I
DE ÉEMLANDER
WILLEM GROENHUIZEN
Maandag 15 April 1929
27e Jaargang No. 241
BÜ1TENLANDSCH OVERZICHT
GROOTE R^ \ND IN
MAROaKO
WEER 'N SCHANDAAL
BIJ LONDENS POLITIE
DE REBELLIE IN MEXICO
ACHT ARBEIDERS
OMGEKOMEN
Concert BERTHE SEROEN
UITGESTELD
tot a.s. MAANDAG 22 APRIL, 8 uur.
Langestraat 43.
PRINCESS ROOM
Hors d'Oeuvre
T usschengerechten
BLOEDIGE BOTSING
TE KANTON
NA DE CRISIS TE
BERLIJN
DE JAPANNERS IN
SJANTOENG
TORNADO-ONHEIL
Vele slachtoffers
ABONNEMENTSPRIJS pec 3 maanden voor Amersfoort f2.10. per maand f 0.75, per
1 week (me» gratie verzekering tegen ongelukken) f 0.17Vr
Binnenland franco per post per 3 maanden f3.-. Afzonderlijke nummers t 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERG 513
DIQECTEUC-UITG EVEC: J.VALKHOFf
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met Inbegrip van een bewijsnummer.
elke regel meer f0.25. Llefdadlgbctds-odvertentieo voor d*
helft van den prfls. Kleine Advertentie® „KEIT|ES" b<| vooruitbetaling 1—3 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f I.—. Bewijsnummer extra 0.05
BERNSTORFF
Volkenbond en ontwapening.
Graaf Bernstorffs voorstel
len.
Aanstaanden Maandag konit te. Genève
voor de zesde maal de voorbereidende ont
wapeningscommissie bijeen, waarvan jhr.
Loudon de voorzitter is. In verband met
deze conferentie is van belang de nota, die
is ingediend door graaf Bernstorff, den
Otiifschen gedelegeerde. Mij gaat, teneinde
het bereiken van een wezenlijke oplossing
in de hand te werken, alle factoren Da, die
bij de bewapening een rol spelen. Onder
meer brengt bij het vraagstuk der geoefen
de reserves ter sprake, wier ontwapening
hij in do comentie wenscht belichaamd te
zien, doch, blijkbaar als concessie aan 't
Fransche standpunt, geeft hij toe, dat re
serve-troepen lang niet, wat gevechtswaar-
de betreft, op één lijn kunnen worden ge
steld met andere onderdeelen van 't leger,
liij zou het liefst den dienstplicht afge
schaft zien, doch
hierop dringt hij.
gezien het reeds
eerder gebleken
hardnekkig verzet
van vele kanten,
niet nadrukkelijk
aan.
Bernstorff, die in
ziet, dat reserve
troepen en troepen
in werkelijken
dienst bij dezelfde
numerieke sterkte
geen gelijksoortige
grootheden zijn, wat
de militaire waarde
betreft, bepleit
daarom het vaststellen van indexcijfers
voor de zeer uiteenloopende categorieën
van personeel. M.a.w.: om de sterkten van
de legers der verschillende staten op een
billijke manier te kunnen vergelijken,
wenscht hij in punten de waarde der diver
se leger-onderdeelen uit te drukken. Voor
reserve-personeel, troepen in werkelijken
dienst en beroepssoldaten zouden verschil
lende cijfers moeten worden vastgesteld en
hoe minutieus Bernstorff te werk gaat,
blijkt wel hieruit, dat hij aan de reserve
troepen verschillende cijfers wil geven, al
naarmate hun oefeningstijd meer of min
der ver in 't verleden ligt
Doch niet alleen het personeel der legers
wenscht graaf Bernstorff ingekrompen te
zien, doch evenzeer het materiaal. Hij ver
wacht geen heil van on-rechtstfeeksche be
perking in den vorm van verlaging der mi
litaire begrootingen, omdat men op deze
wijze o.a. niets te weten kan komen over
het materiaal, dat reed9 opgeslagen ligt.
Hij verlangt daarom inkrimping van al do
categorieën wapenen. Met betrekking tot
de kleinste wapenen, die van ondergeschikt
belang zijn, meent hij echter, dat het niet
noodig is, dat deze in de conventie worden
vermeld. De geduchte wapenen der moder
ne oorlogvoering (vèrdragende geschut, bom-
menwerpende vliegtuigen, tanks, enz.) zijn
het, die Bernstorff mettertijd geheel wil af
schaffen en voorloopig in belangrijko mate
beperken. Ook ten opzichte van deze wa
pens evenals met betrekking tot de ver
schillende categorieën personeel is hij
van oordeel, dat de militaire waarde van
elk wapen in cijfers moet worden uitge
drukt, om tot een juiste vergelijking tus-
schen de militaire waarde van 't materiaal
der diverse landen te kunnen komen.
Ook brengt Brnstorff het verbod, beli
chaamd in 't protocol van 25 Juli 1925, ter
sprake om een chemischen en bacteriolo-
gischen oorlog te voeren. Z i. zou het ech
ter gewenscht zijn, dat het verbod zich ook
uitstrekte tot andere vormen van oorlogs
voering* het werpen van oorlogsmateriaal
(granaten, brandbommen, enz.), uit vlieg
tuigen mag z.i. niet langer gedoogd worden,
onder meer ook, omdat de burgerlijke be
volking zooveel te lijden heeft van de toe
passing dezer oorlogsmethoden.
Natuurlijk voorziet Bernstoff de moge
lijkheid, dat er geschillen kunnen rijzen
over eventuecle schendingen der conventie.
De instelling van een contróle-orgaan komt
Bernstorff minder wenschelijk voor, doch
hij is voorstander van de vorming eener
permanente commissie, die ingekomen
klachten zou kunnen behandelen. Wanneer
ook dan een oplossing nog moeilijkheden
met zich mee brengt, zou men zijn toevlucht
kunnen nemen tot het internationale ge
rechtshof in Den Haag, dat bij meenings-
verschïllen een beslissing zou kunnen ne
men.
Blok huizen in de asch gelegd
Uitiekktng van staatsgeheimen
In Scotland Yard is groote beroering ge
wekt door het bericht, dat lonl Byng, de
nieuwe hoofdcommissaris van politie, als
mede andere hooggeplaatste ambtenaren
een onderzoek instellen naar een nieuw
nolitie-schandaal. Naar verluidt, zijn ern
stige beschuldigingen ingebracht tegen 13
ambtenaren van de bizondere politieke nf-
deeling, die de kabinetsministers bewaakt
en nauwlettend toezicht houdt op commu
nistische en dergelijke politieke lichamen.
Namens Scotland Yard is gistermiddag
een communiqué aan de pers verstrakt,
waarin verklaard wordt, dat lord Byng
een onderzoek bevolen had naar de gedra
gingen van 12 politiedienaren, die met de
registratie cn bewaking van vreemdelin
gen in het algemeen en vreemde commu
nisten in het bijzonder belast waren.
Het betreft hier echter een intieme aan
gelegenheid in het corps en het onderzoek,
dat begonnen is, zal moeten uitwijzen of
een strafrechtelijke bestraffing het gevolg
zal zijn.
Gisteravond ts nog meegedeeld, dat het
onderzoek van lord Byng vooral gericht
was op „een lek in den geheimen dienst"
cn het meedeelen van staatsgeheimen san
onbevoegden. Hoewel geen stukken ont
vreemd zijn. droegen eenige hooge politie
beambten, door hun persoonlijken bewa
kingsdienst van de ministers, kennis van
gehouden kabinetsraden en in bepaalde
gevallen ook wel van de to bespreken
agenda, of zelfs van het verhandelde.
Men meldt d.d. 12 April naar uit Londen
aan de N.R.Ct.:
Hoofdcommissaris Wensley en andere
hooge officieren van Scotland Yard heb
ben gisternacht tot in de vroege uren van
den morgen geconfereerd in verhand met
ernstige beschuldigingen, ingebracht tegen
eenige beambten van de speciale politieke
afdeeling vaD Scotland Yard. Het onder
zoek is heden voortgezet en officieel wordt
gemeld, dat het een disciplinaire kwestie
geldt. Er is huiszoeking gedaan bij twee
ambtenaren van hoogen rang en met veel
dienstjaren. De gevonden documenten wor
den onderzocht.
Terugtocht der opstandelingen
P a r ij s, 13 April. (V.D.) Naar uit Mara-
kesj gemeld wordt, heeft een hevige brand
een blok huizen in de asch gelegd. Een der
huizen was ingericht tot garage en berg
plaats van drogisterijen, waar veel licht
ontbrandbare stoffen opgeslagen lagen. De
brand schijnt veroorzaakt te zijn door de
onvoorzichtigheid van een chauffeur, die
benzine bijvulde, terwijl hij rookte In de
garage werden 22 wagens een prooi der
vlammen. De schade wordt geschat op ver
scheidene millïoenen francs.
Aan een bericht uit New York', gedateerd
13 April, ontleenen wij, dat de tegenstand
der opstandelingen in Mexico steeds ge
ringer schijnt te worden. De rebellen onder
leiding van generaal Manzo, die zelf over
de grens naar de Ver. Staten is gevlucht,
trekken volgens de jongste berichten in
wanorde naar het Noorden. De federale
troepen zitten hun op de hielen.
Het tweede leger der opstandelingen
moet door een veel sterkere troepenmacht
der regeering zijn ingesloten en zou nog
maar enkele dagen stand kunnen houden.
Ook de derde groep rebellen trekt naar het
Noorden terug. Zij willen zich blijkbaar op
Amerikaansch grondgebied in veiligheid
stellen.
Bij het slaan van een brug
Londen, 12 April. (V.D.) Bij den houw
van een brug over de rivier Five, in den
staat Michigan, zijn acht arbeiders onder de
puinhoopen van een instortenden dam be
dolven en gedood. Twee anderen werden
zwaar gewond.
KARDINAAL VAN ROSSUM BIJ DEN
PAUS.
S Een boodschap van balde.
Zaterdag heeft de paus het uitvoerend
comité ontvangen van de congregatie voor
de verbreiding des geloofs, waarvan kardi
naal Van Rossum voorzitter is. Deze las
een boodschap van hulde voor, waarin hij
o.a. zeide tot zijn blijdschap te kunnen
verklaren, dat dit jaar voor de katholieke
missies de som van 54 millioen lire kon
worden verzameld, wat 7 millioen meer is
dan het voorafgaande jaar. Spreker maak
te van de gelegenheid gebruik de blijd
schap te uiten van de leden van het co
mité over de verzoening tusschen het Vati-
caan en het Quirinaal, terwijl hij den paus
zijn gelukwenschen aanbood bij diens pries
terjubileum.
In zijn antwoord verklaarde de paus zich
te verheugen over de resultaten, die bij
den arbeid voor de verbreiding van het
geloof zijn verkregen. Er blijft echter nog
veel meer te doen. Wat gedaan werd, kan
worden beschouwd als een druppel in den
Oceaan. Ook met betrekking tot de ver
zoening tusscben Heiligen Stoel en Quiri
naal blijft er nog arbeid te doen. Wat over
eengekomen is moet getrouw worden uit
gevoerd en dat is het belangrijkste, maar
daarom ook het moeilijkste deel van de
overeenkomst.
5AMERSFOORTSCHE KUNSTKRING5
•f®
wegens ziekte
Gedipt. Horlogemaker 1e klasse.
Reparatieinrichting aan huis.
Tel. 852.
TEL. 310
LEVERING AAN HUIS VAN
en
Ruim veertig dooden en gewonden
GENEVE EN ONTWAPENING
Duitschland wil resultaten zien
Bernstorff's memorandum
Genève, 12 April. (V. D.) Maanda;
a.s. begint de bijeenkomst van de voorbe
reidende ontwapeningsconferentie. Het
staat thans vast, dat in tegenstelling met
vroegere zittingen ditmaal door het secre
tariaat-generaal van den Volkenbond geen
agenda aan de commissie zal worden voor
gelegd. Men houdt er rekening mede, dat
het mogelijk is dat reeds spoedig de be
langrijke principieele verschillen inzake do
ontwapening in behandeling zullen komen.
Genève, 12 April. (V.D.) Het memoran
dum van graaf Bernstorff beoogt de aan
dacht te vestigen op die kwesties, welke
naar Duit-sche opvatting onvoorwaardelijk
deel dienen uit te maken van een interna
tionale overeenkomst inzake de ontwape
ning en derhalve op de eerstvolgende agen
da moeten worden geplaatst, ook voor het
geval, dat een tweede lezing van het con
ventie-ontwerp niet ter hand genomen zal
worden. Het memorandum bepaalt zich tot
militair-technische zaken, doch houdt zich
niet bezig met de ontwapening ter zee.
Graaf Bernstorff behoudt zich uitdrukke
lijk het recht voor ter zitting nadere wij
zigingen voor te stellen met betrekking tot
do verdere werkmethodes van de commis
sie. Het belangrijkst zijn de opmerkingen
over het probleem, of de1 reserves al dan
niet onder het ontwapeningsplan moeten
vallen. De Duitsche regeering wenscht deze
vraag bevestigend beantwoord te zien. Ver
volgens dient onderzocht te worden, of het
verbod van het gebruik van gifgassen niet
in zooverre moet worden uitgebreid, dat ook
het belangrijkste wapen, waarmede dezp
gassen worden aangewend, n.l. do lucht
macht, moet worden ingekrompen.
Het oordeel van lord Cushendun.
Londen, 12 April. (V. D.) De leider
der Britsche delegatie naar de voorberei
dende commissie der ontwapening, lord
Cushendun, verklaarde voor zijn vertrek
naar Genève, dat oppervlakkig beschouwd
het vooruitzicht op eenigerlei resultaat niet
rooskleurig is, doch dat men in aanmerking
moet nemen het feit, dat deze beraadsla
gingen slechts twee jaar aan den gang zijn.
Desondanks zijn er vorderingen te consta-
teeren. Ieder land wil stappen in voor-
waartsche. richting afleggen, doch omtrent
de richting zelve is men nog in het onze
kere.
De nieuwe ministers aangewezen
B e r 1 ij n, 13 April (V.D.) De rijkspresi
dent heeft heden op voorstel van den rijks
kanselier den rijksminister Koch op zijn
verzoek ontslag verleend als rijksminister
van justitie en den vroegeren rijksminister
Guerard, lid van den rijksdag, tot minister
van justitie benoemd.
Verder heeft de rijkspresident op voor
stel van den rijkskanselier den vroegeren
Pruisischen minister-president dr. Steger-
wald, lid van den rijksdag, tot rijks ver
keersminister en den vroegeren rijkskanse
lier dr. Wirth tot rijksminister voor de be
zette gebieden benoemd.
Heden benoeming van den
minister van justitie.
Berlijn. 12 April. (V. D.) Aangezien
de minister van justitie Koch-Weser mor
gen in bizondere opdracht van den rijks
president en der rljksregeering den pasbe
noemden voorzitter vaD het rijksgerechts
hof, Bumcke, in zijn functie zal installee-
ren. zal de benoeming van een nieuwen
minister van justitie eerst Zaterdag plaat3
vinden.
Peking, 13 April. (V. D.) Tijdens een
communistendemonstratie in Kanton kwam
het tot ernstige botsingen met de politie, die
van de wapenen gebruik moest maken, daal
de poging der politie om de demonstratie
te ontbinden, zonder resultaat bleef. 14 per
sonen werden gedood. 29 zwaar gewond.
AMERIKA WIL RESULTATEN
Een Engelsch-Amerikaansch
veiligheids-pact
Genève, 14 April (VD). De Amerikaan-
sche gezant Gibson, die als vertegenwoor
diger der Vereenigde Staten de morgen be
ginnende voorbereidende ontwapeningszit
ting zal bijwonen, heeft in een onderhoud
met vertegenwoordigers der Amerikaansche
pers lateh doorschemeren, dat de regeering
der Vereenigde Staten, evenmin als de
Duitsche regeering, bereid is te blijven
meedoen aan een verder sleepcnd houden
van het ontvvapeningswerk. De Amerikanen
zijn vastbesloten, op deze conferentie prac-
tische resultaten te bereiken. Daarin kan
men, zij het dan ook indirect, een afwij
zing zien van de Fransche pogingen, om
het werk der ontwapeningscommissie op
te houden. Zooals te verwachten was heeft
Gibson geen mededeelingen gedaan omtrent
de met groote spanning verwachte nieuwe
Amerikaansche voorstellen betreffende de
ontwapening ter zee. Niettemin doen in po
litieke kringen te Genève hardnekkige ge
ruchten de ronde, dat in de onlangs te
Washington gehouden bespreking tusschen
President Hoover, Stimson en Gibson vast
omlijnde voorstellen zijn uitgewerkt, welke
de op de in 1927 gehouden conferentie tus
schen de drie zee-mogendheden lot uiting
gekomen tegenstellingen tusschen Engeland
cn Amerika inzake het kruisorvraagstuk
trachten te overbruggen, doordat den regee
ringen de vrije hand gelaten wordt om het
noodig geachte aantal kruisers te bouwen
en van elke gewenschte grootte. Verder zou
mon tijdens deze bespreking het denkbeeld
van een Engelsch-Amerikaasch veiligheids
pact in overweging genojnen hebben.
KARAVAAN ONDER EEN
LAWINE BEDOLVEN
Elf personen omgekomen
Kof no, 12 April. (V. D.) Naar uit
Moskou gemeld wordt is een karavaan in
het Terek-dal in den Kaukasus door een
lawine bedolven, waardoor elf personen en
46 dieren den dood vonden.
DE ONTPLOFFING OP DEN MIJNLEGGER
Bij de ontploffing op den Japanschcn
mjjnleger blijken volgens een bericht uit
Tokio 10 leden der bemanning te zijn om
gekomen cn 37 gewond. Vijf worden ver
mist.
OPNIEUW EEN BANKROOF TE
CHICAGO.
Twee gewapende bandieten hebben giste
ren te Chicago den kassier van een bank
«vervallen en beroofd van twee zakken
met 10,000 dollar. Zij ontkwamen in een
auto, die hen opwachtte.
DE DICTATUUR IN BRITSCH-INDIË.
Londen, 12 April. (V. D.) Ter ge
meenschappelijkc zitting van de Indische
wetgevende vergadering en den staatsraad
heeft de onderkoning van Britsch-Indië,
lord Irving, heden medegedeeld, dat hij in
verband met de bezwaren van den voorzit
ter van het parlement tegen de verwerping
van het wetsontwerp inzake do openbare
veiligheid, de uitvoerende macht aan zich
wenscht te trekken. Alle besluiten zullen
dus voortaan van hem uitgaan, zonder dat
de wetgevende vergadering o* de staatsraad
daartegen kunnen protestee n. Ter moti
veering voerde de onderkoning aan, dat hij
niet voor de gevolgen kan Instaan, wanneer
de revolutionaire elementen de vrije hand
krijgen.
WEERBERICHT.
Hoogste barometerstand: 769.5 te
Xordöyan.
Laagste barometerstand 749.1 te
Valencia.
Verwachting tot den avond van
16 April:
Meest matige wind uit O. rich
tingen, half tot zwaar bewolkt,
weinig of geen neerslag, weinig
verandering in temperatuur.
Kan China hun veiligheid waan 7
borgen
Londen, 13 April (V.D.) Aangezien de
Chineesche provinciale autoriteiten, in ver
band met de aanwezigheid van vele roo-
verbenden, niet in staat zijn zijn voldoen
de waarborgen te geven voor de veiligheid
der Japansche onderdanen in de provincie
Sjantoeng, heeft, volgens berichten uit Pe
king, de regeoring te Nanking tot de Ja
pansche regeering het verzoek gericht het
terugtrekken der Japansche troepen uit
Sjantoeng te willen uitstellen, totdat de
Chineesche regeering Sjantoeng voldoende
van ongure elementen heeft gezuiverd om
voor de veiligheid in deze provincie te
durven instaan. In geval Japan daartoe
niet meer in staat is, wordt verzocht de
Japansche onderdanen te Tsinan en ook
de andere plaatsen langs den 6poonveg
naar Tsingtau terug te trekken. De Japan
sche regeering heeft besloten het eerste
verzoek af te wijzen, aangezien het terug
trekken der Japansche troepen uit Sjan
toeng reeds door een keizerlijk bevel in
verren staat van voorbereiding is.
NOODLOTTIGE DIJKDOORBRAAK.
Uit Lansing (Michigan) wordt gemeld,
dat tengevolge van de doorbraak van een
dijk, veroorzaakt door den was van het
water na de jongste regens, vier arbeiders
worden vermist. Twee andere zijn, naar
men meent, verdronken.
DOOR HAAR STIEFMOEDER GEWURGD.
De daderes bekent.
Breslau, 12 'April (H.N.) Gistermiddag
werd brand in een woning ontdekt, die vrij
spoedig werd gebluscht. Bij een nader on
derzoek vond men in een alkoof het lijk
van een 21-jarig meisje met een zakdoek
om den hals, waarmede zij vermoedelijk
gewurgd was. De verdenking viel op do
stiefmoeder, die verdwenen was. Vannacht
vond nu een politiepatrouille in de buurt
van het hoofdbureau een vrouw in elkaar
gedoken in het portaal van een huis zitten.
Toen zij op het bureau was gebracht, bleek
het de verdachte vrouw te zijn. Zij gaf ter
stond toe, dat zij den moord had gepleegd
en haar woning in brand had gestoken.
Verder verklaarde zij, dat zij van plan was
geweest zich bij do politie aan te melden,
doch dat de moed haar ontbroken had.
Huiselijke oneenigheid is de aanleiding tot
dit drama geweest.
Wedstrijd titsschen trein en wervel
wind
Uit Little Rock wordt gemeld, dat een
trein lenauwernood aan de vernietiging Is
ontkomen na een spannenden wedren met
den tornado. De machinist zag den tornado
naderen cn zag ook reeds ontwortelde boo-
men door de lucht vliegen; het lukte hem
evenwel binnen enkele minuten do .snel
heid van den trein tot 70 mijlen op te voe
ren, waarna hij er binnen 't half uur in
slaagde aan den tornado te ontkomen.
Nader wordt bericht, dat de opsporingen
in de omgeving van Guion worden voort
gezet, om andere slachtoffers van den tor
nado te vinden. De soldaten hebben een
groep van ongeveer 30 personen gevonden,
die een toevlucht gezocht hadden in een
goot en die uitgehongerd waren. Het Roode
Kruis heeft, tenten en dekens gezonden door
een specialen trein, die uit Gatesville ver
trokken is. Tiet aantal dooden wordt op 52,
dat der gewonden op 200 geschat.
ONTROUW BANKDIRECTEUR MELDT
ZICHZELF BIJ DE JUSTITIE.
Praag. t2 April. (V. D.) Do directeur
van het filiaal der Moravische landbouw-
bamk to Neutra in Slowakije, Emmerich
Zipser, heeft zich zelf ter beschikking van
de justitie te Neutra gesteld. Hij verklaar
de in den loop der laatste jaren ongeveer
zevenhonderd vijftig duizend Tsjechische
kronen verduisterd te hebben.
1