amfrsfoorisch dagblad
FA. DUIM BURGER
I
I
mmmmwmmmMmmtii
R L.A.A.vA*HAriERSVELQ
B. NIEWEG
DE EÊMLANDEü
ARNHEMSCHEWEG 26
DAMES MODEZAAK
DE REGENBOOG
COUPON
LUXE AUTOVERHUUR
Complete Woninginrichting
Speciale aanbieding CLUBFAUTEUILS
STOOMWASSCHERIJ
DE WERKING DER
ETNA
Ook de Vesuvius in actie
ABONNEMENTSPRIJS 3 -»»<'» voor Amersfoort f 2.10. per maand f 0.75, per
1 week (met gratia verzekering tegen ongelukken) f 0.171/»
Binnenland franco per posl per 3 maanden f3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05»
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513
DIBECTËUR UITG EVEtt J.VALKhOff
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 me» inbegrip van c*d Oewijmummer,
elke regel mee» f0.25 Liefdadigheids-advertentiën toot da
helft ran den prijs. Kleine Advertertiën .KEITJES" bl) vooruitbetaling 3 regelt
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal pfaotsen f I.Be<vi|soutnme» extra 005
Zatardag 17 jvcvcnrfcer IS28
BUREAU: ARNHEMSCHE P00RTWAL 2*
27e Jaargang No. U9
HEDEN GEËTALEERD:-
BONT 1
STOFFEN MANTELS
ZIJDEN I
door
H. G. CANNEGIETER.
Boven de fabrieksschoorsteenen en
spoorwegvi-aducten der groote stad stond
een regenboog. Enkelen, die eon oogen'blik
tijd hadden te kijken, keken er naar. Sonv
nrigen dachten aan het spectrum, anderen
aan de reclame van een bekende stoom-
ververij. Slechts een enkele wandelaar bleef
staan, om de schilderachtigheid van het
schouwspel te genieten.
Maar voor niemand had de regenboog
iets geheimzinnigs. En plotseling bedacht ik,
hoe eertijds heel de menschheid onder den
indruk is gekomen van dit natuurverschijn
sel.
Voor de voorvaderen was de regenboog
geen natuurverschijnsel; hij was zelfs meer
dan symbool. Hij was een reentstreeksohe
boodschap xrit de "boveninnerlijke wereld
een teeken uit den hemel. De regenboog
was de neerdaling van het goddelijke op
aarde.
Hoe hebben de ouden zich in den aan
blik van dezen kleurencirkel verkwikt; in
hem zagen zij het tastbare onderpand van
God's liefde. De regenboog verzoende
hemel en aarde; in dit teeken triomfeerde
de onsterfelijkheid over den dood. Met in
nerlijke bewogenheid knielde men neer
voor de geheimzinnige viammeriprécht;
dankoffers stegen op voor de godheid en
vreugd^ woonde in het hart van de men-
schen.
Maar ook later, toen het doorzicht in den
wezenlijken aard der natuurverschijnselen
reeds tot de menschheid was doorgedron
gen, bleef de regenboog npg steeds de ver
beelding ontroeren. Nawerking van het stil
ontzag bij de voorouders, maar eveneens
ontvankelijkheid voor de grootschheid van
het verschijnsel zelf deed het gesprek een
oogervbUk stokken en de hand een oogen-
blik rusten, wanneer een der huisgenootcn
in fluisterende verrukking de opmerkzaam
heid op den regenboog richtte.
De romantiek omhulde thans het ver
schijnsel met 'haar dichterlijk waas, nu het
geheimzinnig waas van den godsdienst was
opgeklaard.
William Wordsworth, de Engelsche dich
ter uit de achttiende eeuw, verklaart in een
zijner verzen, dat zijn hart opspringt, wan
neer hij in de lucht een regenboog aan
schouwt. „Zoo was het", zegt hij, „toen mijn
leven begon; zoo is het, nu ik ben een
man; zoo is het, als ik oud ben geworden.
Laat mij anders maar sterven!"
Deze dichter zou dus ziin leven waarde
loos vinden, zoo de regenboog hem niet
langer ontroerde. Hoeveel waardelooze
levens telt dan onze tijd!
Maar waarlijk, wij kennen ook nog lieden
in onze praktische en wetenschappelijke
eeuw van die zeldzame oogenblikken, waarin
het ons als bij ingeving helder wordt, dat
wij eigenlijk gerust dood kunnen gaan, zoo
wij niet langer door den regenboog worden
ontroerd. Oogemblikken, waarin wij besef-
Ten, dafc er in 's menschen bestaan toch iets
zeer kostbaars is verloren gegaan, toen wij
eenmaal begonnen met de natuur stelselma
tig haar poëtisch karakter te ontnemen.
Veel hebben wij gesmaad op de ouder-
wetsche romantiek, op de ouderwetsche
sentimentaliteit. En goeddeels zeer zeker
terecht. Maar kunnen wij ook niet al te ver
standig worden?
Zeer zeker! de regenboog zegt ons niets.
Evenmin als de stormwind, het tikken van
regendroppels, het zwatelen van een popu
lier of het ratelen van den donder. Wij heb
ben de natuur overstemd met onze gelui
den, met het gedreun en gefluit onzer ma-
NW.oV „<v ie< X®,
AC*
vVc
-vj?
Adrcsseeren aan de N.V. Automobiles Citroen, Weteringschans 81-89, Amsterdam;
in open couvert, eveneens voorzien van naam en adres; frankeeren met 11/« cent.
Adres
Woonplaats
I lit Ac nnnnnrc in
Districtsimport voor Amersfoort en 't Gooi J. J. Molenaar -- Telefoon 1210-1211-1212
chines en mechanieken; overtroefd met ons
kunstlicht, waarbij zon, maan en sterren ver-
bleeken; overschreeuwd met onze kleuren,
bij welker reclame-achtige felheid de regen
boog niet meer in het oog valt.
Wij hebben de natuur door; haar schijn
bare geheimen zijn ons op school reeds
ontleed in nuchtere wetten en vanzelfspre
kende werkingen. Wij hebben geen last
meer van haar en derhalve voor haar ook
een vrees meer. Waarom zouden wij aan
bidden, wat voor de hand ligt en ons hart
laten opspringen voor iets, dat geen zin of
belang heeft?
De ontraadseling- van de natuur heeft het
leven in vele opzichten geriefelijker en een
voudiger gemaakt. Veel nuttelooze verdwa
zing, veel schadelijke inbeelding, veel tijd-
roovend ceremonieel is verdwenen, nu wij
den kosmos met klare oogen bekijken.
In een gesprek met een voorn it strevende
vrouw kwam de ontraadseling van het ge
slachtsleven ter sprake. De gast vroeg zich
af, of niet misschien een al te nuchter^
kijk iets zou ontnemen aan de poëzie van
de liefde, welke zijns inziens goeddeels op
het wederzijdsch geheim was gegrondvest
ca veest
Maar zij zeide: „Als de poëzie van de
liefde op geheimzinnigheid steunt, is haar
verlies winst".
Wij wiilen geen geheimzinnigheid meen
Noch in den regenboog, noch in de liefde.
Wanneer daar nog poëzie zal zijn in onzen
met klare oogen kijkenden tijd, zal het niet
de poëzie van de natuur zijn, maar de
poëzie van het vliegend wiel, van het rate
lend rad, van den dreunenden stamper.
Dichten wij van de liefde, wij dichten niet
van de maan noch van het rozenprieeltje,
maar van de sportieve kameraadschap tus-
schen de man en de vrouw, die jegens el
kaar geen geheimen meer hebben te ont
hullen.
[BEL]
[OP:
voorheen Langestraat.
L. BERGSTRAAT 13. TEL. 462
„Ivory" Empirö-Semszen
Oud Engelsch model
Tafelservies Ontbijtservies
65 deelig 19 deelig
f 11 75
55,-
Theeservies
15 deelig
f 10.20
Elk onderdeel los verkrijgbaar.
A. H. VAN NIEUWKERK
ALDEGONDESTRAAT103-105-107
TEL. 543.
GROOTE SORTEERING
CLUBFAUTEUILS en
THEEMEUEELEN
Laat het zoo. zijn, zoo wij maar begrijpen,
dat zonder poëzie en zonder romantiek geen
leven bestaanbaar is. Elke eeuw heeft haar
eigen goden en elk menschengeslacht
kweekt zijn eigen helden, doch zonder
goden en helden is het met de menschheid
gedaan.
Als een weerkaatsing van vroegerc-n glans
werpt de regenboog zijn droevig licht langs
den hemel; wij kijken naar zijn vergane
pracht met de piëteit en den weemoed,
waarmee men schouwt naar een verwaar
loosden kathedraal of naar een voorhistori-
schen tempel. Een symbool is hij geble
ven, toch ook nog voor ons. Hij maant ons
om in ons drukke, jachtige leven toch iets,
wat dan ook, te ontdekken, dat voor ons
hetzelfde beteekent wat voor onze voor
ouders zijn schijnsel geweest is: iets eer
biedwaardigs, iets indrukwekkends, iets van
poëzie en mysterie-
Iets, bij welker aanschouwing ons hart op
springt gelijk het hart van den dichter,
inderdaad, zoodra wij dat niet meer bezit
ten, is 't beter dat wij maar sterven!
(Nadruk verboden).
BUITENLANDSCH OVERZICHT
Groote schoonmaak in Roeme
nië. Reorganisatie van het
staatsbestuur.
Men herinnert zich misschien nog wel, dat,
toen in Roemenië een einde was gc-komen aan
het bewind van Brotianu en deze zich genood
zaakt zag te wijken voor Maniu, den leider der
boerenpartij, der z.g. tsoranistcn, laatstgenoem
de onder meer aankondigde een grootscheep-
sche zuiveringsactie op touw te zullen zetten.
Bij deze aankondiging is het blijkens versci!-
lende berichten uit Boekarest niet gebleven. De
regeering-Maniu is reeds tot daden overgegaan
Wat de administratie van den staat betreft,
neerschten er in Roemenië tot dusver schrome
lijke misstanden en de nieuwe mannen spannen
thans alle krachten in om aan dezen onge-
wenschten toestand, die geenszins in 't belang
was van den geheelcn staat, met bekwamer
spoed een einde te maken. Het staatsbestuur, ge
heel ingericht naar de behoeften von 't regime-
Brotianu, zal nu geheel gedemocratiseerd wor
den. In een ministerraad, die Dinsdag werd
gehouden, zijn te dezen aanzien don ook reeds
belangrijke besluiten genomen.
•Aan alle sinecures zal een einde worden ge
maakt, hetgeen beteekent, dat de ambten,
waarvan de bekleeders, practisch gesproken,
geen werk verrichtten, doch slechts in 't bestuur
zaten om het régime-Bratianu te steunen, zul-
'en worden opgeheven.
Bovendien zal eveneens alle overbodige luxe
verdwijnen. Tot dusver heerschten in het mee-
rondeel der ministeries en evenzeer bij verschil
lende hooge instanties van den staat de won
derlijkste toestonden. Er waren departementen
die voor zich alleen de beschikking hadden
over ongeveer een vijftigtal auto's. Ook iedeie
prefect kon over ccn onredelijk groot oonte.'
wagens beschikken, die vermoedelijk in de
meeste gevallen ook voor particuliere doelein
den dienden. Maniu en de zijnen hebben voor
déze noodelooze verkwisting thans een stokje
gestoken. Ieder ministerie mag nu nog slechts
één auto behouden; de overblijvende en dat
zijn er uit den aard der zaak heel wat! zul
len publiekelijk worden verkocht.
Ook weet men, dat tot dusver in Roemenië
uitgebreide censuur-maatregelcn bestonden, die
zoowel op de kranten en de post, als op tele
foon en telegraaf werden toegepast. Deze cen
suur nu behoort reeds tot het verleden cn ook
de staat van beleg over heel het land is opge
heven, zoodat geleidelijkweg <!e normale toe
standen terugkceren.
De opperbevelhebber der gendarmerie, genp-
raal Davidcglu, heeft met pensioen den dienst
moeten verlaten en binnen afzienboren tijd zul
len ta! van andere hooge ambtenoren zich ge
noodzaakt zien dit voorbeeld te volgen.
Naar uit Boekarest aan de Vossische Zeitung
wordt geseind, schijnt het de hoogste tijd t»-
rijn, dat de nieuwe regeering onder leiding van
Maniu orde schept, want uit allerlei aanwijzin
gen kon reeds worden opgemaekt, dat de boe
renbevolking, die verre van tevreden was met
het staatsbestuur en het optreden der genda'
merie, voornemens was zich zelf recht te ver
schaffen. Trouwens: in verscheidene districten
hebben reeds botsingen plaats gchod tusschen
boeren en ambtenaren. Ook gingen de boeren
de gendarmen hier en daar reeds le lijf. De
maatregelen van do regcering echter, die bij
het opheffen van misstanden zich zeer voort
varend betoont, hebben een kalmeeren
den invloed uitgeoefend, zoodot momenteel
weer overal de orde is hersteld.
EEN REDE VAN CHAMBERLAIN.
De a.s. verkiezingen in Engeland.
In een zijner Canadeesche redevoeringen
over den huidigen politieken toestand ver
klaarde sir Chamberlain, dot de verkiezingen,
die het volgend jarr zullen plaats hebben, zul
len eindigen met den terugkeer van Baldwin
De bevoorrechting van de Dominions bij den
handel binnen het Britsche rijk heeft tot groo-
ten bloei, vooral in Canada, geleid. Wanneer
zijn partij na de verkiezingen weer aan het be
wind komt, houdt hij een uitbreiding van de
beschermende rechten voor de Britsche indus
trie voor waarschijnlijk, daar deze bescherming
een goed middel is gebleken voor de verster
king van de binnenlandsche industrie.
HET WEER VAN MORGEN.
Hoogste barometerstand: 766.1
te La Coruna.
Laagste barometerstand: 724.7
te Skogcn.
Verwachting tot den avond van
18 November.
Krachtige tot matige Zuid-Weste
lijke tot Noord-Wcstelijke wind,
meest zwaar bewolkt, regen- of ha
gelbuien, iets kouder.
STOOMEN -VERVEN
's Maandags en 's Woensdags franco
halen en bezorgen te Amersfoort en
omstr. door eigen Autobesreldiens.t
Er heeft zich een nieuwe
krater gevormd
Rome, 15 Nov. (H. N.) Uit Cutania
wordt gemeld, dat zich op de Etna bij Aiflo een
nieuwe krater heeft gevormd Uit dezen krater
vloeien met vrij groote snelheid lovamassa's,
die de omliggende wijnbergen, welke tot nu
toe gespaard waren gebleven, vernielen.
Rome, 15 Nov. (V.D.). Dc Etna vertoont
nog geen aanleiding weer te gaan slapen. Een
nieuwe krater is vandaag geopend op onge»
veer 50 meter boven die welke de vorige
week zoo actief zijn geweest en zerilt opnieuw
groote hoeveelheden lava uit. Ofschoon geen
bewoonde streken door deze nieuwe uitbar
sting bedreigd worden, zijn toch weer groote
uitgestrekeheden bouwland overstroomd.
Tezelfdertijd is een zijstroompje uit den
hoofdstroom van de lava opgekomen, dat zijn
weg zoekt naar de enkele overgebleven huizen
van Nunziota. Hedenmiddag was de lavu nog
slechts 50 meter daarvan verwijderd.
Den geheclen dag zijn rondom den voet van
de Etna aardschokken gevoeld. De betcekenis
hiervan wordt verschillend geïnterpreteerd.
Sommigen zijn van meening, dat zij een nieu
we phase van hevigheid in de uitbarsting aan
kondigen, terwijl anderen ze beschouwen als
de voorboden van het definitieve einde von do
eruptie. De hoofdstroom van de lavn is thans
bijna geheel tot stilstand gekomen. De bewe
ging is nauwelijks merkbaarin de laatste 24
uur is slechts een afstand van ongeveer hon
derd voet afgelegd, wat ccn snelheid beteekent
van ongeveer een meter per uur. Zoo gering
deze snelheid ook moge zijn, toch beteekent
dit, dat aangezien de stroom door Currabba
gaat, voordot de lava voorgoed hord is gewor
den, neg verscheidene huizen zullen worden
vernield.
Rome, 15 Nov. (V.D.) De Vesuvius die de
eheele vorige week tijdens dc felle uitbar
sting van de Etna teekenen van werkzaamheid
vertoonde, is thans een heviger phase ingetre
den. Door een wijden scheur in de basis van
den erupticven kegel in den hoofdkrater is de
lavo overvloedig beginnen te stroomen, eerst
den bodem van den krater bedekkende en ver-
olgens langs de helling van de Vesuvius,
door den zoogenaamden „Vallc dell' Inferno"
naar beneden vloeiende. Dit verschijnsel is
niets buitengewoons daar het werken van de
Eta biina altijd gepaard gaat met dat van den
Vesuvius en omgekeerd. De Vesuvius werkt
ook gewoonlijk na hevigen regenval, gelijk die
aan het einde van de vorige en het begin van
deze maand plaats vond. Het werken van de
Vesuvius is niet gevaarlijk en kan beschouwd
worden als het gewone ontwaken van den
vulcaan, iets dat periodiek iedere paar maan
den geschiedt.
AARDBEVING.
Lortdcn, 15 Nov. (H. N.) Volgens be
richten uit Kaapstad zijn Donderdag in Zoeloe-
land aardschokken gevoeld. Omtrent de aan«
gerichte schade zijn nog geen bijzonderheden
ontvangen.