DÉ ÉÉMLANDEB
DIDECTEUR-UITGE.VEO.'J.VALKMOFf
Dinsdag 7 Mei 1929
27e Jaargang Ne. 260
BUITENLANDSCH OVERZICHT
BUITENLAND
DE AARDE BEEFT
Honderden slachtoffers
GIBSON'S VOORSTELLEN
DORP DOOR BRAND
GETEISTERD
EEN AANSLAG OP
W0LDEMARAS
BERLIJNS D00DENLIJST
BINNENLAND
ENORME BRAND TE
ROSSUM
NAAR WIJZIGING DER
HANDELSPOLITIEK
De economische Raad
bijeen
21 huizen in asch gelegd
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort f 2.10. per maand f 0.75, per
-L week (rael gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17*/^
binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke oummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met Inbegrip van een bewijsnummer
elke regel meer 10.25. Llefdadlghcids-advtrtentlün voo* d$
helft van den prijs. Kle»« Advertentlfca JCEIT1ES" bQ vooruitbetaling 1—9 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen I I.—Bewijsnummer extra OjOS
De voorbereidende ontwape
ningsconferentie. Magero
resultaten te Gonèvc.
"W ie geregeld de berichten in de pers
heeft gevolgd, die inlichten over de be
sprekingen in de voorbereidende ontwape
ningsconferentie to Genève, zal met een
gevoel van onbehagen hebben vastgesteld,
dat in de drie weken, gedurende welke de
commissie thans heeft vergaderd, eigenlijk
zoo goed als niet is bereikt. Men krijgt den
indruk, dat het den militairen mogendhe
den niet ernst is niet de vermindering van
haar landmacht en dat Rusland en
Duitschland, met nog een paar kleine sta
len zooals bijvoorbeeld Zwitserland en
Nederland, vrijwel alleen staan.
Er is wel zooiets als een verdrag van
Kellogg gesloten, liet mooie pact, dat den
oorlog in den ban doet, maar men krijgt
nu niet bepaald den indruk, dat de ge
zindheid, die men mocht verwachten, dat
thans bij de mogendheden zou bestaan,
een levende werkelijkheid is geworden,die
leiding geeft bij-do besprekingen. Integen
deel: Frankrijk heeft er zich met hand en
tand tegen verzet, dat bepalingen zouden
worden aangenomen, die neerkwamen op
een inkrimping der geoefende reserves.
Hardnekkig vocht het voor de handhaving
ervan en een te betreuren bijkomstigheid
(maar een bijkomstigheid van groot be
lang!) was het, dat de Arnenkaansche ver
tegenwoordiger Gibson geheel in 't Frau-
sche vaarwater voer. Frankrijk kreeg zoo
doende zijn zin en ook op het gebied der
beperking van 't oorlogsmateriaal hetzij
rechtstreeks, hetzij indirect door besnoeiing
van de desbetreffende begrootingen wer
den in 't geheel geen vorderingen gemaakt,
oodat de toestand geheel bij het oude
blijft. Ja, bleef het maar bij 't oude Dan
bestond er tenminste een zekere stilstand,
doch, zooals de situatie nu is, zijn alle
voorwaarden voor ecu nieuwen wedloop
op het terrein der bewapening geschapen.
Amerika's verantwoordelijkheid in dezo
is werkelijk verbazend en verbijsterend
groot. Wanneer de vertegenwoordiger van
do grooto republiek aan gene zijde van
den oceaan een houding had aangenomen, 1
die een aansporing .tot ferme beperking
der landmacht zou hebben beteekend, zou
hiervan stellig een zegenrijke invloed zijn
uitgegaan. Amerika is echter maar al te
dikwijls de gróote zelfzuchtige, die onder
liet mom van edelmoedigheid alleen met
voorstellen komt, waarvan het zelf in de
eerste plaats profijt knn trekken. Vandaar
dat Gibson o.a. aan het Fransche stand
punt allerlei concessies heeft gedaan;
maar men krijgt den indruk, dat deze in
schikkelijkheid zijn oorsprong vindt in "t
Amerikaahsche verlangen om goede maat
jes met de groot# militaire Europeesche
mogendheden le blijven, orn op maritiem
gebied eerlang grocte voordeelen te be
halen.
Tn dit verband mog: herinnerd worden
aan de werkelijk hoopgevende voorstellen,
waarmee Gibson in de tweede confercn-
tie-week voor den dag kwam, maar die
alleen betrekking hadden op een vooral
voor Amerika belangrijke aangelegenheid,
beperking van de a loot. liet kan niet wor
den ontkend, dat er voor de wereld alle
reden tot vreugde zou zijn, wanneer de
gro.ote zeemogendheden er eindelijk eens
in mochten slagen op dit stuk van zaken
tot een vergelijk te komen, maar evenmin
kan thans worden geloochend, dat Gibson
als vertegenwoordiger \an het grooto
machtige Amerika, dot de kwestie dei-
landlegers niet van al te groot belang
acht, het ontwerpen eener conventie, die
belangrijke beperkingen op 't gebied der
bewapening te land in uitzicht stelt, heeft
belet, zoodat Litwinof, gewagende van be
doelde conventie, geestig-raak gewaagde
.van een „enveloppe zonder inhoud".
Moe Perziê geteisterd wore//
Het aantal slachtoffers van de aardbe
ving in Perzisch Turkestan wordt volgens
de laatste berichten geschat tusschcn de
1000 en 3000. Volgens de Chicago Tribune
is de aardbeving, die de provincie Choro-
san teisterde, éen der zwaarste die Perzië
ooit gekend hseft. De materieele schade
valt nog niec te schatten. Binnen een tijd
verloop van 24 v.ur werden op verschillen
de plaatsen 12 aardschokken gevoeld. De
verwoesting vond plaats van Mesjed toi
Benderiges, een vrij belangrijke haven, aan
de Kaspische zee. De schokken duurden
van twintig seconden toi drie mi
nuten Te Sjirwan en op talrijke andere
plaatsen bleef geen enkel gebouw gespaard.
Tusschen Kahi en Baghan ontstond over
een afstand van 25 K.M. een scheur in den
grond Van 3 M. breedte. De nood in het
geteisterde gebied wordt nog verhoogd
door gebrek aan water, daar al de be\loei-
ingswerken vernield zijn.
Verschil lende reddingsexpedities zijn op
*eg naar het geteisterde gebied.
De besprekingen tot een later
tijdstip uitgesteld
Ook Litwinof berust
Genè v e,. 6 Me i. (H. N.) De voorberei
dende ontwapeningsconferentie heeft van
morgen besloten de beraadslagingen over
de Amerikaansche voorstellen voor de
vlootontwapening tot een latere bijeen
komst uit te stellen. Do vertegenwoordi
gers van Japan en Engeland verklaarden,
dat men hun regeeringen de gelegenheid
moet laten om do Amerikaansche voorstel
len nauwkeurig te bestudeeren. Lord Cus-
hendun wees er daarbij op, dat de Ameri
kaansche voorstellen in hun tegenwoordi-
gen vorm nog niet den grondslag voor een
overeenkomst aanbieden, doch wel is daar
door een weg aangewezen, welke met voor
deel kan worden betreden, ten einde voor
waarts te kunnen komen. De vertegen
woordigers van Frankrijk, Italië en de
Ver. St. sloten zich aan bij dezen wensch
om uitstel, waarbij de vertegenwoordiger
van Italië deed uitkomen, dat zijn regee
ring aanvankelijk gevvenscht had, dat de
beraadslagingen over de Amerikaansche
voorstellen reeds in de tegenwoordige con
ferentie hadden kunnen plaats hebben. Ook
Litwinof hechtte zijn goedkeuring aan het
uitstel, daar. naar hij verklaarde, de con
ferentie niets anders overblijft dan in het
uitstel te berusten, nu de voornaamste zee
mogendheden het daarover eens zijn ge
worden.
Vice-president Po
lilis stelde daarop,
volgens een V. D.-
bericht, voor het
tweede deel van de.
huidige zitting op
een later tijdstip
voort le zetten. De
commissie ging
hiermede accoórd.
Wanneer jhr. Lou
don, de voorzitter
der voorbereidende
o n t w apen i ngscom -
missie, van de ver
schillende regeerin
gen bericht heeft POLITIS.
out van gen, dat deze het onderzoek vart de
Amerikaansche voorstellen hebben geëin
digd, of er ver genoeg mee gevorderd zijn
om er een oordeel over te vormen, zal hij
de commissie bijeenroepen om de huidige
zitting voort te zetten.
Elf huizen en een school
gebouw verwoest
Breme n, 6 Mei. (H. N.) In het dorp
Rade is vanmiddag tegen half vier brand
in een boerenhuis uitgebroken, die tenge
volge van den hevigen wind zich zeer snel
uitbreidde, en ook op andere huizen over
sloeg, zoodat weldra elf huizen »cn een
schoolgebouw in vlammen stonden. Alle
brandweeren uit de omliggende dorpen
kwamen te hulp, doch konden niet verhin
deren, dat de vlammen telkens op andere
huizen oversloegen. Uit een huis moesten
de bewoners rnet geweld worden verwij
derd, daar zij dit niet wilden verlaten, om
dat zij niet verzekerd waren.
EEN FAMILIEDRAMA.
Vijf slachtoffers.
B e r 1 ij n, 6 M e i. (H. N.) Een ernstig
familiedrama, waarvan vijf personen het
slachtoffer zijn geworden, heeft zich op ecu
landgoed te Neitwarren bij Neukirch afge
speeld. De bezitter van dit landgoed, die in
financieele moeilijkheden verkeerde, heeft
Zondagmorgen waarschijnlijk door vergif
zijn vrouw en drie kinderen om het leven
gebracht en daarna ook zich zelf van het
leven beroofd. De rentmeester vond het
echtpaar dood ie bed liggen, terwijl in een
andere kamer de drie kinderen, twee jon
gens en een meisje in den leeftijd van 710
jaar, eveneens dood te bed lagen. Het in
gestelde onderzoek doet vermoeden, dat
bet geheele gezin door morfine vergif
tigd is.
DE ROODE FRONTSTRIJDERSBOND.
Ot-c. in Beier^a verbode.-..
M nehen. G Mei. (V. D.j Officieel
wordt medegedeeld, dat de- Beiersche mi
nister van binnejilandsche zaken met in
gang van heden den rooden frontstrijders-
bond, de Roode Jongfront-organisatie en
alle andere nevenorganisaties verboden
heeft.
Te Bwlijn zijn gisterochtend bij bet
hoofdbestuur van den rooden frontstrij-
dersbond, bij het districtsbestuur Berlijn-
Brandenburg en bij de afdelingsbestuur
ders al het aanwezige materiaal, de inven
taris en de banksaldi in beslag genomen.
SPOORWEGSTAKING IN
DUITSCHLAND?
B e r 1 ij n G M e i. (II. N.) Hot bestuur van
den Duitschen bond van spoorwegpersoneel
is gisteren in een vergadering tc Leipzig ge
machtigd om een staking af te kondigen, in
dien alle pogingen voor een loonsverhoo-
ging mochten mislukken. De afkondiging
van de staking zal in overleg met de overige
organisaties geschieden.
EEN VIJFDAAGSCHE ARBEIDSWEEK.
Voor de bouwvakarbeiders to
New-York.
To New-York is gisteren een dreigendo
werkstaking van 150.000 arbeiders in do
bouwvakken voorkomen, doordat de pa
troons-organisatie den eisch der arbeiders
inwilligde van een vijfdaagsche arbeidsweek
en een loonsverhooging van tien pCt. met
ingang van 24 Augustus.
DE FRANSCHE
GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN.
P a r ij sG M e i.(V. D.) De gemeenteraads
verkiezingen, die gisteren in ongeveer 38.000
Fransche gemeenten plaats vonden, zijn
zonder incidenten verloopen. Een definitief
oordeel over het resultaat der verkiezingen
kan nog niet geveld worden. Het schijnt ech
ter waarschijnlijk, dat de reclitsche meer
derheid in Parijs behouden blijft. Van do
tachtig Parijscho kiesdistricten werd hij
deze eerste verkiezing in 44 districten reeds
het pleit beslecht, zoodat in 3G Parijsclie
kiesdistricten herstemming moest plaats
vinden. Volgens sommige Parijsche bladen
zou de rechtsche meerderheid te Parijs van
47 op 52 verhoogd worden, doch zoolang de
herslemmingen niet hebben plaats ge\ ou
den, is daarvan niets met zekerheid te zeg
gen.
2'u.ce personen uit zijn gezel
schap gewond en ccn gedood
De daders ontkomen
B e 1' 1 ij n, G Mei. K.M Volgens een be
richt uit Kofno is een aanslag op minister
president Woldemaras gepleegd. Dichtbij
een theater werden zeven schoten gelost op
het gezelschap, waarin de minister-presi
dent zich bevond. De persoonlijke adjudant
van Woldemaras werd gedood, terwijl zijn
pleegzoon en een dame door schoten in
den buik werden gewond. Woldemaras zelf
bleef ongedeerd. Men heeft de daders tot
nu toe niet kunnen vinden; zij zijn blijk
baar ontkomen. Het onderzoek is in vollen
gang.
DRIE RECHTERLIJKE AMBTENAREN
VERDRONKEN.
De omgeslagen zeilboot
ruggovonden.
te-
S t o c k h o 1 m, G M e i. (V.D.) Drie jeugdi
ge juristen bij het kantongerecht te Goten-
burg hadden Zondag een zeiltochtje ge-
maakt in de Onsala-bocht. Het weer was
heel slecht. Toen zij des avonds niet terug
keerden werd een boot uitgezonden om dc
vermisten op te sporen. Het zeilscheepje
werd omgeslagen nabij een klip gevonden,
terwijl verderop stukken van de kleeding
der vermisten gevonden werden, zoodal zij
zoo goed als zeker zijn verdronken.
HET WERKLOOSHEIDSVRAAGSTUK.
Hervormingsplannen.
Berlijn, G Mei. (IT. N.) ITct rijkskabi-
het heeft vandaag beraadslaagd over de
hervorming der verzekering tegen de wer
keloosheid. Besloten is, de gebreken te
verwijderen, die bij deze verzekering in de
praktijk zijn gebleken. Echter werd ook
vastgesteld, dat rnc-t het verhelpen van de
ze gebreken nog niet alles bereikt is. Dc
financieele toestand van het Rijk is zoo
ernstig, dat het onmogelijk is, dat op de
middelen een beroep wordt gedaan in den
omvang, zooals tot nu toe geschiedde. Ook
bij liet opnemen \an de gelden, die in de
begrooling zijn toegestaan, moet met den
financieelen toestand van het Rijk reke
ning worden gehouden. Het kabinet zal
een spoedprogramma opstellen teneinde
aan de gebreken die aan het licht zijn ge
komen, een einde te maken. Verder zal een
commissie van deskundigen worden be
noemd welke zal beraadslagen over de
herziening van de wet betreffende de werk
loosheid.
DRIE DUITSCHE VLIEGBOOTEN OVER
DE AiiPEN.
De vlucht in drie uur volbracht.
F r i e d r i c h s h a f e n, G Mei. (LI. X.)
Drie Duitsche watervliegtuigen zijn van
middag om 12 uur te Genua opgestegen
voor een vlucht over de Alpen, en vanmid
dag om 3 uur bij Friedrichshafen geland.
Tengevolge van de zware bewolking waren
de \liegers gedwongen, om op een hoogte
van 4000 meter tc vliegen, teneinde over de
Alpen te kunnen komens --
'23 personen door
kogels gedood
85 gearresteerden verhoord
B e r 1 ij n, 6 M c i. (II. N.) Volgens de op
gaaf van do politie zijn bij de jongste on
lusten te Berlijn 23 personen door kogels
gedood, n.l. 18 mannen en 5 vrouwen. Ver
der is op het Alexanderplein nog een per
soon door een politieauto overreden. Ook
deze persoon heeft het leven verloren. Tot
nu toe zijn 85 personen, die in verband met
de onlusten gearresteerd waren, door den
rechter van instructie verhoord. Tegen 32
hunner is na het verhoor een bevel tot
aanhouding uitgevaardigd, in do meeste ge
vallen wegens een poging tot het verwek
ken van oproer, of wegens verzet tegen de
politie. Bij de lijkschouwing der slachtof
fers zijn in enkele gevallen kogels gevon
den, die thans door deskundigen worden
onderzocht, om vast te stellen, door welke
partij de doodelijke schoten zijn gelost.
Nader wordt gemeld:
liet verhoor \an de bij de onlusten te
Wedding en Neukolln gearresteerde perso
nen door den rechter van instructie in het
jiolilie-presidium werd gisteren voortgezet.
Gisteren werden nog G2 pèrsoncn gearres
teerd voornamelijk wegens kleine overtre
dingen. als het niet voldoen aan het bevel
om door te loopen, het \erspreidcn van ma
nifesten enz. Deze arrestanten zijn, na het
vaststellen van hun identiteit, weer in vrij
heid gesteld. Het aantal slachtoffers is niet
grooter dan 23 geworden. Do toestand van
dc gewonden in dc ziekenhuizen is naar
omstandigheden redelijk wel.
GROOTE BOSCHBRAND BIJ MAAG-
DENBURG.
Uitgestrekt gebied in asch gelegd.
B e r 1 ij n, 6 M e i. (II. N.) Vanmiddag is in
de buurt van Maagdenburg op de Letzlin-
gerheide, een grooto boschbrand uitgebro
ken, die eerst tegen den avond eenlgszins
beperkt kon worden. De vlammen zijn op
verre afstand zichtbaar. Een uitgestrekt
gebied io door het vuur reeds vernield.
WEERBERICHT.
Hoogste barometerstand 7G3.9 te
Janmaycn.
Luagstc barometerstand: 739.1 te
Lerwick.
Verwachting tot den avond van
S Mei:
Meest krachtige Z. fot W. wind,
zwaar bewolkt mogelijk met tijde
lijke opklaringen, rogenbuien, wei
nig verandering in temperatuur.
DE ONLUSTEN TE BOMBAY.
Do Engelsche autoriteiten zijn
den toestand volkomon mees
ter.
L o n d e n, G M e i. (II. N.) Lord Winterton
heeft vanmiddag in het Lagerhuis ver
klaard, dat de Engelsche autoriteiten te
Bombay den toesta'.d rustig beoordeelen.
De ter beschikking staande strijdkrachten
zijn voldoende, om den toestand te beheer-
schen. Bij de onlusten zijn acht porsonen
gedood en 10S gewond. De laatste particu
liere berichten spreken echter reeds van 23
dooden.
Een dringend beroep van
oud minister Theunis
Geneve, G Mei. (H. N.) De adviseeren-
ile economische raad van den Volkenbond
is vandaag voor zijn tweede vergadering
te Genève bijeengekomen. De voorzitter, de
vroegere Belgische minister Theunis, wees
er in zijn openingstoespraak op, dat aan
de wcnschen van de economische wereld
conferentie door do verschillende landen
slechts op zeer gebrekkige wijze is tege
moet gekomen. In plaats van een vermin
dering der tol slagboomen, is bijna overal
een verscherping der protectionistische
maatregelen waar te nemen.
THEUNIS.
IIij deed een dringend beroep op de
regeeringen en de economische vereenigin-
gen, teneinde de wijziging van de handels
politiek thans eindelijk te verwezenlijken.
Vooral drong hij er op aan, dat de inter
nationale overeenkomst voor de oplv.ffing
•/óii de beperkingen vc-or den in- c~, uit
voer thans eindelijk van kracht zal wor
den. Di\ Trendelenburg bracht verslag uit
over do werkzaamheden van do economi
sche commissie van den Volkenbond op het
gebied der politiek betreffende de in- en
uitvoerrechten en de handelsverdragen. Hij
wees er op, dat aan den Volkenbond, als
een vereeniging van souvereine staten, ze-
kore grenzen rnet betrekking tot de eco
nomische wereldpolitiek zijn gesteld. Men
kin de moeilijkheden, die zich hebben voor
gidaan, slechts overwinnen, indien de ern
stige en vaste wil bij allen aanwezig is, orn
te weigeren in theorie ja, en in de praktijk
neen te zeggero
Een enorme brand heeft gisteren het dorp
Roësurn geteisterd. Omstreeks half twee
brak door tot nu toe onbekende oorzaak
brand uit in de woning van A. van Tiel.
Het vuur greep zeer snel om zich heen en
het duurde niet lang of het heele huisje
stond in lichte laaie.
Aangewakkerd door den feilen wind sloeg
het vuur op de nabijgelegen woningen
over. Het duurde niet lang of reeds 10 hui
zen stonden in brand.
De brandweer van Rossum stond machte
loos tegenover het vernielend element en de
waarnemende burgemeester, de heer C. \V.
P. Aan Willigen, die spoedig op de plaats
des onheils was aangekomen, liet dan
onmiddellijk assistentie uit de nabij geit
gen gemeenten vragen. Spoedig waren twee
brandspuiten uit Zaltbommel en een brand
spuit uit Kerkdriel aanwezig. Ook de mo
torspuit uit den Bosch kwam naar Rossum,
doch kon door onbekende oorzaak, geen wa
ter geven.
Het zag er naar uit, dat nog veel meer
huizen, die voor het meercndcel gedekt wa
ren door rieten daken, een prooi der vlam
men zouden worden. Tientallen huizen in
de naaste omgeving en iets verder van den
brand verwijderd, werden ontruimd. Het
huis van zekeren Maelean kon niet tijdig
worden ontruimd. De vrouw des huizes
trachtte uit het brandende huis nog iets te
redden. Zij is daarbij komen te vallen en
met ernstige brandwonden overdekt is zij
met veel moeite uit het brandende huis ge
haald. Zij werd per auto naar Den Bosch
vervoerd.
Een andere vrouw heeft eveneens brand
wonden opgeloopen, doch van minder ern«
stigen aard.
Tot Maandagavond 6 uur waren 21 hui
zen verwoest. Het zijn meerendeels arbei
derswoningen en eenige boerderijen. Voor
de R.K. Kerk en liet postkantoor bestond
toen nog steeds gevaar; de brand woedde op
dat tijdstip nog steeds voort, doch de brand
weer stelt alle pogingen in het werk om
verdere uitbreiding te voorkomen. Een ge
deelte van het huisraad van de verbrande
huizen kon worden gered; een gedeelte is
verloren gegaan. Eenige kalveren en var
kens en wat pluimvee zijn in de vlammen
omgekomen. Niet alle bewoners van de ver
brande perceelen waren verzekerd. De be
woners van de in den asch gelegde huizen
worden voorloopig hij familie en vrienden
onder dak gebracht, liet zijn A. Crittier, E.
Crittier, J. Verschuren. Wed. van Tiel; A.
de Leeuw, Maelean, J. Vlocdmans, wed. van
Steonbrugge, wed. Xieuwenhuis, C. Hout
kamp. II. v. d. Toren, W. v. d. Toren. w«A
de Wil, en A. Chinning.
De brand trok groote belangstelling en uft
olie deolen van den Bommelerwaard kwa
men nieuwsgierigen om het vreeseiijk.
schouwspel gade te slaan.
HET DRAMA TE GROOTEGAST.
Wijkstra, de dader van den moord op do
vier veldwachters te Groolegast is heden
morgen door de Rechtbank te Groningen
tot levenslange gevangenisstraf veroordeeld
liet psychiatrisch onderzoek is afgewe
zen, Do eis.cb eveneens leyenslang, j'T
