GARAGE MOLENAAR re.efoon 1212
DE EEMLANDEU
Woensdïg 7 Augustus 1929
BUITEM.ANDSCH OVERZICHT
28e Jaargang No. 33
WILLEM GROENHUIZEN
JUWELIER.
De voorraad Tafelzilver is rijk,
„INDIEN IK PREMIER
WAS"
ERNSTIGE STAKINGS
ONLUSTEN
JAPAN NIET BEREID TOT
VL00TBEPERKING
Zestien arbeiders gedood
DE MIJNRAMP IN JAPAN
GEHEIMRAAD Dn
E, SIMON f
Uit vertwijfeling
zich gedood
VLAAMSCHE VRIJHEID
BINNEN BELGIE
COLUMBIA IN ONRUST
Van Cauwelaert tegen
separatisme en
federalisme
't KATOENGONFLICT
Verscherping van
toestand
den
AMERSF00M5CH DAGBLAD
WEMENTSHIJS per 2 aaancrj; voor Aiucrsloort f 2.J0. per maand i 0.73, per
1 week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.171/»-
Binnenland ranco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERG 513
UITGAVE: VALKHOFF A C5
PRIJS OER ADVERTENTIEN van 1—4 regels i 1.05 met inbegrip vau een bewijsnummer
*a—-elke regel meer f0.25. Llcfdadighclds-advericnticn voorde
helft van den prijs. Kleine Advertentiïn „KEITJES" bi) vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.—. Bewijsnummer extra f 0.05
Hei vraagstuk van do outwa
pening te land. Ook hiervoor
zal Maedonald met kracht op
komen.
verelii volgt met belangstelling
üVandelingen, die den laalsten
de
Do
onderhandelingen, die den laatsten tijd
worde» gevoerd tusschen Maedonald, den
leider der Engelsclie arbeidersregeering, en
Daw/s, den Amerikaanschen gezant le Lon
den/Het onderwerp hunner besprekingen
matfkl het vraagstuk van de ontwapening
ter zee uit. De berichten luiden to dusver
gu/istig en de wereld hoopt dan ook, dat
de; Britsch-Amerikaansche actie, waarvan
hit doel is aan den maritiemen bewape-
Wngswedstrijd een einde te maken, succes
inoge hebben.
Maedonald acht echter niet alleen ont
wapening ter zee van belang, docii even
zeer die te land. Dit kan worden opgemaakt
uit verklaringen, die hij dezer dagen heeft
afgelegd tegenover een vertegenwoordiger
.van een Amerikaansch tijdschrift. Bij deze
gelegenheid kwam hij op voor het sluiten
ecner internationale overeenkomst, waar
van de strekikng moest zijn. dat de strijd
krachten te water en te land zoomede al
het oorlogsmateriaal in belangrijke mate
worden beperkt, terwijl de uitgaven voor
militaire doeleinden als het ware gerant
soeneerd zouden moeten worden. De Engel
sche premier brak een lans voor een inter
nationaal toezicht op de tenuitvoerlegging
yan dit verdrag en wenschte deze contróle
opgedragen te zien, heizij aan den Volken
bond, hetzij aan een nieuw le scheppen
organisatie, waartoe ook de stalen, die niet
tot den Volkenbond behooren, zouden kun
nen toetreden. Tegelijkertijd dienden de
landen uitbreiding te geven aan de over
eenkomsten, waardoor internationale strijd
vragen op vreedzame wijze kunnen worden
[opgelost.
\angezien Maedonald dit programma In
Zijn hoedanigheid van leider der Engelsche
regeering verkondigt, is het niet onredelijk
aan te nemen, dat hij het voornemen koes
tert eerlang de noodzakelijke onderhande
lingen in te leiden ter verwerkelijking van
genoemd program. Zijn uiteenzettingen
toonen echter evenzeer aan, dat hij niet het
standpunt tot het zijne heeft gemaakt, het-
,\velk president IToover onmiddellijk na zijn
ambsaanvaarding heeft ingenomen, toen
hij verklaarde, dat het den Vereenigden
Staten in de eerste plaats was te doen om
LUXE AUTOVER-HUURINRICHTING
WIET BETROUWBARE CHAUFFEURS
TEL. 852 LANGESTRAAT 43
Maxtoo critiseert de
Labourregeeriog
jeen VfirrninHoi-inrr Von *-
zee. terwijl zij mimier belang hadden bij
de ontwapening te land. De Engelsche pre
mier wil uitgebreider terrein bestrijken.
Van groot belang is de Kölnische Zei-
Hing stelde dat dezer dagen met vreugde
vast dat Maedonald ook met betrekking
tot het vraagstuk der geoefende reserves
een andere houding aanneemt dan Hoover,
de president van Amerika. Deze had, naar
men zich zal herinneren, teneinde de
Franschen op de hand te krijgen, wat zijn
maritieme ontwapcningsplannen betreft, de
'Amerikaansche bezwaren tegen het niet
meetellen der reserves laten varen, het
geen vooral Chamberlain, Henderson*
voorganger als minister van buitenland
sclie zaken, in "een dankbare stemming
bracht. Thans echter geeft Maedonald
woordelijk te kennen: „Zal een verdrag in
zake de ontwapening effect hebben, dan
moet het aantal manschappen van alle
strijdkrachten worden beperkt, de geoe
feilde reserves hierbij inbegrepen Het
moet het aantal recrulcn, dat elk jaar op
geroepen mag worden, vaststellen en even
Zeer den duur van hun oefcningslijd."
Men ziet dus: op dit stuk van zaken staar
de Engelsche regeering weer naast de
Puitsche. de Emsche en Scandinavische re
geeringen, zooql* het geval was voor df
beruchte Engelsch-Fransche geheime over
eonkomsl. De Kölnische Zeitung acht zich
gerechtigd de vraag te stellen, of ook de
'Amerikaansche regeering weer terug zal
kc-ercn tot liaar vroegere standpunt, dat zij.
naar algemeen wordt toegegeven, alleen
beeft prijsgegeven uit tactische overwegin
Het Lagerhuislid James Maxton, de extre
mistische voorzitter van de Engelsche On
afhankelijke Arbeiderspartij (de I. L. P.),
heeft ter opening van een vacantiecursus
te Welwyn, een uiterst-vinnige critiek ge
leverd op de Arbeidersregeering. Hij stelde
de vraag, of ook maar een mensch gepro
fiteerd had van het feit, dat er sedert de
laatste paar maanden een Arbeidersregee
ring aan het bewind was. en beantwoord
de deze vraag als volgt. Ik ken niemand,
behalve dan twee moordenaars, die gratie
hebben verkregen. Hij verklaarde, dat de
L. P niet bereid was. eeuwenlang op
het socialisme te wachten, niet door bloed
te waden naar een betere maatschappelijke
orde. Hij maakte er der regeering een
cherp verwijt van. dat zij schier onmach-
was, iets te doen in de crisis in de ka
toen-industrie van Lancashire, en legde
haar verder ten laste dat zij haar stem
oegt bij de stem van degenen, die zeggen
dat het niet mogelijk is reeds thans de
dingen te doen, waarin zij beweert te ge-
looven. Maxton zag er geen heil in. het
tilzuijgen te bewaren en een niet-kritische
houding aan te nemen, omdat een Arbei
dersregeering aan het bewind is Mij en
andere Lagerhuisleden die industrieele
districten vertegenwoordigden, schaamdeu
^ciuunjHii aat ac Deioiten. ene
zij namens de Arbeiderspartij hadden gege
ven. werden ingelost. De l.L.P. moest de
publieke opinie bewerken, die de regeering
zou dwingen, de gegeven beloften na le
komen, in het bijzonder wat betreft de vei-
schaffing aan iedereen van een inkomen,
dat verhongering verhindert en de vrees
voor verhongering wegneemt.
Op de vraag wat Maxton zelf zou heb
ben gedaan indien hij in de afgeloopen
twee maanden premier zou zijn geweest,
antwoordde hij. dat hij ervoor zou hebben
gezorgd, dat de werkeloozen een behoorlijke
toelage zouden hebben gekregen, dat hij
Trotzki tot Engeland zou hebben toegela
ten. dat hij Rusland direct zou hebben er
kend. de woningsubsidie op haar oorspron-
keliiken grondslag zou hebben hersteld, en
den schoolplichtigen leeftijd onmiddellijk
zou hebben verhoogd.
De „Dailv I-Ierald" dient Maxton \oor
deze rede een scherpe berisping toe, zoo
meldt het ITbld.
tische verwezenlijking van dozen nieuw
staatsvorm accoord zullen geraken.
Daarom moet nu naar een andere
afdoende oplossing van het Vlaam-
sche vraagstuk worden gestreefd. Deze op
lossing aanvaardt het bestaan van den ge-
centraliseerden Belgischen Staat, maar be
vestigt de ééntaligheid van Vlaanderen met
al de consequenties die er aan verhonden
zijn: Nederlandsrh onderwijs van laag tot
hoog, geen subsidies en geen erkenning vau
diploma's meer voor het onderwijs, dat, in
Vlaanderen, niet geheel op Vlaamsche leest
is geschoeid. Voor de bestaande vrije uni
versiteiten te Leuven cn te Brussel, die voor
het heele land gelden, zou evenwel een uit
zondering worden gemaakt. Geen enkel or
gaan van het openbaar bestuur zou, in het
Vlaamsche land, een andere taal dan het
Nederlandsch mogen gebruiken. Hetzelfde
beginsel dient t*> gelden voor het gerecht en
het leger (Vlaamsche en Waalsche leger
divisies, een Vlaamsche en een Waalsche
militaire academie). Over deze punten werd
nog, in den loop der vergadering, ieder af
zonderlijk en in bizonderkeden, verslag uit
gebracht door de Kamerleden van Tsacker
(gerecht), van Hoeck (leger! en De Schrijver
(Gentsclie Universiteit).
Belangrijk was de verklaring door mr.
van Cauwelaert, bij de bespreking van het
verslag en het opgaan van stemmen, in de
vergadering, voor het federalistisch begin
sel, afgelegd De leider der Kath. Vlaamsche
Kamerfractie zeide o. m.: „Ons doel is de
\ervlaamsching van Vlaanderen. Daarover
zijn wij het allen eens- Separatisme is ge
boren uit verbittering, uit wanhoop. Het is
een weg Doch er is een andere weg, name
lijk de weg naar een wettelijk taaistatuut
voor Vlaanderen. Separatisme en federa
lisme zijn voorloopig nog theorie. Bepaalde
programma s bestaan ei noc niet; wij moe
ten ze afwachten en met welwillendheid en
objectiviteit overwegen. Wij weigeren niet
bekeerd te worden en zullen, met het doel
van Vlaanderen's redding voor oogen, even
tueel gaarne onze voorstellen voor betere
geven. Het is e^.iyl-,??1 tvv 1 >i.rAvVy?;.-.
federalisme spreken, wanneei Vlaanderen
in staat zal zijn zijn historische taalgrens
op te dringen Maai op dien dag zal Vlaan
deren aan geen scheiding meer denken cn
zal het er met in toestemmen dat hem nog
iets wordt afgenomen.
Deze woorden werden op applaus ont
haald.
Bloedig gevecht tunieken
stakende mijnarbeiders
en gendarmerie
Budapest, 6 Aug. Hedenmiddag heeft
in het mijndistrict Lupeno, waar 3000
beiders staken, een bloedig gevecht plaats
gehad tusschen de gendarmerie en de sta
kers, die de electrische ovens van de mij
nen bezet hadden. Toen de stakers aan het
bevel om uiteen te gaan geen gevolg ga-
en, openden de gendarmen het vuur op dc
massa. Zestien arbeiders werden hierbij ge
dood en 200 gewond. Eerst in den namiddag
gelukte het de arbeiders uiteen to drijven.
Omtrent de botsing in het mijngebied van
Lupeno wordt nog gemeld, dat op verzoek
van de mijndirectie twee compagnieën gen
darmes en twee afdelingen soldaten naar
Lupeno zijn gezonden. De vertegenwoordi
gers van de overheid hadden de arbeiders
gesommeerd om de electriciteitsfabriek da
delijk te ontruimen en daartoe een termijn
tot twaalf uur 's middags gesteld. Toen de
ze termijn verliep, en de stakers niet af
trokken, gaf de bevelhebber van de troepen
last om op de menigte te schieten. Daarbij
werden verscheidene stakérs, naar verluidt
elf, gedood en een groot aantal gewond. De
stakende arbeiders van Lupeno hebben ook
getracht de arbeiders uit de naburige dis
tricten te bewegen zich bij hen aan te slui
ten, doch zonder resultaat. Men verwacht,
dat de orde morgen hersteld zal zijn.
SteuD van de regeering aan
de nabestaanden
WEERBERICHT
Hoogste barometerstand:
763.7 te Danzig.
Laagste barometerstand:
750.3 tc Thorshavn.
Verwachting tot den avond
8 Augustus:
Meest matige Z. tol N.
W. wind, afwisselende be
wolking weinig of geen neer
slag, des nachts koeler.
T o k i o, G A u g. (V. D.) Het oprutrnings-
jy.ei k IU de Kashlnai-mnn tyao floor e/ve
is aan de gevolgen inmiddels oveBTeaen.
Benige der andere gewonden verklaren, dat
de brand is ontstaan door een defect aan
de lamp van een der arbeiders Vóór den
ingang van de mijn staat een groote menig
te arbeiders en verwanten van de slachtof
fers. De mijndirectie en de regeering heb
ben in een publicatie steun aan de nabe
staanden toegezegd.
Of heefl het groote
sympathie voor
dit streven
Bloedige bolsingeu met
de politie
Vr landbouw eischt eentaligheid
in een gecentraliseerd Bclgir
Londen, 6 Aug. (II.N.) In Columbia moe
ten ernstige communistische onlusten zijn
uitgebroken. In vele steden moet het reeds
Atol lievige botsingen met de politie zijn ge
komen, waarbij 10 personen gedood en vele
gewond werden; 130 communisten zijn in
hechtenis genomen. In vele gevallen werden
ook troepen gorequireerd. De toestand moet
[ernstig zijn, omdat de troepen in vele ge
tallen gehoorzaamheid weigerden en niet
tegen dc communisten wil Ier, optreden.
De
Vacl.
\an het
MEISJE VERDRONKEN.
Bij liet zwemmen in den
Rijn.
Maandagmiddag-gaven een paar kinderen
aan de Arnhemsche politie kennis, dat een
9-jarig kameraadje bij het zwemmen in een
kolk aan dc overzijde van den Rijn was
verdronken. Na eenige uren dreggens werd
het lijkje opgehaald.
Brusselsche correspondent
meldt:
Zaterdag en Zondag hield de Katholieke
Vlaamsche Landsbond die, naar de bedoe
ling van zijn leiders, „de blazende gcesT'
moet zijn van de Katholieke Vlaamsche
actie, binnen en buiten het parlement, in het
Lieve-Vrouw-college, te Dendermonde, zijn
gewoon jaarlijkscli congres. Mr. F. van
Cauwelaert, burgemeester van Antwerpen,
zat een deel der eerste vergadering voor.
Voor het algemeen secretariaat werd ver
slag uitgebracht door mr. Valvckens, die
vervolgens ook een schema van globale op
lossing van het Vlaamsche vraagstuk uit-
voerig toelichtte. Spreker acht deze oplos
sing nog steeds mógelijk binnen het kader
der huidige gecentraliseerde staatsinrich
ting. Het streven der Vlaamsche nationalis
ten naar een politiek zelfstandig Vlaande
ren, als overgangsmiddel tot het vormen
van een later op te richten groot-Nederland-
schen Statenbond, behoort nog, zeide hij,
tot het rijk der utopie. Veel ernstiger is
evenwel de poging der Vlaamsche nationa
listen om nu reeds tot de omvorming van
den gecentraliseerde» Belgischen Staat tot
een Statenbond Vlaonderen-Walenland te
geraken. Theoretisch kan dit plan wel goed
zijn, maar mr. Valvekens vreest dat er nog
vele jaren zullen voorbijgaan alvorens de
Vlamingen zelf over een program van prac-
Londen, 6 Aug. (H. N.) De Japansche
minister \an buitenlandsche zajten heeft
Maandag een rede gehouden, waarin hij de
buitenlandsche politiek van Japan ten op
zichte van alle belangrijke hangende vraag-
tukken behandelde. Uitvoerig stond hij stil
hij de vlooton'derhandelingen die op het
t^igenblik tusschen I ngeland on Amerika
aan $en gang zijn on het standpunt \an
Japan ten opziclite daarvan. Do Japansche
regeering, aldus verklaarde hij, heeft de
grootste sympathie voor deze pogingen cn
zal zoodra het oogenblik daarvoor geko
men is alles in het, werk stellen om de
onderhandelingen over de beperking van
de vlootbewapening tol een bevredigend
einde te brengen. Daarentegen sloeg de mi
nister van marine, admiraal Takarabe, een
geheel anderen toon aan en verzekerde
mot nadruk, dat Japan geen stap zal af
wijken van hetgeen liet op de laatste, con
forentie to Geneve als een noodzakelijk mi
nimum \ooi hulpschepcn heeft gevorderd.
Japan is niet bereid ook maar ccnigszins
vorder te gaan met de vermindering van
zijn vloot.
STRIJD OM DEN „BLAUWEN WIMPEL"?
Een nieuwe poging van de
Manretania.
Londen, 6 Aug. (V.D.) Uit een telegram
van den Mauretania, den snelsten Oceaan-
stoomer van de Cunard-lijn, blijkt, dat het
schip op zijn reis naar New York in het et
maal Zondagmiddag tot Zaterdagmiddag
690 zeemijlen heeft afgelegd. Gewoonlijk legt
de Mauretania per etmaal 675 zeemijlen af,
zoodat men gelooft, dat het Cunard-schip
een record-poging aan het doen is, ten einde
den blauwen wimpel terug te winnen, die
thans aan den mast van het nieuwe stoom
schip Bremen van den Nord-Deutschen
Lloyd waait, welk schip den overtocht in
den korsten tijd heeft volbracht.
EEN FORDFABRIEK IN POLEN.
Warschau, 6 Aug. (II.N.) Te Warschau
is de directeur-generaal der Fordfabrie
ken te Detroit aangekomen. Hij verklaar
de tegenover een journalist, dat de kwestie
van den bouw eener fabriek in Polen defi
nitief is opgelost.
Met de bouw dozer fabriek, die 6 ii 700
arbeiders werk zal verschaffen en voorloo
pig 50 auto's per dag zal vervaardigen,
wordt binnenkort begonnen.
Het volgend jaar zal Ford persoonlijk
naar Polen komen. Voorloopig is dit niet
mogelijk, daar Jiij bezig is een nieuwen wa
len te ontwerpen.
DE STRIJD IN AFGHANISTAN.
RUSSISCHE OORLOGSSCHEPEN
NAAR DUITSCHLAND.
Stettin, 5 Au g. (V. D.) Op 17 Aug. as.
wordt te Swinemündo hel bezoek ver
wacht van de sovjet-oorlogsschepen Prof
intern en Awroral De Profinlern liep in
1915 van stapel en werd na den oorlog vol
tooid, de Awrora dateert van 1900 cn is in
ebruik als schoolschip. Dit is hot eerste
bezoek van Russische oorlogsschepen aan
Duitsche havens sedert het einde van den
oorlog.
ONTPLOFFING OP OLIE-RAFFINADERIJ
IN ROEMENIE.
In de petroleum raffinaderij van de Astra
Rom ana te Ploesti heeft een gasontploffing
plaats gehad, waardoor het pomphuis in
brand is geraakt. Binnen een uur kon het
vuur gebluscht worden. Door de ontplof
fing is een arbeider gedood en werden twee
zwaar en zeven licht gewond.
Men meldt uit Berlijn aan de N.R.C.:
Meel veel opschudding heeft te Berlijn de
dood verwekt van geheimraad dr. E. Simon,
die Zaterdag een einde aan zijn leven had
gemaakt. Dr. Simon was de leider der firma
Gebrüder Simon. Vereinigte Textilwerke
A.G. en stond als één der bekwaamste per
soonlijkheden van het Duitsche bedrijfs
leven bekend. Twee jaar geleden kon zijn
firma, die reeds voor den oorlog over dp
heele wereld bekend was. haar 75sten ver
jaardag vieren. Door de uitbreiding, die zij
tijdens de inflatie nam en ook door onge
lukkige speculaties had de firma in do laat
ste jaren zware verliezen geleden, die Ge-
hèhsi zou'cieze verzameling mj v.ossirer un
der den hamer zijn gekomen. Dr. Simon be
zat voornamelijk schilderijen en beeldhouw
werken uit den tijd der Italiaansche renais
sance. Hif had zijn verzameling in samen
werking met Wilhelm von Bode aangelegd.
Tot de meest beroemde werken, die zich in
de verzameling bevonden, behoorden beel
den van Delïarobhia en schilderijen van
Botticelli Het is vermoedelijk de aanstaan
de scheiding van zijn verzameling, die Gc-
heimrat Simon er (oe heeft gedreven zelf
moord te plegen Geheimrat. Simon Is 6»
jaar oud geworden. Hij had zich ook op
wetenschappelijk gebied zeer verdienstelijk
gemaakt en belangrijke bedragen voor ge
neeskundige studies geofferd. Tn 1910 had
de universiteit van Brcslau hem daarom
tot doctor honoris causa benoemd.
Een
voor
sympathiebetuiging
Hobib Oollah.
Londen, 6 Augustus. (V.D.) Door de
verwerping van liet voorstel, om voort te
aan met de onderhandelingen met de werk
gevers door de organisaties van textiel
arbeiders in Lancashire, is de toestand in
het gebied van de uitsluiting aanzienlijk
verscherpt. Men hoopt thans, dal lord
Derby, die in deze streek grooten invloed
heeft, dezen invloed zal gebruiken voor het
aanbieden van bemiddeling tusschen béide
partijen. Gisteren zijn wederom 80 bedrijven
gesloten, waarin in totaal werkzaam waren
1300 arbeiders.
P a r ij s, 6 Aug. (H.N.) Volgens een bericht
uit Angora heeft het personeel van het ge
zantschap van Afghanistan aldaar zich tij
dens afwezigheid van den gezant voor Ha
bib Oellah verklaard en deze als koning
erkend. De portretten van Aman Oellah en
koningin Soeraya zijn verwijderd, terwijl
ook de zoon van den gezant uit het gezant
schap werd gezet. De gezant is daarop naa
Angora teruggekeerd, teneinde te trachten j
de leiding weer in handen te krijgen. Aman
Oellah en Soeraya worden 15 Aug. te Con-
stantinopel verwacht, waar zij den winter
willen doorbrengen.
ERNSTIG ONGELUK IN EEN FABRIEK.
F r a n f o r t, 6 Aug. (H.N.) Door een ont
ploffing van kolenstof in een fabriek der
bruinkolen-industrie Wackersdorf in de ho
ven-Palts zijn twee arbeiders door steek
vlammen levensgevaarlijk gewond
VERKEERSONGEVALLEN IN ENGELAND
Vijf-en-twintig dooden cn
71 gewonden.
Londen. 6 Aug. (V. DOok gisteren
vonden in Engeland, mede in verband met
dc drukte, veroorzaakt door de Bank Ho
liday. weer vele verkeersongevallen plaats.
In totaal werden gedurende den afgeloopen
Zondag en Maandag 25 personen door ver
keersongevallen gedood en 71 gewond.
UITBREIDING DER FRANSCHE VLOOT.
Parijs, 6 Aug (H.N.) Dc Fransche oor
logsvloot is opnieuw uitgebreid. Nadat cis
teren eon nieuwe torpedojager le water
was gelaten, is vanmorgen een nieuwe duik
boot van stapel geloopen.
AUTO IN DE THEEMS GEREDEN.
Londen, 5 Aug. (V. D.) Te Staines,
een voorstad van Londen, is vandaag een
aulo door het hekwerk langs de Theems
gereden en langs de glooiing omlaagge-
stort. Een persoon werd gedood, de vier
andere inzittenden van den wagen liepen
verwondingen op.