Piano's
Orgels
Radio
DÉ EÉNLANDEQ
S. DUIJKER
Waïda Pastilles
Emser Pastilles
Wybert Pastilles
BUITENLAND.
PIANOHANDEL
DIRECTEUR - UITÜ EVEC! J.VALKHOFF
Dinsdag 8 Januari 1329
27e Jaargang No. 160
BUJENLANDSDH OVERZICHT
SLACHTOFFERS VAN
ELECTRICITEIT
A. v. d. WEG. LANGESTRAAT 23
DUITSCHLANDS
HERSTELSCHULD
De Fransche deskundigen
HAVIK 29
Gors- en Kallmann
A. H. VAN NIEUWKERK
Complete Woninginrichting
Speciale aanbieding CLUBFAUTEUILS
DE STRIJD IN
AFGHANISTAN
Vreemde geruchten
EEN NIEU WE RAMP IN
CHILI
■II!
HANGAR INGESTORT
DICTATUUR IN
ZUID-SLAVIE
De indruk in Engeland
Fantastisch schouwspel
MERKWAARDIG
SPOORWEGONGELUK
ABONNEMENTSPRIJS PCf maanden voor Amersfoort f2.10. per maand f 0.75. per
11 11 1111 week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.l7'/i»
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers I 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 515
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIEM van 1—4 regels f 1.05 met Inbegrip van een bewijsnummer.
elke regel meer f0 25 Llefdadighelds-advertcntico vcor de
helft van den prijs. Kleine Advertentiën ..KEITJES" bi) vooruitbetaling 5 regels
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f I.— Bewi|snummer «tra 1 0 05
Belangwekkende ommekeer
in Zuid-Slavië De koning
stelt de grondwet buiten
werking. Een generaal
leider der regering.
Aan den onmogel ij ken'toestand, die sinds
geruirtien tijd in Zuid Slavic heerschte,
heeft koning Alexander, toen hij zag, dat
een parlementaire oplossing niet meer
mogelijk was en al het gepraat met de par
tijleiders niets baatte, vastberaden een
einde gemaakthij heeft de grondwet van
Zuid Slavic, dateerende van 1921, buiten
werking gesteld.
Ofschoon de koning verknocht was aan
het parlementarisme, begreep hij, dat er,
gezien tl:-n tegenwoordigen verwarden toe
stand, alleen heil te verwachtten was van
de dictatuur. M.a.w. de koning heeft alle
tusschenpersonen, die tot dusver tusschcn
zijn volk en hem stonden, uitgeschakeld.
In zijn proclamatie heeft hij duidelijk la
ten ui (komen, dat het parlementarisme,
hetwelk in beginsel zulke voortreffelijke
vruchten kan afwerpen, in Zuid-Slavië
leidde tot zoodanige buitensporigheden, dat
zocwel de binncnlandsch staatkundige als
de buitcnlandsch-politieke belangen van
't koninkrijk der Servcn, Ivroatcn cn Slo-
venen daardoor werden geschaad. Ter
handhaving van de nationale eenheid stol
de de koning daarom Zaterdagavond een
kabinet samen, waarvan de leden geacht
worden buiten de politieke partijen te staan
en dat met dictatoriale volmachten is be
kleed. De koning zelf heeft de geheelc
staatsmacht, zoowel de uitvoerende als wet
gevende, overgenomen en zijn eerste stre
ven zal er nu op gericht zijn ten spoedigste
liet aanzijn te geven aan die staatsinstel
lingen, welke het be*t de belangen der no
tie dienen. De koning heeft er zich echter
niet slechts toe bepaald de Grondwet van
1921 feitelijk op te heffen, maar heeft ook
de Skoepsjtina, het parlement, naar huis
gestuurd. Aan nieuwe verkiezingen denkt
koning Alexander evenmin; hij zal het nu
eens probeeren zonder volksvertegenwoor
diging.
Blijkbaar heeft hij het, in verband met
mogelijke verwikkelingen, noodig geacht
een generaal, Sivkovitsj, niet alleen aan liet
hoofd der regeering te plaatsen, maar de
zen tevens te belasten met de portefeuille
van binnonlandsche zaken. Bovendien zijn
verscheidene dictatoriale wetten afgekon
digd, waarvan de strekking o.a. iste
voorkomen, dat bp vergaderingen en in «ie
pers critiek wordt geoefend op den thans
ingetreden toestand. Een scherpe censuur
zal worden ingesteld, opdat ondoordachte
commentaren in de bladen geen nieuwe on
rust wekken. Krachtig zal worden opgetre
den tegen ieder, die op welke wijze
ook in woord en geschrift ageert tegen
den staat.
Iloe volkomen de dictatuur is, die thans
in Zuid-Slavië een feit is geworden, blijkt
uit de in het staatsblad gepubliceerde wet
inzake de koninklijke macht en hot opper
bestuur des lands, waarin wordt vastge
steld, dat het koninkrijk der Serven, Kro-
atcn en Slovcnen een erfelijke monarchie
is, dat de koning de drager is van alle
macht in het land cn dat hij do minis
ters benoemt, die volgens zijn lastgevin
gen handelen, aan hem alleen verantwoor
ding schuldig zijn en door hem in staat
van beschuldiging kunnen worden ge
steld. De koning vaardigt de wetten uit,
gecontrasigneerd door drie ministers. Niet
alleen in 't landsbestuur zijn echter in
grijpende wijzigingen gebracht, doch even
zeer in 't bestuur van provincie en ge
meente, aan wier autonomie nu een einde
kornt.
Reeds nu kan worden gezegd, dat niet
alleen in Agram (Zagreb), niaar in geheel
Kroatië koning Alexander's ingrijpen groo-
'te voldoening heeft gewekt, daar deze heeft
gehandeld in den geest van Rnditsj cn
Pribitsjewitsj, die reeds voor de moord
partij in 't parlement do oplossing der crisis
door middel van een dictatuur aan de hand
hebben gedaan. De leider der Kroatische
boerenpartij, Matsjek, is begrijpelijkerwijze
ook zeer geestdriftig, nu de grondwet, die
z i. de Kroaten zeven jaar lang heeft on
derdrukt. opgeheven is. Volgens hem' zou
nu het ideaal der Kroaten meester in
eigen huis zijn verwezenlijkt kunnen
worden. Nog Zaterdag deed hij deze ge
denkwaardige uitspraak: „De Kroaten zul
len in den Zuid-Slavischen staat een vrij
Kroatië verkrijgen; zoo niet,, dan zal de
Zuid-Slavische staat ophouden te bestaan".
Door den schrik gedood
Keulen 6 Jan. (V.D.). Bij het oprichten
van een mast voor een nieuwe hoogspan
ningsleiding van Braunvveiler naar Dorna-
gen is Vrijdagavond een ernstig ongeluk
gebeurd. De nieuwe mast werd opgericht
naast een hoogspanningsleiding van 100.000
volt Tijdens het oprichten kwam de mast
in een slingerende beweging, waardoor
over een afstand van VA M. een vonk over
sprong met een zwaren knal. Vier arbei
ders kregen lichte brandwonden, terwijl
twee arbeiders op slag dood waren. Daar zij
geenerlei brandwonden verfoonen, neemt
men aan, dat zij door den schrik zijn ge
dood;
DE LOOP VAN DE BEVOLKING
VAN LENINGRAD.
Weer een vooruitgang.
.B e rl ij n, 7 Jan. (II. N.). Volgens een Rus
sisch statistiek is het aantal inwoners van
Leningrad in het afgeloopen jaar met
75.000 toegenomen. Het aantal inwoners is
thans weer tot 1 A millioen gestegen. Voor
den oorlog telde St. Petersburg een bevol
king van bijna 2'A millioen. Na do revolutie
daalde liet cijfer der bevolking sterk, zoo
dat deze in 1920 nog slechts 700.000 bedroeg.
GROOTE BRAND IN ATHENE.
Belangrijke schade.
Athene. 6 Jan. (V.D.) Verscheidene win
kels alhier op de fruitmarkt zijn door een
brand verwoest. De schade wordt geschat
op 150.000.
DE STORM IN JAPAN.
Zeer groote schade aangericht.
Londen, 7 Jan. (V.D.) De door de hevige
stormen en overstroomingen langs de N.f).
kust van Japan in de afgeloopen week aan
gerichte schade is zeer groot. Uit Niigata en
Toy am a wordt gemeld, dat 7 personen zijn
doodgevroren.
Het aantal in deze steden ingestorte of
grootendeels verwoeste gebouwen bedraagt
eenige honderden, liet locale treinverkeer
langs de kust. is gestremd.
Op sommige plaatsen ligt de sneeuw VA
M. hoog.
Parker Gilbert voert be
sprekingen ie Washington
BIOSCOOPBRAND.
Verscheidene slachtoffers.
Tokio, 5 Jan. (V.D.) Tijdens een voor
stelling in een stad nabij Seoel op Korea
ontstond in een bioscoop brand, waarbij
3 menschen omkwamen en 18 personen
zwaar gewond werden. De oorzaak is niet
bekend.
EEN EXPEDITIE VERONGELUKT?
Londen, 6 Jan. (V.D.) De door het Ar-
gcntijnsche ministerie van landbouw een
jaar geleden naar de Orkney eilanden uit
gezonden expeditie geeft, volgens berichten
uit. Buenos Aires, sedert 45 dagen geen ant
woord meer op radio aanroepen. Men is ten
zeerste bezorgd over het lot van de expe
ditie.
Perzina
Grand
Kohier
Aeolian
Hörügel
Einus wisselstr.
toestel ceheel
compleet f 250.-
ALDEGONDESTRAAT 103-105-107
TEL. 643.
GROOTE SORTEERING
LUBFAUTcUILS en
THEE.T/IEUBELSW
Hoe Amanoellah populair tracht
te blijven. Dc opsiande;
lingen beschieten Kaboel
New-York, G Jan. (V. D.) Zaterdagavond
laat en in den loop van Zondag heeft Par
ker Gilbert diepgaande besprekingen ge
voerd met staatssecretaris Kellog en Mel
lon, terwijl bovendien nog een aantal des
kundigen bij deze besprekingen aanwezig
waren. De conferenties met Coodlidge en
Hoover zullen in de eerstvolgende drie da
gen plaats vinden. Darana zal Gilbert weer
naar Londen vertrekken en rnet de leidende
kringen van Wallstreet onderhandelen. De
hoofdtaak der deskundigen voor de repara
tie-onderhandelingen is volgens Parker Gil
bert het vaststellen van de totale som.
New-York, 6 Jan. (V.D.) Na aankomst
van Hoover op Zondag zal onmiddellijk be
gonnen worden met de reparatiebesprekin
gen. De binden melden, dat volgens de mee
ning van Parlcèr Gilbert de commercialisee
ring van de Duitschè spoorwegobligaties de
belangrijkste kwestie zal vormen, waarme
de Washington zich zal bezig houden. Zoo-
als men weet, is de verkoop der spoorweg-
obligaties-op de Amerikaansche markt zon
der toestemming van Washington, dat tot
nu toe daartegen was. onmogelijk. Verschil
lende kringen zien in liet optimistische rap
port van Gilbert het middel om de regee-
ling te brengen tot het opgeven van haar
houding tegen dan verkoop van de spoor
wegobligaties.
Par ij s. G Jan. (V.D.) De Commissie van
Herstel heeft zich Zaterdag in gewone zit
ting met de loopende zaken bezig gehou
den, doch nog geen beslissing genomen in
zake de benoeming van de deskundigen.
Het is niet zeer waarschijnlijk, dat deze for-
meele aangelegenheid voor den terugkeer
van den voorzitter van de commissie en den
Franschen gedelegeerde Chapsal naar Pa
rijs, hetgeen ongeveer 10 of 11 Januari zal
zijn, geregeld zal worden. Naar de „Excel
sior" rneldt, zal Jean Parmentier, die als
Fransch deskundige genoemd wordt, zich
terugtrekken uit zijn ambt van commissa
ris van de transfercommissie in Berlijn. Als
zijn opvolger wordt genoemd, Rist, vice pre
sident van de Banque de France. Ook zou
Gutto, die als Belgisch deskundige in aan
merking schijnt te komen, uit deze commis
sie treden.
..Londen, 7 Jan. (TI. N.) Volgens berich
ten uit Britsch Indie moeten jn Afghanistan
de gevechten tusschcn de regeeringstroepen
en de opstandelingen weer hervat zijn, Kr
loopen verschillende geruchten, die nog niet
nader te controleeren zijn. Zoo zouden de
opstandelingen een fort in de onmiddellijke
nabijhid van Kaboel hebben bezet in de
hoofdstad uit de veroverde kanonnen be
schieten. Een aanval der opstandelingen op
Kaboel wordt zeer spoedig, misschien reeds
dezen nacht, verwacht. Koning Aman Oel-
lali vertoont zich dikwijls aan de bevolking
vaii de hoofdstad, om deze voor zijn per
soon te winnen. Volgens sommige geruchten
zou de Koning zich ook van zijn vrouw wil
len laten scheiden en deze uit. Afghanistan,
verbannen, zoodat van de voorgenomen her
vormingen slechts weinig tot stand zou ko
men.
DE TOESTAND VAN KONING GEORGE.
Londen, 7 Jan. (V. D.) liet hedenavond
half acht gepubliceerde bulletin luidt de
koning heeft een rustigen dag doorgebracht
en er valt geen verandering in zijn toestand
te vermelden. Het volgende bulletin zal niet
vóór morgenavond worden uitgegeven.
Londen, 7 Jan. (V. D.) Iledgnmorgen
werd het volgende bulletin van het Buc
kingham Palace verstrekt: De koning had
een goeden nacht en er is geen verandering
in zijn toestand.
MIST BOVEN LONDEN.
Londen, 7 Jan. (V. D) Hedenmorgen
hing boven Londen een dichte mist. Zondag
viel er hier en daar motregen of sneeuw,
welke bevroor, waardoor de wegen zeer
glad werden en verscheidene auto-ongeval
len werden veroorzaakt.
DE AMERIKAANSCHE MARINETROEPEN
IN NiACARAGUA.
Zoo spoedig mogelijk terugtrekking.
Londen, 7 Jan. (H. N.) Volgens een
bericht van de Associated Press heeft Wil
bur, de Amerikaansche minister van ma
rine, medegedeeld, dat 1500 man Ameri
kaansche marinetroepen uit Niacaragua
zich weer zullen terugtrekken, zoodra trans
portgelegenheid voorhanden is.
DE ONDERHANDELINGEN OVER DE
SCHADEVERGOEDING.
De Belgische deskundigen zijn
door den ministerraad benoemd.
Brussel. 7 Jan. (H. N.) De minister
raad heeft Maandag de Belgische deskun
digen voor de aanstaande onderhandelin
gen over de schadevergoeding benoemd.
Het zijn de vice-gouverneur van de Sociétë
Générale Francqui en Gutte, het Belgisch
lid van de commissie van herstel. Tot
plaatsvervangend deskundigen zijn be
noemd de vice-gouverneur voor België Fa-
bri en Terlinden, de directeur der Overzee-
sche Bank.
DE STAKING OP DE SCHEEPSWERVEN
TE FLENSBURG.
Nog geen werkhervatting in 't zicht.
..Berlijn, 7 Jan. (IT. N.). De stakende ar
beiders der scheepswerven te Flensburg heb
ben het werk nog niet hervat, zooals in de
andere havens wel is geschied. Zij hebben
in een lieden gehouden vergadering het be
sluit genomen het werk niet te hervatten,
zoolang de directies der werven geen over
leg plegen met den bedrijfsraad en enkele
nog niet behandelde vraagstukken nog niet
opgelost zijn.
DE PARTIJDAG DER SOC.-DEMOCRATEN
IN DUTTSCHLAND.
Dit jaar op 10 Maart in Maagdenburg.
Berlijn, 7 Jau. (IJ. N.) Naar de Vor-
w|arts meldt, heeft het bestuur der sociaal
democratische partij den partijdag voor dit
jqar tegen 10 Maart te Maagdenburg bijeen
S troepen.
DE OORZAKEN VAN DE RAMP DER
ITALIA.
Lundborg en SamoHovitsj zul
len eveneens verhoord worden.
torne, 7 Jan. (II. N.) De door Mussolini
be loemde commissie, welke een onderzoek
telt naar de oorzaken der mislukking
vrjn de Noordpoolexpeditie van generaal
Xcjbile, is vandaag weer bijeengekomen. Zij
zaj dezer dagen vooral buitenlandsche ge
tuigen hooren. De Zweedsche vlieger Lund
borg, dc redder van Nobile, wordt Dinsdag
P.oiuc verwacht. Ook prof. Somoilovitsj,
de leider der Krassin-expeditie. wordt bin
nenkort te Rome verwacht. Nobile zelf or
de overige Italiaansclie leden der expeditie
zijn reeds verhoord. De uitslag van bet on
derzoek wordt in Italië natuurlijk met veel
spanning tegemoet gezien.
HET CONFLICT IN DEN DUITSCHEN
SCHEEPSBOUW GEËINDIGD.
Morgen hervatting van het
werk.
Hamburg, 7 Jan. (V. D.) Naar wij
vernemen, zal de arbeid op de scheepswer
ven volgens een tusschcn de werkgevers en
arbeiders tot stand gekomen overeenkomst
Dinsdag worden hervat. Te Kiel wordt de
arbeid grootendeels heden hervat. Te Lü-
beck zullen de arbeiders morgen of Woens
dag weer aan het werk gaan.
Iillllll
g§ HET WEER VAN MORGEN.
§H Hoogste barometerstand: 789.1
tc Stensclc.
=ii Laagste barometerstand: 7G5.9 te
lp Akuzeyri.
=H Verwachting tot den avond van
=3 9 Januari:
Hl Zwakke wind meest uit O. rich-
tingen, afnemcn-dc bewolking,
||i waarschijnlijk droog weer, lichte
s tot matige vorst.
Drie dooden en vijf gewonden.
Marseille 6 Jan. (V.D.) Te Berrc, het
cenlrum van de maritieme luchtvaar! is
een bijna geheel voltooide hangar ingestort.
Van de tien arbeiders, die er nog aan bet
werk waren, werden er drie op slag ge
dood, terwijl er vijf gewond werden. De ge
wonden werden onmiddellijk overgebrnebt
naar het hospitaal.
Marseille, 7 Jan. (V. IJ.) In aanvulling
opvorige berichten vernemen wij, dat bij de
instorting van den hangar te Berre bij Mar
seille 5 arbeiders werden gedood en 8 zwaar
gewond; de toestand van 3 hunner is be-
\redigend. Het gerechtelijk onderzoek is
aangevangen.
Een belangrijke ven'anging
Een tweetal vulkanen zijn in wet'
king getreden. Tal van
dooden. gewonden en
dakloozen
Londen, 7 Jo n. (IL N.) Te Buenos Aires
is een bericht uit Chili ontvangen, vol
gens welke de vulkaan Calbuco in werking
's getreden. De uitbarsting veroorzaakte in
het grensdistrict onder de bevolking een
jroote paniek. Tal van gewonden en dak
loozen zijn te Puerto Monte aangekomen.
Naar zij berichten moeten tal van perso
nen om het leven zijn gekomen. De vul
kaan bood, van het Llanguhuemeer uit ge
nen, een fantastisch schouwspel. In wijden
omtrek was alles hel verlicht. De uitbar
sting ging van een hevig onderaarclsch ge
rommel- vergezeld, waardoor de schrik on
der de bevolking nog toenam. Ook de vul
kaan Puyehu is in werking getredén. Op de
Peshodorivier drijven groote hoeveelheden
boomstammen rond, terwijl dichte rook
wolken opstijgen, welke veroorzaakt wor
den door dc gloeiende asfh en de branden
de hoornen, die met het water in aanraking
komen.
OVERAL RUST EN ORDE IN BULGARIJE.
De vorming van het nieuwe
kabinet is hier met instem
ming begroet.
Belgrado, 7 Jan. (IT. N.) Het Zuid-
Slavische telegraafagentschap rneldt, dat
eral in Bulgarije orde en rust heerschen.
De berichten omtrent een militaire bezet
ting van Belgrado cn de arrestatie van ver
schillende Zuid-Slavische parlementaire
personen worden geheel uit de lucht ge
grepen verklaard. De vorming van het
nieuwe kabinet is volgens dit bericht in
het geheele land met veel instemming be
groet.
Belgrado 7 Jan. (ILN.) Met nieuwe ka
binet heeft gistermiddag zijn eerste zitting
gehouden. Bij het verlaten van het gebouw,
waar de ziting plaats had, verklaarde de
ïnistermesi lent, Ju ii j niets moe te a al
len had. aaug'zi-n Ue repo u !ng g* v »;:.d i-
om te werk-m en niet mh verklaringen af
te lesaen. V-»oitaan z.iülu aan d« pers
eeen mondelinge mededeel in gen mc«-r m
(rent de beVuiil-m van de nviv: ing >v..-cti ;i
ere daan. Deze rullen uitsiuUorid in bet
staatsblad worden gi-pubiiiveni. Naar ver
luidt. is in oen ministerraad oer i'cn aan
tal nieuwe wetsontwerpen, in het geheel
18. beraadslaagd. De bladen publiceeren in
extra-edities de in de staatscourant ver
schenen proclamatie des konings, doch ont
houden zich van allo beschouwingen en
besprekingen over den toestand. De minis
ter van het koninklijke huis Jankowitsj is
van zijn post ontheven cn vervangen door
gezant Jeftitsi. Aan deze vervanging wórdt
bijzondere beteekenis toegekend.
Londen. 7 Jan. (V.D.) De ochtendbladen
zijn het er over eens. dat hot decreet van
den kpnintr en de samenstelling van do
nieuwe regeering de instelling van een
stérke, dictatuur beteekenen. De invloed
van Koning Alexander wordt overwegend
beschouwd daar alle leden van het nieuwe
kabinet vertrouwden van den koning zijn.
De indruk van het kabinet in zijn geheel is
niet ongunstig, daar nagenoeg het geheele
land is vertegenwoordigd.
Over de toekomstige politiek van het
kabinet verneemt de correspondent van do
Times tc Belgrado, dat deze er in de eerste
plaats op gericht zal ziin alle moelijkhe-
den tusschcn de verschillende deel en van
het land uit den weg te ruimen of althans
te verminderen.
Koning Alexander zal binnenkort een
nieuw decreet publiceeren. waarin de rech
ten van den kroon en het nieuwe kabinet
nauwkeurig zullen worden omschreven. De
verantwoordelijkheid voor de wetgeving
zal in het vervolg niet meer bij het gehee
le kabinet liggen, doch allen bij de betrok
ken ministers.
De stemming in Kroatië in verband met
'lc instelling van de dictatuur wordt gun
stig beoordeeld.
Dooden en gewonden
Lond en, 6 Jan. (V.D.) Ongeveer VA K.M.
buiten Blackpool is een ijzeren traliewerk
op een brug door een van Manchester ko
menden trein weggerukt; zes op de haan
werkende arbeiders werden op de 10 M. la
ger liggende emplacementen geslingerd en
zwaar gewond. Een van hen viel op de rails
en werd door een juist voorbijrijdende trein
gegrepen. Beide boenen moesten hem wor
den geamputeerd. Een andere arbeider is
inmiddels aan bekomen inwendige kneu
zingen overleden, terwijl de overige vier
zwaar, hoewel niet levensgevaarlijk gewond
werden.
