r
STRESEMANN'S CONFERENTIEWEKEN
DË EEMLANDEli
Vrijdag 4 October 1929
28e Jaargang No. 82
ZIJ
WAREN SL00PEND
VOOR HEM
N.V. MIDDENSTANDS-BANK
Deskundige voorlichting bij
den aan- en verkoop
van Effecten.
VerhuringvanLjps safe-loketten
Verzilveren van coupons
Handelscredieten
Incasseeringsn
Spasr-deposito's rente 4
WILLEM GROENHUIZEN
Vertrouwenshuis
ROUWZITTiNG VAN HET
RIJKSKABINET
TALRIJKE BEWIJZEN VAN
DEELNEMING
VERLIES VOOR GEHEEL
EUROPA
Fa. L. J.
en Zn.
Zijden Sjaals
GEEN CRISIS TE BERLIJN
AME
ABONNEMENTSPRIJS P0' 3 voor Amersfoort I 2.10. per maand I 0.75. per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.177s.
Binnenland franco per post per 3 maanden f J.-, Afsondcrli)ke nummers f 0.05.
FÖ5TREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513
UITGAVE: VALKKOFF C5
PRI IS nPR AnVFRTFNTIFN va° 1-1 re9c" 105 m" ,abc9r'P "'«ijsnummer
I illJO LLH ftUVCn £|kereg£l mc£r f0.25. LicfdadlghcidaiKivtrtcotlcn voorde
helft van den prijs. - Kleine Adverteatlin „KEITJES" bij vooruitbetaling 1-5 regel.
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f I.—Bewijsnummer eatra
Hij putte zich uit om het
beste voor zijn land
te krijgen
Minister Beelaerls over zijn
ontslapen ambtgenoot
De Haagschc Courant, schrijft hij het
overlijden van Dr. Slresemann het vol-
gen de:
Een rauwe mededöeling: Stresemann
plotseling overleden. De tweede Duitsche
minister van buitenlandsche zaken onder
de Republiek, wiens leven tijdens de ver
vulling van het hooge ambt plotseling een
einde neemt. Het verscheiden van dr. Slre
semann is niet zoo schokkend als dat van
Walther Rathenau. Toch is het einde tra
gisch en het maakt allerwege een pijnlijken
indruk.
Ook hier ter stede, waar Stresemann bij
kans een maand vertoefd heeft, gedurende
de herstelconferentie.
Gistermorgen na het ontvangen van het
telegram uit Berlijn, doken successievelijk
weer de herinneringen op aan den man,
die in de uitoefening van zijn zware taak
bezweken is.
Stresemann, zooals hij dien pralcnden
Maandagochtend aan het Slaalsspoorsta-
tïon aankwam in zijn grijze demi met het
grijze deukhoedje, verwelkomd door minis
ter Beelaerts, toegejuicht door de Duitsche
kolonie, die hem bij het wegrijden een
donderende ovatie bracht, waarop de Duit
sche minister naar links en rechts hoog en
den hoed afnam.
Wat zag hij er toen slecht uit. Bleek,
ingevallen oogen, een lijdend mensch. Wij
dachten, dat hij zoo vermoeid was van de
reis, maar later bleek, dat dr. Stresemann
feitelijk een patiënt was, die onder de da-
•gelijksche zorgen van medicus en pleegzus
ter stond.
Wij hebben herinneringen van die eerste
maal, dat wij dr. Stresemann hoorde spre
ken. Het was in het Eerste Kamergebouw
op de eerste cn eenige openbare plenaire
zitting, die de conferentie heeft opgeleverd.
Een heldere, volle stem. die op besliste
wijze 't Duitsche inzicht aan de staatslie
den van Europa ontvouwde. Niet-Duit-
schers vonden deze rede destijds nog al bra
nie en Duitschers zelf vonden dat hun mi
nister niet ver genoeg gegaan was.
En toen dr. Stresemann dien ochtend de
Eerste Kamer verliet, ging er wederom een
luid gejuich op. Ditmaal was het niet de
Duitsche kolonie, maar waren het de
ternationale journalisten, die den grooten
Duitschen staatsman hiermede huldigden.
„De Duitsche delegatie zal al haar krach
ten inspannen teil einde te bereiken, dat de
conferentie een resultaat zal opleveren",
verklaarde Stresemann den volgenden da
in een commissie-vergadering. En inder
daad heeft hij zelf al zijn krachten aan
de conferentie gegeven. Sloopende vergade
ringen en conferenties, onder-onsjes en be
sprekingen, die tot diep in den nacht vaak
duurden. De Zondag was ook voor hem
geen rustdag. Den eersten Zondag woonde
hij in de Duitsche kerk alhier, een dienst
tij ter eere van den Duitschen Grondwets
dag en onmiddellijk daarna was er een hij-
eenkomst van „de zes uilnoodigende mo
gendheden in het Eerste Kamergebouw.
Rust had hij dien dag niet.
En rust had hij zoo noodig. Wij spraken
den directeur van het Oranje-hotel, waar
dr. Stresemann logeerde en die vertelde,
dat dr. Stresemann moeite had om zich op
den been te houden. Ilij leed heel erg, maar
wilde dat nooit toonen. Ilij deed opgeruimd
en converseerde, maar dit alles was ge
dwongen. Hij \ertoonde zoo aan zijn on
middellijke omgeving het beeld van'een
lijdend mensch.
De drie conferentie-weken waren sloo-
pend voor hem. Hij zag er steeds meer uit
geput uit. Wij herinneren ons dr. Strcse-
maim nog, dien Dinsdagavond „den nacht
van Snowden". Van 's middags vier uur af
had hij geconfereerd in het Eerste Kamer
gebouw. Getracht het Engelsche en Fran-
sche 6tandpunt hijeen te brengen en tevens
onvermoeid op de bres staan voor de Duit
sche belangen.
De avond, dat huiten, op het Binnenhof,
het wachtvuur brandde. Na zeven uur ver
gaderen verliet Stresemann tijdelijk de ver
gaderzaal, o'm naar zijn hótel te gaan. om
krachten te verzamelen. Bleek, met moede
oogen, stapte hij in de „Mercedes". Jouma
listen hielden het portier vast cn probeer
den te interviewen.
Stresemann beduidde, dat hij niets te
zeggen had en toen eindelijk zijn chauffeur
kon doorrijden, leunde hij achterover in de
kussens. De oogen gesloten, een mensch die
lijdensmoe was.
's Nachts om half één was hij weer terug
in het Eerste Kamergebouw en om half twei
verliet hij dien nacht, het Binnenhof, nada
Snowden voldaan was, ten koste vap
Duitschland.
Vrijrlagsmiddags, vóór den verjaardag
van de Koningin, presideerde hij de pers
conferentie in het gebouw der Tweede Ka
mer, in plaats van dr. Zechlin. De Duitsche
pers zou ingelicht worden door den minis
ter zelf. Stresemann voelde zich gedwon
gen, om op deze wijze tot het Duitsche volk
te spreken. Zijn gaan haar den Ilaag was
toch niet zonder resultaat gebleven, hij
kwam toch niet met leege handen terug,
Stresemann s stem klonk, nog altijd klaar,
door de gesloten deuren van de koffieka
mer der Tweede Kamerleden, waarbuiten
de Ilollandsche journalisten stonden.
Den volgenden dag was het. 't einde der
conferentie. En de groote heereri verlieten
het Binnenhof. De een na den ander. Toen
dr. Stresemann buiten kwam. speelde de
politie-müziek: „N'un danket allen Gott".
Men boog naar Stresemann. het hoofd ont
bloot. De Duitsche minister knikte terug.
Iets meer kleur dan de laatste dagen in
het gezicht. Maar de oogen moe en flets.
En toen hij instapte en wegreed, klopk daar
plots van omstaand en een kletterend hand
geklap, dat warm en hartelijk opsteeg naar
den man, die zich uitgeput had, al die we
ken. om het beste voor zijn land te krijgen.
Dr. Stresemann knikte, vriendelijker thans,
misschien deed het hem goed. dat betoon
van hartelijkheid. Hoofdinspecteur Snethla-
ge stond stram, toen de Duitsche minister
hem voorhij reed en salueerde de laat
ste groet thans, dien hij hem gebracht heeft
nu dr. Gustav Stresemann is heengegaan.
Wij spraken minister jhr. Beelaerts van
Blokland nog even over den plotselingen
dood \an zijn Duitschen ambtgenoot en
,Toegen den minister of hij geloofde, dat
dr. Stresemann zijn gezondheid hier ter ste
de had ingeboet.
Neen, dat geloof ik niet. zei de heer
Beelaerts. dr. Stresemann was al lang
ziek. Toen hij hier aankwam, was hij al in
een zeer slechten toestand. Toen hij het vo-
ig jaar zijn verjaardag vierde, openbaarde
zich bij hem de ziekte.
Dr. Stresemann ontzag zich niet, hij
werkte altijd door.
Klaagde hij bij u wel eens zoo vroe
gen wij dat het werk der conferentie
hem vermoeide?
Neen, antwoordde de minister. Hij
sprak nooit over zijn gezondheid.
Genève heeft hom niet zoo vermoeid
als de conferentie hier, vervogde de minis
ter. Ik vond zelfs.- dat hij er iets heter uit
zag. Hoewel, het was hem duidelijk aan
te zien. dat hij geen lang leven voor zich
had. Maar dat het zoo spoedig zou eindi
gen. hebben wij geen van allen verwacht,
besloot de heer Beelaerts.
voor Amersfoort en Omstreken
Langegracht Ho. 4 - Te!efoon304
AMERSFOORT
Directie: A. H. MARTENS.
JUWELIER.
TEL. £52 - GEVESTIGD 18E5
De Begrafenis zal Zondag
op Rijkskosten plaats
vinden
Cffer van een groote
plichtsvervulling
tiek zullen eerst na zijn dood ten volle wor
den gewaardeerd Ver huiten de Duitsche
^Iksparlij betreurt de overgrootn meerder
heid van het Duitsche volk in zijn verlies
het verlies van een der grootste persoonlijk
heden van den tegenwoordigen tijd. Zijn na
gedachtenis zal in eerc blijven
Het aantal bewijzen van deelneming is
ontzaggelijk groot. Uit alle hoofdsteden van
Europa zijn van de rcgecringcn telegram
men van deelneming ontvangen, evenzoo
uit do meeste Amerikaansche landen. De
bladen pubÜCeoren uitvoerige beschouwin
gen van de buitenlandsche pers over d
verdiensten van clr. Stresemann, wiens
heengaan algemeen niet alleen als een ver
lies voor Duitschland, doch voor geheel
Europa wordt beschouwd In alle beschou
wingen worden de groote verdiensten van
dr. Stresemann voor het werk van den
vrede erkend.
ry>T
,,Zijn gehcclc kracht gaf hij
vrijwillig in dienst van het
volk cn het werk van
den irede"
Algemeene Regeeringscrisis mag
du Diet I:omen
Berlijn, 3 Oct (II. X.) Het rijkskabinet
vanmiddag onder voorzitterschap van
den rijkskanselier bijeengekomen voor een
rouvvzitting in verband met het overlijden
van clcn rijksminister van buitenlandsche
zaken, dr. Stresemann. De rijkskanselier
herdacht in warme bewoordingen den over
ledene en bracht hulde aan het werk, dat
hij voor het Duitsche rijk en het Duitsche
volk heeft verricht. Staatssecretaris von
Schubert gaf uitdrukking aan den diepen
rouw van het departement van buitenland
sche zaken en van de ambtenaren, die een
onvergetelijken chef hebben verloren. Ver
volgens besloot het kabinet op voorstel van
den minister van binncnlandsche zaken
dat in overleg met de familie do begrafenis
op staatskosten Zondagmorgen zal piaat:
hebben. Nadere bijzonderheden zullen noj
worden bekend gemaakt. Uit naam van de
regeering heeft de rijkskanselier een tele
gram van rouwbeklag aan mevrouw Stre
semann gezonden, waarin hij o. a. zegt
Toen ik gisterenmorgen bij U vertoefde,
dacht geen van ons heiden er aan, dal aan
het verdienstelijke werk van dr. Strese
mann enkele uren later een einde zou wor
den gesteld, cn toen hij zich gisterenmiddag
naar zijn partijvric-nden begaf om politieke
moeilijkheden uit den weg te ruimen, was
niemand zich bewust, dat de groote leider
voor het laatst in dezen kring had gespro
ken. Met is diep tragisch, dat de onverbid
delijke dood aan het work van dr. Strese
mann een einde heeft gemaakt juist op hc*t
oogonblik, nadat hij na een 6-jarigen strijd
voor Duitschland s buitenlandsche politiek
op het punt stond de kostbaarste vruchten
van zijn werk te oogsteu cn voor het Duit
sche volk de laatste belemmeringen uit den
weg l# ruimen, evenals do laatste overblijf
selen uit den oorlog. Uit naam van de rijks-
regcering heeft de rijkskanselier verder een
telegram van deelneming tot do Duitsche
volkspartij gericht, waarin hij o a. zegt: De
rijksminister van buitenlandsche zaken dr.
Stresemann is het offer van zijn groote
plichtsvervulling geworden. Zijn verdien
sten vooi de Duitsche buitenlandsche poli*
Berlijn, 3 O c t. (H. N.) Alle te Berlijn
aanwezige buitenlandsche diplomaten heb
hen hedenmorgen op het ministerie van bui
tenlandsche zaken een bezoek van rouw
beklag gebracht. Mevrouw Stresemann ont
ving reeds talrijke bewijzen van deelne
ming, o.a. van den rijkskanselier, den rijks-
president, de verschillende ministers en
verschillende huitenlandscho staatslieden,
Ook de Geschillende politieke partijen ga
ven reeds van hun deelneming blijk. De
socoiaal-democratische rijksdagfractio zond
een telegram, waarin zij verklaart te treil
ren om den man, die zijn geheole kracht
vrijwillig in dienst van zijn volk en in het
werk van den vrede heeft gesteld.
Do deelneming van Vo:i Hin
denburg.
B e r 1 ij n, 3 Oct. (V.D De Rijkspresident
heeft mevr.juw Stresemann het volgende re
legram van deelneming gezonden:
„Diep getroffen zend ik u en de uwen
mijn hartelijkste deelneming niet het plot
seling overlijden van uw echtgenoot, die
tot den laatsten ademtocht zoo trouw voor
zijn vaderland gewerkt liecft.'
Bovendien hpeft in persoonlijke opdracht
van den rijkspresident staatssecretaris
dr. Meissner den zonen van den overleden
rijksminister hedenochtend in hot sterfhuis
cle ernstige deelneming van den Rijkspre
sident met het. zware verlies, die mevrouw
Stresemann en haar zonen plotseling heb
ben geleden, overgebracht.
De Rijkspresident zal Vrijdagochtend te
Berlijn aankomen.
Silmson en Mellon over het
heengaan van Stresemann.
Zoowel minister Stimson als minister
Mellon hebben hun leedwezen over het
overlijden van Stresémann uitgedrukt, daar
bij er op wijzende, hoe deze voortreffelijke
staatsman in een zeer critiek tijdperk veel
heeft bijgedragen tot het herstel van den
vrede in Europa.
Regeeringscrisis mag nu niet intreden,
Berlijn, 3 Oct. (H. X.) Freiherr von
Rheinbadcn, het bekende lid der Duitsche
volkspartij, heeft op een desbetreffende
vraag als zijn meening te kennen gegeven.
dat op dit oogenblik geen algemeeno re
geeringscrisis mag intreden. In verband
met den internationalen toestand is het
noodig, dat het ministerie weer spoedig
wordt bezet. Ilij achtte het onwaarschijnlijk,
lat de rijkskanselier bij zijn geschokte ge
zondheid de portefeuille van buitenlandsche
zaken zelf zal waarnemen. IIet is noodig,
dat de kwestie der bezetting van het minis
terie van buitenlandsche zaken ten spoedig
ste buiten den strijd der partijen wordt ge
bracht. cn, zooals de grondwet voorschrijft,
dc rijkspresident op voorstel van den rijks
kanselier den nieuwen minister van bui
tenlandsche zaken ten spoedigste benoemt
Een algcmccnc reorganisatie van het kabi
net [was reeds thans bij hel wederbijeonko-
men van den rijksdag in November te ver
wachten. Dr Stresemann was van plan ge
weest hij deze gelegenheid af te treden,
waartoe hij reeds herhaaldelijk den wensch
had te kennen gegeven.
Dg indruk in parlementaire
kringen.
Berlijn, 3 Oct. (V.D.) In den rijksdag,
waar te negen uur een bijeenkomst zou
plaats hebben van de rijksdagfractie van
de Duitsche Volkspartij, was men geheel
onder den indruk van het plotseling over
lijden van den rijksminister van buiten
landsche zaken dr. Stresemann.
De fractie van de Duitsche Volkspartij is
voorloopig nog niet bijeengekomen.
Langzamerhand komen afgevaardigden
van alle partijen in den rijksdag aan Te
half tien kwam de fractie van het Centrum
in een zitting bijeen.
In parlementaire kringen verwacht men
thans, dat de plenaire zitting van den rijks
dag om tien uur zal doorgaan. Deze zitting
zal/een herdenkingsplechtigheid voor den
overleden rijksminister van buitenlandsche
zaken zijn en slechts kort duren. Men is
evenwel voornemens de verdere behande
ling van het dringende vraagstuk der werk
loosheidsverzekering niet uit te stellen.
Daarvoor zal een tweede zitting van den
rijksdag worden bijeengeroepen, waarin,
aannemende, dat de Duitsche Volkspartij
zich van stemming zal onthouden, de kwes
tie der werkloosheidsverzekering zonder
groote redevoeringen thans 6poedig zal zijn
geregeld.
liet is vanzelfsprekend nog te vroeg om
over den opvolger van dr. Stresemann. die
zijn functie zes jaar lang cn gedurende den
laatsten tijd in slechten gezondheidstoe
stand heeft waargenomen, iets te zeggen.
In vooraanstaande centrumkringen wordt
aTs op'faiViiF de naam va
noemd. Men is daar van meening. dat in
den huidigen coalilictoestand zoo weinig
mogelijk moet worden veranderd en dat,
wanneer Breitsehcid buitenlandsche zaken
neemt, het ministerie \an financiën, op
welks beleid scherpe kritiek werd geoefend,
door iemand van de Duitsche Volkspartij
zal worden bezet. Het is nog niet mogelijk
te zeggen hoe de andere coalitie-partijen
hiertegenover staan. Er moet evenwel aan
worden herinnerd, dat vroeger reeds als
vermoedelijke opvolger van dr. Stresemann,
toen .er sprake van was, dat deze zou aftre
den, de partijvoorzitter van het centrum,
prelaat Kaas, is genoemd.
Rouw in liet geheele land.
Berlijn, 3 Oct. (V. D.) De rijksminister
van binnenlandsche zaken heeft bepaald,
dat in verband met het overlijden van den
rijksminister van buitenlandsche zaken dr.
Streseman van alle officieele gebouwen tot
en met Zondag half-stok gevlagd moet wor
den.
0
Ët
WEERBERICHT.
Hoogste barometerstand:
7G5.G tc Marseille.
Laagste barometerstand:
40.4 te Haparanda.
Verwachting tot den avond
van 5 October:
Zwakke tot matige \V. tot
wiiul, betrokken tot zwaar
bewolkt, waarschijnlijk nog
regen, weinig verandering in
temperatuur.
LANGESTRAAT 49-51
TEL. 190
Lang, drie- en vierkantig
Fijne kleuren - De nieuwste slips
en Zelfstrikkers
Een Rouwbrief van
Koning George
Londen, 3 O c t. (II. N.) Do particuliere
secretaris van den koning, lord Stamford-
hum, heeft tot den Duitschen gezant Stha-
mcr het volgende schrijven, uit het Buc-
kinghampaleis gedateerd, gezonden:
De koning, die zich te Sandringham be
vindt. geeft mij opdracht uwe excellentie
zijn deelneming te betuigen met het groote
verlies, door het overlijden van dr. Strese
mann geleden, welk verlies Z. M. niet al
leen als een verlies voor Duitschland, doch
voor geheel Europa beschouwt. De koning
herinnert zich gaarne zijn ontmoeting met
Jr Stresemann, toen deze voor het laatst te
Londen was en heeft de treurige tijding met
een gevoel van oprecht leedwezen verno
men, welk gevoel, naar hij weet, door het
geheele Engelsche volk wordt gedeeld.
Volgens een officieus bericht zullen zoo
wel staatssecretaris Henderson als de En
gelsche regeering een boodschap van deel
neming naar aanleiding van het overlijden
van dr. Stresemann tot de Duitsche regee
ring richten. Henderson zal ook in een per
soonlijk schrijven mevrouw Stresemann
zijn deelneming betuigen. Het departement
van buitenlandsche zaken gevoelt den dood
van Stresemann als een ernstig verlies. In
deze kringen wijst men in het bizonder op
de buitengewone energie van dr. Strese
mann, die na het moeilijke werk te 'sGra-
venhage ook deel heeft genomen aan de in
spannende zittingen te Genève, niettegen
staande hij erg ziek was. Men beschouwt te
Londen dr. Stresemann als den grootsten
Duitschen staatsman sedert Bismarck.
De Duitsche Volkspartij onthoudt
zich van stemming
Gooit het centrum roet
in t eten?
De Vossisschp Zeiturig bericht, dat de le
den van het Duitsche kabinet zich hebben
kunnen verecnigcn met het voorstel, om
de beslissing' over de verhooging van do
premie voor de verzekering tegen de werk
loosheid uit te stellen tot het einde van den
herfst. Do rijksregeoring heeft er verder
geen bezwaar tegen, dat de Duitsche Volks
partij haar meening die in deze aangelegen
heid van die der andere regeeringspartijen
afwijkt, samenvat in een in den rijksdag
af te leggen verklaring. De rijksregeering
zal echter niet kunnen dulden, dat dc Duit
sche Volkspartij hij de derde lezing tegen
de wet in haar geheel zal stemmen. Do
rijkskanselier zal uit een dergelijke breuk
in de coalitie de noodige conclusies trekken
hetgeen aanleiding lot het ontslag van het
rijkskabinet zou geven.
Wij hebben reeds gemeld, dat de fractie
van de Duitsche Volkspartij Woensdag
avond heeft besloten zich bij de stemming
over dc wet op de verzekering tegen de
werkloosheid te onthouden. Het tot stand
komen van een meerderheid voor do wet is
zoodoende gewaarborgd, tenzij het centrum
nieuwe moeilijkheden maakt. 1-Iet is n.T.
niet uitgesloten, dat de Katholieke partij
zich met de houding van de Duitsche Volks
partij niet zal kunnen vereenigen.
Van bovenstaand bericht omtrent de hou
ding van de Volkspartij is, daar de leden
van de fractio zich tot geheimhouding ver
bonden hebben, geen bevestiging te krijgen,
meldt het Vad. Het besluit van de Volks
partij zou echter reeds ter konnis van don
rijkskanselier zijn gebracht.
In elk geval verbergen de leden van de
Volkspartij niet, dat in de fractie zelf de
meeningen zeer uiteenloopcn. Onthouding
van stemmen schijnt daarom dc eenige uit
weg.
Veel aandacht, trekt in d«m rijksdag een
artikel in het avondblad van de Germania,
waarin te verstaan wordt gegeven, dat het
centrum van de Volkspartij een positieve
verklaring cischt dat zij in elk geval mee
de verantwoordelijkheid van dc wet draagt.
Desondanks gelooft men in bevoegde
kringen der coalitie, dat de crisis thans be
zworen is. In regeeringskringen, heet het,
beschouwt met het besluit van do Volks
partij niet als een oorlogsverklaring, maar
als een dragelijke oplossing van de bestsan-
de moeilijkheden. Anderzijds aal ook de so
ciaaldemocratie daaruit geen consequenties
trekken, daar zij zich ook voor de kwestie
van den pantserkruiser in een dergelijke
positie bevonden heeft..
Ook hij dc onthouding van do Duitsche
Volkspartij zal waarschijnlijk een meerder
heid voor de wet te vinden zijn.
De wet aangenomen.
Berlijn, 3 Oct. (V. D.) De rijksdag
nam het wetsontwerp inzake de werkloos
heidsverzekering aan rnet 238 tegen 155
stemmen en 10 onthoudingen der Duitsche
Volkspartij. Tegen stemden de Duitsch-
nationalen, dc communisten, de nationaal-
socialisten en de economische partij
Het ontwerp is hiermee definitief aange
nomen en de rijksarbcidsministcr Wissell
trok daarop het voorstel inzake een uit
zonderingswet formeel in, daar de bepa
lingen daarvan in de nieuwe wet zijn op
genomen.
