DE EEMLANDEQ
WILLEM GROENHUIZEN
Woensdag 2 October 1929
28e Jaargang No. 80
BUITENLANDSGH OVERZICHT
HET LAB0URC0.NGRES
BOITEmASMP
37 RUSSEN TER DOOD
VEROORDEELD
POOLSCHE STAD IN
VLAMMEN
Gouden Trouw- en Verlovingsringen.
DE NIEUWE OPSTAND
EEN FINANCIEEL
SCHANDAAL
Vele staatslieden erbij
betrokken
MACDONALD'S REIS
NAAK AMERIKA
Vlootconferentie in
Januari 1930
Een succes d i
regeeringstroepen
W0LDEMARAS OVER ZIJN
AFTREDEN
Fa. L. J. Lusjcx en Zn.
De kiok wordt verzet.
Maakt üw lampen in orde.
Wij maken iampekappen.
ENGELAND EN DE SOVJET
De breuk zoo goed als
ten einde
AMERSFÜORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS pc' 3 m^adtn voor Amersfoort I 2.10, per maand 1 0.7S. oer
"«k 0=« gratia verzekering tegen ongelukken) f 0.17'/>.
Binnenland franco per poat per 3 maanden f J.-, Afzonderli|ke nummera f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513
UITGAVE:VALKHOFF C2
PRIJS DER ADVERTENTIEN va° l—5regeli 1 ».05 met inbegrip vaneen Bewijsnummer
elke regel meer f0.25. Liefdadigheid! advcrtcntiün voorde
helft van deo prijs. Kleine Advertcntlln „KEITJES" bij vooruitbetaling 1 5 regel,
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen I I.- Bewijsnummer extra f 0.06
Do tegenstellingen tusschen Lon
den en Parijs. Lebrun tegen
Snowden, Maginot legen de ont
ruiming van den Rijn.
Snowden's houding in Den Ilaag heeft,
zooals men weet, vele Franschcn ontstemd,
terwijl dezen evenzeer verbitterd werden
door de Britsche politiek te Gonève. Trou
wens: er zijn tal van Fransche staatslieden,
die te keer blijven gaan tegen de buitcn-
landsche politiek, zooals die door het La-
bour-kabinet wordt gevoerd. Na de sodalis
tische afgevaardigden Grumbach en Rcnau-
del overigens in strijd met. de houding
van het officieele orgaan hunner partij
die 'f standpunt van den kanselier der Brit
sche schatkist scherp hebben gelaakt en
Snowden voor de voeten hebben geworpen,
dat hij in strijd met de leerstellingen en
besluiten der Tweede Internationale heeft
gehandeld, heeft Maandag de vice-president
van den Senaat, Lebrun, te Nancy, waar hij
voor den vijf-en-twintigsten keer tot presi
dent van den algemeenen raad van zijn de
partement werd herkozen, in een officieele
rede buitengewoon scherpe kritiek op de
Engelsche politiek uitgeoefend.
Het is voor Frankrijk buitengewoon be
droevend. zoo betoogde hij volgens den Uil
sten Nachrichtendiehst, het te moeten aan
zien. dat zijn vroegere geallieerden zeer toe
gevend en welwillend waren tegenover de
vijanden van gisteren de verantwoorde
lijke veroorzakers van de onzettende cata
strophe maar in 't minst niet inschikke
lijk tegenover Frankrijk. De buitengewoon
barsche en onbillijke taal, die de Engelsche
kanselier tegenover de Fransche gedelp
geerden heeft gesproken, zal in Frankrijk
niet zoo gauw worden vergeten.
Ook uit de overige redevoeringen van d*
algemeene raden, waarvan de zitting Maan
dag is begonnen, klonk meermalen een zeer
agressieve toon op. Maginot, de minister
van koloniën in liet kabinet-Briand, die in
plaats van minister-president Poincaré
deze was door ziekte verhinderd de on
derhandelingen van den algemeenen raad
in 't departement Meurthe leidde, heeft
daar in zijn openingsrede onverbloemd zicb
een tegenstander genoemd van de „een
stemmig goedgekeurde" ontruiming der
derde zone en de concessiepolitiek van zijn
eigen ministerpresident scherp afgekeurd.
Tegen de ontruiming van de tweede zone,
die krachtens het verdrag op 10 Jan. 1930
moet geschieden, zoo liet hij uitkomen, is
niets in te brengen. Daarentegen heeft d'
toezegging van de ontruiming der derde
zone in uitgebreide kringen van Frankrijk
de gemoederen verontrust Maginot zeide
deze ongerustheid zeer wel te begrijpen en
deze zelfs te deelen. Ilij was niet de opvat
ting toegedaan, dat de bestendiging der be
zetting geenerlei militaire waarde had. Nog
steeds huldigde hij de meening, dat het be
ter zou zijn geweest de Fransche troepen
minstens nog in 't Rijnland te laten, totdat
de groote vestingwerken, in het Oosten var»
Frankrijk gereed waren gekomen. Wat de
Fransche regeering, ondanks alle bedenkip
gen er tenslotte toch toe had gebracht in t»
stemmen met de vervroegde ontruiming
was de noodzaak geweest het plan-Younc
te doen aanvaarden, dat Frankrijks finan
cieele verplichtingen tegenover zijn vroe
gere geallieerden dekt en waarvan de tot
standkoming slechts door de concessie ox»
het gebied der ontruiming kon worden ver
zekerd.
Maginot voegde hieraan nog toe, dat hij.
met de andere leden van liet kabinet, met
de ontruiming slechts onder bepaalde voor
behouden zijn instemming had betuigd. Een
der voornaamste reserves was. dat de ont
ruiming in geen geval mocht beginnen,
voordat het Fransche en' Duitsche parle
ment het plan-Young hadden bekrachtigd.
Belangwekkende rede
van Thomas
De Sovjet zal scherpe vergel
dingsmaatregelen trejlen
Berlijn, 1 Oct. (H. N.) Volgens een be
richt uit Moskou maakt de Sovjet-regeering
zich zeer bezorgd over het proces, dat te
Charbin zal worden gevoerd tegen 37 Rus
sische onderdanen, die beschuldigd worden
van een poging om de Ohinee-sche regec-
j ing omver te werpen, eten vreest dat het
procos met de doodstraf zal eindigen. TIel
.volkscommissariaat voor buitenlandschc
zaken zal bij de Duitsche regeering stappen
doen. dat de Duitsche consul-generaal te
Charbin het proces zal bijwonen. Boven
dien wil de Sovjct-regcering den Duitschen
consul lateD verzoeken om zooveel mogelijk
verbetering te brengen in den toestand der
37 gearresteerden. Mocht het proces werke
lijk met de doodstraf eindigen, dan zal de
Sovjet-regeering scherpe vergeldingsmaat
regelen nemen op de Chineezen in Rusland.
HEVIGE GEVECHTEN IN AFGHANISTAN.
Londen, 1 Oct. (II. N.) In Afghanistan
moet op het oogenblik een hevig gevecht
tusschen de troepen van Nadir Khan en
Hahib Oeilah zijn ontbrand. Nadere bizon-
'derheden zijn nog niet ontvangen.
Londen. 1 Oei. (V D.j Op de conferen-
tie van de Labour Party te Brighton is he
den het werkloosheidsvraagstuk besproken.
De lord zegelbewaarder besprak do maat
regelen die reeds door de regeering zijn ge
nomen om den toestand te verlichten. De
rede van Thomas wekte veel belangstel
ling, daar dit sedert zijn terugkomst uit
Canada de eerste maal is, dat Thomas i
het publiek een diepgaande beschouwing
gaf over den stand van zaken. Thomas zei-
de, dat. het Labour gouvernement terecht
beoordeeld zal wordep naar hetgeen deze
regeering voor de zaak der werkloozcn zal
doen Met geld alleen komt men er niet,
want met een millioen pond sterling kan
men slechts direct voor tweeduizend en in
direct voor nog eens tweeduizend arbeiders
werk verschaffen
Ook het doen uitvoeren van werken door
de gemeentebesturen om daardoor de werk
loosheid to bestrijden, gaat niet. altijd even
gemakkelijk, daar niet alleen daarvoor de
regoering weer financieel moet bijspringen,
en deze bij het bepalen van hun subsidie
af moeten gaan op het werkloosheids-per
centage van het district wat onbillijkheid
kan medebrengen, maar ook is niet steeds
geschikt werk to vinden.
De regeering heeft verder zeide Tho
mas gedelegeerden van spoorwegen, dok
ken, havens, electricilcits- en gasfabrieken
en andere industrieën tot vertrouwelijke
besprekingen uitgenoodigd Deze bespre
kingen hebben zeer goede resultaten ge
had en zullen de wcrkloosheidbestrijding
ten goede komen en er toe medewerken, dat
de nationale huishouding op betere wijze
zal worden gevoerd.
Ten aanzien der koloniale ontwikkeling
zeide hij, dat pionnen om daardoor aan
het Engelsche volk meer werk te geven ge
reed komen en dal daardoor het werkloos
heidsprobleem weer van een anderen kont
wordt aangepakt. Vooral de Engelsch-Ca-
nadeesche handel biedt vele vooruitzich
ten.
Binnen twee uur 30 buizen
verwoest
Warschau. 1 Oct. (V.D.) In het een
Irum van de Poolsche stad Lupio Now a
brak Maandagmiddag tégen l uur een
groote brand uit, die tengevolge van den
sterken wind zeer snel om zich heen greep
en binnen twee uur 30 huizen vernielde. De
brand dreigt de geheele plaats in de asch
te leggen. Door middel van 20 brandspuiten
doet men groote moeite om de kerk en
do openbare gebouwen te behouden. Een
inwoner der stad is in de vlammen omge
komen, terwijl 9 brandweerlieden en vel
schillende ander-4 personen bij het. blus
schingswerk zware brandwonden bekwa
men. Tot op heden zou men den brand niet
meester zijn.
ARRESTATIE VAN EEN BANKIER.
In verband met hypothekcnzwecdeL
B e r 1 ij n, 3 0 Sept. (V.D.) De 52-jarige
bankier Ludwig de Leopold, aandeelhouder
en directeur van de Internationale Kredit
Gesellschaft A. G.. werd hedenmorgen op
bevel .van het openbaar ministerie te Frank
fort a. d. Oder in zijn woning gearresteerd
en voor den rechter van instructie geleid.
Hem wordt ten laste gelegd betrokken te
zijn bij de groote hypothekenzwendel van
zijn vertegenwoordiger Schulz. De bankier
ontkent ten stelligste van de malversaties
van zijn ondergeschikte, die reeds een jaar
geleden begonnen zijn, iets af te weten.
WINTER OP IJSLAND.
Krijgt ook Europa zijn deel?
Hevige sneeuwstormen, die. naar men
aanneemt, wintcrsch weer voor Europa
voorspellen, teisteren IJsland. Verscheidene
menschen zijn doodgevroren.
STRAFEXPEDITIE IN PERZIE.
Londen, 1 Oct (If. N.) De Perzische
regeering heeft een strafexpeditie tegen den
Lursstarn uitgezonden. De regeeringslroe-
pen hebben 60 leden van deze stam gevan
gen genomen, van wie er 20 terecht gesteld
zijn.
DE ONTRUIMING VAN HET SAAR-
GEBIED.
Engelscho troepen vertrokken.
Saarbruecken, 30 Sept. (V.D..
Maandagmiddag tegen vier uur verliet het
Engelsche bataljon der internationale troe
pen ter bescherming der spoorwegen in het
Saargebied de stad Saarbruecken, om via
Wiesbaden naar Engeland terug te keeren.
In de Engelsche kazerne vond een af-
scheidsplechtigheid plaats, terwijl de troe
pen op straat door den president der re
geringscommissie voor het Saargebied,
TEL. £52. LANGESTRAAT 43.
JUWELIER.
Moderne modellen.
Tsjarig Kai Tsjek zendi den
rebellen een ultimatum
Wilton, werden toegesproken. Daarna mar
cheerde de uit 120 man beslaande troep on
der begeleiding der bereden politie naar
het station. Op het geheel afgezette sta
tionsplein stonden do Fransche en Belgi
sche detachementen dezer internationale
troepen opgesteld Ook de leden der regee-
ringscommissie waren aanwezig, met uit
zondering van den Duitschen vertegen
woordiger van het Saarland, en toonden
hun belangstelling voor de parade.
Ernstige gevolgen voor de
Kroatische partij
Zaterdag, zoo verneemt do Ncue Freio
Presse uit Agram, heeft de Kroatische
coöperatieve boerenleenbank liquidatie
moeten aanvragen Deze boerenleenbank
was een schepping van Raditsj en zijn vol
gelingen. Op de vergadering, die Zaterdag
gehouden werd, bleek dat van liet kapitaal
dat 8 millioen dinar had moeten bedra
gen, slechts een kwart gestort was. De
boeren hadden hun aandeden ten volle
betaald, doch de aanvoerders van de Kroa
tische partij, die verreweg het. raecrendeel
der aandeelen bezaten, hadden niets ge
stort. Dr. Matsjck, Raditsj' opvolger aan
het hoofd van de partij, schijnt door het
schandaal nog het minst getroffen te zijn,
daar hij slechts tien aandeelen bezat. Ern
stig gecompromitteerd zij'n Josip Prad-
yetsj, de vice-voorzitter van de partij en de
bestuursleden dr. Krujevitsj, ir. A. Kosce-
titsj, alsmede de fabrikant Prpflsj, die elk
4000 aandeden hadden. Voorts zal dr. Pre-
dawetsj worden vervolgd, orndat hij, in
stiijd met de statuten, een salaris van 6000
dinar 's maands kreeg als president van de
instelling en omdat hij zichzelf ongedekte
credieten verschaft heeft ten bedrage van
een millioen dinar.
Op de vergadering ging het stormachtig
toe en werd men zelfs handgemeen. Een
liquidatiecommissic zal trachten de aan
deelhouders een volledig inzicht te ver
schaffen over dc ongeoorloofde praktijken,
waaraan de leiders zich schuldig gemaakt
hebben. Men verwacht, dat de zaak ook
ernstige politieke gevolgen, of althans ern
stige gevolgen voor de gecompromitteerde
politici zal hebben Dr. Koscetitsj en dr.
Krujevitsj vertoeven al sindr ecnige we
ken buitenslands.
De goedkeurende antwoorden
der dominions binnem
gekomen
Londen. 1 Oct. (V. U.). Naar van boord
der Berengario gemeld wordt, heeft de re
geering te Londen Macdonald medegedeeld,
dat thans van alle regeeringen der domini
ons goedkeurende antwoorden zijn ontvan
gen voor de bijeenroeping van de vijfrno-
gendhedonconferontie te Londen. De confe
rentie zal in de tweede week van Januari
van het \olgend jaar bijeenkomen Aan de
verzending van de formeele uitnoodigingen
staat thans niets meer in den weg, aangeno
men dal de onderhandelingen te Washing
ton tusschen Macdonald en president Hoo
ver het algemeen verwachte gunstige ver
loop hebben.
De premier cereburger van
New-York.
Londe n. 30 Sept. (V.D.) De bijzondere
correspondent van de Daily Herald aan
boord van de Berengaria meldt, dat Mac
donald de uitnoodiging heeft aanvaard bij
zijn aankomst in de Vercenigde Staten
eenige uren te New-York te blijven om het
eere-burgerschap van de stad te aanvaar
den. Van de haven zal Macdonald zich onmid
dellijk naar het stadhuis te New-York bege
ven, waar op plechtige wijze de aanbieding
van het eerc-burgerschap der stad New-
York aan Macdonald zal plaats hebben.
Deze plechtigheid zal twee uren duren.
Eerst daarna zal Macdonald naar Was
hington doorreizen.
Gedurende de geheele reis zal Macdonald
voortdurend in verbinding blijven met de
regeering te Londen.
Peking. 30 Sept. (V.D.) Maarschalk
Tsjang Kai Tsjek heeft in een redevoering
voor de Chineesche militaire academie me
degedeeld, dat de Chineesche regeering ge
neraal Tsjang Fat Kwei een ultimatum ge
steld heeft om binnen 72 uur zijn strijd te
gen de Chineesche regeering te staken en
zijn wapens uit. te leveren aan de Nanking
troepen.
Londen. 1 Oct. (V. D.). De regeerjngs-
troepen hebben de opstandelingen onder
Tsjang Fat Kwei in een slag in dc provin
cie Honari een zware nederlaag toegebracht.
Een regiment, der opstandelingen werd ge
vangen genomen. De generaal zelf is ge
vlucht.
Mohammedaansch opperbevel
hebber in K3nsoe vermoord.
Peking. 30 Sept. (V. D.) De opperbe
velhebber der Mohammedaansche troenen,
die in de provincie Kansoe tegen de Nan-
king-regeering strijden, is door een onbe
kend persoon vermoord. De dader is voort
vluchtig.
Een felle aanval op liet
leabin et - T übelis
Hel mes werd hem op
de heel gezet
Kofno, 3 0 S e p t De Litausche oud-dic-
lator Woldèmaras houdt geheel Litaucn
door zijn sensationeel© verklaringen in
spanning.
Woldèmaras heeft zijn oorspronkelijk
voornemen, gedurende eenigen tijd buitens
lands te vertoeven, laten varen, doch zich
aan het hoofd geplaatst van een ultra-
nationale beweging, ,.De IJzeren Wolf" ge-
heet'en.
In een onderhoud
met den hoofdredac
teur van een volks-
socialistisch blad
oefende hij felle cri-
tiek op het kabinet-
Tubelis, evenals op
staatspcieid. Smeto-
Tia, uit. Hij verklaar
de, dat door zijn af
treden niet een re-
geerings-, doch een
«laatscrisis is ont
staan en dat de Li
tausche buitenland-
sche politiek erdoor
WOLDÈMARAS jn een impasse is
geraakt. „Zonder mij is niemand in staat
de Wilna-poliliek voort te zetten," airlus
Woldèmaras. Ilij voorspelde, dat de huidi
ge regeoring voor de Poolsche wenschen zal
zwichten.
Uit zijn verklaringen nopens de beweeg
redenen voor zijn aftreden kan worden op
gemaakt, dat hem inderdaad het mes op
de keel is gezet. Sinds 1927 is tegen hem
in den boezem der regeeringspartij een op-
positioneele strooming ontstaan en herhaal
delijk kreeg hij te hooren, dat hij spoedig
zou worden afgezet. Als gevolg van deze
intriges zag hij zich genoodzaakt uit Ge-
nève terug te keeren, alvorens dc zitting
van den Volkenbond geëindigd was.
Naar hij zelf verklaard, heeft hij geen
demissie-aanvraag ingediend, doch men
heeft hem gedwongen ontslag te nemen.
(Tel.)
ONGELUKKEN OP EEN AUTQ-
RENEAAN.
Bij autorennen op den Schwabenberg bij
Boedapest is Zondag een ernstig ongeluk
gebeurd. De renner Alan Szenasy is met
zijn wagen in dc toeschouwers gereden.
Een scholier heeft, een schedelbreuk opge-
loopen, terwijl vier menschen ernstig en
zes licht zijn gekwetst. Szenasy is onge
deerd gebleven. Een andere renner is van
zijn motorfiets gevallen en levensgevaarlijk
verwond.
BRAND IN EEN KERKTOREN.
He i 1 i g e n s t a d t, 30 Sept. (V. D.)
Heden ontstond in Steinbach een groote
brand, waarbij drie hoeven in vlammen
opgingen. Dc kerktoren, die ongeveer op
60 M. afstand stond, werd eveneens door
het vuur aangetast er. brandde bijna ge
heel af. De torenklok, die aldoor alarm
luidde, viel naar beneden en bleef in
scherven op den grond liggen. De oorzaak
schijnt onachtzaamheid te zijn. De schade
is zeer groot.
WEERBERICHT.
Hoogste barometerstand:
767.1 te La Coruna.
Laagste barometerstand:
729.9 te. Stornoway.
Verwachting tot den avond
van 3 October:
Krachtige tot matige Z. "W.
tot W. wind, zwaar bewolkt
tot betrokken met lijdelijke
opklaringen regenbuien, iets
kouder.
LANGESTRAAT 49-51 TEL. 190
HET PROCES-TUKA.
Tuka heeft Maandag voor dc rechtbank!
zijn laatste verdedigingsrede gehouden,
waarin hij zijn vroeger standpunt, dat zijn
proces een politiek geding was en eigenlijk
dc autonomie op de beklaagdenbank zat,
handhaafde. Ilij besloot, aldus do N.R.Ct.,
zijn hier en daar pathetische rede met do
verklaring alleen voor het herstel van de
Slowaaksche natie en van den staat to
hebben gewerkt, waarvoor hij 8 jaar lang
lastor en daarna de cel tot loon kreeg.
„Wanneer mijn vijanden geloovcn, dat met
mijn veroordeeling het onrecht, dat den
SI o wak en is aangedaan, ophoudt en dat
een gezond samenleven van hen en de Tsje*
chen mogelijk wordt, offer ik Piet alleen
gaarne mijn vrijheid maar ook mijn leven.'*
Het vonnis zal waarschijnlijk Zaterdag
worden uitgesproken.
IERLAND EN DE VOLKENNBOND,
Londen, 1 Oct. (V.D.) De regeering van
den Ierschcn Vrijstaat zal, naar uit Dublin
gemeld wordt, in do vergadering van den
Volkenbond van het volgend jaar den eisch
stellen in de plaats van Canada in den
Raad van den Volkenbond te worden go*
kozen. Zij heeft aan dc andere deelen van
het Britsche rijk den eisch gesteld ten be
hoeve van Ierland af te zien van een raads*
zetel.
DE TOESTAND VAN DE PRINSES
ROYAL.
Londen, 1 Oct. (V. D.) Do toestand
van Prinses Royal is sedert gisteren niet
veranderd Zij lijdt aan een kleino maagw
verbloeding, die echter door hartzwakte
cenig gevaar oplevert.
DOODGEVALLEN BIJ EEN POGING TOT
ONTVLUCHTING.
De in Galveston geboren hofmeester Pic-
cola, die te Berlijn een straf van twee jaar
uitzat, heeft in den nacht van Zondag op
Maandag kans gezien zich door de tralies
van zijn cel te wringen en met behulp van'
aaneengeknoopte lakens een poging tot onL'
vluchten te doen. Toen de wacht onder zijn'
cel voorbij kwam, lag de man dood op den
grond; de lakens waren afgebroken.
Londen, 1 O c ft (V.D.) De onderhande
lingen tusschen den Engelschen minister
van buitenlandsche zaken, Henderson, en
den Russischen gezant te Parijs, Dowga-
lewsky, zijn heden onder vrij geheimzin-'
nige omstandigheden voortgezet. Tegen 10
uur in den ochtend verliet. Henderson het
jaarcongres der Labourparty in Brighton,
om zich in de auto van den' gezant naar
I.ewes te begeven, alwaar de beide staats
lieden samen den lunch gebruikten en tot
laat in den middag bijeen bleven. Omtrent
het verloop der onderhandelingen verluidt
officieel: De besprekingen tusschen Hender
son en Dowgalewsky hebben hedenmorgen
in Lewes tot een overeenkomst geleid be.
treffende de methode, welke voor het vol
ledig herstel der diplomatieke betrekkingen
gevolgd zal worden, waarbij ook de rege*.
ling van het tot nu toe onopgeloste vraag*'
stuk ten aanzien van een propaganda-over-
eenkomst ter sprake kwam. Hiermede is de
breuk tusschen Engeland en Rusland zoo
goed als ten einde. Het herstel der betrek*
kingen is thans nog slechts een kwestie
van korten tijd.