&UITENLAND Een Winkelpaleis aan de Langestraat BRIEVEN VAN EEN BRABANTSCHEN BOER DE EEMLANDEIÏ iVIaandag 28 October 1929 28e jaargang No. 102 BUITENLANDSCH OVERZICHT Fa. L. J. Luycx en Zn. WILLEM GROENHUIZEN Gouden- en Zilverenwerken AMERSFOORTSCH DAGBLAD ABONNEMENTSPRIJS P" 3 ma"ndui «x» Amersfoort f 2.10. per maand f 0.75. per «wk (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.I71/». Btnocnlaod franco per post per 3 maanden f I.-. Aftonderll|ke nummers f 0.05. POSTREKENING 57910 TELEFOON INTERG SIS UITGAVE: VALKHOFF C? PRIJS OER ADVERTENTIEN van I—4reqe!j f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer elke regel meer f0.25 Llefdadlghclds-advertentlSn voor de helft van den prijs. Kleine Adverteotlïn „KEITJES" bij vooruitbetaling I5 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f Bewijsnummer extra f 0.05 De Fransche kabinetscrisis. Aan Daladiep, den leider van de radicaal socialisten, is dus do vorming opgedragen van een nieuw kabinet. Vanmiddag drie uur zou hij aan den president Doumergue mededeèlen of hij deze opdracht aanvaardt. Wanneer de lezers dit onder oogen krijgen, is dus waarschijnlijk al over do zaak beslist Gemakkelijk heeft Daladier het zeker niet, want de toestand is ingewikkeld go noeg. Eén factor komt hem echter te stade, namelijk dat. juist in dezen tijd zijn partij een congres gehouden heeft, op welker uit spraak hij zich beroepen kan. Deze uit spraak komt hierop neer, dat de radicalen iedere samenwerking met een rechtsch ka binet afwijzen, en niet zullen meewerken aan-de totstandkoming van een ministerie, waarin rechtscho groepen zitting hebben. Eveneens koeren zij zich tegen een socia listisch kabinet onder leiding van Paul Boncour, met medewerking van links-radi cale elementen. De bedoeling, zooals die door de radicalen in Reims uitgesproken werd, is de vorming van een regeering, steunende op alle lin kerpartijen, en in zee gaand met een be perkt program. De verschillende Kamerfracties hebben reeds over hun houding jegens Daladior be raadslaagd. Do socialisten zijn daarbij nog niet tot een beslist standpunt erlangd. En van hen hangt eigenlijk de beslissing af. Want bet schijnt niet in de lijn van Dala dier te liggen, om zonder de medewerking van de socialisten een kabinet te vormen met do andere linkergroepen. De socialisten dus schenken nog geen kla ren wijn. Zij zijn voornemens op den dag waarop do regeering Daladier wordt voor gesteld, de motie van vertrouwen te steu nen, maar als dat gebeurt is dat alleen om een kabinet-Tardieu te verhinderen een zuiver negatief standpunt dus. De groep der republikeinsche socialisten beeft een beslissing aangenomen, waarin gezegd wordt, dat zij ook in het vervolg zich zullen houden bij een links-georiënteerde regccring. De links-radicale groep heeft zich eveneens bereid verklaard mode te werken aan een „financieelc opbouwende politiek in economischen en bestuurstechnischcn zin.' Zij baseert zich hierbij op hare verklaring van 1928, waarin zij uiting gaf aan den wil het verband met de overige linkscho par tijen te bewaren en krachtig mede te wer ken aan een linkscho regeering. Wanneer het ervan mocht komen dat Da ladier tóch een links-burgerlijk kabinet vormt, dan kan hij slechts over 220 stera men in de Kamer beschikken maar zal daarnaast in allerlei belangrijke zaken kun nen rekenen op den steun van naburige groepen. In dat goval zal de situatie van het nieu we kabinet niet eens zooveel precairder zijp dan die van het heengegane kabinct-Briand Daladier is een krachtige figuur, die zeer beslist weet wat hij wil, en die in vorige ro gecringen reeds meerdere malen minister is geweest (koloniën, onderwijs). Men kan dus wel van hem verwachten, dat hij niet met een negatief antwoord bij den president zal komen, of hij heeft alles geprobeerd, wat cr te probeerpn valt. DE AANSLAG OP PRINS UMBERTO. Politieke overwegingen de drijf veer, Brussel, 2ö Oct. (V.D.) De dader van den aanslag op Umberto, den kroonprins van Italië, gaf bij zijn verhoor toe te heb ben gehandeld uit- politieke overwegingen In tegenstelling met vëjb desbetreffende berichten staat thans vast, dat do Rosn niet aan do I innscho justitie zal wor den uitgeleverd, aangezien dc Belgische wetten geen uitlevering toestaan wegens politieke misdrijven. WINKtVPAND -"PAM/ILOAP lANftt/rPAAr- AMEP/rooer- HtBH.KÏtOl/ CN rpCN-ASCH; WCEHBEBIO*. Hoogste barometerstand: 768.2 te La Coruna. Laagste barometerstand: 738.4 te Vestmanoer. Verwachting tot den avond van 29 Octob-x: Krachtige lot stormachtige later afnemende Z. tot W. wind, betrokken mot regen, later tijdelijk opklarend, aan vankelijk veel zachter. OHTW. W.CA.KVOa/- AOOi. toep. Het in aanbouw zijnde nieuwe magazijn van de firma Wed. M. A. RAMSELAAR. Dit door den architect W. C. A. Kroes ontworpen imposante winkelpand is een opmerkelijk bewijs hoe het gebruik van een modern materiaal als beton een geheel nieuwe architectuur in het leven roept. Voor onze voornaamste winkel straat een belangrijke aanwinst. LANGESTRAAT 49-51 TEL 180 Moderne stoffen Velours Chiffon Uni en Imprimé Crêpe Satin en Moiré in aparte genres. Langestraat 43. Het juiste adres voorw Uw Tel. 852. D003 A. A. L. GRAUMANS Ulvénhout 20 Oct. 1929. Menier Ze zeggen altij, ami co, asda-d-et publiek- „de massa." zooas 't altij deftig gezeed wordt en nóg deftiger: „de domme massa het 't beste wit! Ik geleuf 't. Starker: 'k ben d'r wel heel zekers van. Keb nooit aanders» gezien of „de domme massa';' kreeg gelijk op d'n duur. En d'n wijze-n-enkeling kwam in z'n emrneko te staan. Laat 'k er dlrekt bijzeg gen, dat da-d- u heel gewaagd, 'n heel ge durfd beeld is. want sjuust dieën deftige eu wljze-n-enkeling, die draagt gin eramcKft meer, zoodat ie, as ie in z'n emmekc zou worren gezet, heel onwijs in z'n... affijn, ge snap me wel! Maar laat ik nouw mo over emmekes en zoo gaan praten, waant dan is m'n veileke vol vóór ik op m'n sjapieter ben gerokt Ik wou dan maar zeggen: 'l groote pu bliek ee-t-'m altij aan 't goeie end vast En mee 'n bietje prakkizasie krijgdc dan ok al gaauw in de gaten dat da uio aanders kèn! Waant alles bij mekarc genomen levert de massa 'n massa oordeelcn en al die oor- deelen bijmekare gegooid, geven op 't lest 'n bezinksel en da bezinksel motte emmen. 't Is de kracht, de fut, dc sjoos, waar 't om gaat. 't Is d'n droesem! 't Is 5t dikke, 't zwarel Iets wa goed is, amico, da vindt z'ncn weg. Nie altij even vlug en rap; maar komen doé-g-ct er! Zelfs, as-t-'r 'n stelletje kraantensehrij- vers perbeeren om zooiets nie z'nen weg te laten vinden. Da's 'n pollitiek van niks. Da's even stom, da's nét zoo krankzinnig as da-ge'n zaaiko uit 'n korenaar in d'n grond stoppen zou en ieveraans gong rond vertellen da-ge 'nen braandnetel had ge zaaid. Op 't raement da-ge 't verteld zullen z'oew gelcuvcn. Waarom? Omdat do men- schen, waar ge 't aan verteld, oew nie naar leugens vragen en dus nie beters weten of ge zegt de waarheid, 't Zaaiko zit nog onder d'n èèrde. Da lee z'n eigen wel uit 't basje te vringen; da verricht daar onder in de donkerte wel 'n wonder, da ginncn perfesser 't na kan doen; da trapt mee zn wortel-pootjes z'n eigen wel in den voed- zamen grond en bokst mee z'n ermkes d n èèrde van mekarc om z'n eigen naar de ozn, naar 't licht te kunnen strekken; dan zal straks da-d-eenc zaaike wel 'nen vol len, vetten, zwaren kolf opleveren, barstens vol meo honderden zaaikes tot nut van de rnenschen, maar veurloopig wordt er nog 'nen braandnetel verwacht, omda ze da .van da zaaike verteld emmen. Maar onzelieveneer trek z'n eigen van al die protjes niks aan. Illj lot de natuur d r werk doen en op 'nen poeicn dag dan zien de rnenschen dat 'r ginnen braandnetel. maar 'nen goudgelen korenhalm onder n feestelijk zonneke te geuren staat en die rnenschen noèmen 'm 'nen korenaar, prij zen ze-n-'m as korenaar en freten 'm as korenaar....! En aandërsom is 't nèt zoo. Perbcer de rnenschen wijs te maken dat er uit da plaanlje daar, vast en zekers 'n schoone roos bloeien zal as de piesebed eenmaal bovenop d'n stengel staat to buigen, net zoo deftig as 'nen livrei van -'ie Koningin, dan lappen do rnenschen de veurspclling aan d'r botten, amico. En zoo heddo 't kunnen zien in de moderne kunst. En zoo ziedc 't alle dag! Laank emmen zc gcperbcerd, in geleerde kraantenstukkc», waar gin woord ver staanbaar Ollaandsch in veurkwam, om alles wa geverfd, geschreven, gebouwd, go- dicht was in medernen stijl, die ginmcnsch snapte, as 't schoonste ter wóreld aan te prijzen, ze zijn d'r van truggekomen. Ze moesten, teugen wil cn daank. Op 't lest waren me zóóver, da-d-et wereldberoemde beeld van Venus nie meer telde, omdat da schoon frummes die Venus, mee d'r schoon postuurnit de mode was! Dc arsjetekkers ernmen geperbeerd om ons dwarse ramen 't schoonste van deus eeuw te laten vinden... knudde! Zemmen er blaajen over volgepotlooid; zemrnen mekaar óp zitten.te kammen, knudde! Troepkes van schrijvers kruipen bij me- kare en zitten mekaar op te schroeven; kladderen heele pickaten in de kranst vol om de wèrcld tc verkondigen da Piet zo'n kraan is, knudde. Gin boekskc wordt cr om verkocht. Gin schilderij mee vierkaan- te-rondjes en kindjes-mee-gruyn-haar wordt cr deur gekocht. 't Publiek lot z'n eigen nie bclaaitafelen. Nctuuriijk! Reclame is noodig. Nèt zoo goed as da-dc-'ncn boom die ge vruchten wil la ten dragen, in 't veurjaar 'n kuip esseteo mot emmen. Reclame is essotee. Maar as ge nouw denkt da-ge mee al d'n essclee van alle Ulvenhouters bijmekare aan 'nen dood- gewonen iep peren kunt laten groeien, nouw da bende grif abuis! Neeë amico, de „domme massa" is dik kels nie haalf zoo stom as éénen „gladdek ker". Zoo hedde hier van de week nog 'nen bak kunnen beleven op 't punt van deskundig heid van d'n enkeling die 't ollóén wit cn de massa die te zamel 1 wit. Zooas ge wit, wemmen ier 'n schoone ver- lichtingsweek achter onzen rug ,,'t Donkere Zuiön" was nog nooit zoo stralend van licht as van leus week. Versieren, amico, da kennen ze ier! Daar kunnen z'in Ollaand altij nog 'n puntje aan zuigen cn 'nen gèèven punt ok! 'k Weet nie waar 'm da-d-inzit, en as ik 't weet hè'k cr toevallig heelemaal gin lol in om da te zeggen, waant dan is 't tóch nie waar; maar keb in Ollaand mee al d'r feesten en ver sieringen, mee al d'r centen cn kraanten, mcc al d'r akkcdeemics en kunstcnarij, mee al d'r gefielesefeer en gen.jldenecr, mee al d'r beschaving, mef al d'r wijsheid- ïn-pacht cn blooton voetei.parade, mcc d'r lange haren cn d'ren blaar.won knoop, mee d'r vegetariejers- en antirook-aanstellerijen, kortom: mee al d'r eigen^•tj^.apcn om van 'nen voibloedmcnsch nen vogelverschrik ker tc maken, keb nog nooit, in heel Ol laand nie, daar 's 'nen optocht, 'n versie ring, 'n ctalazie-wedstrijd gezien die ruu- k c n kon aan wa zc bij ons in 't Zuién op da punt, in 't vat gieten. 'n Kleinigheid! As veurbeeld. Over 'n rnaand. ze zijn mee de vcurbe- reidingen al bezig, dan kom Sindcrklaas ier weer binnen. Die wordt don ing'aald rnec '11 pracht en 'n plechtigheid, mee ge zang cn meziek, mee 'n statigheid en def tigheid, mee hooge hoeién cn gekleede jas sen; die wordt dan van z'n schip g'aald mee de vlaggeskes in de touwen; mee z'ncn troon en z'n zwarto herauten, mee z'nen schimmel da-d-allemaal op d'n Spaanschen boot staat, da-g'-as omveren mensch cr ple zier in krijgt en d'r van onder d'n indruk zouw geraken. Dan daveren de kenonnen van de milietórc akkedecmie dat de stad dreunt. Dan zingen de duzenden kinderkes d'ren welkomstzang, da-g-'r tranen •van in oew oogen krijgt. Ja, amico, dan is 't ier laangst de haven, bij 't Ouwe Kasteel van de Akkedecmie mee 't Spanjaardsgat, ier onder d'11 grijzen toren dien zoo hoog is da z'ncn spits in deuzc dagen in do mistige wolken stikt, dan is er ier bij do haven 'n stemming van zenuwachtige en blije verwachting; de Sin- dorklaasstemming. Amico, ik durf grust tc zeggen: zoo vindet in heel Ollaand nic! Da's daar te kinderachtig. Maar ik zeg maar zoo: sjuust om van da kinderlijks 'nen dag van schoone, lieve stemming te maken, 'nen dag van feest die ier ginncn ecnen Berdanêèr zouw willen missen, kèk, da's 'n bewijs da-d-ier nog wa leeft! Da-d-ct bloed gin water-en-melk is; de har ten nog kloppen op do maat van 't diep- mcnschelijk gevuul cn nie alles is kepót cn weggeriddeneerd onder veul, nikszeggende woorden! Maar genogt. Daar ga-g-et al weer nic over. Wa'k dan zeggen wouw is ditt: ze kunnen ier van niks nog wa. ma ken. Ze kunnen 't feest vieren en dc feestweck van do verlichting was in dc puntjes èf. Nouw heet Y z'n eigen, vollegeus mijn, 'n gok dingske veurgedaan. Of „gek", eigenlijk heelemaal nie gek! 'tWas mee de verlichtingsetalazie-wed- strijd. De winkeliers hadden d'r eigen kol lesaal uitgesloofd. 'tZag er allemaal zoo wonderschoon uit, amico, da ge 'saves in de stad mee oew oogen liep te knipperen. Heel Berda zwom in 't licht! Prijzen waren er uitgeloofd; tien zelfs! En dus was cr 'n zjurie. En „de massa" mocht mee-zjuriën. Die zouw ok tien prijzen eevem! En wa-d-is 'r nouw gebeurd? 't Publiek, 't volk gaf z'n oordeel van een tot tien en de zjurie gaf d'r oordeel van een tot tien. En in 't lijstje van de zjurie kwam nommer-éón-van-'t-volk heelemaal nie veur! Nouw zeg ik maar zoo, amico: was de zjurie nouw 'nen kraantenman en de eta- lazies 'n zooike boeken, of 'nen stapel schil derijen, of Yen troep beelden, dan had de kraantenman 't schoonste boek. de schoon ste schilderij, 't beste beeld as 'nen vod be- haandeld, waant niet hij, maar de domme massa weet 't beste, amico! Toevallig liep da. nouw samen. Meestal i6 da nic zoo. Koom 't publiek achterop; na jaren pas dikkels en daarom da'k dit veurbeeldje aanpak, ok al is 't dan maar van etalaziekun6t, om 's goed te laten zien da-d-'n piesebed gin roos en 'nen korenaar ginnen braandnetel is, ok al perbeert de ..wijsheid'' da neer te potlooicn in do kraant. En nouw 't gekste, 't allerkrankzinnigste, waar ik as eenvoudige boeronmensch hee- logaar niet bij kan mee m'n petje. In de kunst zoude nog kunnen beweren: „kwestie van smaak! 't Is nouw eenmaal goed meugeüjk dat er nauw en dan 'nen mensch is dio 'n schilderij van 'n vrouw mee 'nen vierkaanten kop. gruune wangen, één oog, pèèrs haar, vingers-as-stopnaalden en 'nen mond as 'nen lap biefstuk, de be koorlijkste, de verleidelijkste schilderij vindt die ie ooit gezien het. Zukke rnenschen schijnen er to zijn, al is 't dan sodejabels jammer da sjuust zulleke tiepen dikkels de kraanten volkladdcren. t Is nouw eenmaal nie aanders. As ge zo Yen „vogelverschrikker" waar 'k het ierboven over had, 'n glas van d'11 kostelijksten wijn zouw geven, zóó geperst uit. de druiven en versnejen meo 't prik kelendste sap van Yen aanderen druiven tros en gebotteld en bewaard op de geraf fineerdste manier, zooda-ge-'m 'n glaske wijn in zouw schenken waar onzen goeie Prins zelfs z'11 vorstelijke vingers nog veur zou afbijten; '11 glaske wijn, mee aandere woorden, da-d-op de ta fel van 'nen vorst gin slecht figuur zouw slaan, dan hadde alle kaans, amico, da zo'nen „vogelverschrikker" '11 teug van da- d-edelsto nat meo 'n.vies gezicht uit zouw spouwen en z'nen gastheer verdenken van pogingen om hurn te vergiftigen. Zukko kwiebussen hee onzcn-lieveneer nouw een maal onder z'n kostgangers, 't Beste van 't beste dat ie veur d'r groeien lot, dat wijzen ze af mee 'nen zuren muil. Y Lolletje snappen ze nie en lachen vinden ze „o r d i nair", In 't kort keb 't al 's meer ge zeed: zo weten 't beter as onzenlieveneer zei vers cn ze beelden z'n Natuur, z'n rnen schen, heel z'11 schepping af, mee kleuren van 'nen kleuren-blinde; mee lijnen van 'nen hartstikke-blinde. Maar nog ééns: da's dan allemaal nog '11 kwestie van smaak. „D'n eene houw van de moeder en d'n aan dere van de dochter", zee 't sprikwoord en da's van éénen kaant weer heel goed orn van de wèreld nog ginnen grooteren pot snert te maken dan ze al is! Maar ollee. in de wetenschan daar is 't nèt zoo. F.n da's gek! Veral hierom, om da deur veul rnenschen van teugoswoorig van de wetenschap 'n geloof gemokt wordt Ja, de wetenschap soms willen gebruiken om 't geloof te ondermijnen. Ochèrme! En nikste is er sjuust zoo teu- gengesteld aan zY eigen as de wetenschap. Kekt olleen maar 's naar 't rapport van twee deskundigen veur 't Trimmenaal be- voorbeld! D'n deskundige van d'n avve- kaat zee persies 't teugenovergcsteldo van d'n deskundige van de Rechtbank. Toch "nimen ze d'r rapport gemokt mee precies dezelfde gegevens: 't zelfste mes, 't zelfste 'ijk, 't zelf6te in alles. En zoo is 't in de sport ok. De vrouwen moescn kegelen, boksen, hnardloopen, voetballen, zwemmen en van alles wat do mannen dejen! Ge wit heel- goed, amico, hoe 'k altij teugen da teugen natuurlijk gesallemaander gefoeterd ob. Hoe 'k altij gezeed om: da brik nog 's op. 't Is opgebroken. Do Paus, do Moes cn do Pcrfesters In Italió emmen gezeed cn geschrevon asdat 1e, en nouw schrijf ik precies wat zuil- lio gezeed emmon,--,,de kras doorgevoerde sportoefeningen, Avaaraan zich than? in allo landen een groot aantal jonge vrouwen en meisjes overgeven, medo do hoofdschuld aan de onvruchtbaarheid van zoovele hu welijken dragen." „Niks zoo goed as sport", zeeën de rnen schen en zeggen ze nog. Niks zoo goed as •sport," zee Dempsey cn sloeg meteen z'n leugenpartij tot opveegsel. „Niks zoo goed as sport", zee 'nen snelheids du vel en ree z'11 eigen mee z'n automobiel tot Yen stof wolk. Affijn, ik hoef gin veurbeeldcn to zoeken: lee.s-d-oew eigen kraant maar na, amico! En zoo sauwelt er ok do weten schap dikkels 'nen grooton, stompen punt aan. Keb 'nen kammeraad, die er knap op los verft. Laat ik gerust zeggen: hij ls bo- roemd! En daarom noem ik maar ginnon naam; 'k weet nie of io 't goed zou vinden. Dc „vogelverschrikkers" hadden d'r eigen mee hum nog nic bemoeid en hij gong van t idee uit: 'nen boom mot nouw cn dan 'n kuip essetee emmen, dus: die vogelver schrikkers motten maar 's aan 't schrijven over m'n ge-verf! Tot toen hadden ze nèt gedaan of ie nie besting, want.... dieö kammeraad van me is net zoo ouwer- wetsch as de Nutuur zelf. Ok houdt io van 'n lolletje en da wouwen ze 'm niet ver geven. Ik geef oew op 'n briefke da'k do waarheid zeg! Wa-dec io? Hij gong hek- spezeeren. Nie mee z'n honderden schilde rijen die in z'n atteljee stongen cn bij de rnenschen in de bestekamers hongen; maar mee 'n apart klaargemokt zooike. Schilde rijen van vrouwen mee pèèrso wangen, oogen as stecnkoolbonken en gekleed ft is nen netten, futssoendelijken verver!) ge kleed dan in lappen waar gin vrouw mee dc straat op gaat. Kinderkopkes van tach tig jaren cn 'n uitdrukking as van idioten, mannenkoppen a.s knolrapen die te laank in d'n kelder emmen gelegen. En al die schilderijen ondertoekende-n-io mee 'nen Russischcn naam: „Sjtrackscot- sty" of zoo iets. Ochérme, amico, wa-d-emmen de vogel verschrikkers d'r eigen blaatrw geschreven- „Da was nouw je ware Kunst", potlooidcn ze! „Da konnen ze hier toch maar nie ma ken! Zukkc dingen moesten toch maar ver weg komen. Wa-d-'n sentiment, 'n gevoel, neeë, wa-d-'n hartstocht, lag daar allemaal in! Wa-d-'nen meester, w-d-'nen meester van den kwast!" Toen ze zóóver waren, kwam m'nen kam meraad mee z'n lachenden moei om d'ö hoek kijken en toon zeo ie: Ik ben dleën Rus, geboren in 9 Hertogenbosch en in die doeken zit gin sentiment, gin gevoel, gin hartstocht, gin kunst, in die doeken zit alleen maar belaaitafelderij, kwiebussenl Kek, amico, da's gebeurd zoo zeker a3 ik Dré liiet! En mee zo'n veurbeeld veur oogen kunde 6nappen hoe ik, as boer, over de „vogelverschrikkerij" denk. Kom Ik schei d'r af. M'n vel is staamponde vol, tot de naaste week. Ontvang veul groeten van Trui en, as altij, gin horko minder van oewen tout a voe DRéc ,J

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1929 | | pagina 1