AMERSFOORTSCH DAGBLAD
BINNENLAND
Ad verteeren doet
verkoopen
DRUKWERK
G.J.VAMRONGEN&Co.
LEDERWAREN
W. TH. POT
NIEUWE GEGEVENS VAN MR. R00B0L
Woensdag 6 November 1929
28e Jaargang No. 110
TWEEDE BLAD.
HET BEGROOTINGSDEBAT
BEGONNEN
VAN HASSELT CONTRA
BRENNINKY1EUER
„ICH VERSTEHE NICHT"
Lijslenmakerij en Kunsthandel
mooie profielen
voorelkeomlijsting
Fa. Gebrs. van Eeden
Amersfoortscli Dagblad
1 FAM LIEBERICHTEN
Als ce zaak rust
Werkt de Advertentie
Wolhanüei „0a Concurrent"
VERHUIZINGEN
TRANSPORTEN
WAAR IS C. v. d. LINDEN
GEWEEST?
MEISJE IN EEN KAST
OPGESLOTEN
BRAND TE ABCOUDE
.OF EFM' ANHF.R'
TWEEDE KAMER.
Floris Vos opent de algemeene
beschouwingen
Losteloosbeid in de
polit ek
Op een vraag van den heer Wij nkoop
(c. p.) antwoordt de Voorzitter in de zitting
van Dinsdag dat de interpellatie over In
donesië wellicht bij een volgende regeling
van werkzaamheden aan de orde zal komen.
Aan de orde zijn de algernecne beschou
wingen over de Rijksbegroting
De heer Floris Vos betoogt, dat de
Tweede Kamer weinig aandacht besteedde
aan de belangen van hen, die een plaats
innemen tusschen de arbeiders cn de Kapi
talisten Spreker zal zich ook aan de behar
tiging dier belangen geven. Hij is voor vrij
handel,. voor sociale wetten, voor een poli-
tielegcr, voor verhooging van het onbelast
baar minimum in de belastingwetgeving.
Spreker wenscht voorts opruiming van tol
len en Instelling van een afzonderlijk de
partement van landbouw. Spreker zeide
zijn uur niet te kunnen volpraten.
De heer K n o t te n b e 11 (v. b.) houdt be
schouwingen over het parlementaire stelsel
en constateert lusteloosheid in dc politiek,
die onder anderen oorzaak vindt in de be
hartiging van groepsbelangen, als gevolg
van het algemeen kiesrecht.
Spr. betoogt dat, wil het Parlement hel
vertrouwen van het volk herwinnen, de
beste mannen der natie aan het politieke
leven moeten deelnemen cn er minder en
korter gesproken moet worden. In de ver
handeling van den heer Floris Vos ziet spr
niet een verschuiving naar links in hel
liberale kamp. Die verhandeling was met"
een gevolg van zijn actie tegen de toller,
dan van zijn program Voorts beweerd hij
dat het kabinet feitelijk een rechtsch parle
mentair is, zonder dat partijen gebonden
zijn. Spreker bestreed de meening dat de
rechtsche partijen het monopolie zouden
bezitten van do christelijke levcnsbeschou
wing. Hij zal de daden van het kabinet aJ
wachten.
De heer Merchant ziet in den uitslag
der verkiezingen een meer democratisch
accent cn zet uiteen, wat hij het versch'l
acht tusschen een parlementair- cn eer»
extra parlementair kabinet. Het eerste steli
zich op den basis van de in het parlement
levende overtuiging. Het laatste niet. Toen
Ruys geen kabinet had kunnen vormen met
een bindende opdracht, had hij een andere
combinatie moeten probeeren, zij het dan
zónder die opdracht Wellicht ware vol
doende steun te vinden geweest, cn her
kabinet zou steviger hebben gestaan
dan nu.
De financieele politiek besprekende zegt
de heer Merchant dat de toestand
steeds gunstiger blijkt dan door den mi
nister voorspeld was. Ken onderhandelings
tarief acht hij verkeerd nu de economische
wapenstilstand in aantocht is. Boven ver
laging der verdedigingsbelasting II had hij
de voorkeur gegeven aan afschaffing van
den vlpcschaccljns. De gemeenschappelijke
grondslag der rechter partijen voldoet niet
om richting aan te geven in de vragen van
dezen tijd.
Het beginsel van dienende liefde dat de
rechtsche partijen belijden maar niet toe
passen moest hen leiden tot democratische
politiek.
De heer L i n g b e e k noemt de beperking
van de ministerszetels tot leden der coali
tiepartijen in een kabinet dat niet steunt
op de rechterzijde, een raadsel. Spr. be
toogt dat het samengaan van de protestant-
Bche partijen met Rome de verroomsching
van Nederland zal bevorderen, wat het
ideaal van Rome is, dat voor samenwer
king daarom die partijen verkiest boven
bet rood roomsch verbond.
Dc vergadering wordt verdaagd.
Het laatste woord in deze discussie.
1 De firma Van Hasselt berichtte ons:
De firma C. A. Brenninkmeycr gaat
voort, terwijl de zaak hangende is bij den
Hoogon Raad, in do couranten te schrijven,
waardoor zij ons dwingt te antwoorden.
Wij wijzen er op, dat de vordering van
onze firma gebaseerd was op onrechtma
tige daden van C A., hierin bestaande,
dat C. A tegen ons haren concurrent
op minderwaardige.cn laakbare wijze
ageerde, tengevolge waarvan wij groote
schade ondervonden.
De woorden van het Arrest van bet Hof
bewijzen dit duidelijk.
De laktiek van C. A. om uit de tien
tallen getuigenverklaringen een paar gun
stige te citeercn buiten elk verband om,
zullen wij niet volgen, temeer omdat één
der handlangers van C A. wegens mein
eed is veroordeeld tot ettelijke maanden
gevangenisstraf
Na het Arrest van den Hoogen Raad zul
len wij ons verder over de zaak uitlaten.
Thans is deze korte weerlegging voldoende.
De firma Brenninkmeyer schrijft ons
naar aanleiding van het bovenstaande:
Het ingezonden schrijven van do Firma
Van Hasselt vereischt noodzakelijk tegen
spraak onzerzijds, omdat daarin door vage
volzinnen ten onrechte wederom dezelfde
-»chijn gewekt wordt, waartegen onze mede
ieelingen gericht waren De Firma Van
Hasselt, die de woorden „minderwaardig en
'aakbaar" in den mond neemt, wil den
-chijn wekken, alsof C. A en niet Van
Hasselt zelf. zich aan de aldus beoordeelde
nandclingen waarover in de procedure
herhaaldelijk gesproken wordt zou heb
ben schuldig gemaakt. Het is daarom nood
zakelijk de feiten klaar cn duidelijk vast
te stellen. De Pachter heeft, zij het ook de
meer ge.kuischto termen „onbehoorlijken
„laakbaar" gebruikende, de handelingen
der Firma,Van Hasselt uitdrukkelijk als
zoodanig veroordeeld De handelingen van
C. A daarentegen, het opknopen bij Van
Hasselt, als middel Ier bestrijding van de
onbehoorlijke en laakbare handelingen van
Van Hasselt, is door den Rechter uitdruk
kelijk als geoorloofd verklaard Dit geldt
voor alle instanties. Professor Mr. Aalber-
se, dit geval indertijd in een hoofdarlikei
\an Het Centrum besprekend, typeerde dan
ook de handelwijze van de Firma Van Has
selt met het gezegde: „De bedrieger bedro-
een"
Indien de Firma Van Hasselt bovenge
noemde beoordeelingen harer handelingen
niet evenzeer van toepassing wenscht te
zien verklaard op haar debat, behoort zij
dit zonder meer te erkennen.
Hoewel zulks met het besproken persver
slag niet te maken heeft, ontziet de Firma
Van Hasselt zich zeifs niet den schijn te
wekken, alsof één der getuigen van C. A.
wegens meineed zou zijn veroordeeld. Dit
is in flagranten strijd met de feiten Het
betrof hier juist een getuiee der Firma Van
Hasselt, die door de Firma Van Hasselt,
aan welke getuigenbewijs door den Rech
ter was opgelegd, als getuige was gedag
vaard. Op dit punt zou nog veel meer zijn
mede te deelcn, doch onze firma zal bij deze
gelegenheid hiervan afzien, omdat dit thans
buiten het onderwerp van het debat gaat.
Hei steeds weerkeerende antwoord
in een Nederlandsch
Hotel
Verstaat men in ons eigen
land Holaodsch?
In Neerlandia, het maandblad van het
Algemeen Nederlandsch Verbond, schrijft
Mr. M. G. J. Bevers het volgende ingezonden
stuk
„Het doet een oprecht Nederlander altijd
aangenaam aan, wanneor hij, op reis zijnde,
bemerkt dat men zijn taal verstaat, al is het
dan nog zoo weinig. Doch het is wel zeer be
droevend, wanneer men in zijn eigen land
moet gewaar worden, dat men zich tever
geefs tracht in zijn eigen taal verstaanbaar
te maken, ja men U dwingt in Uw eigen
land een vreemde taal te spreken.
Toen ik dezen zoiner mijn vacantie in
onze mooie hadplaats Noordwijk door
bracht, had ik het mij tot een groot genot
gemaakt een druk bezoeker te worden van
het mooie groote hotel „Huis ter Duin", dat
door zijn prachtige ligging en uitgestrekt
heid heel de badplaats beheerscht en als het
ware een aangewezen middelpunt is van het
badleven aldaar. Doch bij mijn eerste be
zoek aan dit hotel werd ik in geen geringe
mate teleurgesteld. Ik werd opengedaan
door een portier, die mij in het Duitsch te
woord stond. De vertering werd opgediend
door uitsluitend Duitsch personeel, die op
elke vraag in het Nederlandsch naar een of
ander verhruiksartikel, untwoordde met een
„verstehe nicht." Daar ik weigerde mij in
mijn eigen land in een vreemde taal uit te
drukken, riep ik den chef, doch tevergeefs,
ook bij dezen kon ik mij slechts verstaan
baar maken Jn de Duitsche taal. Toen ik
van de tennisvelden gebruik wcnschte te
maken, kon ik slechts in het Duitsch te
recht.
Op nader onderzoek uitgaande bleek mij,
dat men in dit hotel, van den liftjongen tot
den Directeur slechts de Duitsche taal ver
staat en dat zij allen óf weigeren óf niet bij
machte zijn zich in het Nederlandsch uit te
drukken.
Na deze ervaring heb ik dit hotel met
ergernis vermeden. Ik heb later gehoord,
dat vele andere bezoekers ditzelfde deden.
Mogen deze feiten de Directie van „Huis
ter Duin" tot nadenken brengen en tot het
bewustzijn dat zij, alhoewel staande aan het
hoofd van een Duitsche instelling, niettemin
plichten heeft tegenover de burgers van het
land, dat haar gastvrijheid verleent, door
dezen niet te noodzaken bij een bezoek aan
haar hotel de Duitsche taal to spreken.
DE MILITAIRE GENEESKUNDIGE
DIENST.
De advies-commissie.
Naar men nader aan de Avondp. meldt,
zal de commissie, vriï welker ins'elling
is melding gemaakt, voornamelijk tot taaK
hebben, te onderzoeken, op welke wijze op
de organisatie van den militairen genees
kundigen dienst kan worden bezuinigd
Niet (le inspecteur van den geneeskundi
gen dienst, maar die van de militaire ad
[uinisiratie, kolonel N. H. van Roggen,
heeft in de commissie zitting.
tffiEEBCt BEEEfflSti)ü3affl3E3E SEEEEEEEE.* E
Wentscht U werkelijk een heer
lijk glas melk bij Uw ontbijt?
Neemt dan eens proef met onze
hoogfijne gepasteuriseerde fles-
schenraelk.
Electr. Hyc. Melktedr;,!
„DE ZUIDSINGEL"
JAC. SPELT
ZUIDSINGEL 20.
Bediening door dc gcheelo stad.
vVio prijs stelt op smaakvol
laat 't vervaardigen door
BOEKDRUK \ERlJ
VAN PERSIJNSTRAAT
Prijzen niet hooger, doch werk beter
verzorgd d*o bijna overal elders.
Arnh xvea 32
fel 1069
Onze collectie lijsten munt uit door
BILLIJKE PRIJZEN
Arnhemschestraat 6 Tel. 77)
Het oudste adres
hier ter stede
RUI .IE KEUZE
i rri-ir»r>imrT--iii--~'in7,'irt-iTfBirfnMiiiiti- n
BBBBSBraSBBBBBSBBaiBBitBEBBBBSBffl
Afd. Advertentie Bureau, |j
r'LAATSI.MQ VAN
CÏJLEMBORG
in alle bladen zonder
a
89
s
a B
E3EE33S333S33Si£S3ffiESSEEB35B®EE
PRIJSVEHHOOQINQ
Langestraat 81 Teleloon 211
EN G3QS EN DETAIL
Grootste sorteering in
UVol- Sajet- en tJreigarens
DAMES- EN KINDERKOUSEN
Speciaal adres v ster<e schoolkousen
E 4
met gesloten en bek ee. e auto's
BILLIJK TARfEF.
KL SPJI 18
TEL 1293
Ze zijn ter kennis van den
minister gebracht
De geschuurde dolk
De Telegraaf vermeldt nog do vol
gende door mr. Roobol verzamcldo gege
\ens, welke ter kennis van den minister
zijn gebracht.
C. van iler Linden kwam op den moord
avond tegen negenen in café Pothuizen en
ontmoette daar zekeren Karei Smits, die
aangeschoten was cn verzekerde, dat htj
a1 leen door v. d. Linden noar huis begeer
de te worden gebracht. Aldus is geschied
en ruim halftien kwam het tweetal ten
huize van Smits aan. Van der Linden
heeft toen geholpen om den heer des hui
zes naar bed te brengen e.n is daarna tot
over half twaalf bij diens vrouw blijven
zitten praten. Mij schrok er van, da het al
zoó laat was, waarop vrouw Smits zei
ga nou maar naar huis, over den wal ben
je er in vijf minuten. Naderhand ontkende
v. d. Linden, dat hij dien avond bij Pot
huizen was geweest, maar rechercheur
Heyting cn agent De Roode hebben verkla
ringen opgenomen van getuigen, die zeker
wisten, dat hij er wèl was geweest
Lenige dagen na den moord werden de
namen van v. d Linden en Opdam in ver
band met hot misdrijf genoemd. Vrouw-
Smits, geboren Van Leeuwarden, hoorde
hiervan en zei tegen v. d. Linden „Als jh
er last mee krijgt, kon ik verklaren, dat
jp dien avond tot hnlf twaalf bij mij go
weest bent. Ik weet het nog best, het was
op den dag dat mijn broer die naar Indié
vertrok, afscheid nam".
Toen v. d Linden ontkende, bij haar te
zijn geweest zei vrouw Smits„hoe kan
jo dat nu zeggen, ik doe het toch om je te
helpen". Van der Linden bleef er evenwel
bij, dat het niet waar was en voeirde er
aan toe, dat Opdam dien avond bij hem
thuis was geweest en dat hij om kwart
over tien mee was gegaan orn paline te
eten bij Opdam thuis. ÜDdam heeft dit be
vcstigd.
Vrouw Haveman heeft verklaard, dat
Opdam haar gevraagd had, of zij, zoo noo
dig, niet wilde zeggen, dat nij bij haar op
bezoek wus geweest. Ook bij anderen
heeft Opdam, naar verklaard is. getracht
een alibi te krijgen.
Mario Collé, dc verloofde van Opdam
heeft voorts verklaard, dat zli samen dien
avond naar de bioscoop waren geweest
majoor De Haan van de Rijksvcldwacht
heeft geconstateerd, dat zij zich hiermede
in den avond moet hebben vergist. Tot zoo
ver de verklaringen omtrent de wijze, waar
op Van der Linden cn Opdam den avond
van den 23sten December 1923 zouden heb
ben doorgebracht.
De geschaarde dolk.
Op eon avond, aldus heeft mej. Have
man medegedeeld, zaten eenige leden dor
familie Collé. onder wie de vader, bij ons
thuis. Haveman was bezig een dolk te
schuren. Dit wapen was ongeveer 40 tot 45
c.M. lang, 5 c.M. breed, had een breeden
rug cn liep spits toe. Toen Haveman den
dolk geschuurd had cn tegen den oude Col
lé zeide „dat het zoo schoon genoeg was'
antwoordde deze: „wees voorzichtig, denk
er aan, je kunt nooit weten ik zal het mei
de microscoop onderzoekenDe oude Collé
heeft den dolk met een vergrootglas onder
zocht en vertelde later, aldus mej. Haveman
dat er geen spatje of vlekje meer op zat,
dat het zoo goed was én dat het wapen kon
worden opgeborgen. Toen mej. Haveman
na den dood van haar man naar Assen
verhuisde, stond dc oude Collé er erg op,
den dolk in zijn bezit to krijgen, hetgeen
ook is geschied.
In April 1928 heeft mej. Bongers de vol
gende verklaring afgelegd De vrouw van
G van Zon, die in dienst is bij Collé heefl
van haar man vernomen, dot hij den dag
tia den moord vader Collé in huis heeft
zien rondloopen met een met bloed bevlek
ten doek. Toen vader Collé bemerkte, dat
Van Zon dit aan zijn vrouw had verteld
zeide hij tegen haar: „als ie je mond niet
houdt, zal ik je brengen, waar je nog nooit
bent geweest."
Deze getuige en andere buren wisten te
vertellen, dat de Van -Zons die het altijd
zeer ariri hadden gehad, opeens k contam
kleeding en andere zaken konden koopen
Toen Haveman de hand aan zichzelf ge
slagen had, kwam de broer van zijn vrouw
uit Assen over en deze is toen ook eens
met den ouden Collé over de zaak gaan
praten. Op zijn vraag, of Haveman iets
met den moord to maken had gehad, ant
woorddc vader Col ié, dat daarvan geen
sprake wus. Toen de broer van mej. Have
man wepr afgereisd was, kreeg zij een ver
zoek van den ouden Collé om s avonds
tien uur even aan te komen. Eerst werd
er, aldus heeft mej. Havoman verklaard,
koffie gedronken. Daarna kwam er wijn op
tafel. Mej. Haveman wilde hiervoor be
danken, doch vader Collé bleef aandringen,
dat ze zou drinken „dat is goed voor je
„Haveman Is tóeh dood''
Al spoedig kwam het gesprek op den
moord en de oude Collé zei „Wat kan het
u schelen, al kreeg Haveman tien jaar
boven levenslang, hij ie %och dood". Daar
na vernam mej. ilftviiiiii, dat haar man
eens nan den ouden Collé verteld had, dat
lluib Saltzer en Frehei den moord hadden
gepleegd. Nu moest vrouw Haveman maar
eens een brief schrijven oan de Justitie,
met dc medcdeeling er bij, «Int zij het zelf
van haar man had vernomen. „WIJ kunne»*
het moeilijk doen. verduidelijkte de ouuo
Collé, daar wij in de zaak niet vrij slaan
Vrouw Haveman wilde aanvankelijk niet»
doch vader Collé hield aan, gaf haar ten
slotte een pen in do hand en dicteerde
haar den brief, welke zich, naar mr. Roo
bol mededeelt, bij de stukken bevindt
Bij genoemden Saltzer en Freher is In
derdaad huiszoeking gedaan, waarbij niets
is gevonden Met hun alibi heeft de Jus
titie genoegen genomen.
Tot zoover de mededeelingcn van mr.
Roobol aan den minister.
De roofoverval aan de Eschdoorn*
straat le den Haag
Vonnis der rechtbank
's-G ravenhago, 5 Nov. Dc Haagsch^
rechtbank heeft uitspraak gedaan in do
zaak tegen den 16-jarigen A. A. S. en den
19-Jarigcn A. W. 1L, beiden uit Den Haag,
thans gedetineerd, beschuldigd van den
roofoverval, respect, medeplichtigheid daar
aan, in den middag van den 29cn Juli j 1. in
een perceel aan do Kschdoornslraat, waar
bij een meisje in een kast werd opgesloten
cn een bedrag van 120 werd ontvreemd.
Tegen beide verdachten werd 1 jaar gevan
genisstraf gccischt.
De rechtbank achtte de aan den tweedon
verdachto telaste gelegde medeplichtigheid
niet bewezen en sprak hem vrij De eerste
verdachte werd tot 1 jaar tuchtschoolstral
en verder toezichtstclling voor d,n tijd
van een jaar veroordeeld.
Verdachte H. werd wegens een reeks var
andere hem telaste gelegdo diefstallen vcp
oordeeld tot 2 jaar gevangenisstraf, terwij:
verdachte S. vnn eenigo andere hem telast*
gelegdo diefstallen werd vrijgesproken.
De Amsterdamsche brandweer
verleent hulp
Twee perceelen in
puio
Abcoude, 5 Nov. Om ongeveer kwart
voor 4 hedennacht is brand uitgebroken
bij den kruidenier Van Dongen in di
Hoofdstraat, door welke oorzaak is nog
niet opgehelderd Van Dongen zelf heeft hef
eerst den brand in zijne woning ontdekt
Ongekleed is hij de straat opgeloopen, zoc
hard mogelijk schreeuwend. De bovenburen,
het gezin Verwey, gingen ook de straat op,
>ngekleed en alles achter latende. Het was
hoog tijd, want het vuur groep snel om zich
heen.
Naast dit perceel, op den hoek van don
Hoofdweg cn Nieuwcnwcg, staat een twe*
verdiepingen hoog gebouw, waarin geves
tigd Is de rijwiel- en auto garage van den
heer Calmtbout. De auto's waren reeds uit
le gorage gehaald, men zag van het eene
lecl van dit huis de vlammen doorslaan
naar het andere. Verdieping na verdieping
werd aangetast. De benzinetank, die voor
het huis stond, werd uit voorzorg rnct zand
afgedekt. Daar men vreesde dat nog meer
lan deze twee huizen een prooi der vlam
men zouden worden, werd de brandweer
van Amsterdam ter hulp geroepen, die te
gen 5 uur verscheen.
Intusschen was het perceel van Van Don-
'cn evenals 'le rijwielzaak een ruïne gewor-
len.
Door het ingrijpen van de Amsterdamsche
brandweer kon uitbreiding van den brand
voorkomen worden. Om half zes was het
/uur bedwongen.
Mot verkeer door het dorp, was heden
nacht gestremd; ook na de blussching van
den brand kon het verkeer nog niet her
steld worden.
Ken deel van den gevel van het uitge
brande hoekhuis moest worden neerge
haald.
DE PORTVERLAGING.
Ze geldt aiet voor Neder-
landsch-Indiö»
Een groot deel van het publiek blijkt In
de mecning te verkeeren dot het briefport
voor Indië sedert 1 November 6 cent be
draagt. Kr wordt derhalve nadrukkelijk de
aandacht op gevestigd, dat de portverlaging
voorshands niet van toepassing is in het
verkeer met Nederlandsch-Oost-Indië.
Voor een brief naar Ned. Indië blijft dus
het port tot 20 gram: cent, daarboven 5
cent voor elke 20 gram.
