DE EEMLANDEB
1UITËNILAN©
WILLEM GROENHUIZEN
Gouden- en Zilverenwerken.
Verhuring van Lips safe-loketten
Verzilveren van coupons
Handelscredieten
incasseeringen
Spaar-depcsito's rente 4
Vrijdag 20 September 1929
28e Jaargang No. 70
BUITENLANDSCH OVERZICHT
HOOVER ZORGT VOOR
EEN VERRASSING
Op de basis van
Kellogg's pact
VEERTIG GIFMENGSTERS
GEARRESTEERD
N.V. MIDDENSTANDS-BANK
Deskundige voorlichting bij
den aan- en verkoop
van Effecten.
Een succes voor
Habib Oellah
TREEDT IRAK TOE TOT
DEN VOLKENBOND?
Fa. L. J. ELuijcx en Zn.
HET SAARGEBIED IN
ROUW
RIJN LANDCOMMISSIE
NAAR W1ESBADEM
Ook de Franschen
ontruimen
AMERSFÜ0M5CH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS 3 maandttl "oot Amersfoort I 2.10. pa maand t 0.75. per
wc«k (mei gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17*/*.
Bloflcolaod franco per post pa 3 maanden f J.-. Afzonderll]ke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERG 515
UITGAVE: VALKHOFF CE
PRI K RFR AflVFRÏFNTIFN l-l rcgell I l.os met mbegnp van een ociw)snumnltr
rnljo ULH flUVtnltNllCH f025 LicfdadIgheltls-odvcrLcntien voorde
helft van den prijs - Kleine Advertentie „KE1T1ES' bi) vooruitbetaling 1-5 reset.
50 cent. elke regel meer 10 cent, drlemn.l plaatsen I I.- Bttvi)snnmmer extra I 0.05
De reorganisatie van het
Italiaansche kabinet. De
verhouding tusschen 't fas
cisme en het Vaticaan,
De pers heeft einde der vorige week
bericht, dat Mussolini zeven van zijn acht
ministeries heeft laten schieten en dat hij
voor zich alleen, behalve het premierschap,
de portefeuille van binnenlandsche zaken
heeft behouden. Voor de vrijkomende de
partementen zijn nu afzonderlijke personen
aangewezen. Deze hervorming heeft Mus
solini zelf een duidelijke fascistische „ac-
centuazione" genoemd. In dit \erband is
zeker niet het onbelangrijkste, dat het
ministerie van onderwijs is veranderd in
een „ministerie voor nationale opvoeding".
Tezelfdertijd treedt öelluzzo, tot dusver
minister van onderwijs, af. Zijn plaats
wordt ingenomen door Balbino. professor
in de filosofio. Aan het ministerie wordt
een nieuw onderstaatssecretariaat voor
lichaamscultuur on jeugdopvoeding toege
voegd. Men kan hieruit haast met stellig
heid afleiden, dat Mussolini vastbesloten
is den strijd om de jeugd met alle kracht
voort te zetten. In zijn Zaterdag gehouden
rede herinnerde bij aan zijn. reeds vijf jaren
geleden geformuleerd, program: „Alles in
den staat, niets buiten den staat, niets te
gen don staat". De formeele reorganisatie
van 't ministerie van onderwijs ontleent
haar eigenlijke beteekenis aan de persoon
lijkheden. die thans zijn benoemd Zij hoe
ven er niet over in twijfel te laten, dat de
strijd van fascistische zijde voortaan zoo
fel mogelijk verder zal worden gevoerd.
In elk geval heeft Mussolini, nu hij niet
meer al die ministeries voor zijn rekening
hoeft te nemen, do handen veel vrijer ge
kregen. Wel heeft hij niet meer de per
soonlijke leiding, maar de ministeries zijn
volstrekt van hem afhankelijk en de duce
blijft de politieke richting bepalen.
Botsingen met de kerk zullen in den ver
volge echter wel niet uitblijven, ondanks het
sluiten der Lateraanverdragen, een gebaar,
dat neerkwam op liet tot stand brengen
na ongeveer een halve eeuw van den
uiterlijken vrede tusschen kerk en staal en
hot herstel van des pausen wereldlijk ge
zag. Trouwens: deze botsingen hebben al
plaats gehad, naar men in de pers heeft
kunnen lezen. Terecht merkt de l7r. Ztg.
dan .ook in. een hoofdartikel op, dat. zich
tusschen kerk en staat een formeele strijd
heeft ontwikkeld. Streed in het voor-foscis-
tische tijdperk dc liberale wereldopvatting
met de kcrlc om de ziel van 'L volk. het
fascisme bevindt zich feitelijk in dezelfde
positie, al oriënteert het fascisme zich in
geestelijk opzicht natuurlijk anders, daar
het een felle vecte koestert tegen libera
lisme en democratie. Van zijn standpunt
uit maakt het echter zoo beslist mogelijk
aanspraak op de opvoeding der jeugd en
op dit stuk van zaken biedt de kerk niet
alleen verzet, maar eischt het met dezelfde
energie-haar rechten op Mussolini heeft de
opvoeding grootendccls aan cte scholen over
gelaten. Hij probeert echter door de jeugd
organisaties de opgroeiende staatsburgers
den door hem gewenschtcn weg op te
stuwen. De katholieke jeugdbonden waren
door d<^ bekende fascistische methodes
sterk in 't nauw gedreven. De kerk scheen
toe te zullen geven, maar enkele dagen ge
leden heeft de paus vertegenwoordigers der
katholieke jeugdorganisaties van Italië ont
vangen en een toespraak gehouden, waar
uit blijkt, dat van Vaticaansche zijde de
strijd geenszins wordt opgegeven. De paus
stelde vast, dat de laatste maanden vijftig
duizend nieuwe leden tot de katholieke
organisaties waren toegetreden en ver
klaarde: „Wanneer onder dergelijke moei
lijkheden een dergelijke aanwas mogelijk
was, moet men zich afvragen, of het niet
op zijn plaats is God te smeeken om een
vermeerdering dezer moeilijkheden' De
paus wees er verder op, dat het lidmaat
schap nadeden zou meebrengen, wat hét
burgerlijk beroep betreft. Hij sprak van de
verschillende trappen van 't martelaar
schap. Naast het bloedige martelaarschap
dor heiligen plaatste hij het martelaarschap
van de trouwe vervulling der dagelijksche
plichten. In deze reeks mocht het marte
laarschap der katholieke jeugd niet ont
breken. Overigens waarschuwde hij voor
de talrijke spionnen, die op de katholieke
organisaties loeren.
Deze rede-heeft de heftigste polemiek in
dc fascistische pers uitgelokt. Het Giornale
d'Italia bepleitte staatstoezicht op dc
katholieke jeugdorganisaties, terwijl de
Popoio di Roma zulke felle -artikelen bracht,
dat de regeering het raadzaam achtte de
betreffende nummers in beslag te nemen.
Intusschen heeft de paus opnieuw een rede
gehouden, die eveneens tot de katholieke
jeugd was gericht en waarin hij dezelfde
denkbeelden als in zijn eerste toespraak
ontwikkelde Men ziet dus. dat een vinnige
strijd tusschen kerk en staat is ontbrand.
Beide partijen willen beslag leggen op dc
jeugd, gedachtig aan het gezegde, dat wie
deze laatste weet te winnen, de toekomst
beert.
DE BRAND TE HULL.
I. o p d e n, 19 Sept. (H. N Volutins de
Daiiy Express zijn 'ie 'Isskuiidisen van c.'ir-
deel. dal de groote livan'l in de p»trolcum-
tsak Hull met opzet is aangestoken.
Hij spreekt in een radiorede
over de ontwapening
Ne w-Y o r k, 19 Sept. (V.D.) President
Hoover sprak te Washington in een rede
voor de radio over de vlootbeperking. Daar
niet bekend was, waarover president Hoo
ver zou spreken, waren de luisteraars ver
rast. dat hij over de ontwapening sprak.
President I-Ioover verklaarde o.a., dat dc
anastaande vlootconferenlie het logisch ge
volg van het Kelloggpact is, waarin de rc-
gecringcn verklaard hebben, dat de oorlog
nooit als een middel van nationale politiek
mag worden beschouwd. Tegelijkertijd ver
klaarde Hoover van mecning te zijn, dat
een voldoende bewapening ook een verze
kering van den vrede beteekent. Zij mag
echter niet grootcr zijn dan voor de verde
diging van een land noodzakelijk is, daar
zij anders een aanvalsbedreiging tegen an
dere staten zou beteekenen. In verband
met de vermindering van de bewapening
ter zee verklaarde Hoover, dat de nationa
le verdediging van Amerika in geen geval
verwaarloosd mhg worden.
De president betoogde verder, dat de vei
ligheid van Amerika in geen geval in ge
vaar komt. Er zal slechts getracht worden
dc militaire uitgaven te beperken.
Officieel werd tegelijkertijd bekend ge
maakt, dal. 19 van de 32 Amerikaansche
kruisers der tweede klasse ter beschikking
zullen worden gesteld I-Iot betreft hier een
logische, economische mataregcl, daar deze
schepen tegenover de moderne strijdeenhe
den geen gevcchtswaarde meer hebben.
Men verwacht, dat niet Slimson, doch
Hughes leider zal zijn \an..de Amerikaan
sche delegatie op dc vlootconferenlie te
Londen, overeenkomstig de gewoonte, die
reeds voor den oorlog beslcnd, dat zich in
functie bevindende staatslieden het land
zoo mogelijk niet zullen verlaten.
Ilcindcl in vergif, snel- of
langzaam iccrkcnd
EcbtgeroolcD en kroost
omgebracht
Boedapest, 19 Sept. (V. D.) Het par
ket houdt zich ernstig bezig mei de vergif-
tigingsgcvallen van Tiszakurt, Xagyreve
en Okerske. Het betreft hier een ontzettende
reeks van vergiftigingsgevallen. die terug
gaan tot 1S70.
De officier van justitie te Zsolnok beweert
zelfs, dat indien dc vroedvrouw Julienne
Fazekas zich niet door zelfmoord aan haar
straf had onttrokken, zij voor rneer dan 150
moorden zou moeten terecht staan
Doordat dc opgcgrav.n lijken voor een groot
deel zijn vergaan, wordt het onderzoek zeer
bemoeilijkt Verder heeft een mysterieuze
hand de kruisen op de graven verwisseld.
Een groot gedeelte der slachtoffers zijn
oude, rijke erflater, <lie hunne erfgenamen
in den weg stonden. Men wachtte dan tot
dat de slachtoffers teek enen van seniliteit
vertoonden en riep nu den dokter, die ge
neesmiddelen voorschreef. In de plaats van
de medicijnen werd, dan vergif toegediend.
Als de patiënt daaraan overleed, schreef dc
dokter in overeenstemming met zijn diag
nose den dood toe aan natuurlijke oorzaken,
als ouderdomszwakten, longontsteking en
hartkrampen. De artsen, die de doods-
schouw hebben gedaan, worden nu voor de
disciplinaire rechtbank vervolgd
Hoewel in den hanvang de misdrijven
slechts op grijsaards werden gepleegd,
breidde zich de kring der slachtoffers in den
loop der jaren voortdurend uil
Toen door toedoen van krijgsgevangenen,
die in de dorpen waren geinteniccrd, in
vele huwelijken een crisis >vas teweeg ge
bracht, hebben vele vrouwen op aanraden
van de vroedvrouw Julienne Fazekas niet
geaarzeld zich door gif van hunnen min
naar of van hun man te ontdoen. Er waren
m dien tijd twee soorten gif in den handel:
snelwerkend gif voor 200 a 300 pengo en
langzaam werkend gif, waarvan de prijs 4
u 5 lasten haver bedroeg
De moorden werden 2 maanden geleden
ontdekt door anonyme aanwijzingen. Verder
blijken ook vele babies vergiftigd te zijn. Op
die wijze ontdeden zich vele moeders van
ongewenscht kroost, daar zij dit een veiliger
middel vonden dan een abortus -provocatus.
Tot nu toe heeft de politie 10 vrouwen
éarresteerd, die bijna allen hebben bekend.
LAIMGESTRAAT 43.
Het juiste adres voor Uw
TEL. 8 2.
voor Amersfoort an O micreke n
Langegracht No. 4 Telefoon 304
AMERSFOORT
Directie: A. H. MARTENS.
UITBREIDING DER MOEDER-
SCHAPSZORG IN ENGELAND.
Onderdeel der nationale ziekte
verzekering.
Londen, IS Sept. (V.D.) Een ingrij
pend plan voor het. instellen van een na
tionale moederschapszorg is neergelegd in
het rapport van de departementeelu com
missie voor de opleiding en de arbeid van
vroedvrouwen, dat gisteren door het minis
terie van volksgezondheid werd gepubli
ceerd.
De commissie stelt de invoering voor van
nieuwe moederschapsregels. als onderdeel
van de nationale ziekteverzekering, waarbij
weliswaar het beginsel van jaarbetaling in
contanten blijft gehandhaafd, zooals dat
thans in toepassing wordt gebracht door
de erkende ziekenkassen, maar daarnaast
een stelsel van hulp in natura bij bevallin
gen wordt ingesteld, welke hulp evenals
gelijksoortige maatregelen in andere geval
len onder toezicht zal staan van verant
woordelijke plaatselijke autoriteiten, die de
vroedvrouwen dienen te controleeren.
Verder zal een regeling worden ingevoerd
waardoor voor en na de geboorte hulp kan
worden verleend aan aanstaande moeders
en vrouyven die pas bevallen zijn en ten
slotte zullen bepalingen betreffende dc op
leiding van doktoren, vroedvrouwen, gynae
cologische specialisten worden afgekon
digd.
PE INTERNATIONALE BANK.
Conferentie te Wiesbaden?
Pa.'ijs, 19 Sept. iV D. Naar d: Petit
Pansier, meldt, zal de aanstaande confe
rentie inzake dc oprichting van de Inter
nationale Bank niet te Brussel, doch hoogst
waarschijnlijk to WiesbJili n wórden gehou
den
Het desbetreffende voo sir l van ucn presi
dent van dc Duitsche rijksbank, dr. Schacht,
schijnt door alle deelnemers te zijn goedge
keurd. Naar den huidigen stand van zak^n j
zal de commissie op 3 October a.s bijeen
komen en haar eigenlijke werkzaamheden
op 7 October aanvangen
Volgens de Matin evenwel zou de kans
evenwel nog groot zijn. dat dc commissie
tc Brussel bijeenkomt
KERK EN STAAT IN MEXICO.
Het einde van hel geschil.
Londen, 19 Sept. (II. N.) Volgens een
bericht uit Mexico heeft de aartsbisschop
van deze stad zijn ambt weer met groot e
plechtigheid aanvaard Dit wordt als de
officicele bevestiging beschouwd, dat het
conflict tusschen kerk en staat in Mexico
geëindigd i>.
DE OSSERVATORE ROMANO.
Naar de Vaticaansche stad
verplaatst.
Rome, lOScpl. (H N.) Naar tie Messa-
gero meldt, zullen de bureau's cn de druk
kerij van de Osservatore Romano midden
October naai do stad van liet vaticaan wor
den verplaatst. De nieuwe drukkerij zal
worden geïnstalleerd met de machines van
de Unila tattolica te Florence, welk blad
zijn verschijnen als dagblad heeft gestaakt
ert voortaan nog slechts als weekblad zal
uitkomen.
REDEVOERIGEN VAN MINISTERS.
Bei 1 ij n10 Sept. IV. D.) I-.en stedelijke
autoriteit heelt inet een Salonio's wijsheid
een amusant stukje uitgevoerd. Naar de
,,B. Z. am Mil tag" vertelt, hield korten tijd
geleden een studenten-organisatie, waarvan
de vroegere Pruisische staatsminister
Fischbeck zoowel als de Rijksminister van
buitenlandsche zaken dr. Stresemann lid
zijn, een bijeenkomst, waar beide genoemde
ministers het woord voerden. Voor deze bij
eenkomst werd door hel betrokken belas
tingkantoor vermakelijkheidsbelasting ge-
eischt. Op het protest hiertegen, waarbij o.
a. aangevoerd werd dat de beide ministers
het woord hadden gevoerd, besliste de stede
lijke belasting-ambtenaar: „Daar de rede
voeringen der hceren Fischbeck en Strcse-
mann geen vermaak zijn, wordt de belas
ting ingetrokken".
NIEUWE STRIJD IN
AFGHANISTAN
Londen, 19 Sept. (H. N.) Volgens be
richten uit Pesjawar zijn bij Gaudamak aan
de Britsch-Indische grens nieuwo hevige ge
vechten geleverd tusschen troepen van Ha-
bib Oellah en dc strijdkrachten van ver
schillende stammen onder leiding van sirdar
Mohammed Hashim, den broeder van Nadir
Khan. llabib Oellah voorkwam een aanval
van Hashim Khan en viel diens troepen
aan, voordat alle stammen, die onderweg
waren orn Ilashim Khan tc versterken, wa
ren aangekomen. Dc 4000 man troepen van
Hashim Khan werden verslagen cn uiteen
gejaagd Hij zelf moest vluchten en is te
Parachinar in Britsch-Indië aangekomen.
Engeland zou bereid zijn het
mandaat op te geven
Een tractaat tusschen
Engeland en Irak?
Londen, 19 Sept. (V.D.) De diplomatie
ke medowerker van de Daily Telegraph
acht het door het Engelscho ministerie van
koloniën bij den Volkenbond ingediende
rapport over het Irak-mandaat een buiten
gewoon belangrijk geschrift.
Zeer gewichtig is het, dat daarin wordt
gewezen op den wensch van de toonaan
gevende parlementaire kringen cn van dc
pers om liet mandaat te doen beëindigen,
zonder dat een poging wordt gedaan tegen
deze "kritiek op het mandaat tegenargu
menten naar voren te brengen. Dc bedoelde
medewerker meent, dat het niet onmogelijk
is. dat dc nieuwe Britsche regeering bin
nenkort een, verzoek van Irak, om als lid
van den Volkenbond te worden toegelaten,
zal ondersteunen.
Met het optreden van Irak als lid van
den bond zou natuurlijk hot mandaat van
zelf ophouden.
Een financieel cn militair tractaat tus
schen Irak en Engeland lijkt in dat geva'
niet uitgesloten.
Verder herinnert liet blad er aan, dat
reeds twee jaar geleden koning Faisoel aan
de Britsche regeering het verzoek heeft ge
daan Irak's toelating tot den Volkenbond
te willen bevorderen. Het kabinet-Baldwin
vond destijds echter termen aanwezig om
dit verzoek af tc wijzen.
Twee jaar geleden zou dc Kngfelscho re
geering het toetreden van Irak als Volken
bondslid moeilijk hebben kunnen onder
steunen, daar ook eenzelfde wensch van
Egypte afgewezen was Het ontwerp ver
drag tusschen Engeland en Egypte zou
hierin echter verandering hebben gebracht
en thans zou aan een ondersteuning van de
lidmaatschapsaanvraag van Irak door En
geland niets meer in den weg staan.
In ieder geval is volgens het blad de
nieuwe door de Engelschc regeering ge
voerde politiek belangwekkend.
DE ROOFOVERVAL TE HANNOVER.
Eén der daders in Oosten
rijk gearresteerd.
Berlijn, IS Sept. (II. N.) Van de twee
roovers, die op 28 Augustus to Ilannover
twee bankloopers overvielen en een porte-'
feuillo met CO.OCtö M. roofden, is er één in
Oostonrijk gearresteerd.
Den tweede gelukte het tc ontkomen.
Nog een arrestatie.
Nader wordt uit Wecnen gemeld
Het is de gendarmerio gelukt ook den
tweeden bankroover, die vanmiddag bij de
arrestatie van zijn makker, was ontkomen,
en in de uosschcn gevlucht, te arresteeren.
Het is dc 2S-jarige Bricken. Ilij werd bij
Melk uit een postauto gehaald en naar dc
gevangenis overgebracht. Zijn makker Udo
Wuhle is naar de gevangenis van Ibb over
gebracht. Ook twee vrouwspersonen, die
zich in hun gezelschap bevonden, van wie
één uit Ilannover en de andere uit Mün-
chen kwam, zijn gearresteerd en in de ge
vangenis van Ibb opgesloten.
EEN SMOKKELPROCESIN RUSLAND.
Terdoodveroordcelingen.
Moskou, IS Sept. (V. D.) Heden is ge
ëindigd het proces tegen de geheime Let-
landsche organisatie, dio gedurende ver
scheidene jaren in de sovjet-unie gekochte
diamanten en waarde artikelen over de
grenzen gesmokkeld heeft. Leden van de
Letlandsche delegatie maakten deel uit
van de bovengenoemde organisatie.
Het consulaat werd gebruikt als trans
port-kanoor van de contrabande. Twee le
den van de organisatie Samuel Taits en
Abraham Kleiner werden ter dood veroor
deeld, twintig anderen kregen diverse straf
fen, terwijl drie leden werden vrijgespro
ken.
V/CERBEP-ïG^T
Hoogste barometerstand:
765.6 te. La Coruna.
Laagste barometerstand:
739.2 te Jan Ma yen.
Verwachting tot den avond
van 21 Sept.:
W. to* N. \V.
wind, afwisselende bewol
king, aanvanlkelijik wellicht
nog regenbuien, iets koeler.
LAIMGESTRAAT 49-51
TEL. 180
Begrafenis der slacht
offers van den
mijnramp
Saarbrückon, 19 Sopt. (II. N.) Van
morgen heeft onder ontzaglijke belangstel
ling de begrafenis van 18 slachtoffers plaats
gehad, die bij den mijnramp te Klein Ros-
seln het leven hebben verloren. Uit alle dee-
len van het Moezeldepartement en het Saar-
gebied waren belangstellenden toege
stroomd, zoodat naar schatting een menigte
van ongeveer 20.000 personen de begrafenis
bijwoonde. Nadat de kerkelijke plechtig
heden hadden plaats gehad, hield senator
de Wendcl een toespraak, waarin hij aan
de nagelaten betrekkingen der slachtoffers
de deelneming der regeering betuigde, en de
verzekering gaf, dat de mijndirectio voor
de nagelaten betrekkingen zal zorgen Ver
der voerden nog de burgemeester van Klein
Hossein, en een vertegenwoordiger van den
minister van arbeid het woord.
De Franschen hebben Dinsdag eveneens
ccn begin gemaakt met de ontruiming van
het bezette gebied. Dc 121ste automobiel-
afd. is met 28 ziekenauto's uit Coblenz ver
trokken Gisteren Zouden verdere automo-
bielafdeelingcn volgen. De hoogere officie
ren van het tc Coblenz gevestigde garnizoen
zijn op hun verzoek tot het einde van de
entruiming overgeplaatst naar Landau en
Uhlerborn. Het loistc regiment werd naar
Mainz overgeplaatst. De Rijnland-commis
sie treft ook reeds de noodige voorbereidin
gen voor haar verhuizing.
De te Wiesbaden door de Engelschen ont
ruimde woningen zijn gisteren weer in be
slag genomen voor de leden der Rijnland-
commissie.
Volgens de Kreuzzeitung heeft de Duitsch-
nationale rijksdagafgevaardigde Von Lin-
deiner, in zijn eigenschap van afgevaardig
de voor I-Iessen-Nassau, bij minister Wirth
met nadruk geprotesteerd tegen de over
brenging der Riinlandcommissie naar Wies-
baden. Hij heeft op de bijzonder moeilijke
positie van WTesbaden gewezen en de toe
zegging gekregen, dat door de Berlijnscho
overheden al hel mogelijke gedaan zal wor
den om de voorgenomen overbrenging te
beletten, maar tevens den indruk gekregen,
dat de beslissing in deze aangelegenheid
door de Rijnlandcommissio getroffen wordt,
zonder rekening te houden met de Duitsche
w enschen.
