DÊ EEMLANDEU
Prima Medicinale Levertraan
B. NIEWEG
PÊRZIMA
Lampekappen
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maande» voor Amersfoort f2.10. per maand f 0.75. per
DIDECT EUR UITO 6/EDi J.VALKhOfT
PRIJS DER ADVERTEHTIEH 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer.
Dinsflag 16 tctober 1928
27e Jaargang No. 91
BUITENLANDSCH OVERZICHT
BUITENLAND.
MACDONALD TE
BERLIJN
Pleidooi voor
daadwerkelijke verzoening
per vierkante flacon 60 ets.
Draisma en Valkenburg Levertraan
v. d. WEG. LANGESTRAAT 23
Salon- en Schemerlampen
VEILIG IN LAKEHURST
AANGEKOMEN
Het verkeer in New York heeft stilgestaan
GELUKWENSCHEN
iiiiiiiiui!iiiiiiB.ii!i!!ii:oiiiiiiiniii!niiie
AMER
we€jt (mel gratis verzekering regeo ongelukken) f 0.171/».
Binnenland franco per post per 3 maanden i 3.-. AfzonuerlIJke nummer» f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513
DAGBLAD
elke regel meer f0.25. Llefdadlghetd.vadverteotifcn vooi de
fcelft m den prtjs. Kleine Advertertlt» „KE1TIES" bö vooruitbetaling 5 regelt
50 cent elke tegel meet 10 cent, driemaal plaatsen f Bewtjjnumme» extr» 0 05
BUREAU: ARNHEM9CHE POORTWAL 2*
De staking in Polen. Zal
zij zich over den geheclen
stual uiibre.oen
De berichten, die Zaterdag uit Lodz aan de
Duitsche i>Iaden worden gezonden, deden, met
betrekkirsg tot de uitgebreide stakingsactie, het
ergste vreezen. Zoo behelsden de telegrammen,
dat in 't industriegebied van Lodz met koorts
achtige haast de algemeenc staking wordt voor
bereid, die Maandag j.l. zou beginnen Einde
der week staakten al ongev. 200.000 arbeiders
en lagen bijna 1500 groote en kleine bedrijven
stil. Van af Maandag zouden ook alle andere
industricele ondernemingen van 't district stil
worden gelegd en eveneens de winkelzaken, de
levensmidde.'enbedrijven, de bakkerijen en sla
gerijen, de verkeersondernemingen met inbe
grip van tram, auto's en telefoon, de kranten
drukkerijen en gasfabrieken van 't district.
De in vakvereenigingen georganiseerde ar
beiders en geëmployeerden van ruim twintig
takken van nijverheid hebben reeds desbetref
fende besluiten genomen. Alle arbeiders, zon
der onderscheid van politieke richting en on
geacht de vakvereeniging, waartoe zij behoo-
ren, voeren solidair den strijd. Niet door de
staking wordt getroffen slechts een deel der
Openbare electriciteitsfabrieken en bedrijven
voor openbare veiligheid, e.d. Telefoonverbin
dingen wil de stakingsleiding slechts toelaten
voor officieelc gesprekken. De voeding der sta
kers en hun gezinnen nemen de socialistische
stadsbesturen van Lodz en de omliggende in
dustriesteden op zich door het verstrekken van
massa-spijzigingen
Het gevaar eener uitbreiding van de staking
tot geheel Polen nam Zaterdag reeds van uur
tot uur toe, vooral daar ook in verschillende
andere groote takken der industrie momenteel
loonbewegingen vallen vast te stellen. Zater
dagochtend ontving de corpscommandant van
t district Lodz te Warschau reeds instructies
voor eventueele militaire maatregelen. De rust
kon echter tot dusver, ondanks enkele pogin
gen der communisten om verwarring te stich
ten, in 't algemeen worden gehandhaafd.
Volgens de Voss. Ztg. was de toestand dei
textielnijverheid te Lodz reeds sinds jaren zoo
bedenkelijk geworden, dat men in Poolsche eco
nomische kringen door het tegenwoordige ex-
plotieve uitbreken der sleepende crisis geens
zins verrast is. Sinds den oorlog hebben de ge
deeltelijk zeer groote bedrijven van 't „Pool
sche Manchester" hun laatste belangrijke afzet
markt verloren, die in 't Europeesche en Azia
tische Rusland tot aan de oevers van den Stil
len Oceaan was gelegen. Nadat de Sovjetrepu
bliek in 't belang harer eigen industrieele ont
wikkeling den invoer van Poolsche industrie-
waren bijna geheel weerde, trachtte Lodz zich
nieuwe markten te veroveren in Zuid-Oost-
Euiopa( in de randstaten en zelfs in Oost-Azië,
zonder echter daar een voldoende vergoeding
voor de verloren Russische afnemers te vin
den.
Tengevolge van de wilde concurrentie tus-
schen de ongeveer 1500 kleine en groote fa
brieken in 't district Lodz ontstond telkens cp-
nieuwe overproductie en werden de producten
veel te goedkoop verkocht, zoodat een stelsel
matige hervorming der ondernemingen in over
eenstemming met de veranderde omstandighe
den voor den omzet niet ten uitvoer kon wor
den gelegd. De poging, om althans een prijs-
conventie tusschen de voornaamste onderne
mingen der katoenbranche tot stand te oren-
gen, bleef zonder succes, daar de destijds
grootsche gemengde ondernemingen te Lodz
(de spinnerijen, de weverijen en nevenbedrij-
ven) zich buiten een dergelijke regeling hielden
De schommelingen der conjuncteur, gevolg van
de concurrentieomstandighedeo, beïnvloedden
de qualiteit der producten van Lodz dermate
ongunstig, dot zelfs op de binnenlandsche
markt van Polen buitenlondsche katoenen ga-
Tens en katoenen stoffen hoe langer hoe neer
bet terrein veroverden. De Amcrikaansche fi-
nancieele controleur voor Polen heeft dit feil
In zijn laatste driemaandelijksche rapport een
bedenkelijk symptoom genoemd, dat een on
gunstige werking uitoefende op heel den Pool-
schen buitenlandschen handel en het Poolsche
economische leven. Hij verlangde, dat een en
ander op organisatorische wijze zou worden
verholpen, maar tot dusver is dat nog niet ge
schied.
Heel de last der chaotische concurrentie in
de textielnijverheid van Lodz werd door de fa
brikanten op de arbeiders afgewenteld, die dc-
laagste loonen in geheel Europa verdienen In
Nederlondsch geld berekend, hebben de week»
loonen der textielarbeiders in Lcdz een koop
kracht van ongeveer vijf tot acht gulden. Maar
enkele kleine arbeidersgroepen, die over een
bepaalde vakkennis beschikken, verdienen
meer. De organisatie der arbeiders liet, d.inj'
zij een splitsing in socialistische, „nationu'e
en Christelijke vakvereenigingen, tot voor kor
ten tijd waarlijk wel het eon en ander te wen-
schen over, zoodat zij niet een sterk front kon
den vormen. De beide laatste jaren hebben
echter de socialistisch georganiseerde vriie
vakvereenigingen ook de talrijke vrouwelijke
arbeiders in de Poolsche textielnijverheid bin
nen het verband van een organisatie gebracht,
zoodat zij thans de leiding bij de loonbewegin»
in handen konden nemen en de vakvereenigin
gen ertoe brengen zich, wat den loonstrijd be
treft, bij haar aan te sluiten. Nadat de laats'f
gemeenteraadsverkiezingen ook Lodz en ver
schillende andere kleinere industriesteden eet.
socialistische meerderheid, wat het bestuur der
gemeente betreft, hadden bezorgd, meenden c.r
arbeiders sterk genoeg te zijn om den beslis-
senden strijd aan te binden.
Wegens den ernstigen toestand der Poolsch'
textielnijverheid is het aan den anderen kanl
voor de ondernemers moeilijk tegemoetko
mendheid aan den dag te leggen, zoodat hei
einde van den strijd voorloopig nog niet is te
voorzien. Vooreerst moet nog afgewacht wor
den, hoe de openbare meening op de algemee-
no staking zal reageeren. Of deze laatste er
zeer scherpe maatregel, die door de bonden
van textielarbeiders te Lodz wordt overwogen,
tot geheel Polen zal worden uitgebreid, is nog
de vraag, daar de leiders van de central© or
ganisatie der vakvereenigingen. stellig op kal
me en bezonnen wijze zullen onderzoeken hoe
ver hun krochten reiken.
Een hartelijk ontvangst in de
Duitsche hoofdstad
De leider der Engelsche arbeiderspartij,
Ramsay Macdonald, is Zondagavond uit Praag
te Berlijn aangekomen. Hij heeft voor het on
langs opgerichte comité voor internationa.e
toenadering in de zittingzaal van den rijksdag
een rede gehouden.
Van de rijksregeering waren rijkskanselier
Müller en de ministers Hilferding, Koch, Se
vering en Dietrich aanwezig, verder tal van
Pruisische ministers en afgevaardigden van
bijna alle partijen van den rijksdag en den
Pruisischen landdag.
In zijn openingsrede zeide rijksdagpresident
Löbe, dat het nieuwe comité ten doel had de bij
de politiek betrokken Duitschers in persoon
lijke aanraking te' brengen met politieke lei
ders uit andere landen In het comité zijn dan
ook alle politieke en geestelijke richtingen
vertegenwoordigd.
Zeer hartelijk begroette spr daarop Mac
donald. Men had niet vergeten, zeide hij, hoe
moedig deze bij het uitbreken van den oorlog
voor de afkondiging der Engelsche onzijdig
heid was opgekomen, hoe hij te Genève voor
den VTede had gestreden en nog onlangs voor
de opheffing der bezetting van het Rijnland
was opgekomen.
Mncdonald, die door levendig applaus werd
begroet, besprak in de eerste plaats het stre
ven van het comité voor internationale toe
nadering en betoogde, dat alle volken moeten
samenwerken, niet slechts enkele groepen -van
volken. De politiek van Groot-Britannië en van
het Britsche volk kon niet een politiek zijn van
op zichzelf staande verbonden of van groeps-
vci bonden. Hot Britsche volk wcnschte samen
werking met de geheele wereld Dot was dui
delijk gebleken uit de persuitlatingen van den
jongstcn tijd. Duitschlond, Engeland, Frank
rijk cn alle andere staten moesten ophouden
elkaar met een zeker wantrouwen gade te
slaan Men moest niet alleen met woorden sa
menwerking en verzoening prediken, maar ook
daden laten zien.
De tegenwoordige generatie, die de gruwelen
van den oorlog medegemaakt heeft, moet, aldus
ver>!aarde Macdonald nog volgens V. D., het
vredesprobleem oplossen. De zaak der ontwa
pening is niet slechts een verdedigingszaak,
maar ook een eerezoak. Zoo spoorde hij ook
Groot-Britannië er toe aan de gegeven beloften
betreffende de ontwapening niet alleen naar de
letter, maar ook naar den geest uit te voeren.
Arbitrage, veiligheid en de daarop berustende
ontwapening zijn de steunpilaren van den vre
de. De uit den oorlog overgebleven kwesties,
zooals de ontruimingskwestie en de schulden-
kwestie, moeten zoo spoedig mogelijk uit de
wereld geholpen worden. Ten slotte legde de
spreker er den nadruk op, dat hij zijn leven vil
de wijden aan den strijd voor den vrede.
ACHMED ZOGOE'S KRONING.
Parijs, 15 Oct. (H.N.) Volgens een bericht
van een Zuid-Slavisch blad zal de kroning van
Achmed Zogoe op 28 November te Kroja, de
oude hoofdstad van Skanderbeg, plaats heb
ben. Men verwacht, dat alle Albaneesche stam
men daarbij vertegenwoordigd zullen zijn. Ook
hoopt men, dat enkele buitenlandsche souvt:-
reinen de plechtigheid door hun tegenwoor
digheid zullen opluisteren.
SPAANSCHE OFFIIEREN IN FRANKRIJK
AANGEHOUDEN.
Worden zij u:tgelevcrd
Parijs, 15 Oct. (H.N.) Op verzoek van den
Spaunschen gezant heeft de Fronsche politie
te Nice drie Spaansche oficiercn in hechte
nis genomen, die van deelneming aan het com
plot tegen het directorium verdacht w*>rdcn.
De Fransche justitie zal thans te beslissen
hebben, of de gearresteerden al dan niet uit
Frankrijk gezet zullen worden.
ERNSTIGE ONTPLOFFING.
Gepaard gaande met brood.
Londen, 15 Oct. (V. D.) In een chemi
sche fabriek op Bramble Island, in de nabijheid
van Harwich, heeft een ernstige ontploffing
plaats gehad, waarbij vijf personen werden ge
dood. Door de explosie, die buitengewoon hef
tig was en waarbij tevens brand uitbrak, rijn
verschillende gedeelten van het gebouw inge
stort. In de naburige dorpen van het vasteland
werden schokken gevoeld, die op een aard
beving leken. Politie en medische hulp was
spoedig op de plaats van de ramp gearriveerd
Op het eiland bevinden zich, behalve de che
mische fabriek, waar in den oorlog munitie
werd vervaardigd, slechts eenige huzien van
het fabriekspersoneel Een onderzoek naar de'
oorzaak van de ramp is in vollen gang. (Vol
gens een ander bericht vallen 6 dooden te
betreuren)-
voorheen LangestraaL
L BERGSTRAAT 13. TEL. 462
Bijzondere sorteering
ZICHZELF GEOPEREERD.
Van appendicitis.
Uit Los Angeles wordt gemeld, dat dr. Ro
bert Meols, een dokter van Hollywood, er in
geslaagd is bij zich zelf den appendix weg te
nemen met toepassing van plaatselijke vct-
dooving.
Dr. Meols maakte zelf de insnijding, ver
wijderde het ontstoken, orgaan en hechtte de
wond. Een ander medicus assisteerde slechts
door de plaats van den appendix aan te wij
zen en dezen los te maken.
NOODLOTTIGE KETELONTPLOFFING.
Drie dooden en drie gewonden.
Uit Rome wordt gemeld, dat tengevolg*
eener ketelontploffing op een visschersboot, 7
mijl van de kust, drie matrozen werden gedood
en 3 andere gewond. Een bleef ongedeerd en
werd gered.
RUSSISCH MOTORSCHIP OMGESLAGEN.
Bijna de geheelc bemanning omgekomen.
Uit Moskou wordt gemeld, dat een Russisch
motorschip, den éenigszins poëtischen naam
„Lieveling der Zee" dragend, op de Zwarte Zee
js ogeslogen. De gehecle bemanning is, op
één matroos na, verdronken.
STUDENTENRELLETJES.
Tegen buitenlandschen import.
Warschau, 15 Oct. (H.N.) Gisteren heb
ben hier betoogingen van de studenten tegen
den invoer van buiténlandsche luxegoederen
plaats gehad. Op verschillende plaatsen -werden
reclameborden voor buitenlondsche goederen
vernield. Een in aanbouw zijnde Engelsche
winkel „Old England" werd vernield: Dc po-
litie greep niet in. Ook gingen de betoogingen
tegen de vestiging van buitenlanders.
STAKENDE MIJNWERKERS IN BOHEMEN.
Praag, 15 Oct. (H. N.) In het Noorden
van Bohemen zijn gisteren 35 vergaderingen
van stakende mijnwerkers gehouden. Op som
mige plaatseri kwam het tot botsingen met de
politie, waarbij deze van haar wapens gebruik
moest maken. Tol van personen werden bij de
ze botsingen gewond, terwijl ook talrijke arres
taties plaats hadden.
DE TREINRAMP BU CHARFIELD.
Van de T4 slachtoffers van het spoorweg
ongeluk bij Charfield bij Bristol zijn er maar
vijf herkend. De andere lijken waren volko
men verkoold. Er zijn bovendien door familie
leden nog drie aangiften gedaan van vermis
sing, maar ten aanzien van de zes andere per
sonen tast de politie nog-volkomen in het duis
ter.
PORTUGEESCHE KANONNEERBOOT
GEZONKEN.
Vier slachtoffers.
Ber 1 ijn, 15 Oct. (V. D.) Eén van de Ber-
üjrxsche avondbladen meldt uit Madrid, dat
voor de kust van Miramar bij Oporto in den
nacht van Zondag op Maandag twee Portu-
geesche kenonneeibooten met elkaar in botsing
zijn gekomen, tengevolge waarvan een van de
booten zonk. Vier motrozen zijn verdronken.
DE GRAF ZEPPELIN
Via WashingtonHallimorc, Philadelphia en New York naar
lakehurst, waar om. half twaalf Europeesche tijd
de vreugde ten top steeg
Dr. Eckener heeft een wereld
record gemaakt
B e r 1 ij n, 1 5 Oct. (H. N.) Nadat de Grof
Zeppelin eenmaal het vaste land had bereikt,
werd de tocht een ware zegetocht. 'Kort voor I
uur Amcrikaanschc tijd dook het luchtschip
aan dc zuidwestelijke horizon uit den nevel bij
Baltimore op en was spoedig daarop boven het
centrum van de stad, waar het luchtschip dooi
de menigte, die alle straten en pleinen vulden,
terwijl talioozen ook op de balkons en daken
een plaats hadden gezocht, jubelend werd be
groet. Onder het huilen van de sirenen der
fabrieken cn stoomschepen zette het lucht
schip zijn tocht in de richtingvan Phila-
delfia voort Om I 53 passeerde het lucht
schip het plaatsje Havre dc Griace, waar de
bekende wedrennen worden gehouden. Om
2.18 vloog het over Wilmington, dat slechts
35 kiiometer van Philadelfia verwijderd is,
om 2 uur 30 min. verscheen net luchtschip
boven Philadelfia, den loop van de Deleware-
ivier volgende. Ook te Philadelfia was de
geestdrift van de bevolking buitengewoon
groot. Eerst beschreef het luchtschip een elips
bo\en de stad, door de menigte hartelijk toe
gejuicht en verdween vervolgens, na nog even
boven het stadhuis te hebben gekruist, in noor
delijke richting. Eindelijk om 3.50 uur ver
scheen* het luchtschip boven de stad New-
York. Aanvankelijk hnd er nog twijfel bestaan,
of het luchtschip wel een bezoek aan de stad
New-York zou brengen, doch in den loop van
den middag werd eén rodiotelegram van dr.
Eckener ontvangen, meldend dot hij alvorens te
Lakehurst te landen, eerst een bezoek aan
New-York wilde brengen.
Te Lakehurst zelf was de drukte n?et min
der groot dan gisteren. Auto's blokkeerden de
toegangswegen naar Lakêhurst weer over een
afstand van mijlen lang. De bezoekers, die zoo
gelukkig waren om het vliegterrein te bereiken,
werden door het afzettingscordon langzaam
achteruit gedrongen. Zeer scherpe maatregelen
waren tegen he trooken getroffen. De deuren
van de luchtsclvphal werden om kort na drie
uur geopend. De landing te Lakehurst word;
tegen 4 uur Amerikaansche tijd verwacht. De
aankomst van het lurhtschip boven Manhat
tan ontketende een storm van geestdrift. Het
luchtschip bood bij prachtig weer een schitter
rende aanblik. In het geheel heeft het lucht
schip om New York te bereiken 116 uur noo-
dig gehad. Volgens een mededeeling van Dr.
Eckener heeft het luchtschip nog voor 65 uur
brandstof aan boord.
Bij de aankomst boven Amerikaensch ge
bied zondt Dr. Eckener aan President Coolidïge
een telegram, waarin hij den President der V.
S. de eerbiedige groeten van den Commandant
en de manschappen van Grof Zeppelin bracht-
op het oogonbilk dat het luchtschip met de
passagiers en post oen boord den overtocht
van den Oceaan heeft volbracht op een tocht,
waarop de bemanning als kameraad en er
varen vriend Commandant Rosendahl bij zich
had. President Coolidge heeft terstond na ont
vangst van het. telegram een telegram van
antwoord gezonden, waarin hij Dr. EckcneT
geluk wenscht met den geslaagden tocht. De
oankomst van het luchtschip beschouwt
President Coolidge als een symbool voor den
vooruitgang van het luchtverkeer. Voorts
zond Coolidge een teelgram aan Rijkspre
sident von Hindenburg, waarin hij deze geluk
wenscht met de wonderbaarlijke prestatie van
zijn landslieden, die de vlucht van Duitsch-
land met de Grof Zeppelin naar Amerika heb
ben volbracht, een vlucht, welke geheel Ame
rika met bewondering heeft vervuld. Ook de
Duitsche zaakgelastigde te Washington zond
aan Dr. Eckener een telegram om hem bij zijn
aankomst in Amerika geluk te wenschen en te
verwelkomen. Volgens opgevangen radiobe
richten van Dr. Eckener was hij bij dc aan
komst te Baltimore ten zeerste ontroerd. In
zijn gesprekken met de medereizigers wees hij
er vooral op, dat, ondanks alles, wat men ach
ter den rug had en ondanks het feit. dot 6000
mijlen waren afgelegd, er nog voldoende
brandstof voor 65 uren was.
Boven Wash'ngton. welke stad eveneens ge
passeerd werd. kruiste de Zpp'pelin boven het
kop'tool en het Lincoln monument. In het gc-
h^el toefde het luchtschip tien minuten hoven
Washington, alvorens zijn reis naar Baltimore
voort te zetten.
Eerst naar 'Washington.
Ne w-York, 15 Oct. (V. D.) Bij het mi
nisterie van marine te Washington is heden
middag van het luchtschip een bericht binnen
gekomen, volgens hetwelk de Zeppelin op zijn
weg naar Lakehurst eerst de steden Washing
ton, Baltimore en Philadelphia bezoeken zal.
De Graf Zeppelin is over Big Island heen-
gevlogen en heeft koers gezet naar Washington,
waar het te 12.21 uur werd Waargenomen.
HET WEER VAN ISftXIGCN
Hoogste Barometerstand: 771.8 j
te Dresden.
Laagste Barometerstand: 730.0
te Reykjavik.
Verwachting tot den avond van I
17 October.
Zwakke tot matige Zuidelijke tot
Z.-W. wind. nevelig tot half be
wolkt, weinig of geen regen, iets
zachter.
Nadat het luchtschip over het vliegveld ven
Washington was gevlogen, verscheen het boven
het Kapitool en het Witte Huis. Van een
hoogte van ongeveer 1000 voet groette do
Graf Zeppelin twee mooi. President Coolidge
begaf zich onmiddellijk in den voortuin, waar
zijn echtgenoote zich reeds bevond, cn wuifde
het luchtschip toe.
De staatssecretaris van marine WilbuT cn
zijn beambten bevonden zich op het dak van
het ministerie om het luchtschip woer te
nemen.
Het weer was helder, zoodot de passagiers
met verrekijkers waren te zien. Op de straten
vormden zich groote oploopen en het verkeer
werd cenigen tijd belemmerd.
Twaalf vliegtuigen waren voor de begroeting
van de Graf Zeppelin opgestegen en vlogen
om het luchtschip heen, terwijl dit de vlucht
naar Baltimore voortzette.
Dr. ECKENER.
New-York wacht.
New York, 15 Oct. (V. D.) Een officieel
bericht van de „Graf Zeppelin" meldt, dat het
luchtschip te vier namiddag (Amerik. tijd)
(9.20 uur Amsterd. tijd) boven New-York zal
aankomen.
N e w-Y o r k 15 Oct. (V. D.) Hoe meer
het luchtschip New-York en Lakehurst nadert,
hoe grooter de opwinding wordt, die zich van
de bevolking heeft meester gemaakt. De bla
den geven de eene extra-éditie na de andere
uit en geven berichten over het verdere ver
loop van de vlucht onder dikke „headlines."
Boven New-York is het prachtig weer. Op
straat worden de lotgevallen van het lucht
schip levendig besproken. Men drukt zijn groo
te bewondering uit voor het vliegen ;n den
storm van Zaterdag en Zondag.
Het luchtschip „Graf Zeppelin" is hedenmid
dag te 15 33 uur Amerikaansche tijd (heden
avond 8.58 uur Amsterdamsche tijd) boven de
Zuidelijke voorsteden van New-York aangeko
men.
Ruim 20 minuten later was het luchtschip
boven de stad gearriveerd.
Op het oogenblik, dat het luchtschip „Graf
Zeppelin" boven de stad Ne.w-York verscheen,
brak een groot alarm los De sirenes loeiden.
De arbeiders verlieten de fabrieken, de kan
toren liepen leeg en de straten vulden 'ch in
een minimum van tijd van een groote menigte.
Het luchtschip werd luide toegejuicht. Op de
daken van de wolkenkrabbers hadden zich vele
duizenden opgesteld om het luchtschip gade
te slaan. Het verkeer in de straten staat letter
lijk stiL