RADIO
DE EEMLANDÊÜ
S. DUIJKER
Donderdag 17 October 1929
28e Jaargang No. 93
BUITENLANDSCH OVERZICHT
VERRASSENDE KEER
IN CHINA
Tsjang Kai Tsjek
wenscht vrede
AMERSFOORT
EENJARIGE DIENST
IN FRANKRIJK
Veiligheid echter
nummer één
NIEUWE KONING VAN
AFGHANISTAN?
Er worden enkele
namen genoemd
LUCHTVAART
HET RFT0URVL1EGTUIG
VORDERT SNEL
NAAR ONTWAPENING
TER ZEE
Macdonald's reis
toegelicht
DE ZEPPELIN BOVEN DEN
BALKAN
BOUW VAN ZEPPELINS
Fa. L. J. Luycx en Zn.
Moderne Mantelkragen
Nutriëtte
Sael
Oppossum e. a.
AMERSFÖORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS pcr 3 ®a«oden voor Amersfoort i 2.10, per maand f 0.75, per
week (sset gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.171/»
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-, Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERG 515
UITGAVE: VALKHOFF C?
PRI IS flFR AnVFRTFMTIFN v"n 1-4 "O'1'105 m" lobt9rlp vlln "«wisnummw
rnlJO ftat| mm IQ,25. Licfdadlghetds-advertentlea voorde
helft VM dn prijs. - Kleine Advertentlïn „KEITJES" bi) vooruitbetaling 1-5 regels
50 cent. elke regel meer 10 eent, driemaal plaatsen I Bevvl|snummer extra I 0.05
Diplomatie contra de ophitsing
door de pers. Engelsch-Amo-
rikaansche druk op Parijs.
De niet steeds kiescho perscampange in
Frankrijk tegen dc Engelsch-Amerikaan-
sche onderhandelingen en tegen Macdo-
nald's vredespolitiek heeft te Londen en
Washington ernstige ontstemming gewekt.
Van Engelsche en Amerikaansche zijde
is er officieus op gewezen, dat men deze
Parijsche perscampagne als een openlijke
twijfel aan do verklaringen vari den Ên-
geïschen premier, den Amerikaanschen
president en den Amerikaanschen minis
ter Van buitenlandsche zaken beschouwt
en óf van de Fransche regeering een zake
lijke motiveering van dergelijke aanvallen
moet eischen, of een onmiddellijke beëin
diging der perscampagne, zulks in verband
met het feit, dat dc Parijsche pers afhan
kelijk is van bepaalde Fransche officieele
kringen.
Deze wenken van Londen en Washing
ton zijn Ic Parijs, dadelijk begrepen. Daar
vooral Washington zijn misnoegen over de
aanvallen, rjie tegen president Hoover ge
richt waren, krachtig uitte, heeft do'Fran
sche gezant tc Washington van zijn re
geering opdracht gekregen Briand's geluk-
wenschen met het schitterend verloop der
Engelsch-Arnerikaansche onderhandelin
gen en dc besprekinen van Hoover en Mac-
Donald over te brengen. De gezant heeft
zelf een bezoek aan het staatsdepartement
gebracht en daar „Briand's bizondere te
vredenheid" over den gang van zaken tot
uiting gebracht.
Dadelijk na het onderhoud tusschen
Stimson, den Amerikaanschen minister
van buitenlandsche zaken, en den Fran-
achen gezant liet eerstgenoemde de En-
gelsche en Amerikaansche pers komen,
deelde hun den inhoud \ati de verklarin
gen van den Franschen diplomaat rncde en
legde er den nadruk op, dat de mededee-
lingen der Fransche regeering een zeer
hartelijk karakter droegen en geenerlei in
formaties of reserves inzake hef onder
werp der besprekingen tusschen Macdo-
nald en Hoover bevatten.
Naar de correspondent der Voss. Ztg te
Londen meedeelt, is men in diplomatieke
eit politieke kringen aldaar buitengewoon
bevredigd door dezen afloop van de pole
miek tusschen de Anglö-Amerikaanschc en
de (Fransche pers. Het demonstratieve be
zoek, dat Churchill aan Macdonald voor
zijn vertrek naar Canada te New York
braéht, moet aan heel de wereld duidelijk
maken, dat Parijs 'en Rome liet mis heb
ben, wanneer zij dachten, dat Macdonalrl
socialistische buitenlandsche politiek zou
voeren. Bij de Engelsch-Arnerikaansche
onderhandelingen, die reeds door Baldwin
waren voorbereid, treedt Macdonald op
als woordvoerder van heel dc Engelsche
natie cri van alle dominions.
Dc pers der politieke tegenstanders van
Macdonald uit zich den laatsten tijd bijna
nog geestdriftiger dan de linksche pers in
Engeland over het. succes van den Engel-
schen minister-president. Baldwin had
overigens, voor het geval zijn partij dc
overwinning mocht behalen bij dc verkie
zingen, eveneens reeds een reis naar Ame
rika, dezen herfst te ondernemen, op zijn
programma staan.
Te Londen en Washington moet het voor
nemen bestaan alle pogingen van kranten
op het Kuropeesche vasteland, om de An
gelsaksische vredespolitiek moedwillig te
verstoren, onmiddellijk te beantwoorden
met een „diplomatieke-op-de-vingers-tik-
kerij", voor zoover er tenminste een recht-
stieeksche of middellijke afhankelijkhied
der bladen van de landsregeeringen kan
worden vastgesteld. Ook in de Europcesche
pers en bij verscheidene continentaal-Euro-
pecsclVo rcegeringsinstantiés zijn tegen
woordig „deskundigen* en ambtenaren
werkzaam, die dikwijls om volkomen on
politieke, zuiver persoonlijke redenen, die
men minstens als lang niet onberispelijk
moet aanduiden, een ontwapenings- en vre
despolitiek geneigd zijn te saboteeren.
Kleine Schearer's moeten er ook in West
en Zuid-Europa bestaan, mannen, die han
dig hun journalistieke, officieele en indus
trie-politieke propaganda-activiteit dooreen
weten te mengen.
Jen Sji Sjan houdt generaal
Feng gevangen
Tokio, 10 Oct. (V. D.) Een Japansch
telegraafagentschap meldt, dat maarschalk
Tsjang Kai Tsjek generaal Feng een tele
gram gezonden heeft, waarin hij het inlei
den van onderhandelingen ter vermijding
van con burgeroorlog in China voorstelt.
Nanking, 15 Oct De vertegenwoordi
ger van Jen Sji Sjan, den gouverneur van
Sjansi, verklaart, dat Feng Yoe Hsiang
thans gevangen is in Sjansi. waar hij zich
bevindt als gast van Jen Sji Sjan, daar hij
door dc troepen van Jen Sji Sjan omsin
geld is. Deze maatregel is genomen om den
vrede en de orde in Noord-Chiiia te be
waren.
Nadere bijzonderheden over
de arrestatie van Feng Yoe
Hsiang.
Londen, 16 Oct. (V.D.) Dc "vooruitzien-
ten voor de verdere ontwikkeling van den
Chinccschen burgeroorlog zijn door de ge
vangenneming van generaal Feng Yoe
Hsiang door generaal Jeng Sji Sjan, die
Dinsdagmiddag lieeft plaats gehad, geheel
gewijzigd.
Jen rechtvaardigt zijn actie met do ver
klaring, dat hij een tegenstander van dén
opstand is en dat hij alleen tot taak hoeft
de door de regeering te Nanking bevolen
gedeeltelijke ontbinding en beperking v«in
het Chineeschc leger, welke door den op
stand verhinderd worden, te verzekeren n
den vrede in het land te bevorderen. Ilij z il
onvoorwaardelijk voldoen aan de bevelen
van de centrale autoriteiten te Nanking en
alles doen - wat in zijn macht is om aan
den tegemvoordigen opstand zoo snel mo
gelijk een einde te rnaken.
De invloed en het,aanzien van generaal
Jen zijn ongetwijfeld zeer groot. Het is
evenwel niet bekend welke xtrijdkrachir
hij voor een ingrijpen in den burgeroorlog
ter beschikking heeft, «laar generaal Jen
geen gouverneur van de provincie Sjansi
méér is.
In verband met deze wcr.-dyig in den
gang van zaken gelooft men. dat de Nan-
king-regeeririg in do. nieuwe crisis in China
meester vdn den toestand zal blijven. Of
echter hierdoor do revolutionnaire bewe
ging in de kiem gesmoord wordt, is echter
nog de vraag en in verschillende kringen
is men van rnecning, dat hierdoor slechts
uitstel verkregen wordt.
Een togenspraak.
Tokio, 16 Oct. (V.D.) Naar het Japan-
sclic tclegraaf-agentschap meldt, komen de
berichten, dat generaal Feng door generaal
Jen is gevangen genomen, niet met de fei
ten overeen. Integendeel zouden Feng en
Jen een bondgenootschap hebben gesloten
om gezamenlijk tegen Tsjang Kai Tsjck op
to treden.
Opstand in Chineasch Tur
kestan. Verklaringen van
Tsjang Kai Tsjek.
Londen, 16 Oct. (H.N.) Volgens een
bericht uit Peking is in Chineesch Tur
kestan een opstand uitgebroken. De bevel
hebber der Chincesehe troepen aldaar, ge
neraal Ljoèmin, heeft generaal Feng mee
gedeeld, dat hij het gezag der Nanking-re-
geering niet langer erkent en zich bij Feng
aansluit. De commissaris der Nankingre-
geering te Kasjgan is door de opstandelin
gen gevangen genomen. Tegenover een
vertegenwoordiger van het Japansche te-
leeraafagentschap verklaarde Tsjang Kai
Tsjek, dat hij er niet aan denkt het gezag
aan de generaals Feng en Jen over te la
ten. TI ij bezit.het vertrouwen der Koccmin-
tang en voldoende volmachten. Negen di
visies zullen naar Noordelijk China worden
gezonden. Voorts deelde Tsjang Kai Tsjek
mede, dat officieren van zijn staf door ge
neraal Feng omgekocht zijn om tegen
hem samen te spannen. Zij hebben ver
klaard, dat zij van generaal Feng geld en
wapenen hebben ontvangen.
Het beroemde Nora toestel met
aansluiting op de tichtleiding is
reeds vanaf f 165.- compleet (zon
der antenne) bij ons
verkrijgbaar.
HAVIK 29 - - TEL. 773
Painlevé gewaagt van het
vrcdesverlangen zijner
natie
Parijs, 15 Oct. Het woord voerend bij
eeri plechtigheid van den bond van verëeni-
gingeh voor lichamelijke opvoeding, bij ge
legenheid van het vertrek der eerste jonge
lieden, die maar voor één jaar onder de
wapens gaan, heeft Painlevé gezegd, dat de
éénjarige dienst een éclatante bevestiging is
van het. pact, waardoor Frankrijk ten aan
zien van de wereld bekend maakt, «lat het
nooit het initiatief zal nemen om tot oorlog
over te gaan. De éénjarige dienst is een
vredesdienst.
Sprekend over de veiligheid van de gren
zen, zeide Painlevé, dat van het. oogenblik
af, dat de volkeren naar vrede verlangen en
dat de oorlog plechtig veroordeeld is. velen
er tegen opzien om zich bezig te houden
met de veronderstelling van aanvallen en
moordpartijen. Painlevé is een overtuigd
voorstander van de .Fransch-Duitschc toe
nadering. Hij is echter van oordcel, dat een
ontwapend. Frankrijk een verleidingzou
zijn voor de booze machten. Daarom heeft
de minister zijn plicht god aan door de tüate
van veiligheid te schatten, die de nieuwe
logerorganisatie aan Frankrijk waarborgt.
Painlevé besloot zijn rede met con lange
technische uiteenzetting omtrent het stelsel
der nationale verdediging.
Londen, 15 Oct. Volgens Indische
berichten zou in Afghanistan de konings
macht voorloopig worden opgedragen aan
Ajad Oellah Khan, een jongeren broeder
van Aman Oellali. Naar alle waarschijnlijk
heid zullen de Afghaanschc hoofden het
met deze benoeming 'eens zijn, temeer daar
Aman Oellah in zijn" land niet lioog staat
aangeschreven.
Moskou, 16 Oei. (V.D.). Volgens een
bericht uit Thermez is Nadir Khan in
Kaboel tot padisju (koning) van Afgchanis-
tan uitgeroepen.
Dc familie van Aman Oel
lah mag niet terugkeeren.
Volgens een bericht uit Caïro heeft Na
dir Khan onmiddellijk een decreet uitge
vaardigd. waarbij hij dc familie van den
vrocgercn koning Aman Oellah verbiedt
naar Afghanistan terug Ie koeren. I f et kro
ningsfeest zou in November a.s. plaats heb
ben.
Habib Oellah in een kooi
naar Kaboel overgebracht.
Berlijn, 16 Oct. Volgens door de bladen
alhier ontvangen berichten, zou Habib Orl-
lali in een kooi naar Kaboel zijn overge
bracht, waar een rechtbank Over zijn lot
zal beslissen.
WEERBERICHT.
Hoogste barometerstand:
768.0 tc Milnchen.
Laagste barometerstand:
717 te Thorshavn.
erwachting tot den avond
van is Oct.:
Meest matige Z. W. tot
of N. \V. wind, zwaar bewolkt
tot betrokken met tijdelijke
opk la ringenwaarschij n 1 ijlt
aanvankelijk ecnige regen,
weinig verandering m tempe
ratuur.
Heden op Schiphol
verwacht
Amsterdam, 16 Oct. Aneta—Vas-Dias
meldt: Bij de K.L.M. is bericht ingekomen,
dat het retourvliegtuig de P.li.A.E.Z. om
8.10 uit Konstantinopel is vertrokken en om
1 *.25 tc Boedapest is geland. Het vliegtuig
dat morgen zijn reis voortzet, zal om on
geveer 14.60 op Schiphol landen.
Italië en Frankrijk nemen aan
de conferentie deel
MACDONALD VERLAAT AMERIKA.
■Y.. Een afscheldsboodschap.
Niagara-Falls, 15 Oct. In een af-
scheidsboodschap aan de bevolking der Ver.
Staten zegt Macdonald, dat de boodschap,
die hij naar Engeland mee terug neemt, is,
dat hoewel de Atlantische Oceaan de beide
landen van elkaar scheidt, de zaak van den
vrede hen vereenigt.
N i a g a r a-F alls, 15 Oei. Macdonald en
zijn gevolg hebben een bezoek gebracht aan
den waterval. Daarna zijn zij op Canadeesch
gebied overgegaan, waar de Britsche eerste-
ministcr geestdriftig toegejuicht is.
NOODLOTTIGE HUISINSTORTING.
Londen, 15 Oct. (V.D.) In de inboorlin-
genbuurt in Bombay is een huis ingestort,
waardoor vijf personen gedood en zeven ge
wond werden. 41
ENGELSCH BEZOEK BIJ KEMAL PASJA.
Groote hartelijkheid der Turken.
Londen, 15 Oct. (V.D.) Admiraal sir
Frederick Field, opperbevelhebber van de
vloot in dc Middellandsche Zee, die de
vorige week met liet Britsche eskader Con-
stantinopel heeft bezocht, is gisteren, in ge
zelschap van den Engejschen ambassadeur
sir George Clerk, te Angora ontvangen door
den Turkschen president Moestala Kemal
Pasja. I.ater bezocht de-admiraal den pre
mier, den minister van buitonlandscho za
ken en den minister van oorlog en zat aan,
aan een te zijner eere gegeven lunch,
's Avonds werd een banket gegeven door
den minister van buitenlandsche zaken.
Hedenavond keert hij naar Constantinopel
terug. Admiraal Field verklaarde in een in
terview. dat de Turksche hartelijkheid een
diepen indruk op hem heeft gemaakt.
W a s h i n g t o n, 15 Oct. Het besluit der
Fransche regeering om de uitnoodiging voor
de maritieme ontwapeningsconferentie aan
Ie neinen, wordt beschouwd als een aanwij
zing, dat alle uitgenoodigcle mogendheden
aan de conferentie zullen deelnemen.
Londen, 15 Oct. De Jtaliaansche ambas
sadeur heeft vanmiddag op het Foreign Of
fice het antwoord der Ita'iaansche regec-
ïing overhandigd, waarin de uitnoodiging
voor de maritieme ontwapeningsconferentie
der vijf mogendheden, in Jan. a.s. te Lon
den-te houden, aanvaard wordt.
Londen, 15 Oct. (V.D.) Gisteravond
sprak te Newcastle de eerste lord der admi
raliteit Alexander over het bezoek van Mac
donald aan de Voreenigde Staten. Volgens
spr. zou het zeer ongelukkig zijn, wanneei
men in het buitenland ging meencn, dat de
Anglo-Amerikaansche overeenkomst ten
doel heeft dc rest der wereld den wil op tc
leggen van deze beide staten. Dit is dc re
den waarom er, voordat een definitieve stap
wordt gedaan in deze aangelegenheid, een
conferentie moet worden belegd van dc vijf
voornaamste maritieme mogendheden. Wat
cok gedaan is om tot overeenstemming te
geraken, den vrede te consolideeren en de
aanvalswapens te beperken, moest gebeu
ren op een dergelijke wijze, dat geen en
kele natie ter wereld er aanstoot aan kan
nemen.
i OVERSTROOMING IN LENINGRAD.
K o f n o, 15 Oct. (V.D.) Naar uit Leningrad
gemeld wordt, is de stad Dinsdag door een
groote overstrooming bezocht. De Newa is
ver buiten haar oevers getreden. Verschei
dene fabrieken staan onder water. De op
perbevelhebber der troepen in Leningrad
heeft het geheele garnizoen aan het werk
gesteld ter bestrijding van de overstroo
ming. Talrijke personen worden vermist.
NOODLOTTIGE ONTPLOFFING.
Pittsburgh, 15 Oct. Door een ont
ploffing van gesmolten metaal, dat door
overkoken in water viel, werden vier per
sonen gedood en zeven ernstig gewond.
De terugreis aanvaard
Budapest, 16 Oct. (V.D.) Met lucht'
schip Graf Zeppelin passeerde op zijn Bal-
kan vlucht hedenmiddag om 17.15 Herrnann-
stadt cn orh 17.30 Karlsburg in de richting
Klausenburg.
De Graf Zeppelin berichtte vanavond om
half 7 M. E. T., dat de eigenlijke Balkan-
reis thans geëindigd is. na een bezoek aan
Hermannstadt, waar de menigte dicht aan
eengedrongen op liet marktplein stond en
een ontroerende geestdrift aan den dag les-
de. en na een fantastische vlucht bij volle
maneschijn over Klausenburg Het lucht
schip gaat thane over de Hongaarsche
laagvlakte over Boedapest en Pressburg
naar Silezië, dat het niettegenstaande lang
zamer gevaren wordt, kort na middernacht
denkt te bereiken. De reis over de poesta
in het volle maanlicht wordt betooyercud
genoemd.
De Graf Zeppelin heeft zijn Balkanreis
tot Boekarest uitgestrekt, dat om half twee
werd bereikt. Daarna werd de terugreis in
de richting van Zevenburgen aanvaard
De Graf Zeppelin is vannacht 1.05 M E.
T. bij wolkenloozen hemel over Weencn ge
vlogen.
Twee gevaartengrooter dan de Graf
Zeppelin, zijn in de Vereen.
Staten in aanbouw
itfcr-
Eeoige technische
bijzonderheden
Naar aanleiding van den tocht van de
Graf Zeppelin en de proefvluchten van het
Engelsche luchtschip „R. 101" geven wij
thans cenige bizonderheden over den bouw
van luchtschepen zooals wij die vermeld
vonden in het „Good Year Nieuws
De R. 101 is 15 meter langer dan de
Graf Zeppelin en het grootste thans gereed
zijnde. Echter zal dit luchtkasteel spoedig
in afmetingen worden overtroffen door de
twee thans in aanbouw zijnde Amerikaan
sche Zeppelins. Naar medegedeeld wordt
zijn momenteel bij de Goodyear Zeppelin
LANGESTRAAT 49-51 TEL. 190
Corporation twee luchtschepen in aanbouw
n.l. de Z.R.S. i en 5 voor de Amerikaanscho
Marine, die ieder een inhoud hebben van
6.500.000 kubieken voet d.i. bijna tweemaal
zoo groot als de „Graf Zeppelin" en twee en
een half maal zoo groot als de „Los An
geles Binnen in het. omhulsel van 't lucht
schip wordt een complete vliegmachinehan
gar gebouwd, die ruimte zal geven voor
vijf machines. Deze worden van speciale
haken voorzien cn kunnen al vliegende
door een trapeze worden opgevangen en
opgetrokken in den hangar.
Er zullen aan dit luchtschip geen uitste
kende schuitjes cn cabines worden ge
bouwd: alles wordt zoovéél mogelijk bin
nen in dc rornp geborgen, waardoor de
luchtwèèrstand verkleind wordt en de vei
ligheid verhoogd. De machines cri hot per
soneel worden allen binnen de stroomlijn
gehouden Slechts de schroeven steken uit
Het geraamte wordt volgens een nieuw
systeem gebouwd doch evenals bij andere
luchtschepen van Dur-AIluminium, met
netwerk van staaldraad. Het overtrek zal
bestaan uit geallumirieerd katoen, meer be
kend onder den naam van „Zeppelindoek".
Een belangrijke verbetering vormen drie
gangen over de geheele lengte van het
schip, waardoor alle deelen van binnen
bereikbaar zijn en. zoo noodig, gedurende
dc vlucht gerepareerd kunnen worden. Het
personeel bestaande uit 45 man voor elk
schip, wordt in comfortabele ruimten on*
dergebrachl, zooals gezegd, binnen het om
hulsel. Schepen van dit model zouden, in
dien-voor passagiersvervoer ingericht, bc-
halvo do equipage. 100 passagiers kunnen
vervoeren. De ontwerpen werden gemaakt
door Dr. Karl Arnstein, vice President van
de Goodyear Zeppelin Corporation, vroeger
Chef-constructeur van de Duitsclic Zeppe
lin Maatschappij.
Voor liet bergen van deze luchtschepen
wordt bij Akron U.S. oen enorme hangar
gebouwd, van ongeveer 400 meter lengte en
62 meier hoogte. In totaal zal deze hangar
uit dertien bogen bestaan, waarvan eerst
kort geleden de eerste gereed kwam na.
maanden van arbeid. Vooral de wijze,
waarop het driehonderd en zestig ton zwa
re middengedeelte op de beide becncn, dio
ieder 130 ton wegen, werd getild, was een
geweldige onderneming. Acht groote tanks,
gevuld met. ijzerafval, cn met een gewicht
van 36 ton ieder, werden met over pulleys
loopende kabels bevestigd aan dc vier
hoekpunten van de boog. Deze acht tanks
vormden een togengevvicht van 80 pCt. van
het gewicht van de boog.
Vier zware kranen, één op iedereri hoek
namen de rest voor haar rekening. De eer
ste heffing geschiedde tot een hoogte van
ongeveer zes voet van den grond waarna
de zaak bleef hangen tot den volgenden
dag om den rek uit dé kabels tc halen. Toen
w erd langzaam opgetrokken, zoodat na vier
a vijf uur den top van de beenen was be
reikt waarbij een nieuw technisch probleem
werd «opgelost. De zijstukken rustende op
tijdelijke steunen werden door vier hydrau
lische persen, die ann den voet van de
laatste waren aangebracht, langzaam, uit
een gedrukt totdat het middenstuk in op-
waartsche richting kon passeeren. De groo
te moeilijkheid hierbij was de vier hydrau
lische persen tegelijk te laten wérken
waartoe men automatische meetinstrumen
ten had aangebracht om de juiste standen
der steunen op elk oogenblik te controlee
ren, terwijl de bedienende manschappen
onderling telefonisch waren verbonden.
Men denkt voor het bouwen van het
luchtschip vijf jaren noodig te hebben met
zeshonderd man.