DÉ EÉMLANDED
DICECTEUR UITGEVEQ: J.VALKHOFf
Vrijdag 25 Januari 1929
BUiTÊNLANDSCH OVERZICHT
DE AFGHAANSSCHE
PUZZLEN
Aman Oellah rukt op
DE EERSTE RIJKSDAG
ZITTING
Ontevreden communisten
BUITENLAND
Chineesche stad door com-
munissten aangevallen
WILLEM GROENHUIZEN
JUWELIER
Tel. 852- Gevestigd 1885
VERIROUWENSHUIS
N.V. MIDDENSTANDS-BANK
Deskundige voorlichting bij
den aan- en verkoop
van Effecten.
Verhuring van Lips safe-loketten
Verzilveren van coupons
Hande'scredieten
Incasseeringen
Spaar-deposito's rente 4
JAPAN'S POSITIE IN
MANDSJOERIJE
Verklaringen van Tanaka
DE DUITSCHE KOLEN-
LEVERINGEN
Op wijziging aangedrongen
27e Jaargang No. 175
OPZIENBARENDE
MOORD
Uit noodweer gehandeld?
DE ONTRUIMING VAN
HET RIJNLAND
Borah's opinie
INGESNEEUWDE
TREIN
ABONNEMENTSPRIJS 3 0,aand«° voor Amersfoort f2.10 per maand 10.75. per
1 week (mi* gratis verzekering tegeo ongelukken) f 0.17l/v
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1 05 mei inbegrip van ccd bewijsnummer.
elke regel meer f0 25 Ltefdadlgheids-advertcotlën voor de
helft van den prijs. Kleine Advertentie ..KEITIES bl| vooruitbetaling 5 regels
50 cent elke regel meer 10 cent driemaal plaatsen I.— Bewljsnummei extra 0 05
Opnieuw een succes der EI-
zasslsche autonomisten.
Hauss behaalt de overwin
ning te Colmar.
Zondag heeft, gelijk men weet, de her
stemming te Colmar plaats gehad voor een
lid der Fransche Kamer. De uitslag
van deren stembusstrijd heeft aange
toond, dat de autonomistische positie
ook ditmaal niet is geschokt, al wer
den alle z.g. nationale krachten ge
concentreerd, om den autonomisten een ne
derlaag te bezorgen. Het besluit der Opper-
Elzassische socialisten om hun candidaat
terug te trekken, heeft tengevolge gehad,
dat de candidaat der regeering en van bis
schop Ruch. de geestelijke Hanser, zijn
stemmenaantal van 4558 tot 6303 zag toene
men. Hier stond echter tegenover, dat de
autonomistische candidaat Roné Hauss dit
maal ongeveer evenveel stemmen meer be
haalde op 13 Januari bedroeg het aantal
namelijk 8744, op 20 Januari 10251.
Op hem zijn klaarblijkelijk de 1200 stem
men uitgebracht, die de eveneens autono
mistische („heiraatrechtliche", zeggen de
Duitschers) communist Mürschel heeft ver
loren. Deze verwierf op 13 Januari 2833, eon
week later slechts 1611 stemmen. Uit een en
ander blijkt ondertusschen, dat Hauss, die
de zege heeft bevochten, nog altijd een voor
sprong heeft van, in ronde cijfers, vierdui
zend stemmen. De door do socialisten voor
den vorm aanbevolen stemonthouding is
door ongeveer vijftig procent dergenen, die
een week te voren zich voor den socialis-
tischen candidaat Richard hadden uitge
sproken, opgevolgd.
De correspondent der Deutsche Allgemei-
ne Zeitung te Straatsburg maakt de opmer
king. dat, aangezien de verkiezing te Col
mar de religieuse belangen in sterke mate
op den voorgrond heeft geplaatst en aange
zien bisschop Ruch zoo openlijk mogelijk
partij koos voor den geestelijke, den natio
nalist Hauser, en tegen den autonomisti-
schen leek Hauss, hij deze verloren poging,
om zich van de macht te verzekeren, moet
voelen als een nieuw verlies aan prestige,
dat toch reeds aan 't verminderen was.
Van allo opper-Flzassische afgevaardig
den maakt nu alleen nog Dr. Pf leger, die
zich heeft aangesloten bij de nieuwe Ober-
kirch-partij, deel uit van degenen, die ach
ter de Fransche regeering staan. In moreel
opzicht beteekent dat voor hem een zware
slag, daar de geestelijke Hauser, dio het
onderspit moest delven, door hem en zijn
politiekèn vriendenkring candidaat was ge
steld.
De regeering-Polncaré, waartoe dr. Ober-
kirch, de voorzitter der nieuwe „nationaal-
Katholieke" partij, als onderstaatssecretaris
en bizondere Elzassische vertrouwensman
behoort, had zich door haar Parijscbe en El
zassische pers al te nadrukkelijk in den ver
kiezingsstrijd gemengd. De uitslag der ver
kiezing op 20 Januari kan echter worden
opgevat aJs een bewijs, dat de Elzas van
de methoden en opvattingen der Fransche
regeering niets moet hebben.
Dat vele Fransche bladen den uitslag der
verkiezing betreuren, behoeft geen betoog.
De Figaro vindt het jammer, dat het dui
delijke en ferme ingrijpen van den Straats-
burgschen bisschop „nog niet" bij machte is
geweest den clerus in toom te houden. On
dertusschen maakt de links zich oriëntee-
rende Oeuvre zich van het heele geval of
met een grapje door op te merken„De
ergste poets, dien men den Elzassers zou
kunnen bakken, zou hierin bestaan, dat
men hun autonomie verleende. Zij zouden
dan niets meer hebben te eischcn."
De mogendheden erkennen
Habib Oellah niet
Cairo, 2 4 Jan. CV. D.) Volgens de
laatste berichten uit Afghanistan hebben
de Afghaansche gezanten in het buitenland
aan Habib Oellah medegedeeld, dat zij
weigeren met de nieuwe regeering samen
te werken en dat zij koning Aman Oellah
zullen trouw blijven. De Afghaansche ge
zanten in Europa en Azië hebben gewei-
werd voor de nieuwe Afghaansche regee
ring diplomatieke stappen te doen bij de
landen, waar zij geaccrediteerd zijn of be
richten over te brengen.
Habib Oellah heeft Woensdag opnieuw
den Engelschen gezant te Kaboel ontvan
gen. Hij heeft met hem een langdurige be
spreking over de politieke betrekkingen
tusschen Afghanistan en Engeland gehad.
K o f n o, 2 4 Ja n. (V. D.) Naar uit Moskou
gemeld wordt, zou koning Aman Oellah
zich reeds op weg naar Kaboel bevinden.
Twee nieuwe stammen hebben zich bij ko
ning Aman Oellah aangesloten. Zij hebben
zich bereid verklaard hem in den strijd
tegen Habib Oellah te steunen. Op 82 K.M.
afstand van Kaboel hebben hevige gevech
ten tusschen aanhangers van Habib/Oellah
en Aman Oellah plaats gehad. Aan de zijde
van Aman Oellah werden twee buitenlan
ders, die als militaire instructeurs aan den
strijd deelnamen, gedood. De strijd duurt
nog voort. Het is Aman Oellah gelukt een
aantal aanhangers van Habib Oellah te
ontwapenen.
Londen, 2 4 Jan. (H. N.) De toestand
in Afghanistan blijft nog steeds verward.
Talrijke aanhangers van Habib Oellah wei
geren hem de gehoorzaamheid. De houding
van eon der grootste Afghaansche stam
men, waarvan veel voor Aman Oellah
schijnt af te hangen, is nog onzeker. Inayat
Oellah is te Kandahar aangekomen, waar
Aman Oellah troepen verzamelt orn het
land te heroveren. Aman Oellah hcoft den
koninklijken standaard weer geheschen.
Vijf in Britsch-Indic levende Afghaansche
prinsen zijn op last van de Britsch-Indische
regeering gearresteerd, cn naar de gevan
genis overgebracht
Het aantal wachtgelders geschat
op opgevecr 3S000
Vele tientallen dooden
Londen, 24 Jon. (H.N.). Uit Sjanghai
wordt gemeld, dat volgens de Chineesche
bladen Maandag j.l. een bende van 200 met
geweren en revolvers gewapende commu
nisten de stad Hwangging aan de baai van
Hanetsjau hebben aangevallen. Zij over
meesterden eerst de politie, plunderden
vervolgens de stad en staken haar in brand;
30 inwoners van de stad werden gedood en
70 gewond. Een oude vrouw is levend ver
brand. Tenslotte kwam een afdeeling vrij
willigers de stad te hulp. Er ontstond een
gevecht, waarbij van bommen en machine
geweren werd gebruik gemaakt; 20 com
munisten werden gedood, voordat het ge
lukte de bende uiteen te jagen. De commu
nisten hadden overal biljetten aangeplakt,
waarin de bewoners aangespoord werden
hun schulden, belastingen en huren niet te
betalen en bet sovjet-stelsel te steunen
ERNSTIGE TREINRAMP IN ROEMENIË.
Waarschijnlijk 40 personen
gedood.
Londen, 2i Jan. (V. D.). Uit Boeda-
pest wordt gemeld, dat nabij Tumu-Magn-
?ele in Roemenië tengevolge van het op
stalven van sneenw een personentrein is
verongelukt. Veertig personen zouden hier
bij zijn omgekomen.
Ber 1 ij n, 24 Jan. (H. N.) De eerste rijks
dagzitting is vanmiddag om 3 uur begon
nen en was na lYi uur geëindigd. Het voor
stel dor communisten om terstond te be
raadslagen over de interpellatie omtrent
den nood der werkloozen en de iuterpella
tie betreffende het memorandum van den
rijksweerminister ontmoette verzet, zoodat
de onmiddellijk behandeling geweigerd
werd. Daarna kwam aan de orde het voor
stel tot wijziging van de rechtpositio der
wachtgelders. Min. Hilferding schatte het
aantal wachtgelders op ongeveer 38000.
Volgens de nieuwe wet zullen de wacht
gelders opnieuw aangesteld worden of den
dienst met pensioen verlaten. De kwestie
is thans, of bij de berekening van het pen
sioen den tijd op wachtgeld doorgebracht ten
volle medegerekend zal worden De minister
maakte hiertegen bezwaar en stelt voor de
zen tiid voor de helft in rekening te bren
gen. De minister verzocht het wetsvoorstel
nog voor het einde van de maand af te
doen, aangezien dit om \erschillcndu re
denen gewenscht is. Tegen de wet verklaar
den zich de sprekers der Duitsch nationa-
len, der communisten en der nationaal so
cialisten terwijl de vertegenwoordigers der
economische partij hun instemming met de
wet betuigden op voorwaarde, dat een ver
dere belasting van het rijk vermeden zal
worden. Van de overige partijen hadden
zich geen sprekers aangemeld. Vervolgens
werd het communistische voorstel verwor
pen om het debat over de werkloosheid op
de agenda voor morgen te brengen. De ver
werping van dit voorstel gaf aanleiding tol
groot lawaai op de openbare tribune, waar
van een biljet met de woorden „arbeid en
brood voor de werkeloozen" in de zaal werd
geworpen. Onder bet voortduren van dit
lawaai werd de zitting gesloten. Morgen
om 2 uur beginnen de beraadslagingen over
de wetsvoorstellen tot verkrijging van groo
tere uniformiteit in het belastingwezen
Vandaag heeft voor het eerst de nieuwe
luidspreker-Installatie van den rijksdag
dienst gedaan.
ONREGELMATIGHEDEN.
Parijs. 24 Jan. (H. N.) Uit Madrid
wordt gemeld, dat de directeur en verschil
lende ambtenaren van de Spaansche hypo
theekbank aldaar in hechtenis zijn geno
men wegens onregelmatigheden in hun be
heer.
voor Amersloorl cn Omstreken
Langegracht No. 4 - Telefoon 304
AMERSFOORT
Directie: A. H. MARTENS.
HOOVER'S MINISTERIE.
De opvolger van Kellogg.
Fletcher, de Amerikaanscho gezant te
Rome. die ter deelneming aan de Pan-Ame-
rikaansche conferentie naar de Ver. Sta
ten ontboden was en Hoover op diens ver
zoek naar Zuid-Amerika vergezeld heeft,
zal. naar het departement van staat mede
deelt. weer naar Rome teruckeeren. Flet
cher en Morrow, de gezant'in Moxico. wor
den nog steeds voor den post van buiten-
landsche zaken in het ministerie van Hoo
ver genoemd. Naar verluidt, heeft Morrow
echter den wensch uitgesproken naar
Mexico terug te keeren, daar hij zijn taak
daar niet als afgeloopen beschouwt. Men
meent, dat de terugreis van Fletcher naar
Rome niet noodzakelijk beteekent, dat hij
geen minister zal worden
De regeering te Nanking moei
een accoord aan de hand
doen
Londen, 24 Jan. (H. N.) De Japansche
kamer heeft volgens een bericht uit Tokio
de begrooting van 1929 aangenomen. Minis
ter-president Tanaka heeft bij deze gele
genheid opnieuw een rede over do politieke
betrekkingen tusschen Japan en China ge
houden Hij verklaarde, dat de mogelijkheid
voor een politieke en economische toenade-
ting tusschen Japan en China nog niet ver
dwenen is. De Japansche regeering wil al
les doen, om deze toenadering to bevorde
ren en een politiek conflict tusschen de bei
de landen te vermijden. Do Japansche re
geering zal echter haar belangen in Noord
Mandsjoerije niet opgeven, waar meer dan
een millioen Japanners leven pn het Ja
pausehe kapitaal zich een vaste economi
sche positie heeft verworven. De Japansche
kolonisatie in Noord-Mandsjoerije moet nog
verder ontwikkeld worden. Nanking moet
in deze kwestie «aan Japan voorstellen voor
een vergelijk doen, waarin de Japansche
rechten in Mandspocrije worden erkend.
Eerst dan zal Japan bereid zijn zijn troepen
uit Sjantoeng terug te trekken.
Ongunstige invloed op de
Engelsche nijverheid
Londen, 2 4 Jan. (H. N.) In het Engel
sche parlement is vandaag aangedrongen
op een wijziging van de overeonkomst voor
de Duitsche kolenleveringen. Er werd op
gewezen, dat de thans bestaande bepalingen
voor deze leveranties een ongunstige in
vloed op de Engelsche kolennijverheid heb
ben. Den kanselier van de schatkist werd
opgedragen aan de Engelsche deskundigen
voor de.onderhandelingen over de schade
vergoeding overeenkomstige instructies te
geven. Churchill antwoordde, dat de des
kundigen van dezen toestand nauwkeurig
op de hoogte zijD en dat men kon vertrou
wen. dat zij het oog op alle belangrijke pun
ten gevestigd zullen houden.
GEEN STAKING IN 'T SAARGEBIED.
De besprekingen tusschen de directie van
de Saarmijnen en de vier werklledenorga
nisaties hebben geleid tot het sluiten van
een nieuw collectief contract, dat 1 Febro-
-*•? \-<*o kracht wordt.
Zijn broer en diens vriend
doodgeschoten
B e r I ij n, 24 Jan. (H. N.) In het westen
van Borlijn heeft weer een opzienbarende
misdaad plaats gehad De 19 jarige Manas
se Friedlander heeft in de woning van zijn
ouders zijn 18-jarigen broer Waldemnr en
diens 19 jarigen vriend Tibor Foeldes dood
geschoten. Na het volbrengen van zijn daad
meldde de moordenaar zich bij de politie
aan. Hij gaf voor, uit noodweer te hebben
gehandeld Zijn verklaring schijnt echter
niet geloofwaardig daar geen sporen van
een vechtpartij bij hem te ontdekken waren
Het schijnt zelfs dat hij zijn slachtoffers in
den rug heeft geschoten De lijken zijn door
de politie in beslag genomen.
ONTPLOFFING IN EEN KRUIT
FABRIEK.
Eód persoon gedood.
Ween en, 24 Jan. (H. N.) In het noor
den van Zuid-Slaviö heeft een ontploffing
in een kruitfabriek plaats gehad. Voor zoo
ver tot nu toe bekend is éón persoon om
bet leven gekomen. Do oorzaak van de ont
ploffing is onbekend. Van alle huizen in de
buurt zijn de ruiten gesprongen.
COCAINE-SMOKKELAARS GEPAKT.
Vijl personen gearresteerd.
Duisburg. 2 4 Jan. (H. N.) De politie
is er in. geslaagd een smokkelhandel in co
caïne op het spoor te komen, nadat de re
cherche reeds 5 weken lang doende wan
geweest om inlichtingen te verzamelen. Vijf
personen te Duisburg, Essen, Mühlhoim en
Düsseldorf zijn gearresteerd. Een deel van
de cocaïne is in beslag genomen.
STOOMSCHIP IN DE LUCHT
GEVLOGEN.
Twintig vermisten.
Londen, 2 4 Jan. (V. D.) Volgens een
telegram uit Begota in Columbia is op de
rivier Magdalena een stoomschip in de
lucht gevlogen. Twintig personen worden
vermist
Mil
HET WEER VAN MORGEN.
Hoogste Barometerstand: 778.3
to Isafjord.
Laagste Barometerstand: o3.9
te Marseille.
Verwachting tot den avond van 26
Januari;
Zwakke veranderlijke wind, aan
vankeüjk meest uit Westelijke rich
tingen, betrokken tot half bewolkt,
waarschijnlijk met cenige sneeuw
lichte wellicht matige vorst des
's nachts, overdag meest lichte vorst.
De opheffing der bezetting
dringend noodig
Hamburg, 24 Jan. (H N.) De corres
pondent van het Hamburger Fremdenblatt
te Washington had een onderhoud met se
nator Borah over de ontruiming van het
Rijnland Borah verklaarde zich een voor
stander van de ontruiming, welke voor een
verbetering van de betrekkingen tusschen
da landen in Europa voorwaardelijk noodig
is. Duitschland is thans lid van den vol
kenbond en heeft zoowel de verdragen van
Locarno als het Briand-Kellogg pact on
derteekend. Duitschland is ontwapend en
het Duitsche volk wenscht in vrede te le
ven De belasting door de bezetting van het
Rijnland maakt het Duitschland veel moei
Iijker om de lasten voor de schndevergoe
ding op te brengen en daardoor wordt het
ook voor de schuldeischersstaten moeilijker
hun vorderingen te realiseereo. Het is in
het belang van alle naties, dat aan dezen
last en aan dit overblijfsel uit den oorlog
een einde komt en niets zal in de Ver. Sla
ten een gunstiger indruk maken dan de op
lossing van dit vraagstuk.
AUTOBUS DOOR EEN GOEDERENTREIN
GEGREPEN.
Dertien gewonden.
Londen, 2 4 Jan. (H. N.) In de buurt
van Ne worth is een autobus bij een krui
sing tegen een slagboom gereden en door
een naderenden kolentrein aangereden.
Dertien passagiers werden gewond, van wie
elf ernstig.
DE PRIJZEN VAN DE INTERNATIONALE
VLIEGER-LIGA.
Vijf vliegers bekroond.
P a r ij s, 2 4 Jan. (H. N.) De internatio
nale vlieger-liga heeft met een meerderheid
van twee stemmen den Italiaanschcn kolo
nel Arturo Ferrarin tot den besten wereld
vlieger voor 1928 verklaard. Kapitein Koehl
ontving de Clifford-Harmori-beker vooi
Duitschland voor 1928, terwijl aan dr. Eclce-
ner den prijs voor de luchtvaart werd toe
gekend. Aan von Hühnefeld en Fitzmaurice
zijn eere-medaillfis toegekend.
VERKEERSGEBOD.
Wie gaat mopp'ren als hij even
Soms moet wachten in de rij.
Dient niet in de Stad te toeven. 1
Hij hoort op de Leusderhei.
GROEGROE.
Na twee dagen van ingespannen
arbeid uitgegraven
Berlijn, 24 Jan. (II. N.) Uit Boekarest
wordt gemeldt, dat uit Corabia bericht is
ontvangen dat de reizigerstrein 171, die door
do opeenhooping van sneeuw was blijven
steken, na twee dogen van ingespannen ar
beid door spoorwegarbeiders on genietroe
pen uitgegraven is. De trein was leeg, daar
de passagiers en het personeel, toen zij za
gen dat de trein niet verder kon, uitgestapt
waren. Met veel moeite slaagden zij er in
C.orobia te bereiken. Van trein 151 waarvan
de bladen melden, dat deze tusschen de sta
tions Tiirnü Mngurele en Lila vier meter
diep ingesneeuwd is, zijn nog geen berich
ten ontvangen wat misschien te wijten is.
aan de storing in het telefonische en tele
grafische verkeer. De trein vervoerde 25
passagiers cn 15 man spoorwegpersoneel.
GESTRAFTE BEURSMAKELAARS.
Rome, 24 Jan. (II.N) De beursmakelaars,
die enkele weken geleden gearresteerd zijn
onder beschuldiging zich ongunstig te heb
ben uitgelaten over sommige staatsfondsen
en vooral over de lictoren-leeningon, zijn
gisteren tot gevangenisstraffen van 4 tol 10
maanden veroordeeld.
DE OPSTAND IN GUATEMALA.
Ernstige uitbreiding.
Londen, 24 Jan. (II. N.) Volgens de
laatste berichten uit Guatemala breidt de
opstand zich verder uit en hebben de op
standelingen in het westen groote gebieden
bezet. De officieele berichten over de onder
drukking van den opstand, blijken niet zeer
geloofwaardig te zijn.
KONING ALEXANDER NAAR
FRANKRIJK 7
Belgrado, 24 Jan. (V. D.). De vroegere
minister van buitenlandsclie zaken Nints
iitsj is heden naar Parijs vertrokken. In
politieke kringen gelooft men, dat zijn bul-
tenlandsche reis speciaal in verband staat
met de pogingen tot bet herstellen van de
vroegere betrekkingen met Italië en in het
bijzonder verband houdt met een vernieu
wing van het vriendsrhapstractant. Voorts
zou Koning Alexander hot plan hebben, een
reis naar Frankrijk te maken.
DE RÏJKSBEGROOTING 1929.
Zij sluit mei een eindcijfer van
10 milliard.
Berlijn, 24 .Tan. (VD.) Het ontwerp
Rijksbegrooting voor. 1929, dat heden den
Rijksraad heeft bereikt, sluit met een eind
cijfer van ruim tien milliard tegen ruim
9Vj millioen Riiksmark in het vorig ianr.
Van de voor BuitcnlnnrNche Zaken uitge
trokken 68 millioen zijn ongeveer 7 millioen
Mark bestemd voor de vernieuwing van
Duitsche legaties. De Rijksweer en -marine
blijft met een post van bijna 704 millioen
meer dan 22 millioen Mark beneden de uit
gaven van het vorig jaar.
DE TOESTAND VAN DEN KONING.
In den loop van de volgondo
week naar de Zuidkust.
Londen, 24 Jan. (V. D.) Naar men ver
wacht zal de Koningin van Engeland in
het midden van de volgende w.eek zich
naar Craigweil House aan de Zuidkust be
geven, waar de koning eenige dagen later
verwacht wordt.
HET BANDITISME IN IRAK.
Londen, 24 J a n. (V. D.) Naar men uit
Basra verneemt, hangt de overval der Wa-
habieten op een Amerikaansch touristcn-
gezelsrhap in Irak ten nauwste samen met
den strijd tuschen de Wahahieten en de
stammen in het gebied van Koweit De'
Engelsche luchtmacht onderzoekt het on
derhavige gebied nauwkeurig, terwijl ook
in het Zu'den met pantser-auto's patrouil-
leerd wordt
