzelfde
jaar trad Sarwat pas
ja af en tot 1926
hield hij zich buiten
de politiek. Toen werd
hij in het ministerie
SARWAT PASJA. van Adiy pasja mi
nister van buitenland-
sche zaken. Het vorige jaar vergezelfde hij
koning Foead van Egypte op diens reis door
Frankrijk.
De vredelievendheid, der
sov iet-unie
Na afloop van de manoeuvres heeft Wo
rosjilof, de Russische volkscommissaris van
oorlog, in de stedelijke sovjet vun Kief een
rede gehouden, waarin hij erop wees, dat de
betrekkingen der sovjet-unie met Roemenie en
Polen de laatste jaren gespannen gebleven
zijn. Slechts door een stelsel van vriendschap
pelijke maatregelen is de sovjct-rcgcering erin
geslaagd een zekere ontspanning teweeg te
brengen. De sovjet-Oekraine is reeds sinds
vele jaren het meest gezochte object van
agressieve begeerten geweest. Het bestaan
van een z.. Oekrainische regeering op Poolsch
gebied, die ongetwijfeld uit de Poolsche staats
kas gesteund is, bewijst, dat men deze hoop
zal trachten te verwerkelijken. In dc betrek
kingen tusschen Duitschlar.d en de sovjet-unie
is een verbetering ingetreden. Door de toe
treding van de sovjet-unie tol het verdrag-
Kellogg heeft de sovjet-i cgeering bewijzen van
hoar oprechten wil tot vrede gegeven en daar
mee, naar zij hoopte, met succes eindelijk de
mogelijkheid, om met de kwestie von een rood
imperialisme te speculeercn, uitgeschakeld.
Engelsche zendelinge ontvoerd
Officieel wordt gemeld, dat een Engelsche,
miss Tobin, lid van oen zendingsgenootschap
der Anglikaonsche kerk, door roovers in het
bergachtige gebied bij Tsjinpirg is gevangen
genomen, toen zij zich van Kanton naar Kwei-
lin begaf. Haar gezellin, miss Wotkins, werd
niet ontvoerd.
De Britsche en de Chinccschc overheden
nemen maatregelen, teneinde haar bevrijding
te verkrijgen.
Botsing ivsschen Stahlhclm
cn Rcich-sbanner
De grond in hevige
beweging
Londen, 22 Sept. (H. N.) Omtrent de
aardverschuiving, welke Donderdagnacht op
het eiland Wight tusschen Ventnor en Black-
gang begon cn Vrijdag den geheelen dag
voortduurde, wordt nog gemeld, dot de bewe
ging in den grond zoo krachtig is, dat gcheele
rotsen ufbreken. Een oppervlakte van ruim
60 acres is in beweging en schuift langzaam
naar zee toe. Een gedeelte van het bosch, dat
zich op deze oppervlakte bevindt, is reeds ver
nield en eeuwenoude eiken zijn ontworteld. De
hoofdweg is door de massa, die daarop geval
len is, versperd. Ook de bodem van de zee
bij het eiland vertoont veranderingen aan.
Londen, 23 Sept. (V. D.) Met betrek
king tot het voortduren van de aardverschui
vingen op het eiland Wight vernemen wij nog
het volgende: de gouverneur van het eiland
is er van overtuigd, dat men op het oogenblik
niets kan doen en dat verscheidene maanden
zullen voorbijgaan, voordat de onderoardsche
bewegingen ophouden Het wordt waarschijn
lijk geacht, dat verdere ernstige aardverschui
vingen zullen plaats vinden. Een vertegen
woordiger van het Engelsche ministerie van
'ffcnsport en de leider ven den wegendienst
hebben onderzoekingen gedaan, die nog niet
ten einde zijn. Door de aardverschuivingen is
een beboscht gebied gedeeltelijk begraven.
B e r l ij n, 2 3 Sept. (V. D.) Naar de Mon-
tag bericht, kwam het in den nacht van Za
terdag op Zondag in Falkensee tot een ern
stige botsing tusschen de leden van de Reichs-
banner en die van de Stahlhelm.
De Stahlhelmer, ongeveer 8 tct 10 man,
hadden een vergadering gehouden en waren op
weg naar huis. Toen zij dc Borsigstraut door
kwamen, vlogen uit een huis ongeveer 100
Reichsbanncrlcden dc straat cp en vielen de
Stahlhelmlieden aan Deze verdedigden zich,
doch konden tegen de overmacht niets uit
richten en werden deels zwaar gewond. De dok
ter uit Falkensee, dr Hesse, werd tegen den
grond geslagen en met de voeten bewerkt. Hit
liep zware verwondingen op Een ander Stahl-
hclm-rnon werd door een pistoolschot ver
wond Toen het den Stahlhelmlieden gelukte
zich terug te trekken in het stotionsrestaurant,
volgden hen de Reichsbanners. In het restau
rant kwam het toen tot een verdere vecht
partij, in het verloop waarvan het geheclc
meubilair volslagen verwoest werd. De gealar
meerde politic vond op het terrein van den
strijd geen enkele der strijders meer aanwezig.
OPTREDEN TEGEN COMMUNISTEN IN
RUSLAND.
K o f n o, 2 2 Sept. (V. D.) Uit Moskou
wordt officieel gemeld, dat in het dorp Dobryje
Gory in het gouvernement Witebsk eeh aantal
bcc-icn dc plaatselijke communisten overvallen
hebben. Zij vernielden alles wat aan dc sovjets
herinnerde. De oorzaak van dc relletjes was het
p'on der communisten de dorpskerk te sluiten.
Eerst toen een ofdeeling van de Gcpoe ter
plaatse kwam, gelukte het het opstootje mees
te, te worden. Deze plaatselijke boerenopstand
wijst er op, dat de anti-religiruse beweging in
de dorpen geen weerklank vindt.
DE MOORD IN DEN TREIN.
Berlijn, 22 Sept. (V D.) Uit Mainz
wordt gemeld, dat het vaststaat, dat Hojp r«a
den moord cp directeur Nordmann nog eenige
andere misdrijven hooft geploegd. Men heeft
op hem vier ringen gevonden, twee trouwrin
gen en twee ringen, waarvan de ecne «ersierd
is met een zeer mooie ha'fcdeistcon Verder
eer. medaillon met een kostbaren briljant. In
een portefeuille heeft men verschillende "oto's
en brieven gevonden, rie mog.-üjk dienst kun
nen doen om deze laatrle zaak op ie helde
ren.
DOOR STERKSTROOM GEDCCD.
Berlijn, 23 Sept. (V. D.) Een ernstig
ongeluk had, naar dc Montng bericht. Zondag
middag in de telefconfubriek Berliner A. G. "in
Steglitz plaats. Aldaar kwamen de 42-jarige
technicus Paul Kr&usc i-.t Lichtenberg en de
4I-jarige smid August Rutzen uit Weissensec
met de sterkstroomloiding in aanraking en
werden hierdoor op slag gedood.
DE STAKING IN DE FRANSCHE
TEXTIELNIJVERHEID.
Uitbreiding.
P a r ij s, 2 2 Sept. (H. N.) De staking in
de textielnijverheid in Noord-Frankrijk heeft
zich nog uitgebreid. Men schat het aantal sta
kers op 15,000. De politie is overal versterkt
Incidenten hebben zich tot nu toe niet vooige-
daan.
il|j|!H!
HET WEER VAN WORGEN
Hoogste barometerstand: 769.5
te Reykjavik.
Laagste barometerstand: 751.15
tc Dansig.
Matige tot krachtige, later afnc
mende Zuid-Wcstclijkc tot Noord
Westelijke wind, betrokken of
zwaar bewolkt mot tijdelijke opkla
ring, waarsclv/nlijk nog regen
buien, weinig verandering in tem
peratuur.
Ycrgecfsche reddingspoging
van zijn chaujfcur
Uit New-York wordt aan dc Cout. ge-
meld:
Vier blanken hebben Vrijdagavond Kaspor
Hoistein, een rijken neger, ontvoerd Zij grepen
hem, terwijl hij oven na middernacht zijn wo
ning \crliet, die gelegen is in de omsticcks
dtr uur nog zeer drukke New-Yorkschc wijk
Harlem. Dc bandientcn wierpen Holstein in een
auto en reden in volle vaart weg. Hoewel de
chauffeur van Holstein hen nazette in den groo-
ten auto van zijn meester, kon de limousine
dc straathoeken niet zoo snel nemen als de
ontvoerders in hun kleinen wagen, zoodat hij
spoedig het spoor bijster raakte.
Dc ontvoerders hebben met ccn club, waar-
vun Holstein president is, getelefoneerd en een
losgeld gcëischt von I7.COO dollar, dat zij
'««iter verhoogden tot 50.000 dollar.
Bijna dertienhonderd dooden
op Guadeloupe
P a r ij s, 2 3 S e p t. (V D.) Volgens een te
legram van den gouverneur van Guadeloupe
heeft de tornado op Guadeloupe 1270 dooden
gevorderd. Het opruimingswerk is nog in vol
len gang. Dc arbeid is gedeeltelijk hervat
Ilct eerste postvliegtuig te Medan
aangekomen en thans op weg
naar Palembang
Dc speciale correspondent aan boord van het
eeistc vliegtuig seint d.d. 22 dezer uit Sen-
gora aan Ancta/Vaz Dius:
Wij zijn na een goede reis hier aangeko
men De landing geschiedde vlot. Wij hadden
last van den regen. Er was veel belangstvlling
op het vliegveld. De afstand van Rangoon is
in 7 uur afgelegd Morgen gaan wij naar Me
dan. Te Bangkok kon niet worden geland, daar
het vliegveld door dc vele regens onder water
stond.
De bijzondere coriespondent seint d-d. 23
Sopt. uit Mcdan aan Ancta-Vaz Dins:
Wij zijn na een goede leis hier aangekomen
Do landing geschiedde vlot. Goduiende de
vlucht hadden wij mooi weer. Op het terrein
was veel belangstelling. Dc afstand van
Sengkhlo (Sengora) werd in 2% uur afgelegd.
Morgen vertrekken wij naar Pniembang
De Times verneemt uit Rangoon, dat de ont
vangst van het Nedcr'nndschc postvliegtuig
ook naar hartelijk is geweest. De brieven voor
Rangoon met de 'uchtpostzegels werden on
middellijk afgeleverd.
Uil Constantinopel wordt d.d. 22 dezer ge-
meid: Het Ncderlandsche vliegtuig is om b u.
2U naar Aleppo vertrokken, waar het benzine
zal innemen vóór het naar Bagdad vertrekt.
Uit Bagdad wordt d.d. 23 Sept gemeld:
Het hier aangekomen tweede Nederlandsche
postvliegtuig is vandaag weder vertrokken en
hoopt morgen Karachi te bereiken
Dal het publiek in het algemeen «rcrote be
langstelling aan den dog legt voor dc lucht-
voibinding tusschen Nederland en Koloniën
bleek wel duidc'ijk Zondagmiddag uh
groei en toeloop van niet minder dar 6000
menschen, die dc vliegtuigen gereed voor de
'fis naar Indic op Schiphol kwamen bezichti
gen.
Op het Amsterdnmsche vliegterrein heersch-
te den geheelen middag een gezellige drukte,