FEDUIMBURGER
buitenland
DE EEMLANDEü
Woensdag 25 September 1929
28e Jaargang No. 74
EXPOSITIE ARNHEMSCHEWEG 26
der nieuwe modellen DAMES MODEZAAK
BUITENLANDSCH OVERZICHT
KARDINAAL DUBOIS f
Deelneming van
Doumergue
!k nieï!
WILLEM GROENHUIZEN
DE SPANNING IN 'T
VERRE OOSTEN
Arrestaties van
Russen
HOE DE ONTWAPENING
TEGEN WERD GEWERKT
MACDONALD'S REIS
NAAR AMERIKA
Een kabinetsraad
Fa. L. J. Luijcx en Zn.
EEN
BANKKRACH
BERLIJN
TE
Groote toeloop van
't publiek
AMERSF00R15CH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS V" 3 maandcn voor Amersfoort f 2.10. per maand i 0.75. per
1week (met gratis veriekerlng tegen ongelukken) f O.I7'/P
Binnenland franco per post per 3 maanden f Afzonderll)ke nummers f 0.05.
POSTREKENING «7910 TELEFOON INTERG 515
UITGAVE: VALKHOFF Cl
OER AOVERTENTIEN im
elke regel meer f 0.25. Llcfdadlghclds advertentien voor tie
helft van den prils. - Kleine AdvertentHn „KEITJES' b.) vooruitbetaling 1-5 regels
50 cent. elke regel meer 10 cent. driemaal plaatsen f I.— Bewijsnummer extra f 0.0b
Onrust in 't Verre Oosten. Do
Chineesch-Russische moeilijkhe
den. Nieuwe burgeroorlog in
't Hemelsche Rijk?
China laat opnieuw van zich spreken; in
de eerste plaats vraagt het geschil met Rus
land, gerezen als gevolg van de inbeslagne
ming van den Oosterspoorweg, opnieuw de
aandacht. Een oogenblik heeft het er naai
uitgezien, dat de beide twistende partijen
tpt elkaar zouden komen en door onder
handelingen het conflict uit den weg zou
worden geruimd, maar door allerlei misver
standen bleef het geschil bestendigd.
In Rusland was men hevig verontwaar
digd, wijl China niet tot grooter tegemoet
komendheid bereid was en den Oosterspoor
weg maar gemoedelijk alleen bleef behee-
ren. Demonstraties in de sovjet-unie tegen
China waren schering en inslag en er werd
op allerlei wijze een soort oorlogsstemming
gekweekt Aan de Chineesch-Russische
grens hadden wel zoo af en toe onbeteeke-
hende schermutselingen plaats, maar tot ge
weldige, grootscheepsche oorlogshandelin
gen ging geen der partijen over. Zal Rus
land tenslotte zijn geduld verliezen? Rykof,
de voorzitter van den raad van volkscom
missarissen, heeft dezer dagen wel Rus-
lands vredelievendheid op den voorgrond
gesteld, maar tevens duidelijk gemaakt, dat
Rusland paraat is en door zal gaan met het
versterken der grenstroepen. M. a. tv.: Rus
land is op alle eventualiteiten voorbereid
en zal desnoods er niet voor terugdeinzen
gewapenderhand zich recht tc verschaffen.
Onverminderd houdt Rusland vast aan zijn
rechten op den geconfiskeerden spoorweg. Ja,
wanneer men do jongste berichten uit Ja-
pansche bron mag gelooven, is te Moekden
zelfs een brief ontvangen van het commis
sariaat van buitenlandschc zaken der
sovjet-unie, waarin verklaard wordt, dat,
indien China niet binnen drie weken alle
Russische wenschcn bevredigt, de sovjet-
legers den geheelen Oosterspoorweg zullen
bezetten. Dit is een kras dreigement, naar
aanleiding waarvan het vermoeden reeds is
uitgesproken, dat wellicht de regeeering te
Moekden buiten Nanking om zal probeeren
tot een schikking te komen, wat den Ooster-
spoorweg betreft
Het Russische ultimatum komt op een
voor China zeer ongelegen tijdstip, daar du
Chineesche regeering momenteel de handen
vol heeft. De toestand voor haar in China
lijkt nog al zorgwekkend te zijn en allo
teekenen schijnen er op te wijzen, dat een
nieuwe burgeroorlog voor de deur staat. I)e
communisten zijn buitengewoon roerig en
probeeren de stabiliteit der Chineesche re
geering1, die haar zetel te Nanking heeft, te
ondermijnen. Allerlei op macht beluste ge
neraals, die met Tsjang Kai Tsjek's leiding
niet tevreden zijn, leggen een groote roerig
heid aan den dag en zoo moeten er reeds
in verschillende provincies opstanden zijn
uitgebroken tegen de centrale regeering. De
rebellen hebben volgens sommige berichten
al talrijke steden bezet en ook hebben reeds
bptsingen plaats gehad tusschen de oproer
lingen en soldaten, die in dienst zijn van
het wettige gezag te Nanking. Volgens
sommige berichten speelt Fcng Yoc Hsiang,
de bekende „Christen'-generaal, wien eer
zucht en belustheid op de macht niet
vreemd zijn, een rol, maar andere telegram
men behelzen, dat hij de regeering van Nan
king trouw zal blijven en geen gemfeenc
zaak maken met de rebellen.
t Jn elk geval draagt de beweging der re
bellen een ernstig karakter; het zou o. a. In
hun voornemen liggen Kanton in bezit te
nemen, naar welke stad reeds een opmarsclï
plaats heeft. Tsjang Kai Tsjek heeft zich
wel optimistisch uitgelaten en verklaard,
dat hij wel kans zag het met dc rebelier»
klaar te spelen, maar onderlusschen heeft
hij het noodzakelijk geacht groote troepen
op de been te brengen, teneinde met zijn
tegenstanders af te rekenen. Merkwaardig
is de uitlating, dat een groote mogendheid
bij dit alles de hand in 't spel heeft. Een
bepaald land noemde Tsjang Kai Tsjek niet,
maar wij slaan de plank stellig niet al te
ver mis, wanneer wij aannemen, dat Tsjang
Kai Tsjek hierbij Rusland op het oog had,
temeer daar in dc Chineesche telegrammen
afzonderlijk wordt gerept, van de groote
activiteit, die de communistische Internatio
nale aan den dag legt. Hoe dit ook zij, do
toestand in China is weer uiterst, verward
en in beginsel is het niet uitgesloten, dat er
een verband bestaat tusschen het Chi
neesch-Russische geschil en de niéuwe op
standen, die de eenheid van China, welke
althans uiterlijk een feit was geworden, op
nieuw ten ernstigste aantasten.
WANNEER DE ZWIJNENHOEDER
ZICH VERVEELT...,
Op welke merkwaardige ideeen een zich
vervelende zwijnenhoeder in de eenzaam
heid van de Hongaarsche poesta komt cn
welke gevolgen dit kan hebben, blijkt uit
het volgende. Onlangs kreeg een trein tus
schen Orosh&za en Hódmezövósarhely
een verschrikkelijke schok, zoodat hij bijna
ontspoorde. Het gelukte den machinist te
remmen, waardoor een ongeluk vermeden
werd. Uit het onderzoek bleek, dat de
zwijnenhoeder P. Bereck uit verveling de
schroeven uit de dwarsliggers had genomen
en op verschillende plaatsen in dc voegen
tusschen de rails had gedreven, wat tot
ontsporing van den trein had kunnen lei
den, als niet juist op deze plaats de onder
grond heel vast was geweest. Bereck ver
dedigde zich met te zeggen, dat hij niet
wist, dat zijn werk zoo gevaarlijk was en
dat hij de daad slechts uit verveling had
gepleegd. Het gerecht veroordeelde den
man lot vier maanden gevangenisstraf.
De Ie\'ensloop van den
overledene
Louis Ernest Dubois, wiens overlijden
wij al meldden, werd 0 September 1850 te
St. Calais, in het departement Sar the, gebo
ren. Hij bezocht daar hot gymnasium. La
ter ging hij naar het priesterseminarium
te Préciqué en te Lo Mans. Den 20sten Sep
tember 1879 werd hij tot priester gewijd.
Nadat hij als vicaris werkzaam was ge
weest te Broulon, Lude cn La Conture,
werd hij in 1S85 pastoor te Le Mans, waar
na hij snel tot dc hoogste kerkelijke waar
digheden opklom. In 1898 werd hij gene-
raal-vicaris, in 1901 bisschop van Verdun,
in 1909 aartsbisschop van Bourges', in 1910
aartsbisschop van Rouaan. In hetzelfde
jaar werd hij ook gekozen tot kardinaal-
priester met den titel S. Maria i. Aquino.
Kardinaal DUBOIS.
Ais zoodanig was hij lid der congregatie
voor de ceremoniën, de consistories en het
concilie.
In October 1920, zoo meldt het Ilbl.. werd
kardinaal Dubois tot aartsbisschop van
Parijs benoemd als opvolger \an kardinaal
Amctto, waardoor hij aan het hoofd der
geestelijke hierarchic in Frankrijk kwam
tc staan. In deze positie nam hij voorna-
melijk een bemiddelende houding aan tus
schen dc Fransche regeering en de kath.
kerk en heeft hij in liet algemeen verme
den, ziel» in den strijd der politieke partijen
te mengen. Opzien baarde dan ook destijds
m 192G zijn aanval op de Action Franqaise,
cn den uitgever van dit blad, den beken
den Charles Maurras, die zich verzette te
gen de „pontificale instructies," door kar
dinaal Gaspart i tegen het blad uitgevaar
digd. Aanvankelijk veroordeelde kardinaal
Dubois in „La Semaine Réligiéuse" de hou
ding der „Action Franqaise", die dc „in-
stuctics" had weergegeven in termen, die,
zoo heette het „een beleediging voor den
Heiligen" Stoel betockenen en tot opstan
digheid aansporen. De Hetiigc Stoel nam
de grondwettige bevoegdheden der Fran
sche regcering tegenover het blad in be
scherming, waarbij .de kardinaal zich aan
sloot. Toen liet blad zich bleef verzetten,
vaardigde dc kardinaal in April een edict
uit, waarbij de aanhangers der „Action
Francaisc" werden bedreigd met de ontzeg
ging van de kerkelijke genade-middelen.
Vermelding verdient nog dat kardinaal
Dubois door de Fransche regeering met een
missie naar KIcin-Azië en Afrika werd ge
zonden en daarvoor het Kruis van liet Le
gioen van Eer verkreeg. Verder was kardi
naal Dubois Ridder van het Heilige Graf
en vroeger was hij ook lid van de Akade-
mie van den Heiligen Johannes van Aqui
no.
De Kardinaal heeft ook cenige studiën
gepubliceerd op het gebied der kerk- en
kunstgeschiedenis.
Onmiddellijk nadat president Doumergue
van hot overlijden van kardinaal Dubois in
kennis was gesteld, liet hij zijri deelneming
betuigen bij de bisschoppen van Parijs en
de geestelijkheid van het diocees.
Wij kochten onze boord bij
f>. /\t IE Ft Of»
TÉ.L. £52. LANGESTRAAT 43
Het juiste adres voor Uw
gouden en zilverenwerken.
Botsingen tusschen opstandelingen
en de centrale regeering
L o n d e li, 24 Sept. (V.D.) Naar uit Sjang
hai gemeld wordt, hebben do troepen van
generaal Tsjang Fat Kwei bij Itoe, 20 mij
len van Itsjang, een trocpontranspoi tschip
der nationalisten, die van Ilankau naar
Itsjaiig onderweg was, beschoten en tot te
rugkeer gedwongen. Het hencht. dat de En-
gelscho en Amerikaansche consul le 1 tsjang
hun landgenoóten verzocht hebben Itsjang
to verlaten, wordt nog niet bevestigd.
VlirgLui'gen van de nationalistische troe
pen zijn aan de Janglsekiang gestation-
neerd om de stellingen van dc troepen van
generaal Tsjang Fat Kwei te observeeren.
De Nanking-regecring doet al het moge
lijke om de actie van de zoogenaamde wc-
dcropbouw-partij, die of^der leiding staat
van generaal Tsjang Fat Kwei en van ge
neraal Feng Yoe Hsiaüg, te bestrijden.
Moskou, 24 Sept. (V.D.) Mot Tass-agent-
schap deelt mede, dat do arrestaties van
Russische onderdanen te Charbi» voortdu
ren. Gisteravond werd een Russische inge
nieur, die sedert twintig jaar werkzaam is
aan den Oosterspoórweg cn die ontslag ge
nomen had, gearresteerd.
Een Amerikaanschc vertegenwoordiger
van de Y.M.A.C. to Charbin. die een bezoek
gebracht heeft aan hel concentratiekamp te
Sumpsi, heeft in een interview verklaard,
dat dergelijke kampen niet bestaanbaar
schijnen in een beschaafd land. De gevan
genen zijn ondergebracht in slecht geventi
leerde lokalen en lijden vrecsclijk door ge
brek aan goed voedsel. Wij hebben aldus
verklaarde hij de autoriteiten toestem
ming gevraagd levensmiddelen voor de ge
vangenen te bezorgen, doch dc Chineesche
autoriteiten hebben dit geweigerd.
NAAR HET EINDE DER VOLKEN
BONDSVERGADERING.
Bouw van een radio-station.
G e n v c, 24 Sept. (V. D.) Dc slotwerk-
zaamheden van de Volkenbondsvergadering
worden thans met grooten speed voortge
zet. De vergadering nam een resolutie aan
betreffende de veelbesproken kwestie van
de financieele stcunvcrleening aan aange
vallen staten De Raad wordt verzocht de
vciligheidscommissie op te dragen tc za-
rncn met de financieele commissie oen de
finitief ontwerp-overeenkomst over dc fi
nancieele hulp aan aangevallen staten uit
te werken.
Dc Volkenbondsvergadering heeft verder
hot voorstel inzake den bouw van een ra
dio-station aangenomen. De secretaris-ge
neraal zal zoo spoedig mogelijk den houw
laten uitvoeren Het station zal over do
gohcele wereld hoorbaar zijn De Zwitser-
sche regeering krijgt hel recht in crisistij
den een waarnemer op het station te plaat
sen. Uitdrukkelijk wordt evenwel vastge
steld dat liet gebruik van het station in
crisistijden op geencrlei wijze de door Zwit
serland op zich genomen verplichtingen cn
zijn neutraliteit schenden kan.
CRISIS TE PRAAG.
Praag, 24 Sept. (V. D.) Met den te
rugkeer van den minister-president Udrzal
naar Praag is de regeeringscrisis reeds in
het eerste stadium getreden. Maandag
middag werd vernomen, dat hij als resul
taat van zijn besprekingen met president
Masaryk het decreet tot sluiting van de
zitting van het parlement medegebracht
heeft Dc reden, waarom niet onmiddellijk
tot ontbinding van liet parlement besloten
werd, is, dat in de heden te houden zit
ting van de commissie van acht nogmaals
getracht zal worden een gemeenschappe
lijk arbeidsprogram te vinden cn een ver
zoening tusschen Agrariërs cn de Volks
partij tot stand te brengen.
Men houdt er evenwel rekening mede,
dat minister-president Udrzal binnen ceni
ge dagen gebruik zal maken van de even
eens door hem medegebrachte machtiging
tot ontbinding, van het parlement.
Dc coalitiepartijen hebben zich reeds met
de gedachte van aanstaande verkiezingen
vertrouwd gemaakt.
PADEREWSKI GEOPEREERD.
De beroemde pianist Paderewski heeft
een blindedarmoperatie ondergaan te Lau
sanne De operatie is goed geslaagd. De toe
stand van den patiënt is bevredigend.
GROOT SPOORWEGONGELUK IN RUS
LAND.
Dertig dooden en veertig ge
wonden.
Naar uit Moskou aar. de Lokal Anzeigcr
gemeld wordt heeft Dinsdag bij Zuyewka
in de nabijheid van Wiatka (Wit-Ruslandj
een ernstig spoorwegongeluk plaats gehad.
Een trein, die op weg was naar Moskou, is
in volle vaart ontspoord. 30 personen wer
den op slag gedood, terwijl er -10 gewond
waren.
Welke rol Shearer speelde
Washington, 2 4 Sept. (V. D.) Bij
het onderzoek door den Senaat van de
zaak-Shearer in verband rnet zijn werk
zaamheden als „waarnemer" bij dc onder
handelingen over dc vlootbeperking te
Geneve in het jaar 192G werd een brief
van Shearer voorgelezen, dien hij aan den
vice president Samuel Wakeman van do
Bethlehem Steel Corporation heeft gezon
den. Hierin vraagt Shearer de betaling van
tweehonderd duizend dollar voor bewezen
diensten, dien hij ten gunste van zijn ar
beid voor de marinebcwapcning verricht
heeft en waarmede hij de scheepsbouw-
industrie voor oorlogsschepen gered heeft.
Shearer beroept zich op de uitgaven, die
hij voor zijn arbeid heeft moeten doen. Het
succes van zijn arbeid is bewezen, daar
acht kruisers van tienduizend ton in aan
bouw zijn. Verder verklaart Shearer, dat
het aan hem te wijten is, dat de onderhan
delingen over do beperking der vlootbewa-
pening te Geiièvc mislukt zijn, tcngevolgo
waarvan het congres besloten heeft een be
drag van 7-40 milliocn dollar voor vloot-
bouw uit te trekken.
Londen, 23 Sept. (V.D.) Een kabinets
zitting is bijeengeroepen voor Woensdag
a.s. Men verwacht, dat het kabinet bijna
den geheelen dag zal zitting houden met
het oog op het vertrek van Macdonald op
Vrijdag, wanneer hij zich naar Southamp
ton zal begeven naar de Bercngaria. De pre
mier zal ongeveer vier weken uit Engeland
weg zijn. Het gevolg van den premier is
nog niet geheel vastgesteld, doch behalve
Miss Ishbell Macdonald, zullen daartoe be
lmoren lord Arnold, sir Robert' Vansittart,
de voornaamste secretaris van den premier,
Miss Rosenberg, de particuliere privé-se-
cretaresse van den premier en mr. Craigie,
het hoofd van het 'Amerikaansche depar
tement van buitenlanüsche zaken. Lord
Arnold is een intieme persoonlijke vriend
van den premier. Hij is belast met het ambt
van algemeen betaalmeester, doch zijn ge
ringe departementale bezigheden veroorlo
ven hem een groot aandeel te nemen aan
de algemeenc werkzaamheden van de re
geering.
DE ONTRUIMING VAN HET RIJNLAND.
Het te Königstein liggende tweede ba
taljon van het Lcicestershire-infanterie-
regiment heeft gistermiddag Königstein
met een specialen trein verlaten en is op
transport naar Engeland gesteld. Daardoor
is Königstein na elf jaar bezetting weer vrij
van vreemde troepen. Tot 1 October blijft
nog slechts een klein commando hier om
de zaken af te wikkelen.
WEERBERICHT.
Hoogste barometerstand:
777.8 te Hamburg.
Laagste barometerstand:
719.9 te (Akuregri.
Verwachting tot den avond
van 2G Sept.:
Zwakke tot matige O. tot
Z. O. wind, helder of licht be
wolkt, droog, iets kouder des
nachts, overdag weinig veran
dering in temperatuur.
LANGESTRAAT 49-51 TEL. 190
Bcrlij n,23 Sept. Heden heeft alhier een
bankkrach plaats gehad, waardoor aan tal
van personen in het centrum cn het Oos
ten van Berlijnschade wordt berokkend.
De „Berliner Spar und Krcditverein" wei
gerde namelijk aan haar depositohouders
uitbetalingen te doen, met dc motiveering,
dat zij geen contanten in kas had.
liet bericht van do déconfiture verspreid
de zich als een loopend vuurtje en tegen
den middag liacl zich reeds een groote men
schenmenigte verzameld. Ten slotto ver
klaarde de directeur der bank, dat zijn in
stelling faillissement zou aanvragen. Er
ontsponncn-zich hevige discussies tusschen
oen aantal cliënten on den directeur en
toen een man, die 1500 mark wilde halen,
hem beet pakte cn probeerde hom zijn por
tefeuille afhandig tet maken, trok de direc
teur zijn revolver cn hield zich aldus zijn
belagers van het lijf. De jutitie heeft on-
dertusschcn een onderzoek ingesteld.
BEDOEUINEN PLEGEN EEN OVERVAL
OP EEN JOODSCH KINDERDORP.
Het vee gerooid,
Jerusalem, 24 Sept. (V. D.) In den
afgcloopen nacht heeft een bende Bedoeui-
nen het z.g. „kinderdorpKfar Hay Yela-
dim overvallen, dat hoofdzakelijk door
weeskinderen uit de Oekraïne wordt be
woond en bestuurd. De cenige wachter van
het dorp werd neergeslagen, terwijl onmid
dellijk na den overval de telefoonverbin
dingen door de Bedoeuincn werden verbro
ken. Het gansche vee werd geroofd. Toen
na aanzienlijke vertraging eindelijk een af-
deeling troepen ter plaatse verscheen, wa
ren dc Bedoeuinen reeds verdwenen.
De Joodsche religieuze hoogeschool in
Hebron verlangt van rle regeering te Jeru
zalem een schadevergoeding van 720,000
in verband met het feit, dat bij de onlus
ten 35 schoolkinderen het leven verloren.
Bovendien hebben verscheidene Ameri
kaansche cn Litausche burgers hun eischan
ingediend.
STATIONSKAS GEPLUNDERD.
Gistermiddag hebben onbekende daders
in het goederenstation te Reichenberg de
kas leeggeplunderd. Een bedrag van onge
veer 250,000 Tsjechische kronen viel in de
handen der dieven. Men neemt aan, dat
het dezelfde dieven zijn, die den laatsten
tijd verscheidene groote kassen in Noord-
Bohemen hebben geplunderd. In een fa
briek en op een postkantoor van twee an
dere plaatsen hebben zij onderscheidenlijk
50.000 en 30.000 kronen gestolen.