DE EEMLANDEö
DIDECTE.UR- UITGEVER: J.VALKHOFF
Maandag 21 Januari 1929
27e Jaargang Mo. 171
BUJENLANDSCH OVERZICHT
DE AFGHAANSCHE
PUZZLE
Aman begint opnieuw
DE AARDBEVING IN
VENEZUELA
Nederlandsch schip in
gevaar
WILLEM GROENHUIZEN
Tel. 852 - Lancestr. 43
JUWELIER
De voorraad tafe'zilver is rijk
Electriscfie Gas- en
Petroleumkachels.
Kaarden, Kachels en
Fornuizen.
THEATER-SCHAN
DAAL TE CHEMNITZ
MODERNE
ALCHIMISTEN
CLANDESTIENE
EMIGRATIE
ABONNEMENTSPRIJS I5er "Ja«aden voor Amersfoort f2.10. per maand f 0.75. per
o—week (met gratl» verzekering tegen ongelukken) f 0.171/».
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERG 513
PRIJS OcR ADVERTENTIEN van 1—4 rc9cl1 1 01 Inbegrip van tco bewt|smjmi7ier.
elke regel meer f0 25 Liefdadigheids adveitcntlio vooi de
helfl van den prl|s. - Kleine AdvertenlICn ..KEITIES bl| vooruilbetallng 1—5 .egels
50 cent elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen I - lie etsnummer extr» 0 05
Habib Oellah uitgeroepen
tot emir van Afghanistan.
Aman Oellah geeft tien
strijd op.
Zooals men weet, is er sprake van geweest,
dat Aman Oellah, de ten val gebrachte her
vormingsgezinde koning van Afghanistan,
nadat zijn broer Inayat Oellah na een be
wind, hetwelk slechts drie dagen duurde,
ook door den storm %der politieke onrust
werd weggeblazen, nog eens zou probeeren
zijn fe loor gegane posiiie opnieuw in te
nemen Nadere berichten laten echter uil-
komen, dat Aman Oellah. die zich had terue
getrokken naar het veiliger en hem meer
genegen Kandahar, den gouverneur van
laatstgenomede stad uitdrukkelijk order
heeft gegeven den koninklijken standaard,
die daar re^ds was geheschen, weer neer
te halen. Ilij meende, dat dit de consequen
tie was van zijn vroeger besluit, waarbij
hij eigener beweging afstand deed van den
troon. Misschien dat Arnan Oellah uitge
gaan is van de overweging, dat zijn kansen
toch niet bijster gunstig stonden. Immers
de leider van de opstandefingen, Batsja Sa-
quao. heeft een verbazend grootcn aanhang,
die niet allfen van een groote moreele be-
teekenis is, maar ook in materiaal opzicht
hem in staat stelt zich te handhaven: zoo
behelzen de telegrammen, dat hij vijftien
duizend soldaten te zijner dispositie heeft,
met wie hij heel wat kan uitrichten. Boven
dien schijnen ook de Sjinwari s het met
Batsja Saquao op een accoordje te willen
gooien, hetgeen afgeleid zou kunnen wor
den uit het bericht, dat zij voornemens zijn
een delegatie naar do Afghaansche hoofd
stad te sturen, teneinde hij den nieuwen
machthebber hun opwachting te maken en
hem het beste voor de toekomst toe te wen-
schcn.
Reeds eerder lieten wij uitkomen, dat
Botsja Saquao zijn mannen in toom weet
te houden en dat hij niet aan het hoofd
staat van een allegaart je plunderaars, cloclr
staat kan maken op soldaten, die. dank zij
de in hun gelederen heerschcnde tucht, een
sterken steun vormen. Deze discipline
bracht ook vanzelf mede, dat zijn troepen,
toen zij Kaboel geheel veroverden, zich ont
hielden van elke uitspatting; alle vreemde
lingen lieten zij ongemoeid en geen enkel
telegram gewaagt van bloedvergieten. Zoo
iets verhoogt natuurlijk in niet geringe mate
het prestige van den rebellenleider tegen
over het buitenland.
Eigenlijk k:iukt 'lal'woord „rebellenlei
der' op het oogenblik wel een beetje on
eerbiedig, want lu) heeft gisteren een heel
hoogen titel aangenomen, namelijk dien van
emir; een en ander komt fêitelijk hierop
neer, dat hij koning is geworden. Deze ver
andering van positie bracht tevens mee,
dat hij in den vervolge niet langer Batsja
Saquao zal worden genoemd, maar Ilabih
Oellah. wiens troonsbestijging, als men de
telegrammen mag gelcovcn, een golf van
geestdrift over Afghanistan heeft doen
slaan. Tegenover zijn tegenstanders heeft
hij zich ongetwijfeld ridderlijk gedragen: im
mers Inayat Oellah gaf hij met diens vol
gelingen een vrijgeleide. Deze koning van
drie dagen is door de Engelschen, die een
bemiddelende rol speelden, per vliegtuig
naar Pesiawar gebracht, vanwaar Inayat
zich nu naar Kandahar zal begeven, de
zelfde plaats, die ook zijn broer Amar Oel
lah zich tot woonplaats heeft gekozen. Af
te wachten is nu, of de wispelturige volks
gunst zich niet te eeniger tijd van
Habib Oellah afwendt, al is daar voorloo-
pig, naar het schijnt weinig kans op, -laai
de stamhoofden hem op de handen drogen.
Het feit reeds, dat hij het van waterdragers-
zoon tot emir bracht, wijst er op, dat
hij een geboren leider is, wiens Mohamme
daans fanatisme de menigte weet mee te
sleepen.
HET NIEUWE PARTIJBESTUUR VAN
HET CENTRUM.
De verkiezingen.
Berlijn, 20 Jan. (V. D.) Het nieuwe par
tijbestuur van het Centrum, dat op het con
gres te Keulen werd gekozen, kwam heden
onder voorzitterschap van Dr. Kaas bijeen.
Als vice-voorzitters werden herkozen Moen-
nig, Klöckgiesser en het Rijksdaglid Joos,
de eerste in de plaats van Stegerwald, die
Dr. LUDWIG KAAS
niet voor herkiezing in aanmerking
wcnschte le komen. Ilij werd echter als
nummer één in hel Dagclijksch Bestuur ge
kozen, waarin o.a. ook Dr. Wirth zitting
heeft. Kr worden twee commissies gevormd,
waarvan de eerste zich zal bezighouden met
het vraagstuk van de landsverdediging en
den vrede, terwijl de tweede, onder leiding
van Stegerwald, de economische vraagstuk
ken zal besludeeren. Door het Rijksdag lid
Joos werd rapport uitgebracht over het op
richten van een Rijkscommissie voor het
ieugdvraagstuk.
Habib Oellah tol aftreden
gedwongen
Schrikkelijk beeld van
verwoesting
Te Caracas aangekomen ooggetuigen van
de aardbeving te Cumana, die reisden rnet
het Nederlandsche ss. Commewijnc, hangen
een trceschjk beeld op van de aardbeving
van Donderdag. Alle gebouwen werden ter
stond vernield menschen werden in het wa
ter geslingerd en een aantal zeilvaartuigen
werd door een vloedgolf, die er op volgde,
vernield. De Commewijne zelf liep gevaar.
Straatstcenen en groote stukken steen vlo
gen hoog de lucht in, terwijl een luid on-
dcraardsch gerommel klonk.
De Commewijne kon door handig manoc-
vreeren aan het gevaar ontsnappen.
De aardschok veranderde in cén enkele
minuut talrijke fabrieken, de kathedraal,
een fort, een museum, het staatskapitool en
de. gevangenis in een puinhoop.
PROF. PAUL SILEX, f
Berlijn, 20 Jan. (H.N.) Prof. Paul Silex,
de beroemde Berlijnsche oogarts is gister
middag in den ouderdom van 70 jaar over
leden, aan een ernstige hartziekte, waar
aan hij sedert October leed. Hij was tot
ver over de grens van Duitschland bekend.
Blijkens een bericht uit Delhi is een
stam aan de westelijke grens van Afgha
nistan do Soeriani's in opstand is
gekomen. Alle Afghaansche ambtenaren,
met uitzondering van den gouverneur, zijn
vennoord en de stacl Karrak is door den
stam veroverd. Men meent te weten, dat
de opstand meer gericht was tegen ex-
koning Aman Oellah en zijn politiek dan
tegen de centrale regeeiii g in het alge
meen. liet heet, dat geregelde troepen op
rukken tegen Karrak.
De meeste ministers van ex-koning
Aman Oellah hebben thans b boel verln-
tcn. Het blijkt, dat het overbrengen van
prins Inayat Oellah en anderen per vlieg
tuig Vrijdag uit Kaboel naar Pesjavvar cén
der voorwaarden was voor zijn overgave
van de citadel van Kaboel aan Habib Oel
lah. Zaterdag zijn verscheiden andere aan
hangers van Inayat Oellah naar Pesjawar
overgebracht. Zij zullen vervolgens allen
over de grens worden gezet.
Hei aftreden van koning Habib
Oellah geeischt.
Kof no, 20 Jan (V.D.) Uit Moskou wordt
gemeld, dat de stammen, die vroeger in
goede verhouding stonden tot Habib Oel
lah, verklaard zouden hebben, dat zij met
de door hem gevoerd#4 politiek niet accoord
gaan en zijn aftreden verlangen. Hun Ic-i-
der heeft verklaard, dat zij den eed van
trouw, welken zij koning Inayat Oellah ge-
Zworen hebben, zullen houden. Habib Oel
lah zou zijn troepen bevel hebben gegeven,
deze stammen te ontwapenen. In politieke
kringen te Moskou wordt gesproken over
een nieuwe omwcntelingn, die binnenkort
te wachten zou zijn.
Volgens sommige berichten moet Aman
Oellah wegens de ontwikkeling van den
toestand in Afghanistan zijn aftreden heb
ben herroepen. Per draadlooze heeft hij,
naar verluidt, alle loyale Afghanen opge
roepen, zich onder zijn vaandel te scharen.
Het moet Aman Oellah gelukt zijn zich in
het bezit te stellen van 17 vliegmachines,
die zich op het vliegveld le Kandahar be
vinden.
C&NGBSTJ*. QOdfkl.289
Boycot door de pers
Chemnitz, 19 Jan. (V. D.) Donderdag
heeft de intendant van het Stadstheater te
Chemnitz, Tauber, den hoofdredacteur
Maushagen van het Chemnilzer Tageblatt
op straat aangevallen en hem met zijn
wandelstok eenige verwondingen toege
bracht. In den gemeenteraad waren scher
pe aanvallen op Tauber gedaan, welko hij
weet aan Maushagen, die tevens opera
criticus was. I)e dagbladen hebben thans
besloten, het theater te boycotten. Tauber
heeft den gemeenteraad ontbinding ver
zocht van zijn contract, dat tot 1930 loopt.
AMNESTIE VOOR MEXICO'S
KATHOLIEKEN.
Een stap van president Portes Gil.
Volgens een bericht uit Mexico heeft de
nieuwe Mexicaansche president, Portes Gil,
aan de Katholieken algehecle amnestie aan
geboden, die als voorbereiding voor een
overeenkomst met het Yaticaan zou dienen
SKILOOPERS DOOR LAWINES OVER
VALLEN IN HET BEÏERSCHE
GEBERGTE.
München, 20 Jan. (H.N.) Drie ski-loo-
pers uit München zijn Zondagmiddag in
het Beiersche Gebergte door een lawine
overvallen. Het gelukte twee hunner le
vend onder de sneeuvvmassa's uit te gra
ven De derde werd pas na enkele uren
gevonden en was overleden. Op de Aipcl
spitze is Zondag een geheel gezelschap ski-
loopers door een lawine bedolven. Het aan
taal personen is nog niet bekend. Er is
echter reeds één lijk geborgen.
'S KONINGS ZIEKTE.
Geleidelijke vooruitgang.
Zaterdag werd uit Londen geseind, dat
de koning langzaam blijft vooruitgaan. De
hoeveelheid voedsel, die hij tot zich neemt,
is thans bevredigend De algpmeene krach
ten nemen toe.
DE MOORD IN DE GARAGE.
Langdurig verhoor der aange
houdenen.
Uit Londen wordt d.d. 19 Jan. aan het
Ilbld. gemeld:
De man Thomas, die gezocht werd voor
den moord in de garage te Southampton en
wiens naam Podmorc blijkt te zijn, is daai
gisteren aan oen ondervinging door do po
litie onderworpen, welko bijna zes uur
duurde. Ook zijn gezellin, miss Lily
Hanihleton, die gisteravond naar Sout
hampton ging vergezeld van haar zuster,
is aldaar gisteravond en lieden wederom
op het politiebureau langdurig verhoord.
De politie zoekt naar den eigenaar van een
in de garage gevonden hamer en verder
tracht de politie een v rdvvenen ouder-
wetsch horloge van den vermoorden heer
Messiter op te sporen.
OPNIEUW EEN G.iTLEIDING
GESPRONGEN.
Londen, 19 Tan. (V. D.) In Londen is
wederom een gasontploffing geschied,
waardoor het plaveisel over een afstand
van 8 M. werd opengescheurd Door het
strooien van zand kon de brandweer een
brand voorkomen; persoonlijke ongelukken
kwamen niet voor.
BESCEERBÏING DER BELEGGERS.
Maatregelen der Franscho rc-
gesring.
De Kransthe ministerraad heeft een aan
tal maatregelen goedgekeurd tegen onge
zonde toestanden op de financieele markt
cn ter bescherming van het beleggend pu
bliek. Er worden voorschriften gegeven ten
opzichte van de beroepen van bankier en
tusschenpersoon, van de openbaarheid be
treffende financieele emissies en bandels-
ondernemingen en inzake de markt van
niet-officieel genoteerde fondsen. Verder
betreffen de maatregelen het toezicht op
de operaties van de „coulissiers" cn op het
aan de markt brengen van buitenlandschc
en koloniale effecten. Voorts wordt de fi
nanciecle afdeeling van het parket ver
sterkt.
OPSTAND IN GUATEMALA.
Verschillende departementen in
staat van oorlog.
Twee groepen rebellen, aangeworven doo>
kolonel Morais, aldus een telegram uit Gua
temala hebben zich meester gemaakt van
Mazatenange cn Retalhulcn. Zij hebben de
spoorlijnen bezet om den opmarsch der
regeeringstrocpen tegen te houden.
Generaal Juan Padilla is tot leider dei
operatics, benoemd en heeft verschillende
departementen in staat van oorlog ver
klaard. De ordelievende elementen der be
volking steunen de regeering. De zaken wor
den normaal voortgezet
DE S.S. PRESIDENT GARFIELD
IN NOOD.
Assistentie onderweg.
New York, 20 Jan. (IT. N.) Volgens
een mededeeling van het departement van
Marine zijn vanmorgen S.O.S. seinen ont
vangen van liet Amerikaansche stoomschip
President Garfield, dat zich op 17° 22' N.Br.
en 78° 58' W.L. in de buurt vf n de zand
banken van Sant Pedro ten Zuiden van Ja
maica bevond. De reden waarom het schip
hulpseinen uitzond, wordt niet nader mede
gedeeld. Het schip was Dinsdag uit New-
York vertrokken, om een reis om de wereld
te maken. Het stoomschip Pan \inerica
heeft medegedeeld dat het de President
Garfield hulp zal verlecncn.
New-York, 2 0 Jan. (H. N.) Naar de
reederij van het stoomschip President Gar
field meedeelt, is het schip op het Mata
nissarif bij de Bahama-eiland geloopen. Het
schip bevindt zich niet direct in groot ge
vaar.
Een zwendelz.aakje
Naar de fascistische Bozener Zeitung
meldt, is te Bozen een echtpaar. Tauscnd
genaamd, gearresteerd. Hun wordt ten las
te gelegd, dat ze inet een zwendel zaak tal
van menschen bedrogen hebben, tot een to
taalbedrag van 2'A milliocn mark. Tauscnd
had als doctor in de chemie een maat
schappij opgericht, die ten doel had, om
volgens een gepatenteerd procédé gouel to
vervaardigen. Het echtpaar, dat uit
Duitschland afkomstig is, zag kans. om in
dat land en in Oostenrijk tal van menschen
te vinden, dio zich lieten bewegen hun
geld in de zwendelzaak te beleggen. Vol
gens het genoemde blad geschiedde de ar
restatie op verzoek van de Duitsche auto
riteiten
Ver\ alschers van passen
gearresteerd
Hoogste Barometerstand
Memel.
Laagste Barometerstand 757-8 te
Isafjord.
Verwachting tot den avond van
22 Januari:
Zwakke tot Matigt; Zuid O. tot
Zuidelijke wind, gedeeltelijk be
wolkt, weinig of geen regen, lichte
tot matige dooi overdag, 's nacht-
om liet vriespunt.
VERKEERSGEBOD.
Doe op straat precies zoo als ge
Dat van anderen verwacht.
7 Ileeft nog altijd goede dingen
Voor de veiligheid gebracht.
GROEGROE.
Rome, 19 Jan. (V. D.) Vrijdag arresteer-
it de politie te Napels opnieuw een aan
tal personen, verdacht van het vervalschcn
van Amerikaansche ou Italiaansche pas
sen. Men meende hiermede een centraal
bedrijf op het spoor gekomen L zijn, dat
er zijn werk van maakte passen te leveren
ten behoeve van clandestiene emigratie.
De leider van do bende, die ook gearres
teerd werd, bleek een Italiaan te zijn, Lan-
di genaamd Ilij was houder van een goed
koop kroegje „Bloemonbar" gelieeten.
Men kwam hem op het spoor, doordat
een brief, aan hem geadresseerd uit Rome,
ontdekt werd, waarin hem mededcclingen
gedaan werden omtrent de verzending van
een troepje emigranten door Frankrijk
naar de V. S. Door de arrestaties kwam
tevens aan het licht, dat Landi in bijna
alle havenplaatsen \an het land zijn agen
ten had, o.a. te Palermo, Genua, Tarenlo,
Marseille, Triest en Hamburg, terwijl het
hoofdkwartier in Napels zetelde. Een groo
te hoeveelheid nagemaakte passen werden
in beslag genomen.
BEKEND DUITSGH OORLOGSSCHIP IN
NAPELS.
Rome, 18 Jan. (V.D.) Heden heeft de
commandant van den Duitschen kruiser
Embden aan het ministerie van marine zijn
opwachting gemaakt, terwijl de officieren en
de kadetten een bezoek brachten aan Na
pels en omgeving. Hedenavond zal de com
mandant van het oorlogsschip door Mus
solini ontvangen worden. Bovendien heb
ben eenige Italiaansche journalisten de
Kmbden bezichtigd.
SPOORWEGONLUK IN
DENEMARKEN.
Kopenhagen. 19 Jan. (V D.) Naar
uit Malmoe gemeld wordt, zijn van den
trein Malmoe—Ystad de locomotief en
eenige wagens ontspoord en van den spoor
dijk gevallen. De stoker werd gedood, ter
wijl de machinist levensgevaarlijk gewond
werd Enkele reizigers kregen lichte ver
wondingen.
ROEIBOOT OMGESLAGEN.
Vijf personen verdronken.
Kopenhagen, 19 Jan. (V. D.) Vol
gens berichten uit Stockholm zijn bij
Drumsoe bij Helsingfors Donderdagavond
vijf personen met een roeiboot omgeslagen
cn verdronken.
OOK IN PARIJS VALT DOOI IN.
Een lentedag.
Parijs, 20 Jan. (H. N.) Terwijl uit het
grootste gedeelte van het land nog een vin
nige koude werd gemeld cn ook Bonneville
zelfs een temperatuur van meer dan 20
graden vorst had, is het te Parijs gisteren
plotseling lenteweer geworden, 's Morgens
vroeg vroor het nog 4 graden, doch in den
loop van den morgen steeg de temperatuur
tot 3 a 4 graden boven nul
SNEEUW ELLENDE IN THüRINGEN.
Uit Erfurt wordt gemeld, dat do sneeuw-
verstuivingon bet verkoor aldaar nog be
lemmeren. Ook de spoorwegen liggen onder
de sneeuw. Het spoorwegverkeer bij Lan
gcnsnlza N stopgezet. Doze plaats is zoo
doende tijdelijk van het verkeer nfgesnc
den.
HET ALBANEESCHE REGEERINGS-
PROGRAM GOEDGEKEURD.
Ween en, 20 Jan (LI.N.) Het program
ma vnn de nieuw Albaneéschc regeertng
is gisteren door het parlement met alge-
inecne stemmen goedgekeurd De minister
president verklaarde, dat de nieuwe regee-
ring, evenals do vorige, hartelijke betrek
kingen met dc nabuurslaten wil onderhou
den cn aan het bondgenootschap met Ito
lie trouw zal blijven. In het binnenland zol
gestreefd worden naar handhoving van d«-
orde en rust en invoering vnn hervormin
gen op verschillend gebied, vooral op dat
van den landbouw.
DE ZWENDEL MET DE OBLIGATIES.
In Maart begin van het proces.
In de zwendel-affaire met oorlogslecning-
obligaties zijn de beide akten van boscliui-
diging tegen Hugo Stinnes c.s. en tegen
den banki> r Ivunert c.s. thans aan de recht
bank te Berlijn toogstuurd met het ver
zoek een vervolging in te stellen wegens
poging tot oplichting ten nadeelo van het
rijk door het aangeven van oorlogslcening-
obligaties nieuw bezit als oud bezit. liet
proces tegen Stinnes komt het eerst aan
de beurt, waarschijnlijk in Maart.
P.UMOER IN DEN BEIERSCHEN LAND
DAG.
De soc-.dem. ontstemd.
Tijdens de zitting van den Beierschen
landdag is het rumoerig toegegaan. De nat
social:stische afgevaardigden Danser ver
klaarde, dat de rijkskanselier aan Briand
zon hebben verklaard zijn invloed wel L
zullen aanwenden, dat het geboortecijfer in
Duitschland niet te hoog zou worden en
Duitschland niet te gevaarlijk. I-Ilerop
barstte onder do socialisten een storm van
verontwaardiging los. Dc soc.-domocrant
Endes werd daarom tot de orde geroepen
Met tumult weid nog heviger toen Danser
van een misdadigerspolitiek der soc.-demo-
craton sprak. De zitting moest worden op
geheven; later werd zij heropend.
DE DUITSCH-NATIONALE PARTIJ.
Zij ziet de onderhandelingen
over het herstelvraagstuk met
bezorgdheid tegemoet.
Dresden, 20 Jan. (V. D) Door het con
gres der Duitsch Nationale partij werd, na
een rede van den partij-voorzitter Hugcii-
berg een resolutie aangenomen, waarin o.a.
gezegd wordt, dat de Duitsch Nationale
partij de komende onderhandelingen over
tiet herstelvraagstuk met bezorgdheid tege
moet ziet Wat Duitschland reeds aan oor
logsschatting betaald heeft is meer, dan in
het Verdrag van Versailles is vastgesteld.
Maatregelen worden geeischt tegen het
verval van het economisch leven en zeer
scherpe maatregelen worden geeischt tegen
de nieuwe belastingplannen, welke ten dui
delijkste Marxistische sporen toonen van
onteigening van het privaat bezit. In de
ciaal-democrafische commissie voor defen
sie ziet de Duitsch-nationale partij een po
ging, om dc partijpolitiek in de Rijksweer
ie brengen en deze daardoor voor haar
taak ongeschikt te maken. De D. N. groep
in Saksen protestee? t tegen de pogingen om
van Saksen een eenheidsstaat te maken,
aangezien een land met een gecompliceerd
economisch leven als SoKsen zich niei vol
gens een bepaald schema laat besturen. De
Christelijke Kerk wordt onvoorwaardelijk
als de grondslag voor het Duitsche volk
aanvaard cn de onderhandelingen tusschen
de Pruisische regeering en de kerk worden
met wantrouwen gadeslagen, aangezien
men deze regeering niet bevoegd acht De
-choolkwestie moet afdoende in de wet ge
regeld worden De resolutie eindigt met de
woorden, dat de strijd om den Duitschen
staat, het Duitsche economische leven en
de Duitsche cultuur zijn hoogtepunt nadert
en met een oproep om dit alles te helpen
verdedigen.
