AMERSFOOKTSCH "3MAD
DE DROEVE LES^VAN CURACAO
Prima Gezoete Citroen
Jenever t3.- per liter
NIEUW PARIJS
Hoeden en Petten
CINEMA ROYAL
WIE IS DE VERANTWOORDELIJKE MAN?
AMICITIA
SPAARBANKEN
RESERVEERING
Zaterdag 29 Juni 1929
27e Jaargang No. 304
ONS VOLK IS POLITIEK
MACHTELOOS
Fa. L. HOUBAER
I VRAAGT AMERSFORTIA'S
GORTEPAP en YOGHURT
I Bediening m. 40 wagens
I door de geheelestad
HEINEKEN'S BAR
FIETSJES, 10 soorten
Autopeds, 20 modellen
Sneciaal adres voor i
Speciaal adres voor
I Fa. B. KRAALl
B. RUITENBERG Hzn
TE KOOP EN TE HUUR
N. HEILIGERS
PROVINCIAAL
ASSURANTIE-KANTOOR
Gelden beschikbaar tegen 5y|0
24ste SPAARBANKDAG
r>pr pfTMi />- ;f»trn'
De Nationale Unie onderwerpt het
gebeurde aan een
besDrekmg
Stemrecht werd, gcdwongei arbeid
met poenale sanctie
Geen ezelstrap aan een
stervende regeering
Gisteravond heeft in „de Twee Steden"
to 's-Gravenhage de reeds aangekondigde
bijeenkomst der Nationale Unie plaats ge
had, ter bespreking van de gebeurtenissen
op Curacao.
De voorzitter, mr. Menno Rijke, opent
om acht uur de vergadering. De treurige
.voorvallen op Curagao, die ons uit onzen
zomerrust opschrikken, zijn belangrijk, niet
alleen op zichzelf, maar bovenal als een
waarschuwend signaal van den toestand,
waarin het Rijk der Nederlanden als ge
heel zich bevindt; een toestand, die, bij het
ontbreken van een sterk, doelbewust,
plichtsgetrouw, centraal gezag is te karak-
teriseeren, als een maar nauwelijks ver
heelde regeeringloosheid Daadwerkelijk is
thans bewezen, dat Nederland niet meer
onder alle omstandigheden bereid en in
staat is, de levens en goederen van onder
danen van bevriende mogendheden op zijn
gebied te verzekeren, en dat Nederland
niet in staat is, het beramen en uitvoeren
van complotten tegen bevriende mogend
heden op zijn gebied tegen te gaan.
Van twee dingen één: wij wenschen ons
als koloniale mogendheid geéerbiedigd te
zien en moeten dan ons gezag dóen eer
biedigen; óf wij achten het goedkooper en
idealistischer onzen plicht te verzuimen,
maar moéten dan als koloniale mogendheid
liquideeren.
Het ware vegeeringsplicht geweest, ons
volk duidelijk voor dit dilemma te plaat
sen. De regeering heeft dit nagelaten. En
ook de volksvertegenwoordiging heeft haar
niet tot kleurbekennen genoopt. De heer
Colijn heeft de verantwoordestelling der
regeering ontweken en daardoor geen an
der echo op zijn treffende redevoering uit
gelokt dan het weinig verheffende ant
woord van den Minister van Koloniën.
Deze vergadering wenscht dit dilemma
nog eens duidelijk naar voren te brengen,
ook al weten wij, dat van dit werk geen
onmiddellijk resultaat verwacht wordt.
Voor spreker thans het woord aan de spre
kers van den avond geeft voor hun kritiek
op die liooggeplaatsten, die hun plicht
niet hebben gedaan, wenscht spreker eerst
de aanwezigen in de gelegenheid te stellen,
hulde te brengen aan de eenvoudige sol
daten, die hun plicht wel hebben gedaan
en die mede als slachtoffer van het plichts
verzuim dier anderen voor het vaderland
gevallen zijn. Spr. verzoekt de aanwezigen
zich ter nagedachtenis van die dapperen
een oogenblik van hun zetels te verheffen.
Hierna geeft hij het woord aan prof. mr. J.
A Eigeman.
Prof. Eigeman vraagt: welke Nederland-
srbe gezagsdrager is hier de verantwoor
delijke man? De Minister van Financien,
voorzitter van den ministerraad? In het
kader van d" hedendaagsehe staatsrechte
lijke verhouding, zooals die tot uiting ko
men in onze parlementaire practijk, neen'
llij is direct verantwoordelijk voor 'sLands
schatkist, maar zeker niet voor den mili
tairen en maritiemen toestand van het Rijk
in Amerika en in Azië. En als voorzitter
van den Ministerraad vermag hij over zijn
ambtgenoolen binnen den kring hunner
technische bemoeiingen niet'een zoodanig
gezag uitoefenen, dat deze daardoor aan
hem in zekere rnate ondergeschikt zouden
zijn. Financieel kan de heer de Geer een
bepaalden druk op zijn collega's uitoefe
nen, doch schikken deze zich naar dien
druk, dan is zijn staatsrechtelijke lei vol
maakt. schoon. Do Minister van Koloniën
is verantwoordelijk voor den inwendigon
toestand van het Rijk in Azië en Amerika,
maar voor wat zich daarenboven verheft,
kan hij geen verantwoordelijkheid dragen.
De handhaving der binnenlandsche orae
valt onder zijn bevoegdheidssfeer, en dus
ook de militaire dan wel burgerlijke politie.
Maar voor de uitwendige veiligheid der
overzcescho gebieden is en kan de Minister
niet direct aansprakelijk zijn.
Hoe staat de Minister van Defensie te
genover de veiligheid des Rijks, in den
vorm, waarin het vraagstuk zich hier heeft
voorgedaan? Van de inwendige toestanden
van dit deel van het Rijk in Amerika was
en behoefde hij niet zoodanig op de hoogte
te zijn, dat ingrijpen zijnerzijds noodzake
lijk was. En dat gebrek aan middelen tot
handhaving der inwendige orde geleid
heeft tot verzaking onzer internationale
plichten, staat ook al weer buiten zijn De
partement. Blijft de Minister van Buiten-
landsche Zaken. Maar de officieele betrek
kingen met Venezuela waren volkomen in
orde; Buitenlandsche Zaken stond in alle
opzichten buiten dè vraagstukken van
handhaving der inwendige orde in Cura
cao, die alleen onder Koloniëu ressorteer
den; en dus kan ook de Minister van Bui
tenlandsche Zaken zich ais niet direct ver
antwoordelijk verontschuldigen. Zoo staan
wij dan voor het ontstellende feit, dat voor
gebeurtenissen, waardoor de veiligheid van
het Rijk als geheel in gevaar kan worden
gebracht eigenlijk niemand verantwoorde
lijk is. Dit beteekent dus, dat de vraagstuk
ken, die het land als Koninkrijk, d. i. als
rijkseenheid, aangaan, niet als zoodanig
onder de oogen worden gezien; voor de
hoogste aangelegenheden van het Rijk, b.v
voor de verdediging van het Rijk en voor
de buitenlandsche politiek, bestaat dus
eigenlijk geen enkele centrale instantie, bij
wie de hoogste en uitsluitende leiding voor
zulke levensbelangen berust. Dit is wel een
ontstellende les, die Curacao ons geeft! Hoe
kan verbetering worden aangebracht? Door
het invoeren van een instantie, welke uit
sluitend en alleen verantwoordelijk is voor
de behartiging der duidelijk als zoodanig
aangewezen algemeene rijksbelangen.
Het verheugt spreker zeer, dat de heer
de Vos van Steenwijk in de Eerste Kamer
dezen weg heeft aangewezen. Practisch
staatsrechtelijk beteekent dit, dat er een
wijziging moet komen in de verhouding
van Kroon, Minister, Ministerraad en de
Gouverneurs der beide Tndiën, opdat er
boven de individueel© Ministers een hooger
college staat, dat als Rijksregeering, als ge
heel. zonder eenige uitzondering aanspra
kelijk is voor de rijksveiligheid.
Dit beteekent, dat voor alles, wat in Indié
gebeurt, en waarbij het algemeene Rijksbe
lang betrokken is, de Rijksregeering in den
persoon van den voorzitter van den Minis
terraad verantwoordelijk moet zijn. De ge
beurtenissen van Curacao bewijzen dit.
Prof. C. Gerretson sluit zich aan bij prof.
Eigeman alleen de rijksregeering is, po
litiek gesproken, verantwoordelijk. liet
leidt de uandacht slechts af, te redekavelen
o% er de schuldigheid van de lokale auto
riteiten.
En nu treft het, dat op de vraag van den
lieer Colijn, om een onderzoek naar het
gedrag van gouverneur en commandant al
leen de toezegging is gegeven, van een on
derzoek naar het gedrag der officieren. M.
a. w. de minister dekt het beleid van den
gouverneur. Een onpartijdig onderzoek zal
niet plaats hebben.
Is deze houding van den minister te ver
antwoorden? Spreker wenscht slechts op
één vaststaand feit te wijzen: de gouver
neur heeft, ter afwending van de bedrei
gingen met het in brand steken van stad
en raffinaderij, zich niet ontzien actieve
medewerking te verleenen aan den inval
in Venezuela, door den commandant van
het Amerikaansche schip medewerking te
verzoeken bij het overbrengen der opstan
delingen naar Venezuela.
Zoodra het feit vaststond, dat de gou
verneur het laatste gekozen had, was
schorsing en het instellen van een onpar
tijdig onderzoek onvermijdelijk geweest.
Dat een minister, die deze medeplichtig
heid van een gouverneur dekt, niet tot af
treden gedwongen wordt, zou alleen kun
nen verklaard worden uit een totale ver
wording van het parlementaire stelsel,
tenzij men wil aannemen dat het niet wil
len verantwoordelijk stellen van de regee
ring het gevolg is van den wensch deze
reeds stervende regeering geen ezelstrap te
geven.
Het lijdt geen twijfel of, wanneer het
Nederlandsche volk thans in staat werd
gesteld, een oordeel over het rogeeringsbe-
leid uit te spreken, het kabinet-De Geer
met groote meerderheid naar huis zou wor
den gezonden. De pseudo-democratie heeft
door het algemeen evenredig kiesrecht ech
ter de volksstem versmoord cn een uit
spraak over het regeeringsbeleid onmoge
lijk gemuakt.
Het stemrecht heeft geen andere betec-
kenis meer dan een politieke geloofsbelij
denis; men kan door zijn stem geen in
vloed meer oefenen op het regeeringsbe
leid; het stemrecht is daarom zoo waarde
loos geworden, dat de politici dit recht
hebben moeten omzetten in een Staatshee-
rendienst of gedwongen arbeid met poenale
sanctie.
Ons volk, besluit spreker, staat politiek
machteloos tegenover cene onverantwoor
delijke regeering: dit feit. is, naar het in
zicht der N. Li. hét grondfeit, der huidige
politiek; en dit feit wordt door de les van
Curacao met pijnlijke duidelijkheid gede
monstreerd.
De heer IT. M. van Bemmélen. ten slotte
het woord verkrijgend, wenscht vast te
stellen, of de regeering ook in haar directe
verantwoordelijkheid het zorgen voor
de aanwezigheid van de voldoende machts
middelen tot handhaving van het gezag
is te kort geschoten door groote zorg
loosheid. Daartoe behoeft niet te worden
gewacht op den uitslag van het onderzoek
te Curacao; dit zou kunnen uitbrengen,
dat de regeering nog zorgloozer is geweest,
dan uit de thans bekende feiten reeds
vaststaat.
Spreker besloot met een vraagIs het
juist, dat do na den overval gehouden ka
binetsraad, waarin beslist moest worden
over de te nemen maatregelen, niet voltal
lig was en dat een minister, die in dien
raad een bizrondere positie inneemt, zich
had verontschuldigd, omdat hij het zoo
druk had? Als dat waar is, dan is zulks
niet alleen het bewijs, dat die bewindsman,
maar ook dat de geheele ministerraad zij
ne verantwoordelijkheid niet gevoelde.
Zalen voor vergaderingen,
concerten, toonecl- cn
feestuitvoeringen enz.
Sterk verlaagde prijzen
LANQESTRAAT 62-64-66
LUSTRE COLBERTS
Zwart - Grijs on Blauw
PALM3EACH COSTUMES
gemaakt en naar maat
Flanellen Colberts en Pantalons
Groote verscheidenheid
Utrechtschestraat 29 - Tel. 37
LA1MGESTR. 35 - TEL. 308
EGSEEBtSSBSSBaSiSliSSElSSSSBSSKSOSBSS
B
Langestraat 26 Tel. 348
ai
LANGESTRAAT 129
STEEDS GOEDE EIM ACTU-
EELE PROGRAM P/l A'S
GEZELLIG ZITJE
GOEDE MUZIEK
Utr. straat 26 - Tel. 243
KLEEDING
NAAR MAAT
MOOI GELEGEN HEERENHUIZEN
v. Marnixlaan 64
en Brederodelaan 5
Kapelweg 42 - Tel. 1053
KAPELWEG 77
AMERSFOORT
Openingsrede van den voorzitter
inzake het vraagstuk der
reserves
Huishoudelijke besluiteD
De 2-iste Spaarbankdag van den Ned.
Spaarbankbond is gistermorgen te 10 uur
in de groote zaal \an het Jaarbeursgebouw
to Utrecht geopend.
Voorzitter was Mr. J. A. A n d r i e s.
Dezo sprak een kort openingswoord, waar
in hij erop wees, dat het spaarbankwezen
zich nog steeds in een frisch on krachtig
leven mag verheugen. Spreker verwelkom
de vervolgens den directeur der Rijkspost
spaarbank, als gist in de vergadering aan
wezig. In aansluiting aan deze verwelko
ming sprak hij de hoop uit, dat hot moge
komen tot een nauwere aansluiting van
de postspaarbank bij de particuliere in
stellingen, wat te gemakkelijker zal gaan,
aangezien allen hetzelfde ideele doel na
streven. Betreurd werd, dat enkele groote
spaarbanken, nog steed3 niet tot den
Bond zijn toegetreden.
Spreker wees er voorts op, dat in het
afgelooperr jaar in het vakblad, waarin be
pleit werd, dat de reserves van een spaar
bank minstens 1/10 moeten bedragen van
het ingelegde kapitaal. Het is echter on
juist. om de reserves vast te leggen op een
bepaald percentage, vooral, als er sprake
is van de verhouding tusschen reserve en
ingelegd kapitaal. Ongeveer het eenige
object, waartegen een krachtige reserve
noodig is, zijn effecten. Er moet ongetwij
feld gereserveerd worden. Maar anderzijds
mag de taxatie naar beurskoers van het
effectenbezit niet de voornaamste factor
zijn voor het bepalen van de reserve. On
juist is echter ook, om te zeggen ik rust
niet, vóór mijn reserve 20 bedraagteu
zoolang dat niet het geval is, beperk ik
rnijn werkzaamheden. Daarin schuilt een
groot gevaar voor onze spaarbanken. Want
zulke opvattingen leiden tot défaitisme.
Werd er al niet gezegd, dat men de rente
moest verlagen, als de reserve geen 10
bedroeg Laat men het bedrijf inrichten
naar de behoefte der spaarders, cn Iaat
men zich niet blind staren op de reserves.
Zegt het niets, dat de grootste spaarbanken
een betrekkelijk kleine reserve hebben en
dat het hij de banken met een reserve van
40 altijd de dood in de pot is
Huishoudelijke werkzaam
heden.
Aan de orde kwam voorts het jaarver
slag van den secretaris. Daaruit bleek, dat
het aantal bondsleden is vermeerderd van
113 tot 122 Op 1 Januari 1928 bedroeg het
totaal ingelegde kapitaal van de bondsle
den 255.686.300, het reservekapitaal
32.375.300, het aantal inleggersrekeningen
700.200. In den loop van het jaar vermeer
derde het ingelegde kapitaal met 24 mil-
lioen, de reserve met 4.155.000, het aantal
inleggers-rekeningen met 52.000.
ITet jaarverslag werd goedgekeurd, even
als de rekening en verantwoording van den
penningmeester.
De begrooting voor 1930 werd vastgesteld
overeenkomstig het ontwerp, dat eon batig
saldo van slechts ongeveer 500 toont,
doordat de uitgaven in raming zijn geste
gen tot 12.150. Onder de inkomsten is aan
contributie geraamd 10.500.
Als plaats voor de volgende vergadering
werd 's-Gravenhage aangewezen.
Een voorstel van de Nutsspaarbank te
Delft, om de statuten aldus te wijzigen,
dat de bestuursleden aftreden volgens
rooster, en eerst na verloop van één jaar
herkiesbaar zijn, met uitzondering van
voorzitter en secretaris, die onmiddellijk
herkiesbaar zijn, werd verworpen met 139
tegen 53 stemmen. ITet volgend jaar, zal
het bestuur een voorstel doen, om nieuwe
bestuursleden te kiezen volgens een niet
bindende aanbeveling van twee candida
tes
Vervolgens had de bestuursverkiezing
plaats. Gekozen werd in de vacature-Mr.
C. Beekbuis de heer H. Eisma te Bolsward.
Herkozen werden de heeren J. N. E. Dec
kers, P. Dumon Tak cn Mr. C. de Ranitz.
Het spaarbankbureau.
Goedgekeurd werden het jaarverslag en
de rekening en verantwoording van het
spaarbankbureau. De bcgrooting van het
Bureau werd eveneens vastgesteld.
lu de middagvergadering werden be
sproken eenige voorstellen der Belecgings-
commissie. De heer Kisma uit Bolsward
leidde de voorstellen bij de vergadering ln.
Hij betoogde, dat deze voorstellen zijn ge
boren uit den wensch, om voor de Neder
landsche Spaarbanken een centraal beleg
gingsorgaan te stichten, een orgaan, dat be
leggingen zou kunnen koopen van het ka
pitaal, door de Spaarbanken ter beschik
king gesteld. Dit orgaan zou ook do Ban
ken kunnen voorlichten op het gebied van
beleggingen. Wijlen Mr. Nierstrasz uit den
Haag, die deze denkbeelden het eerst po
neerde stelde zich dus voor een spaarbank
voor de spaarbanken. Aan een commissie
werd opgedragen deze materie te onderzoe
ken en daaromtrent eventueel voorstellen
te doen. Zij heeft haai- bevindingen neerge
legd in een rapport, waarin zij haar twee
plannen heeft ontvouwd. Allereerst een
groot plan oprichting van een centrale
instelling voor aan- en verkoop van effec
ten, enz., als daartoe de medewerking zou
worden verkregen van alle groote spaar
banken' voor het goval dit groote plan niet
uitvoerbaar bleek, was er ook een klein
plan een voorstel lot oprichting van een
klein bemiddelingsbureau, dat geen bank
zaken doet, doch alleen de banken op ii-
nancieel gebied met andore banken of der
den in verbinding brengt. Dit rapport Is
het vorige jaar al besproken, en toen bleek,
dat de vergadering van het groote plan
niels moest hebben, doch veel meer voelde
voor het kleine plan. Aan de commissie
werd toen verzocht uit te werken het klei
ne plan. Het rapport daaromtrent Is nu
aan de orde. Volgens dit rapport moet bet
bemiddelingsinstituut den banken geschik
te beleggingen aanbieden, zoo zij daarom
vragen. Do weg daartoe moet loopen over
het Spaarbankbureau van den Bond. Dat
zal een belangrijke kostenbesparing bren
gen. Het instituut moot dus niet zelfstan
dig worden, doch een onderdeel zijn van
bet bureau.
SDrr-ker deolde verder mode, hoe de Com
missie zich de werking van bet instituut
heeft gedacht, n.l. in den vorm van een af-
deeling „beleggingen" van het Spaarbank
bureau. Voorts beeft de commissie zich
bezig gehouden met den financleelen grond
slag van het instituut. Het beste is, als de
Banken tezamen een waarborgfonds van
8000 bijeen brengen.
De heer L B. van Nierop, uit Amster
dam. sprekende namens de spaarbank voor
de Gemeente Amsterdam, meonde, dat de
Bond met dezo voorstellen op den verkeer
den weg is, cn ontraadde de aanneming
daarvan, omdat men daarmede lijnrecht
ingaat tegen dedoelingen, waarmee het
Spaarbankbureau is opgericht. Dat moet
blijven een instituut von controle zonder
meer, controle óok op beleggingen, maar
geen instituut van adviezen voor beleggin
gen.
Do heer J. H. J. Gregroire uit Maas
tricht. wees erop, dat bij den Bond ook zijn
aangesloten gemeentelijke spaarbanken,
die wat de wijze van beleggen betreft ge
bonden zijn aan gemeentelijko verordenin
gen. En de gemeentelijke wetgever kan zijn
bevoegdheden niet overdragen aan een
particulier instituut, hoe solide dat ook is.
Aanneming van de voorstollcn zou dus
kunnen loiden tot ontbinding van den
Bond.
De heer H. IV. Bosch uit den Haag,
deelde mede dat zijn spaarbank accoord
gaat met de voorstellen, omdat zijn bestuur
van oordeel is dat een bemiddelingsbureau
vooral voor kleine banken van veel nut
kan zijn. De groote banken zuilen zich
zelf altijd wel kunnen helpen. En vergeten
mag niet worden, dat men niet v e r-
plicht is, om van het Bureau gebruik te
maken. Deze spreker wees er nog op, dat
zulke bemiddelingsbureaus in Duitschland
al lang bestaan.
De beer Eisma heeft daarna de geopper
de bezwaren weersproken.
Het voorstel van de Commissie,, om een
bemiddelingsinstituut in het leven te roe
pen, werd, na een persoonlijke aanbeveling
van den voorzitter in beginsel aangeno
men met 99 tegen 56 stemmen en 26 blan
co. Bijna alle kleine banken stemden vóór,
de groote tegen of blanco, behalve 's-Gra-
venhage en Botterdam.
Besproken werd voorts een reorganisatie
van het secretariaat van den Bond, in ver
band met het Spaarbankbureau. Deze re
organisatie beoogt het regelen van de ver
houding tusschen Bondsbestuur en Spaar
bankbureau. Het bestuur stelde voor, den
directeur van bet bureau te benoemen tot
algemeen secretaris van den Bond, zoodat
voor ledereen duidelijk worde, dat het Bu
reau een orgaan is van den Bond. Men zal
zich dan niet meer alleen bij het Bureau
kunnen aansluiten. Wil men van de dien
sten van het Bureau gebruik maken, dan
zal men lid van den Bond moeten zijn.
De vergadering ging met deze denkbeelden
accoord. Het bestuur zal de zaak nader
uitwerken.
Ten slotte werden besproken eenige
maatregelen len behoeve van propaganda
en reclame, terwijl mededeeling geschiedde
omtrent den uitslag van den wedstrijd voor
een reclamcbiljet.
Na afloop der vergadering maakten de
deelnemers per extra-tram een uilstapje
naar Zeist, terwijl des avonds een maaltijd
plaats vond.
DC VERKIEZINGEN VOOR DE
TWEEDE KAMER.
Geen draadlooze uitzending
vla Schevenlngen.
Bij de verkiezingen voor de Tweede Ka
mer der Staton-Generaal in 1925 werden de
uitslagen via het station Schevenlngen-Ha-
ven draadloos aan de dagbladen in hef ge
heele land toegezonden.
WU vernemen thans, dat zulks dit Jaar
niet zal geschieden. Dit staat in verband
roet de besluiten van de te Praag gehou
den radio-conferentie inzake de verdeeling
der golflengten. Do aan Nederland toege
wezen golflengten laten niet toe, dat des
avonds na zes uur voor het doorzenden van
de uitslagen der Tweede Kamerverkiezin
gen gebruik wordt gemaakt van den zake-
lijken omroepzender Schevenlngen-Haven.
DE KONINKLIJKE FAMILIE.
De koninklijke familie zal legen het einde
van de eersle week van Juli voor eenigen
tijd haar verblijf in het Huis ten Bosch
vestigen.
