Slobkousen
F.H. LOMANS
„JAN VAN RIEMSDIJK-AVOND"
BRIEVEN VAN EEN
BRABANTSCHEN BOER
DE EEMLANDÊU
WILLEM GROENHUIZEN
Verfrouwenshuis
ELECTRO EN RADIO TECHNISCH BUREAU
UTRECHTSCHESTRAAT 15 TEL. 483
Maandag 21 October 1929
28e Jaargang No. 96
BU1TENLANDSCH OVERZICHT
a.s. Donderdag in Amicitia
!k niet f
JUWELIER
DE AFFA1RE-SKLAREK
Vervalschiogen
zonder einde
Fa. L. J. Luycx en Zn.
voor Dames en Kinderen.
ALLE PRIJZEN.
DOOR A. A. L. GRAUMANS
AMERSF00RTSCJ1 DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS 3 maandeD voor Amersfoort f 2.10. per maand I 0.75. per
- «eet (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.171/,.
Binnenland franco per post per 3 maanden f J.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 515
UITGAVE: VALKHOFF C5
PRIJS DER AOVERTENTIEN va. l-4 regels' 1.05.met Inbegrip vM een
ieJke regel meer f0.25. Llcfdadighclds-advertcnttco vooroe
helft vu den prijs. - Kleine Advertentie „KEITJES" bij vooruitbetaling 1-5 rtgeTi
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f Bewijsnummer extra f 0-05
De nieuwe koning in Afgha-
nistan.
De nieuwe koning in Afghanistan, die
met zooveel geestdrift is ingehaald. Nadir
Khan, is in de verte verwant aan den oor-
epronkclijken heorecher Aman Oellah; in
den Afghaanschen onafhankelijkheidsoor
log van 1919 was hij diens minister van
oorlog en opperbevelhebber. Hij voerde na
derhand ook de onderhandelingen met de
Britsche regéering in Indié om voor de
Indische Afghanen, die bij de gevechten
waren betrokken, amnestie te verkrijgen.
Het succes, dat hij toentertijd behaalde,
heeft zijn aanzien bij alle stammen van
liet land doen toenemen; ook de geestelijk
heid, die tegen Aman Oellah was en van
wie in Afghanistan zooveel afhangt, schijnt
hem welgezind te zijn. Hij was daarna van
19211926 gezant te Parijs en vertoefde de
laatste jaren wegens zijn slechte gezond
heid in Zuid-I- rankrijk. Den vorigen win
ter riep Aman Oellah hem te hulp. toen de
revolutie uitbrak; hij kwam echter te laat
aan en kon den val van den koning niet
meer tegenhouden. Niettemin verzamelde
hij de trouw gebleven stammen en kon in
den beginne nog enkele successen behalen
in den strijd tegen Habib Oellah.
Nadat Aman Oellah en de door dezen tot
fcijn opvolger aangewezen Inayat Oellah het
land hadden verlaten, riepen hem de trouw
gebleven stammen in Mei van dat jaar tot
emir van Afghanistan uit. Van dit oogen-
hlik streed bij met wisselend welslagen te
gen Habib Oellah. wiens macht bij nu de
zer dagen, na zijn \ijfde algemeene offen
sief. heeft weten te breken. Men be
schouwt Nadir Khan in Afghanistan alge
meen als een verstandige en voorname per
soonlijkheid en men schijnt ook van gevoe
len te zijn, dat hij, ofschoon ook hij het
noodzakelijk acht in Afghanistan Europee-
sche hervormingen in te \oeren, deze
slechts zal verwerkelijken, rekening hou
dende met de bizondere psychische en re-
ligleuse toestanden in zijn land.
Het bewind van Habib Oellah heeft nog
geen tien maanden geduurd Buitenge
wone successen heeft luj niet geboekt,
doch dit ging ook moeilijk, omdat Nadir
Ivhan en andere tegenstanders Giem voort
durend dwars zaten. Er waren verschei
dene gegadigden naar den troon, maar ge-
leidolijkweg verdwenen verschillende hun
ner van "t loonecl, zoodat tenslotte alleen
van Aman Oellah heeft hiS radicaal le niet
gedaan, maar hij probeerde nochtans en
kele daarvan te behouden, zoo b.v. op 't ge
bied der belastingpolitiek en op pedago
gisch terrein.
De Fr. Ztg. vindt, dat Aman Oellah zich
Habib Oellah en Nadir Ivhan overbleven.
Eerstgenoemde, die zich in .Tan 1929 tot
koning liet uitroepen om Aman Oellali's
hervormingen volkomen te niet te doen,
strekte zijn haat uit tot alle aanhangers
van Aman Oellah en heeft de leden van diens
familie op ongehoord wreede wijze ver
volgd. Toch was staatsmansbeleid licm niet
vreemd: dit bleek, toen hij een amnestie
wet afkondigde, waardoor vele van zijn po
litieke tegenstanders de vrijheid herkre
gen. De meest verstrekkende hervormingen
in den loop van deze Afghaansche revolu
tie niet bizonder roemruchtig beeft gedra
gen. Wanneer hij in Januari voorgaf af te
treden ter'wille van den binnenlandschen
vrede, dan iliad hij toch moeten weten, dat
dit niet louter en alleen door de benoe
ming van zijn broeder tot zijn opvolger
kon worden gewaarborgd; bovendien heeft
hij onmiddellijk daarop zijn troepen op
Kaboel afgestuurd en acht dagen later zijn
aftreden herroepen. Hij heeft daarop einde
Mei, toen hij wel inzag, dat hij in Afgha
nistan niets meer kon uitrichten, te zamen
met zijn broer bet land verlaten en alles
verder overgelaten aan zijn generaal Nadir
Klian. Men verwijt hem nu, dat hij zich,
met medeneming van groote schatten, in
veiligheid heeft gesteld en zijn land in den
steek heeft gelaten. Nu zit hij te Rome en
publiceert manifesten, waarin hij zegt, dat
Nadir Khan hem steeds trouw is geble
ven, maar dat hij het dezen niet ten kwade
zou duiden, wanneer deze Afghanistan
voor zich zelf zou hebben veroverd. Aman
Oellah zou zelfs bereid zijn Nadir Khan's
gezant in Rome te worden.
De Fr. Ztg. vestigt er de aandacht op,
dat de staat Afghanistan een kunstmatige
schepping is. die veertig jaar geleden in
de kabinetten van Petersburg en Londen
ontstond. Het land heeft nog steeds niet
zijn beteekenis als eer brandpunt der
groote wereldpoliteke belangen van Enge
land en Rusland verloren. Men herinnert
zich nog, welke rol avonturiers als ko
lonel Lawrence e.a. in de landen van 't
Midden-Oosten hebben gespeeld. Toen
Aman Oellali aftrad, duidde rnen Habib
Ocllali. den vroegeren waterdrager, aan als
UITVERKOCHT
Wij kochten onze hoard hij
P. /Vicwop
Tel. 852. Gevestigd 1885.
een Engelsche schepping". Moskou over
laadde daarentegen Aman Oellah bij diens
val met betuigingen van leedwezen en
hoogachting. Daarom is het zeer wel moge
lijk, dat de tegenwoordige, gebeurtenissen
mede liet gevolg zijn van' een activiteit, ie
andere staten achter de schermen aan den
dag leggen. Het is dan ook de vraag, ot' in
Afghanistan, nu Nadir Khan heer en
meester is geworden, de rust voorgoed te
rug zal keeren. Daar is weinig kans op, in
dien inderdaad, zooals dikwijls wordt ver
ondersteld, andere krachten, buiten Afgha
nistan, op bedekte wijze ageeren.
Het verhoor vart de directeuren der
Stadtbank
Berlijn, IS Oct (V. D.). Tijdens bel
verhoor der directeuren van de Stadtbank.
Schmitt en Hoffmann, op heden is gebleken
dat de vervalschingen der Sklareks bij de
verrekening met de Stadtbank eigenlijk
op zeer plompe wijze tot stand gebracht
werden, doch dat merkwaardigerwijze de
met een onderzoek belaste directeur Schroe-
der deze vervalschingen in de boeken van
de Sklareks niet heeft ontdekt. De verval
schingen in de boeken van de Sklareks
kwamen in hoofdzaak hierop neer, dat zij
zelf op hun eigen rekeningen groote be
dragen stortten, van 15 tot 30.000 Mark,
die dan afkomstig heetten te zijn van de
„Bezirksarater". Op een goeden dag vie
len deze hooge bedragen een ondergeschikt
revisor op, die er onmiddellijk melding
van maakte bij de directie. Directeur
Schmitt vermoedde iets cn droeg derhalve
directeur Schroder op een onderzoek in te
stellen. Schroder beweerde echter, dat de
kasboeken in orde waren. Sklarek en de
boekhouder Lehmann hadden hem ver
klaard, dat bij het overschrijven van deze
bedragen een vergissing had plaats gehad
Directeur Schmitt had daarop Mav Skla
rek ontboden. Deze had hem plechtig ver
zekerd, dat hier inderdaad een vergissing
plaats gevonden had.
Burgemeester Schneider is Vrijdag tot
laat in den middag verhoord. Hem werd
opgedragen om voor Zaterdag alle kwi
tanties in te leveren en alle banken te 110c
men, waarbij hij of zijn echtgenoote reke
ningen hebben gehad. De betreffende ban
ken zullen worden aangezocht rekening
uittreksels over te leggen. Verder heeft
men den burgemeester o.n. gevraagd hoe
hij do Sklareks heeft leeren kennen, welke
geschenken hij van hen heeft, ontvangen
en hoe vele costuums hij bij de K.V.G
gekocht had.
BRUTALE BANKROOF
Te Peru, in den staat Indiana, zijn gis
terochtend zes bandieten de Bank vail do
First National binnengedrongen. Zij dwon
gen met de revolver in de vuist liet perso
neel op den grond te gaan liggen, op één
na, dien zij opdroegen de brandkast te ope
nen. Daar hebben zij 10.000 dollar nit ont
vreemd. De bandieten hebben verder een
politieagent cn ccn burger, die trachtten
tusschen beide te komen, neergeschoten en
zijn daarop gevlucht.
WEERBERHHiT
Hoogste barometerstand:
700.3 te Yalentia.
laagste barometerstand:
735.8 Le Isafjord.
Verwachting tot den avond
van 22 October:
Zwakke tot matige, later
wellicht toenemende wind uit
N. richtingen, aanvankelijk
helder, later toenemend be
wolkt, waarschijnlijk nog
droog, kans op nachtvorst,
weinig verandering in tem
peratuur overdag.
LANGESTRAAT 49-51 TEL. 190
HULDE AAN EDISON
1 DE UITVINDER DER
ELECTRISCHE GLOEILAMP
BEKIJK TIJDENS DE
JUBILEUMWEEK
ONZE ÉTALAGES
Ulvenhout, li October 1929.
Me nier,
Keb staan kijken, keb staan turen, maar
niks horre! Of „niks', da mag 'k ok nie
zeggen, al was 't nie \eul biczonders.
Waant toen ik 'n oogcnblikske zoo te kij
ken sting onder m'nen notenboom, toen
viel er 'n noot, mee bolster en al, Ier grottc
van "n kiep-ei, kwak! net boven op mn
oog da'k docht dak 'nen doffer op mn ge
zicht kreeg, dat dc sterrekes oni m'nen kop
totingen te pinkelen. As 'ncn kakkerlak,
mee allebei mn baanden aan m'n linker
oog, hek orn d n etam van diern boom hcc-
nen gcloopeii van de pijn. Sodejabel wa was
ie raak. Ln toen 'k daar zoo blindelings,
mee groote stappen, m'nen kop in mn
haanden, rond diecn joiïi divxeleerdc.
heurde-n-ik Trui aan de deur komen en
die floot toen 'n lie-ke op de maat van mij
nen nas! En in blinde kwaaieghcid rende-
u-ik op 't gevuul op Trui ;if en op t me-
ment da'k doch1, 's kwiek teugen d raan te
bonzen toen... was zc net weg!
Ln lag ik teugen de plevuu n aan.boven
op de poes. „Och èrm beesje, èrm poeéke.
kom do gij maar gaauw bij de vrouw:
hee-d-'n stouten baas jouw pijn geclaan?
't Is schaande!"
\jnico. 'k docht da'k uii mekare spatte
'k Wa* heel dc phn aan m'n oog glad ver
goten, ok al vuul ik 't nouw nog gloeien
Keb ze toen d'r vet leggen te geven, amico.
keb daar teugen die plevuizen aan leggen
te kafferen teugen d'r, da-d-et „èrm poeske
uit J'i baanden sprong cn d'n erft opren
de mee z'n ooren achterover om niemecr
Ui ij te komen veur 's avonds.
Mcei zal ik 'k er maar nie van vertellen;
de rest begrepte zóó wel! Maar da's clan
mijn Zeppelin-ervaring. Die vergeet ik
veurloopig nie, da kunde aan d'n teut van
oewen klomp voelen. As 'k er nóg aan
donk, dan zou 'k die serpenten, die kat en
Trui mee d'r ooren kunricn pakken en
deur mekaar schudden, da-d-ct wit van d'r
oogen as zuren melk wier.
Maar ollee. keb 'm dan nio gezien, d'n
Zeppelicji, uie „as 'u en vogel deur de
locht" gone, zooas ik in de kraanten gele
zen eb. Wa-g-anders maai' 'nen vogel
noenu! Keb 'r is eenen gezien in d'n oor
log. ii jaar of vefticn gelejen. Da zat zoo!
'l Was in d'n zomer cn 't zonneke sting al
ferm in dc locht toen 'k er er 's naar keek
om te zien hoe laai t was. En meteen, ami
co, glinsterde-n-er iets in m'n oogen dak
er scheel van keek. De stralen van scherpe
lichtjes ketóten d'r af! Net 'nen grooten
worst in zih erparnpier. zoo zweefde-n-ie
daar d°ur d'n hemel. Wel eenen van twee
meters laank. 'k Wis nie wa'k zag. Mee
'nen open mond m'n popke viel er van
op m'nen klom kapot hè'k m wel '11 vol
kertierke 11a staan oogen. Aan de blaauwe
locht, Ihongen allemaal van die witte sclia-
penwolkskes cn daar vrong ie nouw en
dan z'nen snoet in. Dan dook ie „as 't ware,
in 'n blaauw gat da-d-in d'11 hemel gople,
om er na enzoovoorts. De pertijen van
weg'n oogenblikske weer mee statige
kalmte uit te stijgen. Schoon! In één
woord! Maar 'nen dag later las ik zoo maar
aarige dingkes van dieën schoonen zwever.
Hij was naar Londen gevaren en daar
had ie. van uit veilige hog*:, net 'nen oli
fant. allemaal groote ronde moppen naar
benejen lateD patsen op de koppen van de
zjentlemannekes en dilo-vrouwkes. Ik be
loof oew. amico, as er zo'n dink boven oew
durp trekt en van die bommen op oew
mikt, da-d-oew haar daar lillek van in d<'
wèèr gaat zitten, jonk, cn da ge dan heel
wa schietgebedjes doet.
Kek. da's de pee van al die uitvindings.
Zoogaauw as "t oorlog is, dan worren ze ge-
hnikt om oew 't leven er mee te verzuren;
om oew de smoor in te jagen. Maar genogt;
zaand erover, 'k Wouw 't nouw nie over
oorlog emmen. Na da geval van giestermer-
gen hè'k m'nen buik nog knapkes-vol van
al die krakeelderij. Maar over uitvindings
gesproken: wa zegde van dieén uitvinder
daar in Duitschland, die goud kan maken
uit 'n ouwe looien gasbuis of gootpijp Tau-
send biet ie, „Duzendzouwen wij zeggen,
en as ge wa-d-ouwe looien pijpen overhebt,
z'n adres is op d'n oogenblik: I-luize-
Van-bewaring. Berlijn. Zemmeii 'm zuinig
opgeboren; hij mokte tevéul goud!
En ze schijnen er lieel hard aan te twij
felen. of ie da-d-alleniaal van ouwe lekke
dakgoten mokt, zlede! Z'nen avvekaat.
die netuurlijk d'n kweil uil z'nen mond lopt
bij de gedachte aan zo'n zelfgoudmakend
kliejèntje ee-g-et zóó wet én te friemelen
da menier Duzend in 't gevang, in de pa
ropluu. z'n faliriekasie deurzet! Das wi*
des. Zo'n bedrijf stopzetten is gekkenwerk
En verdraaid, amico, d'r is goud te veur
6chijn gekomen in 't celleke, maar nouw
twijfelen ze weer aan de siegretjes die me
nier Duzend daar rokt. Hij zit daar schijn
baar in '11 afdeel mg Rooken!
Maar ik eb daar 's bij nagedoebt en '1;
ben tot 'n aarige konklusie gekomen, ami
co. Keb zóó gedocht: as Duzend 't lukt oni
'11 goei end aan die uitvinding t?
maken, as ie na veul getob en gesalleniaan-
der d'r achter is, (hij is er al ..achterzulde
zeggen), dan heet ie nóg maar 'nen wind
111 '11 netje gevangen! Waant op 't zelfste
memènt, hee-g-et goud nie meer wèèr-de as
'11 lekke looien pijp. Don geef ik veur gin
honderd gouwen tientjes éénen bos peeen
af, amico. Dan. dan zitten me zonder cen
ten; allemaal. Rokkeveller net zoo goed as
Hadjememaar. Groote gebouwen, museums,
kerken en zoo, waar veul goud in zit, wa
ren in eenen slag èrm! De kelders van de
Nederlandsche Baank waren nie veul meer
as uitdragerijen. Oome Jan, mee z'n gou-
weü klokskes waar ie 'n schuin briefke
voor afgegeven had, gong op de flesch. Aan-
deelen in de Nederlansche Indestrie knud
de (veur zoover ze 't toch al nie zijn).
As ik mee m'nen gruuntcnwagel van huis
af gong, dan mocht ik er nog wel 'nen lee-
gen wagel bij emmen, om de „ontvangsten
op te laaien. Dan verruilde-n-ik, bij ge
brek aan centen onder de menschen. 'nen
boerenkool veur 'n krukske bier; 'nen kit»
lo juin veur '11 pakske tabak; 'ncn blom
kool '11 mud èrpels veur 'n paar Zondap-
sclie schoenen veur Trui: kortom dan kwam
ik eiken niergen thuis mee 'n kepleete ba
zaar. Veur dieén liersjaft Duzend z'n lol»
Ok dc pollitiek zou z'11 eigen heelegaa'-
wijzigen. De kanierleien wieren betaald per
spiets. Veur 'n redevoering van 'n uur,
doos keelpijntableties; veur een van 'nen
zak spruitjes cn veur '11 interupsie 'n rol
leke pruim of 'n siegretle naar keus
rnee-'t-kappietalisme gongen vaneiges fel-
jiet en de belastingmanncnmaar ollee,
da's te mooi om waar te kunnen zijn,
amico!
M'nen zcun uit Amsterdam, Dré d'n ver
ver, ee me geschreven, dat ie mee alle bc-
laankstelling die affaire van Duzend volgt.
„As 't 'ni lukt", zoo schreef ic, ,dan is
Duzend d'n tweede verlosser der wèreld",
zoodat 'k. onder ons gezced en gezwegen
amico, op d'n oogenblik weer 11 i c veul
feduusie eb in z'n ververij'k Denk,
da'k weer heel gaauw dc kunst zal motten
gaan beschermen! D'r is al '11 vracht èrpels.
appels cn zoo onderwege veur d'11 winter
provisie en heet d'n kunst al de eerste zij
gesponnen bij dc looienbuizenaffaire van
Duzend die er zei vers ok al nen ..gezeten"
man race is geworren.
Keb er mee Trui ok al n proije over
g'ad. 'k Zee 'r wa'k ierboven allemaal al
neerschreef en toen zee ze: „ga-d-'s zitten.
Toen 'k zat vuulde ze mee d'r haand aan
m'11 veurhoofd en vroeg: „die noot is
toch nie op oew harsens trechte gekomen,
Dré? Ik heb toen gezeed: „neeë", cn nog
zoo 't een en aander, maar da's prievee,
witte?
In ieder geval, amico, in die goudmakerij
zie ik veul in. Mee die goudmakerij, die
eigenlijk 't goud naar d'n duvel z'n moer
helpt, zou 't ier nog 's 'ncn echten heil
staat kunnen worren, maar dan van 'n soli
der moksel als dieën Bolsewiekschen!
Waant daarin hè 'k 'l leste greintje, 't aller
leste pietske vertrouwen verloren nouw een
van de \estigers van dieën heilstaat.
Trotski, na in alle laandcn op de wereld
de deur veur z'nen kokkerd t'emmen zien
dichtgegooid, weer terug wil naar dieën
„hemel" bij gebrek aan beter. Zoo groot a.s
dc wereld is, veur hum is er nergens plak
cn mot ie, teugen wil en daank, en mee
zoete brooikes te bakken, op looien schoe
nen naar den „hemel" trug. 't Zal oew
overkomen, amico! Zelf d'11 hemel in me
kaar zetten 'm dus liet zoo kunnen maken
as ge zclvcrs wilt en cr dan gineens in wil
len wonen!
Maar ollee, „ginnen eenen slager die
z'nen eigen worst frit zuldc gij ok zeg
gen! L11 gelijk hedde.
Nouw geleuf ik ok wa 'k lest 111 de
kraant las, waant ge mot nie denken
da'k èllcs veur zoet koek opneem, al sta-g-ct
gedrukt, - maar nouw geleuf ik toch, da
stukskc waarin gedrukt stong, da-d'nen
Engelschen werkgever twee arrebeiers in
dienst had. die geregeld laggen te kanke
ren in z'n fabriek. Die twee waren Bolsje
wiek van d'r geloof engoeie „geloo-
vigen". „Hoor is ier", zee dieen Engelsehen
„uitzuiger" op z'n Engelsch, „guillic mot op
mijn kosten naar Bolsewickia, naar Rus
land, en 'k zal oew tracternent geregeld op
sturen. Ge zuukt er naar werk en as 't
daar zo nen hemel-op-aarde is, dan blijfde'r
natuurlijk. Vaalt dn hemel teugen, dan
korode maar trug, naar hier. naar de hel,
dan zal k oew weer in dienst nemen, maar
dan is t gekanker uit, verstade!" Ze gon
gen. Ze gongen mee volle msziekl As g'ok
naar d'n aardschen hemel gaat, mee 'n
vrijkortje, cc?
Maar witte wa-d-et end is gewlest, amico?
Op hangende potjes zijn ze weer verom
gekomen en „of ze asteblieft in do hel
trug mochten komen bij dieën „uitzuiger".
Nouw gij
Zooda 'k maar zeggen wil, amico, d'11
hemel waar Lenin op 'nen troon van wol
ken zit as lieveneer, daar krijgde mijn nie
in! Gif mijn plotske maar aan Trotzki.
Amico, ik schei er af. Veul groeten van
Trui, en, as altij, gin horke minder van
oewer»
loet a voe
DRé.