RADIO
DE EEMLANDEQ
TH0M. A. EDISON, Z00ALS IK HEM KEN
HARLEY HOUSE NIC, BOVÉE
S. DUIJKER
Wollen Dames Kousen,
Donderdag 10 October 1929
HERINNERINGEN AAN
MENL0 PARK
„La divioe Sarah"
ARIÊL en F. N. MOTOREN
AMERSFOORT
UiTENLANDSCH OVERZICHT
SPOORWEGRAMP IN
POLEN
Machinist gearresteerd
28e Jaargang No. 87
Fa. L. J. Luijcx en Zn.
DEZEP2EL1NT0CHT OVER
NEDERLAND
VLIEGEN IN DUISTERNIS
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS p£' 3 mailndcn vo°' Amcrsfoorl 2.10. per maand f 0.75, per
wéék (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.171/*
Binnenland franco per post per 3 maanden f J... Afionderli|ke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. JIJ
UITGAVE: VALKHOFF Cf
PRIJS DER ADVERTENTIEN 105 m£' lnbc9rlp vao ctn Dcw"snumm"
rnuo ucn HUICniCWIICW elke (cgcl me„ fo.25. UcMadlgheldj-ndvertentlco voorde
helft van den prijs. - Kleine Advertentlün „KEITJES" bi) voorultbetnllnf, 1-5 reoel'
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen H.- Be»l|snummer «t~ I 0.05
De slaper, die
niet sliep
EDISON.
Toen ik te Menlo Park uit den trein stap
te, mijn introductie-brief krampachtig in
de hand, beefde ik ais een juffershondje,
ik beken het eerlijk van groote vrees.
Ik zou Thomas A. Edison, den grootsten
uitvinder ter wereld, ontmoeten. ïk moest
trachten een gunstigen indruk op lu-m te
maken, want, de man, die mij den intro
ductie-brief had gegeven, had mij gezegd,
dat, wanneer ik Edison beviel, hij mij zou
aanstellen.' Geen wonder dat mijn hart
klopte als een stoomhamer.
De hond, die eon beer bleek!
Mijn vrees, die ik mij nog goed kan her
inneren, ging bijna over in angst, toen ik
het gebouw naderde (het labontoriumgs-
bouw), waarin, naar
men mij gezegd had,
ik Edison zou vin
den. Op het oogen-
blik bespeurde ik
een groot, ruig li
chaam, dat in dc
schaduw lag van oen
boom naast het
huis. In de mee
ning dat, wanneer Ik
den hand tot vriend
had, ik het ook wel
goed met den baas
Edison zou
kunnen vinden,
stak ik mijn hand
uit om het dier to
tt aaien.
Het volgend oogenblik vloog ik dc trap
op, die naar het laboratorium leidde, het
meest verschrikte jongmensch uit do histo
rie der gansche menschheid, want de
xiond bleek een bruine beer tc zijn. Welis-
waar lag'hij aan een ketting, doch, zooals
e begrijpen is, gunde ik mij geen tijd mij
hiervan te overtuigen. Zoo vloog ik al velo
jaren vóór Lindbèrg.
De kennismaking met Edison.
Toen ik het laboratorium binnentrad,
zag ik niemand, en had dus tijd om weer
tot mij zelf te komen, de sinistere aanblik
van de onverlichte ruimte, ietwat wanorde
lijk, maakte op mij een geheimzinnigen in
druk en mijn gedachten sloegen op hol.
Wanneer er eens een geest verscheen en
een zoenoffer eischte. liet vertrek leek in ij
zoo Faustachtig toe en we weten allen, wat
Pr in zijn domein plaatsgreep. Spoedig
echter werd ik wat opgelucht door het ver
schijnen van een menschclijk wezen, in de
gestalte van een loopjongen. Ik gaf hem
uitleg, hij bracht me de trap op en daar
^ond ik al gauw Edison en een assistent
aan het werk. Toen stond ik van aange
zicht tot aangezicht tegenover den grooten
man. Ik overhandigde hern mijn brief en
hervond daarna ras mijn evenwicht. De
eerste indrukken, die men van een ern
stig man ontvangt zijn in den regel blij
vend, en het beeld, dat ik mij in de eerste
minuten van Edison vormde, is in later ja
ren gebleken juist te zijn Hij had iet6
vriendelijks, iets hartelijks in zijn heele
manier van doen. zijn glimlach was warm,
zijn gelaat vol uitdrukking; zijn houding
was waardig. Men voelde zich met hem op
z'n gemak en was zich toch tevens bewust
yan zijn geweldige geestelijke superioriteit.
Zijn gezond verstand cn zijn logische ma
nier van redeneeron brachten zelfs zijn
eigen wiskundigen medewerker van de wijs.
Bij zijn werk scheen hij nooit haa^t te
hebben, ook jachtte hij zijn menschcn
nooit. Hij leidde allen, maar met slechts
enkele vvoordch cn zijn geestdrift dreef ons
aan.
Geen man werkte ooit harder en. ruste-
loozer dan hij, dagen en nachten gingen
vaak voorbij zonder dat hij zich rekenschap
gaf van den tijd. Wanneer hij wilde rus
ten, placht hij een tafel of een bank als bed
te gebruiken, met behulp van zijn jas of een
paar dikke boeken als hoofdkussen „Een
zacht bed is voor een man verderfelijk",
placht hij tc zeggen.
De slaper, die niet sliep.
Deze gewoonte om niet te slapen, een
der meest bekende van Edison gaf op ze
keren dag te Menlo Park aanleiding tot
een grappig incident.
Eens had Edison ccn moeilijk vraagstuk
opgelost en hij strekte zich uit op een tafel
in het laboratorium om een uiltje te knap
pen. En wij zouden hem nooit, wokken, be
halve ingeval van uitersten nood Wij
werkten zwijgend door, bevreesd dat een op
luiden toon gesproken woord of een of an
der geraas de sluimering van den meester
zou storen. Aan iedereen werd op het hart
gedrukt om zoo stil mogelijk te zijn.
Na een poosje werd de stilte verbroken
door het gefluit van een trein en kort daar
na werd een Meur achteloos dichtgeslagen
achter iemand, die juist het gebouw bin
nentrad. Een vreemde, die er uitzag als
een bankier, klom met zvvaren stap de trap
op en vroeg den heer Edison te spreken.
Hem werd geantwoord, dat dit onmogelijk
was dat de heer Edison sliep en dat nie
mand hem mocht wekken. Dus werd den
bezoeker verzocht plaats te willen nemen
en een oogenblik te wachten. Met klaar-
blijkclijken tegenzin voldeed deze aan dit
verzoek. Edison bleef slapen. De vreemde
ling, die er uitzag als een bankier bleef
wachten, maar werd dit tenslotte moe cn
vertrok juist op het nippertje om nog den
laatsten trein naar New-York te kunnen
halen.
Toen de deur in het slot viel verrees Edi
son en gaapte. Toen riep hij zijn eersten
assistent cn zeide: „Ik heb zeventien nieu
we ideeën gehad, sedert ik ging liggen".
„Hebt u dan niet geslapen?" vroeg de man,
die den vreemdeling had te woord gestaan.
„Neen", antwoordde Edison.
Wanneer er lijd cn gelegenheid was voor
ontspanning, was Edison even opgewekt
als de jongste van zijn assistenten. Een
bron van vregude was voor hem oen vroo-
Iijk Iicd. Gedurende do drukke dagen van
Menlo Park, bespeelde hij met talent het
orgel, dal voor experimcntcele doeleinden
in het laboratorium aanwezig was.
Soms, na een middernachtelijk maal.
hetgeen dikwijls voorkwam, begeleidde hij
op het orgel, de populaire liedjes, die wij
wilden zingen. Bij deze gelegenheid ver
zochten wc den glasblazer op zijn cither te
spelen en Duitsche liedjes te zingen. Een
der jongens kon -voortreffelijk het geluid
nabootsen van do oorspronkelijke Edison
fonograaf met de platen van zilverpapier,
wat Edison steeds in een uitbundig gelach
deed uitbarsten.
Een opsnijder ontmaskerd.
Onze middernachtelijke vermaken wer
den gedeeld door den houder van het post
kantoor van Menlo Park cn door dm her
bergier. Op een nacht begon de kantoor
houder, die een vriend was van overdrij
vingen, zijn levensgeschiedenis te verha
len. De tijd verstreek, maar do verteller
toonde geen teekenen van vermoeidheid.
Edison, die toen reeds eenigszius doof was.
scheen geon aandacht aan de woorden van
den spreker to wijden. Plotseling echter,
nam hij een stuk papier en beeon tc cijfo
ren. Hij keek don kantoorhouder aan en
zeide tot hem- ,IIoe lang bont u van plan
aan 't werk te blijven? Ik heb net uitge
rekeinl, dat u vandaag al honderdvijftig
jaar Lij de post bent!"
Hoewel dit op beminnelijken toon werrl
gezegd, bemerkten wij, die Edison goed
kenden, wel dat hij uit zijn humeur was.
Hij vond het altijd onaangenaam, wanneer
men, zelfs in kleinigheden, trachtte hem
wat op den mouw te spelden. Edison ver
achtte opsnijderij en stelde de waarheid op
prijs.
In de dagen, volgend op de uitvinding
van de practlsch bruikbare gloeilamp, kre
gen we in Menlo Park, hoewel tal van man
nen der wetenschap het succes hiervan in
twijfel trokken, vele bezoekers van naam.
Edison was reeds beroemd door zijn uitvin
ding van de fonograaf
„La divine Sarah".
Een der bezoekers van 1SS0 was Sarah
Bernhardt, en bij deze gelegenheid werd
voor de eerste maal de stem van een kun
stenares van internationale beroemdheid
met behulp van de „spreekmachine" vast
gelegd.
Ik herinner mij duidelijk den dag. waar
op mevrouw Bernhardt ons bezocht. Toen
bekend gemaakt was. dat wij vereerd zou
den worden met het bezoek van de groot
ste actrice der wereld, een vrouw, wier
charme keizerrijken had doen wankelen cn
koningen belooverd. geraakten wij in een
opgewonden stemming. Baarden van eeni-1
ge weken oud werden afgeschoren, de
vraag naar zeep en water 6tceg onrustba
rend en ongekamde haren werden netjes
glad achterover geborsteld.
In den beginne werkte c'.e grappige aan
blik van de fonograaf op haar lachspieren.
Zij bestudeerde het toestel aandachtig cn
trachtte uit te \isscho.n hoe dat gekke ding
werkte.
Toon de wasplaat in het opneeinapparaat
was aangebracht en mevrouw Bernhardt
werd verzocht te spreken en te zingen in
de machine, aarzel Je zij een oogenblik.-
Maar nadat nieuwsgierigheid de overwin
ning had behaald op haar skepticisms,
sprak zij eenige oogonblikkcn op geani-
meerdon toon en eindigde niet het zingen
van een korte melodie Zij wachtte vervol
gens met ingehouden, adem het resultaat af.
Mevrouw Bernhardt «as van bewonde
ring vervuld toen zij haar eigen ..gouden
stemgeluid" met het karakteristieke ac
cent hoorde, door de machine weergegeven.
„C'esl grandC est grand!" riep zij telkens
.weer geest 1 rif tig uit-
Overeenkomst en verschiL
In later jaren zeide deze groote Frangaise.
de herinnering aan dit bezoek aan Edison
ophalend. „Ik zag een man van middelbare
gestalte, met een eenigszins groot hoofd en
een edel profiel en ik dacht aan Napoleon
I Ongetwijfeld bestond er een treffende ge
lijkenis tusschen deze twe_£ groole mannen
en ik ben er zéker van. dat een gedeelte
van hun hersenen identiek moet zijn. Ik
vergelijk niet hun genie. Het eenc was ver
nietigend cn het andere scheppend".
Lavendelstraat 9b 12 Tel. 1093
Wegens uitbreiding en
verbouwing ruimen wij op
tegen sterk verlaagde prijzen
Tevens eenige zoo goed als nieuwe motoren
Het beroemde IVora toestel met
aansluiting op de lichtleiding is
reeds vanaf f 1c5.- compleet (zon
der antenne) bii ons
verkrijgbaar.
HAVIK 29 TEL. 773
Ik betwijfel of Edison ooit grooter lofiui
ging voor een van zijn uitvindingen heeft
genoten dan de Frans'che actrice hem dien
dag schonk. En stellig heeft hij aan geen
andere meer waarde gehecht.
LË A.S. L1CHTWEEK
Wij publiceeren hiernaast een ar
tikel, over 's werelds grootsten uit
vinder, Thomas Alva Edison, ge
schreven dcor Francis Johl, de
eenige overlevende van Edison's
eerste laboratorium-assistenten.
Zal de Duitsche republiek
blijven bestaan? Do op
vattingen dienaangaande
van lord Roihermere. Eij
zou Duitschlaml koion-c-i
willen terug geven.
k-n den nationalisten uit de handen worden
geslagen; deze laatsten toch beweren steeds,
dat de politiek der tegenwoordige regeering
alle hoop op een teruggave der koloniën
vernietigt. Door een dergelijke daad zou
Engeland kunnen bewijzen, dat het dc haat
der oorlogsjaren is vergeten en prijs stelt
op de vriendschap van Duitschland.
Duitschland verlangt volgens hem kolo
niën niet zoozeer in verband met de waarde
daarvan dan wel ter wille van zijn aan
zien in de wereld.
Duitschland heeft wel-i3-\vaar voor den
oorlog geen groote koloniën bezeten, maar
toch, wat de ontwikkeling van de koloniën
betreft, een energie en handigheid getoond,
die door dc tegenwoordige Engelsche be
stuurders worden erkend. Ook nu is nog
meer dan 85 procent van den handel in
Kameroen in Duitsche handen. De toestand
is nu blijkbaar zoo, dat Engeland de ver
antwoordelijkheid cn de kosten moet dra
gen, terwijl Duitschland de kolonie verder
ontwikkelt.
Men heeft zoo betoogt Rothermere o.a.
nog zooveel veranderingen aangebracht
in dc economische bepalingen van het ver
drag van Versailles, dat de Engelsche re
geering er een begin mee moest maken een
wijziging naderbij te brengén van de ter
ritoriale fouten. Dat zou ook nieuwe ver
wachtingen wekken bij de Hongaren, wier
gebied door het vredesverdrag op zoo on
rechtvaardige wijze is verbrokkeld. Elzas-
I.otharingcn en liet gebied van Trenfino,
zoo merkt hij op. zijn weer voorgoed bij dc
landen gevoegd, waarbij zij van oudsher
hebben behoord. Maar de arbeidersregeering
zou niet beter kunnen bijdragen tot. de
pacificatie van Europa dan door op te ko
men voor de bescheiden cn gemotiveerde
territoriale veranderingen; alleen daardoor
kunnen de anders onvermijdelijke Europee-
sche conflicten worden voorkomen. In Eu
ropa, aldus Rothermere, heeft men een
tevreden, niet een onderworpen Duitsch
land noodig.
Zeven dooden en eenentwintig
ernstig gewonden
Lord Rothermere,
de broeder van wij
len den kranten
koning Nortlicliffe
en eigenaar van de
Daily Mail, heeft, in
zijn blad enkele ar
tikels over Duitsch
land gepubliceerd,
in één waarvan hij
in den titel de
vraag stelt: „Zal de
republiek blijven
bestaan?' IIij komt
tot de slotsom, dat
de republiek defini
tief er i s. Interes
sant is zijn verge-
ROTHERMERE.
lijking tusschen de Duitsche republiek cn
de opkomst van Frankrijk na den oorlog
van 1870—71. Frankrijk heeft indertijd te
kampen gehad met communistische onlus
ten; Duitschland heeft heel wat meege
maakt met de Sparta kist en. De legerleider
van Napoleon III Mac Mahon, is tweede
president der republiek geweest, net een
der als Hindenburg. De Duitsche republiek
bestaat nu een tiental jaren cn alleen uit
hoofde van haar sterkte cn het vertrouwen
in haar heeft Duitschland tot dusver een
aantal concessies, o.a. de ontruiming van
het Rijnland, van zijn vroegere vijanden
weien te verkrijgen. De terugkeer tot de
monarchie zou al hetgeen bereikt werd.
volgens Rothermere, weer te niet doen. De
verwachtingen van de familie cles ex-
keizers zijn ongetwijfeld ijdel. want
men heeft in Duitschland ingezien, dat de
monarchie volkomen verouderd is Met de
vlucht van den keizer en den gewezen
kroonprins is het. aanzien van den troon
\erloren gegaan.
De Duitschers zijn op het oogenblik het
sterkst» socialist ischo volk na Rusland
Men behoeft maar het aantal 6temmen der
sociaal-democraten bij de verkiezingen van
1924 cn 1929 te vergelijken, om dit be we
ien bevestigd te zien Natuurlijk zijn poli
tieke moeilijkheden nog mogelijk, maar
Rothermere denkt niet, dat er een poging
zal worden gedaan tot herstel der monar
chie. Bij de nationalisten onder leiding van
Hugcnberg gaat het in werkelijkheid niet
om de monarchie, maar om een dictatuur
van henzelf De ultranationalisten hebben
niet in het minst begrepen hoezeer de toe
standen na den oorlog zijn veranderd. Ten
behoeve van hun eigen kortzichtige doel
einden verwekken zij in Duitschland voort
durend beroering. Bij heel de nationalisti
sche propaganda wordt veel lawaai om
niets gemaakt, maar ondertusschen wordt
een definitieve regeling in Europa erdoor
tegen gehouden.
Rothermere stelt verder voor, dat de
Engelsche regeering de koloniën Kameroen
en Togo aan Duitschland teruggeeft. Daar
door zou één cler krachtigste agitatiemidde-
Warschau, 9 Oct. (V. I).) Hedenoch
tend heeft op het station Sobolew bij Dcm-
blin een ernstig spoorwegongeluk plaats
gehad. Vermoedelijk tengevolge van den
dichten nevel is ccn snelgoeclerentrein door
een onveilig signaal gereden on ongeveer
40 M. verder met een uit Lembcrg komen
den personenlrein in botsing gekomen. Dc
botsing was zoo hevig, dat beide locomo
tieven ernstig gehavend werden cn ont
spoorden en verscheidene wagens van'den
personenlrein en vijf wagens van den goe
derentrein totaal vernield werden. Vele an
dere «agens werden ernstig beschadigd
Bij het direct aangevangen reddingswerk
werden vijf dooden en vijftien ernstig ge
wonden uit de overblijfselen van den trein
te voorschijn gebracht. Nog vijftien andere
personen hebben lichte verwondingen op-
geloopen Tijdens het vervoer zijn twee ern
stig gewonden overleden. Men vreest, dat
bet aantal slachtoffers nog grooter zal zijn
Tot de dooden behooren, voorzoover kan
worden nagegaan, twee soldaten, een con
ducteur en vier reizigers. Volgens andere
berichten zouden onder de verwoeste wa
gens nog meer dooden. drie soldaten, lig
gen, zoodat dan het aantal dooden tien zou
bedragen.
Uit Demblin is een hulptrein en uit War
schau is een commissie van .onderzoek ter
plaatse aangekomen. l)e machinist, die
door het onveilig signaal reed, werd licht
gewond on werrl onmiddellijk gearresteerd.
Volgens de laatste berichten is het aan
tal ernstig gewonden tot 21 gestegen.
SYLT ONDER WATER.
Hamburg, 9 Oct. (H.N.) Boven het
eiland Sylt woedt een hevige zuidweste
lijke tot westelijken storm, zoodat uitge-
breido opper\lakten onder water zijn gc-
loopen. Belangrijke schade is echter, voor
zoover op het oogenblik bekend, niet aan
gericht.
EEN GEDUCHTE DORPSBRAND.
Voor da lerde maal bezocht.
S i 1 e i n, 8 Oct. In de nabijgelegen ge
meente Gskerda (Tsjecho-Slowakije) is he
denochtend in een loods een brand ont
staan, die zich door den wind spoedig tot
de belendende gebouwen uitbreidde. Wel
dra stond het geheele dorp in vlammen. In
totaal zijn 3G huizen, alsmede 40 schuren
en stallen door het vuur vernield. Het ge
lukte de brandweer niet den brand te blus
schen, zoodat van het geheele dorp maar
twee huizen bleven staan. Dit is in korten
tijd reeds de derde brand, die het arme
dorp bezoekt. De daklooze bevolking ver
keert in de grootste ellende.
WEERBERICHT.
Hoogste barometerstand:
77G.1 te Rockefort.
Laagste barometerstand:
7G9.1 te Vestmanoer.
Verwachting tot den avond
van 11 October;
Meest matige Z. W. tot W.
wind, hal f tot zwaar bewolkt
of betrokken, weinig of geen
regen, iets warmer.
LAIVGESTRAAT 49-51 TEL. 190
ALLE KLEUREN,
f 1.35, f 1.75, f2.30, f2.90, f3.25
Tof Zalerclag a.s. uitgesteld
Vermoedelijk eerst Zondag a,s,
F r i c d v i c h s h a f e n, 9 Oct. (V. D.)
Naar wij vernemen zal de Zeppelin Vrij
dagavond te 10 uur bij gunstig weer Frie-
drichshafcn verlaten cn vermoedelijk Za
terdagmorgen lo omstreeks 9 uur boven
Nedcrlandsch grondgebied komeD. Het ligt
in dc bedoeling omstreeks drie uur in den
namiddag dc grens weer to passeeren.
In aansluiting aan het V. D.-bericht uit
Friedrichshafen omtrent den tocht van het
luchtschip „Graf Zeppelin" naar Neder
land, wordt ons nog door „Het Leven" me
degedeeld. dat zeer waarschijnlijk in ver
band met. het vroege uur van aankomst
in ons land de voorgenomen route zal wor
den gewijzigd. Hoewel eerst Vrijdagmiddag
een beslissing zal worden genomen, wordt
het waarschijnlijk geacht, dat de „Graf
Zeppelin eerst naar Groningen zal gaan en
de vroeger gemelde routo in omgekeerde
richting zal vliegen. Door deze wijziging
komt. de „Graf Zeppelin" niet te vroeg bo
ven de hoofdstad. Verder moet het in de
bedoeling liggen ook over Het Loo te vlie
gen. waar op het oogenblik H.M. de Ko
ningin \ertoeft.
Volgens een nader bericht is dc tocht
van den Graf Zeppelin naar Silezie op
nieuw 24 uur uitgesteld. Het staat dus
te bezien of de tocht naar ons land wel op
het vastgestelde tijdstip zal plaats vinden.
Volgens een telegram van Max Blokzijl
aan het II bid. zal de tocht over Neder
land vermoedelijk op Zondag plaats
hebben als het weer althans niet te ongun
stig wordt.
Nachtvluc hfeo tijdens de
licbtweek
In overleg met het bestuur van de Edison
Lichtweek, welke van 21 tot en met 26 Oc
tober te Amsterdam zal worden georgani
seerd, zal de Kon. Luchtvaart-Mij. avond
vluchten boven de verlichte stadsgedeelten
houden.
Eiken avond zullen meermotorige vlieg
tuigen om 9 uur en bij genoegzame deel
neming ook later, van Schiphol opstijgen
orn belangstellenden in de gelegenheid te
stellen de lichtzee vanuit hoogere regionen
te bewonderen. De prijs der vluchten be
draagt 15 per persoon, waarbij het ver
voer van het kantoor der K.L.M. op het
Leidscheplcin naar Schiphol en terug is in
begrepen.
Het is een uitmuntende gelegenheid om'
met het vliegen bij duister kennis te ma
ken en dc grondverlichting van de Am-
sterdamsche luchthaven in oogensdhouw te
nemen. Natuurlijk moeten de weersomstan
digheden medewerken.
POSTVLUCHTEN NAAR INDIë.
Amsterdam, 9 Oct. Bij de K. L. M. Is
bericht ingekomen dat het retour-vliegtuig
om 13 uur te Kolak is geland. Morgen var-
trekt men naar Akyab.
