DEEEMLANDEü
BUITEN LAMP
B
Dinsdag 17 September 1929
28e Jaargang No. 67
BUITENLANDSCH OVERZICHT
ESSENCES VOOR LIMONADES
SPUITWATER
A. v. d. WEG, Lartgestraaf 23 - Tel. 217
ENGELAND WENSCHT
TE ONTWAPENEN
EEN PENDANT VAN
SJACHTY
Sabotagehandelingen
op grooten schaal
MASSA-ARRESTATIES
IN RUSLAND
Propaganda bij 't leger
DEONLUSTEN TE BOMBAY
Ook inkrimping van
't landleger
Fa. L. i. Luijcx en Zn.
OPNIEUW EEN MIJNRAMP
ÏN LOTHARINGEN
Vele slachtoffers. Groote
verwoestingen
if
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort f2.10r per maand f 0.75, per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.171/».
Binnenland franco per post per 3 maanden f Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERG 513
UITGAVE: VALKHOFF C5
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIEN ..os
elke regel meer f 0.25. Llefdadlghelds-advcrtcntlfcn voor ae
helft v.n den prijs. - Kleine Adverteotien „KEIT]ES" bi) vooruitbetaling 1-5 tegel.
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen I I.—Bewijsnummer extra I 0.05
EngelancH nieuwe buiten-
- •r-T' landsche politiek.
Macdon aid's nolitiek kan in 't algemeen
'de goedkeuring der Duitschers wegdragen.
In zijn eersten regceringstijd, een vijftal ja
ren geleden, was hij ook wel pacifist
men herinnere zich, dat hij vooral met'be
trekking tot het plan-Dawes ervoor is op
gekomen do oorlogsatmosfeer te doen ver
dwijnen maar één zijner eerste daden
na zijn ambtsaanvaarding was toen een
brief te schrijven aan den Franschen mi
nister-president. waaarin hij zeido trouw
te blijven aan de entente deze toezegging
heeft hij gehouden ook steeds handhaafde
hit "het Engolsch-Fransche front tegenover
Jluitschland, zoo b.v. bij 't Geneefsche pro
tocol. Ondanks zijn pacifisme zag hij zich
genoodzaakt deze politiek te voeren, omdat
het Engelschc volk nog te zeer gevangen
zat in den ban der oorlogsherinneringen
dan dat het ertoe kon komen deze entente
te verbreken.
Thans heeft zich echter, wat de Engelschc
buitcnlandsche* staatkunde aangaat een
principieele wijziging voltrokken. Er zijn
intusschen een paar dingen gebeurd het
tijdperk-ChambeiTain heeft allereerst dc
verdragen van Locarno gebracht, terwijl
ut deze periode DuitsChlands toetreding
tot den Volkenbond eveneens ccn feit'werd.
Het Engelsche volk, met zijn gezonden lo
gische» zin,, voelden, dat de handhaving
van bizonderc .relaties met Frankrijk, die
feitelijk tegen Duitschland waren gericht,
niet in overeenstemming was te brengen
met de vrgedzanic doeleinden van den Yol-
■dcubond en hcelemaal niet met de verdra
gen van Locarno, die ook een militaire be
scherming van Duitschland tegen Frank
rijk door Engeland voorzagen. Met Engel
schc volk zag echter tot zijn verbazing, dat
do politiek van Chamberlain niet de con
sequenties uit haar eigen werk trok. maar
spoedig na Locarno het stuur omgooide cn
zich nog nauwer dan tot dusver bij Frank
rijk aansloot terwijl een koele houding le-
geno\er Duitschland werd aangenomen. Dc
reden van dezen ommekeer was niet moei
lijk op te sporen de poging, om te komen
tot een F.ngelsch-Amcrikaansch vergelijk te
Genève, was uitgelcopen op een volledige
mislukking en Frankrijk had, vooral op
het gebied der handelspolitiek, de neiging
geloond rechtstreeks met Duitschland tot
oen accoord te komen. Chamberlain zag
het spook een er nieuwe isoleering van
Groot-Brtannic dreigend aan den politieleen
horizont opdoemen en dong daarom om dc
gunst van Frankrijk.
Het blèek nu echter de Kölnischc Zei-
tung vestigde er onlangs ten overvloede de
aandacht op dat hij het Engelschc volk
bij deze politiek niet meer achter zicli had.
Het verlangde overeenstemming met Ame
rika, zelfs .ten koste van offers, die de ma-
Tinekringen in Genève niet hadden willen
brengen en het voelde het als iets onwaar
digs cn beschamends, dat Engeland aldoor
achter Frankrijk aanliep. Toen bekencl
werd, dat de politiek van Chamberlain
zelfs tot een geheime Fransch-Kngclsche
marine-overeenkomst had geleid, die togen
Amerika was gericht en tevens tegen
Duitschland (wat het vraagstuk der ge
oefend reserves betreft), verhief zich zoo'n
storm van ontstemming in Engeland, dat
de regeering dc overeenkomst moest prijs
geven cn Baldwin zich genoodzaakt zag
ook eens ccn paar vriendelijke woorden
aan het adres van Duitschland te richten.
Vlet Engelschc volk had ondertusschen van
Clhamberlai'n bewind genoeg en wanneer
de verkiezingen zijn uitgeloopen op een
overwinning der arbeiderspartij in een om-
vang, dien de partij zelf niet had verwacht,
dan is de reden hiervan stellig niet het
verlangen van 't Engelsche volk naar socia
listische ■experimenten, maar in hoofdzaak
zijn wensch, dat er in dc buitenlandsche
politiek verandering zou komen
Het is dan ook begrijpelijk, dat Macdo-
nald, toen hij weer aan het bewind kwam,
niet opnieuw slaafs trouw zwoer aan Frank
rijk en als beginsel der Engelsche politiek
aankondigde dc logische conscuqentios te
zullen trekken uit de verdragen van Lo
carno en het pact van Kellogg, waaraan
ondertusschen het aanzijn was gegeven.
Macdonald heeft op vlootgebied nu bijna
overeenstemming met Amerika bereikt en
hij durft het nu aan het nauwe samengaan
met Frankrijk, dat een zwaien druk legde
op lieel den tijd na den oorlog, lo vervan
gen door onafhankelijker relaties, die vol
komen het anti-Duitsche karakter missen
Inmiddels is er natuurlijk geen sprake van
een anti-Franschcoriëntatie der Engelsche
politiekDuitsche bladen, die deze con
clusie trokken, hebben de plank dan ook
mis geslagen Wie zoo oordeelt, begrijpt
Macdonald heelemaal niet Heel zijn stre
ven is er op gericht, de methodes van
bondgenootschappen vaarwel te zeggen; hij
wenscht, dat in plaats daarvan de staten
zich als één'familie zullen gevoelen, die
samenwerken voor het algemeen welzijn.
Hij hoeft daarbij de meerdcheid van het
Engelsche volk zelfs uitgebreide con
servatieve kringen achter zich, doch hij
zal deze meerderheid slechts behouden, zoo
lang hij niet belangen prijs geeft,, die voor
Engeland van vitale beteekenis zijn. De
Köln. Ztg. meent, dat, al is Macdonald nog
zoo'n vurig pacifist, hij nochtans Ie. veel
zin voor de werkelijkheid heeft, dan dat
hij buiten deze grenzen zal treden.
35 ct. per flacon
Dc sovjetstaat licejt verliepen te
lijden tot een bedrag van
IS millioen roebel
De gcpeoc heeft, naar dc N. 11 Ct. meldt,
te Petersburg bij dc schecpsbouwtrust een
saboteursorganisatie ontdekt, welke volgens
de Russische bladen de afmetingen liecfl
van het geval-Sjachty. Do hoofdschuldigen
zijn ccn aantal specialisten, o. m. Kosten-
ko, die practisch de technisch directeui
van de trust, was, Kondratjef, de leider van
de technische en productic-afdeeling, Wil
ier, een candidaat-lid van de directie, La-
dyzjcnski, dc plaatsvervangende leider van
de financieelc cn liundelsafdeeling, een
broer van den reeds genoemden Kostcnko,
die de onderafdeling van scheepsinrichting
leidde, Oboechof, de technische dircc.teui
van dc scheepswerf Sewernaja YVorfj, Zwo-
rykin, scheepsbouwkundig hoofdingenieur
van die werf, Sokoljski. ook aan deze werf
verbonden, Skortjeletti, technische direclcui
van de Qpstzeevverf.
Uitliet onderzoek cn de verklaringen van
de verdachten is gebleken, dat het hoofd
doel van de organisatie dc omverwerping
van het sovjetbewind was, en dii door mid
del van sabotage en desorganisatie van de
sovjet-huishouding. De handelingen; waar
aan dc organisatie zich schuldig maakte,
waren omschreven als- tegenwerking van
liet op pootcn zotten cn de ontwikkeling
Van het scheepsbouwbedrijf, afwiiking van
de programma's, afvoering van den bomv
van schcepseenhcden, bestelling, buiteii- cn
binnenslands van onnoodigc installaties, bo-
driegelijke rapporten aan lioogcrc instan
ties, dc vaststelling van ondeugdelijke fi
nancieel e ppoductieplanhen enz. Men wilde
looncn, dat de sov jelregeering niet in staat
was den scheepsbouw te organisceren en de
trust nopen, haar bestellingen naar het bui
tenland te vergeven.
liet begin van de sabolagc-hafidelingen
dateert uit 1924, toen een begin gemaakt
werd met de organisatie van «ten spvjcl-
scheepsbQUW. Er worden verscheidene voor
beelden gegeven, hoe de kosten altijd hon
ger. dc tijd van aflevering altijd later, dc
tonneninhoud altijd kleiner uitvielen, dan
van te voren vastgesteld was. Er ting geen
reis van deze schepen voorbij, zonder dat
zij daarna weer in reparatie moesten. Kos
tcnko moet zelf toegegeven hebben, dat het
doel was iedere» oeconomischen maatregel
ad absurdum te voeren, om aldus den
sovjet-scheopsbouvv te compromilteeren. De
persgasinstallatie van dc Oostzcewerf, die
een lialf millioen roebel gekost had, werd
voor 30,000 roebel voor afbraak verkocht,
een pas nieuwe werf werd weer afgetakeld,
een nieuw gebouw voor afbraak verkocht,
terwijl een half jaar later weer oen 'credict
aangevraagd werd om hetzelfde gebouw
weer overeind te zetten enz. Kostbare hout
soorten werden in het buitenland, gekocht
cn dan weer als ongeschikt v an de hand ge
daan. Stalen profielen dito. In Tsjecho-Slo-
wakije werd ijzer gekocht, dat van minder
kwaliteit was dan het Russische. In totaal
worden de verliezen, welke dc sovjetstaat
aldus geleden heeft, op 18 millioen roebel
geschat
mincelen recherchedienst het slachtoffer is
geworden. Ongeveer tien uur verscheen ccn
onbekenden man van 45 jaar, die den di
recteur to spreken vroeg. Nadat hem dooi
den secretaris ten antwoord Was gegeven,
dat de directeur, Raylc geheetcn, niet aan
wezig vvas.-doch elk ©ogenblik kon terug-
kecren, vertrok dc bezoeker weer. Op de
trap had echter een ontmoeting tusschen
beiden plaats. Zonder een woord te zeggen
richtte de onbekende zijn revolver en losttc
drie schoten op den directeur. Bayle stortte,
doodelijk in het hoofd en de borst getrof
fen, ter aarde. De moordenaar trachtte te
ontkomen, doch werd op straat gegrepen.
Voor ('c politie verklaarde dc moordenaar,
dio koopman van beroep is, dat hij door
wraakzucht gedreven werd. Bayle zou vol
gens hem een valscfi rapport hebben inge
diend in een geschil, dat er tusschen den
moordenaar eu fiiens huisbaas bestond.
De moord is klaarblijkelijk met voorbe
dachten rade,.geschied, daar men den man
reeds sinds enkele dagen in dc omgeving
van het palcis van justitie heeft opgemerkt.
K o fn o, 16 Sept. (V.D.) Naar uit Mos
kou gemeld wordt, heeft daar de Gepeoe
in verband niet de ontdekking van do ge
heime organisatie ..Wedergeboorte', dertig
personen gearresteerd. Zij worden beschul
digd van propaganda in liet roode leger
en op de vloot. Bij do gearresteerde» zou
den wapens en munitie gevonden zijn. IIcl
totaal aantal arrestaties te Leningrad en
Moskou bedraagt honderd.
Aan de communisten
te wijten
DE BOMAANSLAGEN IN
DUITSCHLAND.
Verdere aanhoudingen.
A11 o n a, 16 Sept. (V. D.) Naar het
litic-presidium mededeelt, werden Zondag
dc landraad Franz Luhmann uit Cleus bij
Winscn aan dc Luhc en de oud-ritmeester
Walter Bohrn uit Altona gearresteerd. Ver
der wordt bekend, dat een der gearresteer
de personen nog een bekentenis heeft af
gelegd over den aanslag, die op 9 Juni op
de woning van den landraad in Niebuell
beeft plaats gehad.
Verder wordt vernomen, dat heden in
het ministerie van Justitie besprekingen
plaats hebben over de vraag waarheen dc
zich in verband met de bomaanslagen in
arrest bevindende personen, gebracht moe
ten worden.
Men noemt aan, dat zij zoo mogelijk naar
een centraal punt, hoogst waarschijnlijk
Berlijn, zullen worden overgebracht.
MOORD OP EEN DIRECTEUR DER
RECHERCHE TE PARIJS.
De dader dco*- wraakzucht
gedreven.
Parijs, 10 Sept. (V. D.) In liet Pais de
•Justice alhier is hedenmorgen een moord
gepleegd, waarvan dc directeur van üe cri-
Balangrijke voorstellen der
Brilsche delegatie te
Genève
Londen, 10 Sepl. (II.N.) De commis
sie. welke een onderzoek heeft ingesteld
naar dc oorzaak van de onlusten te Bom
bay heefl, naar uit deze stad wordt ge
meld. haar rapport gereed gemaakt en
konn daarin tol de slotsom, dat de onlus
ten het werk zijn van communistische ele
menten en de onder den naam van ..Unie
van de Roode Vlag" bekende vereeniging
van communistische katoenspinners. Deze
vereeniging. die ongeveer 40.000 leden lelt.
wordt door Moskou met geld gesteund,
leidt vrijwilligers op en tracht de arbei
ders tegen de regeering en de wetgeving
op Ie zei ten. Aan de regeering wordt ge
adviseerd maatregelen tegen de commu
nistische propaganda te treffen.
DE TOESTAND IN PALESTINA,
Londen, 16 .Sept. (H.N.) Naar dc
Daily Chronicle uit Jeruzalem verneemt,
is het in de buurt van aNazareth tot een
botsing tusschen Engelsche troepen en Be
douin en gekomen, waarbij 10 Arabieren ge
dood en een groot aantal gewond zijn. De
Engelschen leden volgens dit bericht geen
verliezen.
GENERAAL FENG VAN ZIJN FUNCTIE
ONTHEVEN.
Peking, 10 Sept (V D.) Maarschalk
Tsjang Kai Tsjek heeft n bevelschrift on
derteekend, waarbij generaal Feng onthe
ven wordt van zijn post van opperbevelheb
ber van het Chineeschc Noorderlegèr. De
christen-generaal wordt gepensioneerd. Dit
plotselinge ontslag wordt verklaard door
het feit, dat Feng zou hebben geprobeerd
opnieuw een politieke groep in het. Chinee
schc leger te vormen voor den strijd tegen
de dictatuur van maarschalk Tsjang.
DE GRIEXSCE2 BANDIETEN
De regearing wil hen tsgen
eiken prijs onschadelijk ma
ken.
Athene, 16 Sept. (V D.). Minister-pre
sident Vcnizelos heeft den minister van
binncnlandschc zaken opgedragen om de
Tzatza-rooversbendc tot iederen prijs on
schadelijk te maken. Mij keurde het besluit
van de regeering, om het losgeld voor de
door de roovers ontvoerde personen uit
staadsmiddelen te weigeren, goed. Intus
schen heeft de politic het spoor der roo
vers verloren. Ook ontbreken berichten over
de gijzelaars, zoodat omtrent hun lot be
zorgdheid heerscht, vooral nu de vragers
van het losgeld onvcrrichterzake zijn te
ruggekeerd. Alle blaclcn hebben bijzondere
correspondenten uitgezonden. De opposi
tiebladen vallen de regeering krachtig aan
cn verklaren, dat zij weliswaar tot krach
tig ingrijpen heeft besloten, doch dat zij
haar doeleinden door partijpolitiek in de
war.laat W
Genève, 16 Sept. .V. D.) liet voor
stel, dat dc Engelschc delegatie in de ont
wapeningscommissie van den Volkenbond
indient, is thans bekend geworden. In het
voorstel wordt op de dringende noodzake
lijkheid van een geleidelijke algemcono
ontwapening over de gehccle wereld ge
wezen. Uiting .wordt, gegeven aan de hoop,
dat do voorbereidende ontwapeningscom
missie haar werkzaamheden zoo spoedig
mogelijk zal kunnen hceindigen. Bij het
gereed maken van het ontwerp voor een
algemccnc onlwapenirigsoverecnkomsl moei
thans overwogen worden iu hoeverre de
volgende beginselen ten uitvoer zijn ge
legd of nog ten uitvoer gelegd kunnen
worden
1. Het laten gelden van dezelfde beginse
len voor cn de behandeling van het. perso
neel en het oorlogsmateriaal te land, tc
water en in de lucht.
2. Beperking van het offecliof. door ver
mindering van liet aantal of beperking
van den oefentijd of door beide methodes
tegelijkertijd.
3. Vei mindering van het oorlogsmate
riaal of direct door lelling of indirect door
vermindering van de oor(ogsbegrootiijg
voor materiaal!
4. Erkenning van een internationale
autoriteit voor de uitoefening van controle
óp de uitvoering van déze overeenkomsl.
Zeer waarschijnlijk komt dit met span
ning vcrwachle Brilsche voorstel Woens
dag in behandeling.
Financieele steun aan aange
vallen staten.
De qui wapeningscommissie verwees arti
kel 1 van de conventie inzake financieele
steunvei'lcening aan aangevallen staten
naar een suh-commissic, die hot principe
van hulpvcrleening zal dcfiniccrcn.
m
WEERBERICHT.
Hoogste barometerstand:
770.0 te Dan zag.
Laagste barometerstand:
720.0 tc Akureyn.
Verwachting tot den avond
van 18 Sept.:
Zwakke tot matige N'. O.
wind, nevelig tot licht of half
bewolkt, waarschijnlijk droog
weer, wein'ig verandering in
temperatuur.
LANGESTRAAT ^9-51
TEL. 190
MUNITIE GEVONDEN
Wie is de eigonaar?
13 c r 1 ij li, 16 Sept. (V. I).). In een wagen
van dc Berlijnscho ondergrondbaan liceft
men een kist met 38S patronen en onge
veer .200 gram kruit benevens kleine slag
hoedjes gevonden. Dc eigenaar van dc kist
kon niet worden opgespoord. Dc politie is
van meening, dal de bezitters zich op deze
wijze van de munitie hebben willen ont
doen.
DE TOESTAND IN PALESTINA
Invoerverbod voor bladen
Jeruzalem, 15 Sept. (V. D.). Dc re
geering heeft de drukkerij van den Opper
sten Mosicmraad gesloten cn don invoer
van verschillende Arabische, Syrische, en
Egyptische bladen verboden. lTcl fobi
sche dorp Lifta, het centrum van den op
stand, stelt den groot-moefti voor alle scha
de aansprakelijk. In het Joodschc stadgc-
deelte van Jeruzalem kon een bomaanslag
verhinderd worden.
PENSIOENWET VOOR MIJNWERKERS
IN ENGELAND
Kosten CO millioen gulden.
Lon.dcn, 15 Sept. (V. D.). Bij de re-
geering is een pensioenwet in voorberei
ding, volgens welke iedere mijnwerker na
zijn zestigste jaar een pensioen zal krijgen
van een pond per week. Voorwaarde is, dat
de arbeider niet .tot een anderen lak van nij
verheid overgaat. De kosten van dit pinn
zullen ongeveer zestig millioen gulden lie
dragen.
WORDT WIESBADEN DOOR FRANSCHE
REGIMENTEN BEZET
Londen. 10 Sept. (II.N.) De Daily Ex
presse publiceert een scherp artikel naar
aanleiding van de berichten, volgens welke
Wiesbaden door enkele Fransche regimen
ten zal \l orden bezet. Het blad herinnert
aan het gebruik van zwarte troepen in
Duitschland en aan de bezetting van 'net
Ruhrgebied en zegt, dat, indien deze be
richten waar zijn, een nieuwe bezetting
van Wiesbaden geheel in strijd is met den
geest van de overeenkomst van Den Maag.
Het blad spreekt de hoop uit. dat Briand
een dergelijke bezetting ongedaan zal ma
ken.
B e r i ij n, 1 G Sept. (H.N.) Naar aanlei
ding van de berichten uit Londen, volgms
welke er sprake zou zijn van een bezetting
der tweede zone door Fransche troepen, na
ontruiming dezer zone door de Engelsche
cn Belgische troepen, wordt verklaard, dat
ter bevoegder plaatse te Berlijn van een
dergelijk voornemen niets bekend is. Bij
de onderhandelingen te Den Haag is aan
een dergelijke mogelijkheid niet gedacht en
liet slaat vast, dat een dergelijke maatre
gel niet le verecnigen zou zijn met de
overeenkomst van Den Haag.
0ONT.
Saaibrü eken, 16 Sopt. (II.N.) JiS
een schacht van de mijn Charles der Lotha
ringen mijnonderneming 1e Jarre-el-Mosele
waar Zondag reeds co» mijnongeluk plaats
had, is vandaag een nieuwe ontploffing
voorgekomen, waarbij 10 slachtoffers te be
treuren zijn, terwijl tot nu toe 30 A 40
min of meer ernstig gewonden geborgen
zijn. Door dc ontploffing, die nog door twee
volgende ontploffingen werd gevolgd, wer
den hef ketelhuis en de electrfeche centrale
verwoest.
Men neemt, aan, dat de nieuwe ontplof
fing veroorzaakt, is door mijngas, dat zich
verzameld heeft, doordien bij de ontplof
fing van Zondag verschillende ventilatoren
defect zijn geworden.
Het aantal slachtoffers tot 12
gestegen.
Volgens de laatste berichten is het aan
tal slachtoffers van het .-ongeluk op dc mijn
Charles tot, twaalf gestegen. Onder de
slachtoffers bevinden zich ook dc hoofd
man van de brandweer van Klein Hossein.
BERLIJN'S DOM IN GEVAAR?
B e r l ij li, 1 G Sept. (H.N.) Vanmiddag
is een brand uilgebroken, waardoor de stei
ger aan den Dom op de gendarmermarkt
te Berlijn in vlammen slaat. Sedert èeni-
gen tijd wordt deze Dom gerestaureerd,
waarvoor de steiger is opgetrokken De
brand, waardoor ook de Dom gevaar loopt,
is op hel oogonblik van hel afzenden van
dit bericht nog niet gebluscht.
De brand is des middags om drie uur
pas gebluscht. De sterke rookontwikkeling
in het inwendige van den koepel maakte
hel gebruik van zuurstofapparaten nood
zakelijk. Het zeldzame schouwspel van een
brandende kerk heeft een grooto menschcn-
menigte op de been gebracht. Als oorzaak
wórdt genoemd onvoorzichtigheid van een
bouwarbeider. De Dom, die onder Frcderik
I in 1711 werd gebouwd, is onder keizer
Wilhelm I belangrijk verbouwd.
EEN REDEVOERING VAN PRIMO DE
RIVERA
Hij zal zich terugtrekken.
M a cl r i cl, 15 Sept. (V. 1).). Zondag heeft
in Madrid een groote demonstratie plaats
gevonden van de vaderlandlievende unie
naar aanleiding van den zesden verjaardag
van de dictatuur. Hierbij hield Primo dp
Rivera een groote redevoering, vvaarjn hij
de verdionsten van zijn regeering naar vo
ren bracht, iu het bijzonder hel ton einde
brengen van den oorlog in Marokko. Hij
wekte de aanwezigen op de nationale her
leving van Spanje ook verder ie bevorde
ren. Ten slotte verklaarde de dictator, dat
hij zich na.de invoering van de nieuwe
grondwet zou terugtrekken. Het juiste tijd
stip was echter -nog met Rokend.
