DE EÊMLANDEB Zilveren Bonbon- en Broodmanden BUITENLAND. A. H. VAN NIEUWKERK Donderdag 20 December 1928 27e Jaargang Mo. 147 BUiTENLANDSCH OVERZICHT DE BRAND IN DE RADIO-FABRIEK WILI FM GR0Fi\IHlJ17FM Lft*QESTRflflT 43 - telefoon 852 Complete Woning nrichting Speciale aanbieding CLUBFAUTEUILS EEN SMOKKELZAAK ONTHULD Belar.grijke inbeslag nemingen ZUID - AMERIKAANSCH GESCHIL Vorming eener neutrale Zone DE TROEBELEN IN AFGHANISTAN Het gezantschap buiten gevaar KONING GEORGES ZIEKTE .Herwonnen terrein' BRUTALE JUWEELENDIEFSTAL AMERSFÖ0RT5CH ABONNEMENTSPRIJS raaandea voor Amersfoort f 2,10. per maand f 0.75, per week (met gratis verzekering tegen ongelukken! f 0.171/* Binnenland franco per post per 3 maanden f 3»-. Afzonderlijke nummers f 0.05. POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERC 513 DIRECTEUR UITO EVER.' J.VALKhOFT PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—2 regels f 1.05 met Inbegrip vod een bewijsnummer. elke regel meer f0 25 Licfdadlghcids-advertentien voor de helft van den prijs. Kleine Advertentiöo „KEIT]ES bi) vooruitbetaling 15 regels 50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatscD f I.— Bewijsnummer extra 0 05 De opstand in Afghanistan. Een prctcndcntenkwestic. Dagelijks plaatsen wij berichten over de revolutie in Afghanistan, doch, eerlijk gezegd, lukt het ons niet steeds eruit op te maken hoe eigenlijk de positie is ven koning Ama- noellah. De berichten zijn voortdurend vier kant met elkaar in tegenspraak, doch zij wet tigen niettemin de conclusie, dat de situatie in Afghanistan zeer ernstig is. Een kenner van de toestonden in Afghanistan stelt in de Kölnische Zeitung een tweetal vragen* „Wat gebeurt et eigenlijk op 't ©ogen blik in Afghanistan En welke gevolgen zou den een overwinning der opstandige stammen en de val van Amonoellah hebben voor de ontv.ikkeling van 't land en de daarmee ver bonden belangen van 't buitenlandsche kapi taal Het loont de moeite kennis te maken met het antwoord, dat op deze vragen wordt ge geven: de nieuwe revolutie in Afghanistan is een natuurlijke reactie op dc wijze, waarop Air.anoejlah, no Jjn jongste reis door Europa, zijn moderniscerende hervormingsplannen ten uitvoer legt. De leiding der reactie berust bij priesters en andere dweepzieke aanhangers der oude richting. De toestand wordt echter nog ingewikkelder, omdat leden van 't koninghuis, waartoe Amanoellah behoort, ongetwijfeld met de opstandelingen sympathisecren. Om dit goed te begrijpen, moet men niet alleen het jongste verleden van 't land in aanmerking nemen, waarin nog elke troon wisseling verge zeld ging van een oorlog tusschen alle troon pretendenten, maar ook rekening houden mot de geheimzinnige gebeurtenissen in den.moord- nccht van Jallalabad, waarvan de griezelig- romantische bizonderheden maar aan enkele ingewijden bekend zijn en die in Febr. 1019 aan de troonsbestijging van Amanoellah voor afgingen. Amanoellah was niet de oudste zoon van zijn op zeer raadselachtige wijze ver moorden vader; zijn oudere broeder, dc troon opvolger, werd door hem uitgenoodigd vooi een onderhoud te zijnent te komen en bij deze gelegenheid gevangen genomen. Uit de hech- tenis ontslagen en tot rijksstadhouder gemaakt, is hij nu onlangs te Koboel weer gevangen gezet en ook een zwager van den konig, de gouverneur van Kaboel, moet gearresteerd zijn. Het lijdt, gezien den tenhang, dien deze prin- -sen bij de stammen hadden, geen twijfel, dot dit optreden de olgcmeene ontevredenheid over Amanoellah ten zeerste heeft versterkt en ver scheidene grensstammen heeft bewogen zich bij de rebellen aan te sluiten. Een overwinning der opstandelingen en de vel van Amonoellah nu zou niet zoo maar een anarchie in Afgha nistan, het afzien van olie hervormingen en een opdoeken der dynastie beteekenen, maar hoogstwaarschijnlijk een troonsbestijging ven den wettigen opvolger. Amanoellah is stellig geen onbeteekenend persoon; hü is vooruitstevend, misschien be zield met de beste bedoelingen en in zekere mote zelfs een idealist, maar hij is geenszins de sterke man, waarvoor het buitenland hem dikwijls houdt; hij is veeleer door de gebeur tenissen bij zij troonsbestijging met handen en voeten aan anderen gebonden; hij voelt dit wel als een grooten last, maar daarvan kan hij zich maar niet zoo bevrijden. Zoo komt het, dot b.v. zijn leger, hetwelk hij vooral nu zoo dringend noodig heeft, geleid wordt door per soonlijkheden. die ondanks hun onbekwaam heid en gebrekkige kennis him plaats blijven innemen, omdat de koning hen in zijn eigen belang, om politieke redenen, moet handhaven. Zoo komt het, dot dot leger volkomen werd ver waarloosd en dc in de staatsbegrooting ten be hoeve van 't leger opgenomen sommen nooit aan de reorganisatie daarvan ten goede kwa men, maar óf geheel „onder dc tafel vielen" óf verspild werden voor militaire „Spielereien". Zoo ontbreekt het ook nu nog aan karabijnen en munitie, aan machinegeweren voor de co- vallerie en berggeschut van klein kaliber, dai in een bergachtig land zonder wegen van meei waarde is don tanks en pantserauto's. Strate gische linies van groot belang vormen nog witte vlekken op de landkaart. De voornaamste troep, het eerste legercorps in Koboel met de bereden lijfgarde-brigade, die uit stomgenooten ven den koning bestaat, wordt door d«*n Arabier Sami Pasja geleid, een vroeger officier van 't Turksche leger, die tien'allen jaren geleden in Afghaanschen dienst trad en tegenover wien Amonoellah verplich tingen heeft, daar de officier in 1919 's konings oudsten broer gevangen nam. Sami Pasja, wiens militaire onwetendheid den Europeanen stol bood voor de kostelijkste anecdotes, werd des ondanks een soort Pratoriancrführer, maar te vens een gevaar voor den koning; natuurlijk intrigueerde hij uit beduchtheid voor zijn eig'-n positie tegen alle geschoolde buitenlandsche instructeurs, die Amanoellah ten behoeve van zijn leger zoo voor en na heeft loten ont bieden. De opstandelingen behooren lot de stammen aan de Indisch-Afghaansche grens; de haard der revolutie was in 't begin maar klein, maar het vuur greep vooral na de terechtstelling van enkele priesters en leiders snel om zich heen en sinds behalve dc Shinwaris ook dc Mohmands de redders van Amanoellah in 1924 zich bij de rebellen hebben aangeslo ten, moe' de toestond voor de regeering in elk ge vol als zeer ernstig worden beschouwd, temeer daar het ook in 't Zuiden van 't land zeer onrustig is. De Afghaanschc waterdrager f-akoe, die dc rebellen aanvoert een tot dusver onbekende grootheid schijnt niet zonder talenten te zijn en in elk geval ver uit te steken boven de generaals van Amanoellah. Door de ver sperring van den weg bij Jallalabad is Koboel van den toevoer irit Indië afgesneJcn en even eens van den toevoer uit het rijstdistrict in het Oostelijk laagland, dot voor dc voeding der bevolking van zoo groot belang is. Het gevaar voor gebrek aan levensmiddelen wordt voor de hoofdstad nog grooter, daar door een vroegtijdigen sneeuwval de possen naar de vruchtbare Kondahar-vlakte en elders inge sneeuwd zijn, zoodot transporten niet meer mogelijk zijn. Zoodoende moét, indien de rebellenleider weet te profiteeren van het winterweer, ook met onlusten in Koboel zelf rekening worden gehouden De grensstammen beschikken ove> zeer voortreffelijk menschenmateriaal en wie het moeilijke rotsgebied kent, waarin zich de gevechten afspelen, zal bij het hooren van de berichten volgens welke Amanoellah met ge- pontserde wagens e.d den opstand den kop in wil drukken, slechts het hoofd schudden Bij dc bittere gevechten in de bergen, man tegen man, heeft nog het repeteergeweer zijn waarde Desondanks is de positie van den koning nog long niet hopeloos. Ook zijn leger be schikt op zich zelf niet over slecht menschen en paardenmaterioa) en disponeert over een aantal werkelijk bekwame, meest jonge, offi cieren, o.a. ovar den verstandigen en den ko ning zeer toegewijden chef van den generalen staf Omar Khan. Verwacht kon bovendien wor den, dat. wanneer Amanoellah werkelijk in nood komt te vckeeren. hij zich bevrijdt van zijn tegenwoordige militaire voogden en ge bruik maakt van de werkelijke tolenten in zijn leger cn dezen de plaats geeft, die hun toe komt. Vroegere opstanden hebben bovendien aangetoond, da» bij opstandige stammen, on danks heroïsche dapperheid, de leiding ten slotte gebrekkig bleek te zijn en dat bij ont stentenis eener wezenlijk doortastende opper- leiding gemakkelijk meeningsverschillen de operaties verlamden. En zoo schijnt, niettegen staande de stellig groote successen der op standelingen en ondanks him juisten tactischen inzet zij tastten den voomanmsten slag ader des lands nan him definitieve over winning nog geenszins zeker te zijn, vooral daar men bij hen met vele factoren rekening moet houden, die buiten het kader von de Europeesche oorolgsvot-ring liggen. Maar ook een overwinning der rebellen zou de ontwikkeling van 't land in moderne rich ting nauwelijks belangrijk onderbreken: in wer kelijkheid toch heeft men bij den Afghoan- schen opstand in hoofdzaak te doen met een prctendenlcnkwestie. Zelfs de priesters zijn dikwijls niet z<y gekant tegen hervormingen en tegen vreemdelingen, als vaak wordt aan genomen; men vindt onder hen zeer verstan dige er. ontwikkelde persoonhikheden, die oog hebben voor de noodzakelijkheden voor him land. Dat dc aanhangers van 't oude niet olie uiterlijke symptomen eener oude landscultuur cn een eigen nationalen oord willen offeren aan de Europeesche nivelleeringszucht an zich niet kunnen vereenigen met de radicale her vormingen en tulband-verboden a la Kcmol Pasja, is verklaarbaar. Reeds drie dooden B e i 1 ij n, 19 Dec. (H.N.) Van de slachtof fers van den brand, die gisteren in de fabriek van radio-toestellen te Berlijn heeft gewoed, zijn er in den loop van vannacht en hedenmor gen drie. alle vrouwen, overleden. De politie is nog steeds bezig met het onderzoek naar de oorzaak van den brand. Berlijn, 19 Dec. (VD.J De politie heeft een vijftien-jarigen jongen gehoord, die bij het uitbreken van den brand slechts enkele meters verwijderd stond van de pleats, waar de brand uitbrak. De jongen deelde mede, dat een arbeidster een stuk celluloid aan de gas vlam van een machine von een medearbeid ster wilde aansteken om haar eigen gasstel aan te steken. Deze gasstellen worden gebruikt voor het verwarmen van celluloid om doarin stempels te kunnen persen. Bij het aansteken van het stuk celluloid ontvlamde dit zoo hevig, dot het meisje, welks vinger verbrandde, het brandende stuk celluloid wegwierp. Ongelukkigerwijze kwam het brandende stuk celluloid terecht in een doos mc; van cellu loid vervaardigde toestellen, zoodot een ex plosie volgde. Hierdoor nam de brend in eet» minimum van tijd een grooten omvang aan. INCIDENT BIJ DE LITHAUSCHE GRENS. Poolsche soldaten verplaatsen gjens- steencn. Berlijn, 19 Dec. (H.N.) Volgens een be richt uit Kofnoo hebben Poolsche soldaten in den nacht van 15 op 16 December in het demar- catiegebied bij het dorp Gnicikias verscheidene grenssteenen naar de Lithausche zijde ver plaatst. Toen Lithausche soldaten de steenen weer op de oude plants wilden brengen, ver schenen twee ofdeelingcn Poolsche soldaten met machinegeweren, onder leiding van een officier. Teneir.de ernstiger incidenten te vcrrr.iidcn, zo gen de Lithtuers van hun voornemen af, waarop onderhandelingen volgden tusschen den Pool- schen officier en den Lithnuschen districtscom missaris. Van Lithausche zijde werd. toen de onderhandelingen geen resultaat opleverden, dm eisch gesteld, dat dc steenen uiterlijk 19 December op hun oude plaats terug gebracht moesten zijn. daar dit anders, zondc-r acht te slaan op de Poolsche troepen, door de Lithau sche politie zou geschieden. ««ILLLIVI UlSUS-Eir!IJJC.l-11 JJJVZLIER GEDIPL. HORLOGEMAKER GEVESTIGD 1385 ALDEGONDESTRAAT 103-105-107 TEL 543. GROOTE SORTEERING *-' CLUBFAUTEUILS en THEEMEUBELEIV Een internationaal syndicaat voor bedwelmende middelen. P u r ij s, 19 Dec. (H.N.) Uit New-York wordt gemeld, dat het den autoriteiten moge lijk is geweest, door een onderzoek van de in beslag genomen popieren van den onlangs vermoordert Rothstein, die zich door het fi nancieren van den on wettigen handel in be dwelmende middelen een vermogen van ver scheidene milliocnen had verworven, in den afgeloopen nacht in de haven van New-Ycrk een grooto hoeveelheid bedwelmende midde len, welke gesmokkeld was, in beslog te ne men. Het gewicht 'van de zending bedrnagr niet minder dan een ton en de waarde daar van is naai schatting 5 millioen dollars. De zending was onlangs met een F^onsch stoom schip aangekomen en in het Hudson-rivcr- dok geland De bedoeling v;as, dat zij verder zou worden gezonden aan het edres van een persoon te Philadelphia, die als het hoofd van oen internationaal smokkc1,/.idicaot wordt beschouwd Brhalve deze zending zijn in de maand Deccmbei nog andere hoeveelheden ter woarde van 10 millioen dollars in beslag genomen De procureur-generaal verklaarde, dat men hie- te doen heeft met een syndicaat van buitengewoon grooten omvang, dat zijn zetel in Frankrijk of Zwitserland moet heb ben. Het ligt in het voornemen om op grond van de internationolc verdragen te bewerken, dat de bij dit syndicaat betrokken personen, al naar mate dit juridisch mogelijk is, ann Amerika worden uitgeleverd, of door de rechtbanken van hun eigen lend ter verant woording zullen worden geroepen. De bemiddeling der Amerikaan sche Slaten. Londen, 19 Dec. (H. N.) Volgens een bericht uit New-York zal de bemiddelingscom missie van de Pan-Amerikaansche coniercntie waarschijnlijk morgen bijeenkomen om de wijze vast te stellen, waarop de commissie in het conflict tusschen Bolivia cn Paraguay haar be middeling zal verleenen. Men is van opvatting, dat de commissie zich zal bepalen tot het vaststellen der feiten en het nemen van een beslissing in het douane-vraagstuk en daar mede het conflict voor bijgelegd zal verklaren, terwijl dc definitieve regeling van dc grens, waarover de twist tusschen Bolivia en Paraguay eigenlijk gaat, uitdrukkelijk aan de arbitrage van Argentinië voorbehouden zal worden. Ar gentinië heeft reeds vc-Ieden jaar een poging in het werk gesteld om de grenskwestie te rege len, echter zonder succes. De Pan-Amerikean- schc conferentie te Washington zal zich waar schijnlijk morgenmiddag met het conflict bezig houden en, naar men vermoedt, het voorstel doen om een neutrale zone of te kondigen, ten einde verdere conflicten te vermijden. Mis schien zal ook een commissie worden gezonden om ter plaatse don toestand vast te stallen. De conferentie zal daarna met haar eigenlijke werkzaamheden beginnen, n.l. met het ontwer pen van een stelsel vnn verdragen van arbi trage en verzoening tot regeling van conflic ten, die tusschen Amerikaansche staten moch ten ontstaan. Zooals bekend, zijn op de con ferentie alle Ameriknanschc staten met uit zondering van Argentinië. Briand ean het onderhandelen. P a r ij s, 1 9 Dec. (V.DDe minister van buitenlandsche zaken Briand ontving heden ochtend den Spaanschen ambassadeur Quino- nes de Leon en den secretaris-generaal van den Volkenbond Sir Eric Drummond, die hij m kennis stelde van den stand van zaken be treffende do bijlegging von het geschil tus schen Bolivia en Paraguay. De onderhande lingen hieromtrent zullen heden worden voort gezet met de vertegenwoordigers van Chhi, Venezuela en Cuba Te Parijs wordt er op gewezen, dat de ge voerde actie reeds de staking von dc vijande lijkheden tot gevolg heeft gehad. Hen nota van Paraguay aan don Volkenbond. Genève, 19 Dec. (VD.) De minister vnn buitenlandsche zaken van Paraguay heeft heden een nieuwe nota gericht aan den se cretaris-generaal van den Volkenbond, welke r.ware beschuldigingen tegen de regeering van Bolivia bevat De regeering van Paraguay be kent openlijk, dot zij de lichtingen 1918 tot 1928 gemobiliseerd heeft, maar verklaort. dat zii tot dezen maatregel gedwongen werd door den niet geprovoreerden inval van Bolivinan- sche troepen op Parngueesch grondgebied De nota herhanh dan de reeds in vorige nota's vermelde uiteenzetting von het conflict Ten slotte verklaart de Paragueesrhe regeering, dat zij uitsluitend tot militaire maatregelen is overgegaan om het land te beschermen cn in het nationale belang van Paraguay. Zij is zich echter ten volle van haar internationale ver- Dlichtingen tegenover den Volkenbond be wust en verklaatt plechtig, niets te zullen on dernemen, dat een aggressicf karakter zou kunnen dragen Chamberlain verklaart dai alles gedaan wordt ter beveiliging der Engelsche onderdanen. Londen, 19 Dec. (H.N.) Chamberlain heeft vandaag in het Lagerhuis mededeelingen omtrent Afghanistan gedaan. Hij zcide; dot, naar het schijnt te Jellalobad opnieuw gevech ten zijn uitgebroken, doch dat hij geen nauw keurige inlichtingen had. Wat Koboel betreft, is bericht ontvangen dat 'een stam onder leiding van den bekenden roover Bacha Sngnao het Westen van de stad op 14 en 15 December heeft aangevallen en twee forten heeft veroverd. Omtrent de gebeurtenissen sedert 15 December had hij geen nadere inlichtingen, daar het En gelsche gezantschap, dat buiten de stad ligt, niet CHAMBERLAIN. in staat is geweest om van het radiostation ge bruik te maken, dat bij het paleis in het cen trum der stad ligt. Uit de berichten van een vliegtuig, dat Dinsdag van Pesjawar is vertrok ken om een verbinding met het Engelsche ge- rantschap tot stond te brengen cn uit andere inlichtingen, blijkt, dat het vliegveld in de buurt van het paleis nog steeds in het bezit von de aan den koning trouwe strijdkrachten is. Eeni- gen tijd geleden zijn door dc regeering van Britsch-Indië plannen uitgewerkt om zoo noo dig de vrouwen en kinderen per vliegtuig weg te halen. Het reeds genoemde vliegtuig heeft van het Engelsche gezantschap door signalen een boodschap ontvangen, dat alles in het ge zantschap wèl was. De leiders van de stammen hebben den Engelschen gezant op 14 December verzekerd, dat zij geen vijandelijke bedoelingen tegenover het gc-antschop hebben, doch natuur lijk zal de regeering van Britsch-Indië al de mogelijke stappen doen om de veiligheid der Engelsche onderdanen te verzekeren Er zijn berichten gepubliceerd, dat een vliegtuig neer geschoten is. Gisteravond werd echter bekend, dat de vlicgofficicr Trusk, vergezeld door den ieger Donaldson, Dinsdag veilig te Kaboel is geland. HET WEER VAN MORGEN. Hoogste barometerstand: 775.1 te Brcslau. Laagste barometerstand 735.9 te Vardö. Verwachting tot clcn avond van 21 December: Meest matige Z. tot W. wind, ne velig tot betrokken of zwaar be wolkt, waarschijnlijk cenigc re gen, iets zachter vooral in het Westen. VERKEERSGEBOD: Bescherm, o, voertuig, mijdt den grond Waarop een wand'laar gaat. Ontwijk het veilige trottoir En rijdt slechts op de straat I GROEGROE. Geen aanleiding voor ongerustheid DE TOESTAND VAN KONING GEORGE. De lichte vooruitgang blijft aan houden. Londen, 19 Dcc. (H.N.l Het bulletin van hedenavond meldt, dat de Koning een rusti- gen dag heeft doorgebracht en dat zoowel in den algemcenen als in den plaatselijken toe stand een lichte vooruitgang tc constoteeren blijft. Uit Londen wordt d.d. 18 Dec. bericht De toert ar. <1 van don koning is iets beter dan 36 uur geleden. Het olurm, door het bulletin van g'stcrovond onder het publiek veroor zaakt, was orgeicchtvfinidgd, wbnt cr was een stilstand in de beterschap en geen ochteruh- garig. In de omgeving van den koning hccrscht vanavond een zeker gematigd optimisme. Nader wordt vernomen, dat het gunstiger bulletin een aanwijzing is, dot de lichto inzin king van Maandag, zooals men gehoopi had, slechts tijdelijk is geweest. De dokters waren gespannen te zier of de minde;* bevredigende toestand van den vorigen nacht slechts dén der schommelingen was, die men verwachten moet: de lichte verbetering van gisterochtend kwam deze meening bevestigen De koning hoeft gis teren blijkbaar een gedeelte van het terrein herwonnen, dat hij Maandag verloren had. De dader gevat Ber 1 ijn 19 Dec. (H. N.) Een brutale ju- weelenroof heeft gisteren tc Berlijn plaats ge had. Een jonge man wierp een in popier ge wik kelden steen door de ruit van een juweliers winkel en stol uit de uitstalling twee paarlen- colliers, ieder ter woarde van 7000 Mk., waar mede hij zich uit de voeten trachtte tc maken. Hij werd echter spoedig gegrepen en aan de politie overgeleverd. DE DUITSCHE ARBEIDSCONFLICTEN. Mislukte onderhundeling-en. B er 1 ij n, 8 Dec. (H. N.) De onderhande lingen over de overeenkomsten betreffende het loon en den arbeidstijd in de textielindustrie van het Wupperdal, die Maandag tusschen de werkgevers en vakverecnigingen ziin gevoerd, zijn mislukt. Dinsdag hebben onderhandelingen voor de commissie van arbitrage plaats gehad. Indien ook deze onderhandelingen tot geen re sultaat leiden, zal de bemiddelaar waarschijn lijk Donderdag een scheidsrechterlijke uit spraak doen. DE RUSSISCHE BROODCRISIS. Scherp optreden tegen specu lanten. Berlijn, 19 Dec. (II. N.) Uit Moskou wordt gemeld, dat de sovjet-regecring in ver band met de broodschaarschte, welke den laat- sten tijd te Meskou bijzonder merkbaar is ge worden, een bijzondere commissie onder lei ding van den chef der politic is benoemd, om de speculatie van particulieren tegen te gaan. Maandag is te Moskou een groote razzia ge houden, waarbij ruim 120 speculanten gear resteerd zijn. Bij het ingestelde onderzoek is aan het licht gekomen, dat dc speculanten samenwerkten met enkele hoofden van staats- mogazijnen,.die hun het brood verkochten. Ook te Leningrad is een razzia gehouden cn zijn verschillende personen gearresteerd. De specu lanten worden zender vorm van proces naar Siberië verbannen. DE TERUGKEER VAN DR. STRESEMANN. B c r 1 ij n, 1 9 Dec. (V. D.) In tegenstelling met andersluidende berichten wordt van be voegde zijde medegedeeld, dat de gezond heidstoestand van dr. Stresemann bevredigend is Hij zal hedenfiamiddag uit Lugano vertrek ken en wordt njorgenmiddag te Berlijn ver wacht.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1928 | | pagina 1