DE EEMLANDEIi
BUITENLAND
Donderdag 7 November 1929
28e Jaargang No 111
DE NIEUWE O.L. SCHOOL AAN DE
ZONNEBLOEMS1 RAAT
BUITENLANDSCH OVERZICHT
PRINS MAX VAN BADEN
Een korte schets
van zijn leven
VOOR 30.000 MARK PER
JAAR OMGEKOCHT
NIEUWE UITBARSTING IN
GUATEMALA
DE TEKST DER FRANSCHE
REGEERINGSVtRKLARING
Fa. L. J. Luycx en Zn.
HANDSCHOENEN
HUWELIJKSWETGEVING
IN DUITSCHLAND
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS f*' J v°°' Amerifoort f2.10. per maand 10.75. po
week («I gratis verzekering tegen ongelukken! I 0.l7'/r
Binnealand franco pet post po 5 maanden f 1-, Afzonderlijke nummers 10.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 913
UITGAVE: VALKHOFF C?
PRIJS OER ADVERTENTIEN .-4 «gei. f t.os
-- elke rtycl cnre» 10.25 Liefdadlghclds adverteotiCn voor ae
helft van den prl|s - Klein. AdvertentUn ..KEITIES bl| vooruitbetaling 1-5 regels
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen I I.- BeWlsnummei e.tra f 0.05
Hierboven ziet men in teekening gebracht
het ontwerp voor de to bouwen zes klassi
ge school voor openbaar Lager Onderwijs
aan het einde van den Zonnebloemstraat,
die doorgetrokken wordt tot aan den Soes
terweg. Het ontwerp is van onzen stads
architect Ir. van der Tak.
De juiste ligging van de school is onge
veer daar, waar de te verlengen Zonne
bloemstraat den Isseltschen weg snijdt, cn
beide plcinvormig uitmonden op den Soes
terweg, iets vóór den spoorwegovergang bij
Birkhoven.
De architectuur van de school is gehou
den in het tuinstadkarakter van het Soes-
ferkwartier.
Het gunstig gesitueerde gebouw wordt
naar moderne begrippen ingericht, o.a. zal
de verwarming, verlichting (grooter dan
normaal raamtype) cn ventilatie (ijzeren
Iraairamen) bijzonder verzorgd worden
Fransch gestook tegen Macdo-
nald. Pertinax roert zich.
Pertinax, wiens fanatieke vijandschap
tegen de Engelsche arbeidersregeering reeds
herhaaldelijktot do verwoedste aanvallen,
vooral op Macdonald's ontwapeningspoll-
tiek, heeft geleid, heeft gisteren op een an
dere manier geprobeerd de Engelsche re
geering moeilijkheden te berokkenen. In de
Tfcho de Paris maakt hij een z.g. particulie
ren brief uit Amerika openbaar, waaruit
moet blijken, dat Macdonald bij zijn bespre
kingen met Hoover, Amerika's president,
op het punt heeft gestaan het Engelsch-*
standpunt van do „vrijheid der zeeën"' zon
der voorbehoud op te offeren en slechts
door de houdi van Snowden. die dreigde
af te treden, verhinderd werd vérstrekken
de verbintenissen aan te gaan
Zoowel de inhoud van den brief als het
tijdstip van publicatie juist door Perti
nax wekken, naar een blad als d Vos-
sische Zeitting van oordeel is. terecht den
ernstigste» twijfel met betrekking tot het
waarheidsgehalte van de heele aangelegen-
beid De combinaties, waarop de publicatie
berust, die door Pertinax zelf als een sen
satie wordt aangeduid, liggen voor de hand
Toen Macdonald in den loop van zijn on
derhandelingen met Iloover over de ontwa
pening na de meer technische vraagstuk
ken van de beperking der scheepsklassen
de groote problemen der politieke conse
quenties aanroerde, vestigde Hoover er de
aandacht op, dat Engelands positie ter zee
door de aanwezigheid van talrijke sterke
steunpunten voor de vloot, o. a. tc Halifax,
buitengewoon gunstig was. Macdonald heeft
terstond verklaard, dat hij geenerlei ver
bintenissen, welke Canada betreffen, kon
aangaan, zonder eerst met den Canadee-
schen minister-president ruggespraak te
hebben gehouden. Na Macdonald's bezoek
aan Canada is van een eventueel opgeven
van Halifax als maritiem steunpunt geen
sprake meer geweest, zoodat men mag con-
cludeeren, dat Canada, indien Macdonald
een desbetreffend voorstel mocht hebben
gedaan, dit ondubbelzinnig van de hand
heeft gewezen.
Gebruik makend van deze feiten, heeft
Pertinax nu een soort brief-van-Sinofjef
samengesteld, waarvan hij aanneemt, dat
hij een geweldige beroering in Engeland
zal wekken. In beginsel is het niet onmoge
lijk, dat de bewuste brief stof zal opwerpen
en daarom heeft het stellig zin den inhoud
van den z.g. brief weer te geven.
Op 5 en 6 October, aldus verklaart Perti
nax, hadden in Camp Severs, aan een kleine
rivier, zeventig mijl van Washington ver
wijderd, besprekingen tusschen de beide
staatslieden over de vrijheid der zeeën
plaats. Ter gelegenheid van dit onderhoud
zou Macdonald, verblind door de geestdrif
tige ontvangst in
Amerika, er zich toe
hebben laten verlei
den, om, wat de .ra-
ditioneele beginsel-
verschillen tusschen
Engeland en Ameri
ka over de vrijheid
der zeeën betreft,
zijn goedkeuring te
hechten aan een
overeenkomst, die
een volledige capi
tulatie ten gunste
der Amerikaansche
stelling zou hebben
MAC DONALD. beteekend.
Engeland zou volgens deze overeenkomst
ten eerste afzien van het recht om in tijd
van oorlog controle uit te oefenen over on
zijdige schepen op vollo zee; ten tweede
zouden de Engelsche vlootbases van Hali
fax en Esquimo ontwapend en opgegeven
worden. Voordat Macdonald echter het on
derteekenen van dit verdrag en de publi
catie der getroffen overeenkomsten toe
stond, had hij nog de beide functionarissen
van 't Foreign Office, sir Robert Vansittart
en Leslie Craigie, om hun oordeel ge
vraagd. Dezen hadden terstond telegram
men naar Londen gestuurd, waar destijds
Snowden als plaatsvervangend minister
president optrad.
Toen aldus de brief Snowden den
inhoud van Macdonald's plannen vernam,
heeft hij zich met Macdonald telefonisch in
verbinding gesteld en hem te kennen gege
ven, dat noch de openbare meening in En
geland, noch de dominions ooit zouden
goedvinden, dat Engeland op een derge
lijke wijze van zijn rechten zou afzien.
Snowden dreigde op staanden voet af te zul
len treden en zou ten heftigste tegen Mac
donald te keer zijn gegaan.
Dit onderhrvid, alsmede de kritiek van
den Canndepschen minister-president, die
in de Cttnadee.sche pers weerivlfink had ge
vonden. zouden tengevolge hebben gehad
aldus suggereert Pertinax dat Mac
donald de Vereenigde Staten verliét, zon
der zich te hebben gebonden en na Hoo
ver alleen te hebben toegezegd, dat de zaak
verder zijn, Macdonald's, aandacht had.
De laatste kanselier tijdens het
Duitsche keizerrijk overleden
Constanz, 6 Nov. \V. D.) Prins Max
van Baden, de laatste Duitsche rijksknn
selier tijdens den wereldoorlog, zoon van
den broeder van den voormaligen groo!
hertog Friedrich I van Baden, is na een
langdurig lijden hedenmorgen te 5.45 in ha!
stedelijk ziekenhuis te Constantz op 62
jarigen leeftijd overleden.
Hij is 10 Juli 1867 geboren als zoon van
prins Wilhelm, een broer van groothertog
Friedrich I, te Baden-Baden.
Zijn moeder was prinses Marie, geboren
Romanowsky, hertogin van Leuchtenberg.
Prins Max van Baden studeerde te Hei
delberg en Freiburg ïechtswetenschappen
cn promoveerde tot doctor in de rechten
ITij vervulde zijn militairen dienstplicht bij
het garde-regiment kurassiers te Berlijn
Later werd hij commandant van het regi
ment land-dragonders.
In 1908 legde hij alle militaire comman
do's neer cn wijdde zich uitsluitend aan de
politiek. De Badensche le Kamer koos hem
tot voorzitter.
Buiten de grenzen van zijn land trok hij
de aandacht door een rede, welke hij in
Dec. 1917 in de Badensche le Kamer hield
en waarin h.j wees op de noodzakelijkheid
van belangrijke hervormingen in de binnen-
landsche politiek. Op 3 Oct. 1918 in een zeer
moeilijk oogenblik, werd benoemd tot
Rijkskanselier.
Als opvolger van rijkskanselier graaf
Hert ling was hij de achtste kanselier van
het Duitsche keizerrijk, van wie thans nog
slechts één. n.l Michaelis. in leven is. Na
het vertrek van den ex-keizer droeg Max
van Baden zijn functie van rijkskanselier
over aan Friedrich Ebert, hij trok zich terug
op zijn Badensch landgoed aan het Meer
van Constanz, waar hij veel studie maakte
van het ontstaan van den oorlog cn zich re
kenschap gaf van de rol. die hij gedurende
zijn ambtsvervulling had gespeeld, wat bij
deed in zijn :.n 1927 verschenen boek „Her
inneringen en Documenten".
Max van Baden, die tegelijk met groot
hertog Friedrich II van Baden, op 22 No
vember 1922 uitdrukkelijk voor zich en zijn
nakomelingen afstand deed van den troon,
was sedert 1900 gehuwd met een dochter
van den In 1923 overleden hertog Ernst
August van Cumberland, met prinses Maria
Louise. Uit dit huwelijk werd geboren prin
ses Maria Alexandra, die in 1924 in het hu
welijk trad met prins Wolfgang van Hes
sen. In 1906 werd geboren prins Berthold,
die momenteel aan do Berlijnsche univer
siteit rechtswetenschappen en economie
studeert. Wijlen prins Max van Baden is
een neef van de thans ernstig ziek te Rome
vertoevende koningin van Zweden.
De bijzetting.
Constanz. 6 Nov. Naar vernomen
wordt, heeft prins Max van Baden als ?ijri
laatste wil uitgesproken, dat zijn bijzet!ing
in alle stilte moet geschieden te Salem ann
het meer van Constanz. Het goed Salem
is persoonlijk eigendom van den overlede
ne en sedert de revolutie vertoefde hij er.
Als Badensch troonopvolger had het stof
felijk overschot ook kunnen bijgezet wor
den in het door groothertog Friedrich 1
van Baden te KarlsruhP gebouwde mauso
leum Heden zal het stoffelijk overschot in
den loop van den middag naar Salem wor
den overgbracht om waarschijnlijk Vrijdag
a.s. te worden bijgezet
Twee oud-communistische raadsleden
te Berlijn gearresteerd
Het staartje van het
Sblarek-muis.e.
B e r 1 ij n, 5 Nov. (H.N.) Vanavond zijn
de twee) vroeger tot de communistische
partij behoorendo gemeenteraadsleden,
Otto Gabel cn Gustav Wegener na afloop
van het verhoor door den officier van
justitie gearresteerd en naar het huis van
bewaring overgebracht. Bij het onderzoek
is gebleken, dat Gabel hprhaaldelijk huur
auto's door de Sklareks ter beschikking
zijn gesteld en dat de Sklareks voor de
Zondaguitstapjes van het gemeenteraads
lid telkens bedragen van 100 Mk. en meer
hebben betaald. Voorts h»eft Gabel, even
als Wegener zijn garderobe bij de Skla-
rpks laten maken, zonder dat op de reke
ningen betalingen zijn geboekt. De ontdek
king der geheime rekeningen was voor
beide gemeenteraadsleden vernietigend.
Uit de rekeningen blijkt, dat Gabel op vrij
onbeschaamde wijze omkoopingsgelden tot
een bedrag van Mk. 30 000 per jaar in ont
vangst heeft genomen. Ook op de rekening
van Wegener zijn dergelijke bedragen ge
boekt. hoewel hier uit de wijze van boe
king blijkt, dat deze operaties op meer ele
gante wijze hebben plaatsgehad. Gabel
wordt ook ten laste gelegd, dat hij zijn in
vloed heeft laten gelden om te beletten, dat
in de communistische bladen aanval
len op de Sklareks verschenen hoewel uit
de kringen van de, personen, die door de
bureaux voor maatschappelijk hulpbetoon
geholpen werden, ernstige klachten tegen
de Kleiderverwertungsgesellschaft ontvan
gen werden. Het onderzoek naar dc per
sonen, die op dc geheime rekeningen voor
komen. wordt voortgezet, en het is niet uit
gesloten, dat in dc volgende dagen nog
meer personen zullen worden verhoord om
zich van de verdenking te zuiveren, dat
zij van de Sklareks omkoopingsgelden heb
ben aangenomen.
Een verklaring van burgemees
ter Eöss.
B e r 1 ij n. 5 Nov. (V.D.) Burgemeester
Böss heeft heden door het persbureau van
de stad Berlijn een verklaring doen publi-
ceeren, waarin hij zich verweert tegen de
geuite beschuldigingen. Hij ontkent o a.
ooit gast geweest te zijn van de Sklareks
of dezen ooit te hebben ontvangen. Aan het
einde van deze verklaring zegt de burge
meester, dat hij gerechtelijk zal doen ver
volgen al degenen, die berichten versprei
den over deze zaak, welke niet volledig
met zijn verklaring in overeenstemming
zijn.
Konderdeo slachtoffers
N e w-Y o r k, 6 Nov. Volgens een tele
gram uit Guatemala zijn gisteren door een
uitbarsting van den vulkaan Santa Maria
driehonderd personen gedood en tweehon
derd gewond. Een twee meter hooge lava
stroom vernielde de huizen, waarvan de
bewoners op de vlucht sloegen; velen zijn
echter door het inademen der ontsnappen
de gassen gestikt.
EEN ZESLING.
Te Malmesbury in de Kaapkolonie is een
blanke vrouw bevallen van een zesling
Reeds zijn er drie van de zuigelingen ge
storven.
Voortzetting der vredes- cn
toenaderingspolitiek
De derde zooe niet ontruimd
Parijs, 6 Nov. (H. N.) Wegens het
groote aantal leden, dat het kabinet Tar
diou tolt, doen zich moeilijkheden voor,
waar de ministers zullen zitten, aangezien
do ininistersbnnk geen voldoende ruimte
biedt. Het bureau van de Kamer heeft thans
besloten, dat, voor zoover op do ministers-
bank geen plaals is, de overblijvende leden
van het kabinet plaats zullen nemen, op dc
banken der afgevaardigden. Tot de ver-
>chillendo Kamergroepen zal het verzoek
worden gericht om den zetelloozen minis
Iers dc gastvrijheid op hun banken niet te
weigeren. Dit verzoek was noodig, aangezien
ook do plaatsruimte voor de afgevaardig
den beperkt is. Het kabinet Tardieu lelt een
zoo groot aantal leden, als sedert 60 jaren
niet het geval bij cenig kabinet is geweest.
Het kabinet hield vanmorgen een zitting,
welke morgen door een nieuwen kabinets
raad zal worden gevolgd, waarin dc tekst
van de regeeringsverklaring zal worden
vastgelegd en beraadslaagd zal worden over
do houding, welke de regeering des namid
dags in de Kamer zal aannemen. Tardieu
is vast voornemens om onafhankelijk van
het aantal ingediende interpellaties Don
derdag nog het debat over zijn verklaring
te doen plaats hebben en dit ten einde te
brengen In de wandelgangen van de Ka
mer duurt intusschen de strijd van de par
tijen voor en tegen dc regeering voort. De
partij der sociaal radicalen, die 121 stem
men telt, heeft besloten tegen het kabinet
te stemmen en voor deze stemming de
partijdiscipline van kracht te laten zijn.
Hef kabinet zal de vuurproef hoofdzakelijk
op het gebied van dc buitcnlandsche poli
tiek hebben te doorstaan, waarbij het vooral
de vraag is, of Frankrijk zich te 'sGraven-
hage tot ontruiming van de derde zone on
afhankelijk van de mobilisatie van de Duit
schc schuld cn dc ratificatie van het
Youngplan heeft verplicht.
De Inhond der regcorings-
verklaring.
Omtrent den inhoud van de Fransche re
geeringsverklaring meldt de Echo de Paris
dat Tardieu daarin zal laten uitkomen, dat
hij de door Briand gevolgde vredes- cn toe
naderingspolitiek wil voortzetten, doch op
voorwaarde dat de veiligheid van Frank
rijk ten volle wordt gewaarborgd zoowel ten
opzichte van de ontruiming van het. Rijn
land als van de ontwapening ter zee. In
een onderhoud met een journalist verklaar
de Tardieu, dat hij in do eerste plaats wil
werken. Hij heeft zijn collega's verzocht af
tc zien van de Zondagsredevoeringen, welke
den opbouw van het land geen dienst be
wijzen. doch dikwijls benadeclen. Men ver
wacht van de ministers daden en geen
redevoeringen. Tardieu wil werkelijk ccn
leider zijn, niet door in het kabinet vraag
stukken aan de orde te stellen en dan als
scheidsrechter op te treden, doch door zich
van uur tot uur van den gang van het
raderwerk op de hoogte te houden. Tardieu
achtte het zijn eerste plicht om leiding te
geven. Hij twijfelde niet of hij zal Donder
dag in de Kamer een meerderheid vinden.
De derde zone niet ontruimd.
Naar de sociaal-democratische persdienst
mededeelt, is het bevel tot terugtrekking
van het te Kreuznach liggende Fransche
regiment, welk bevel reeds sedert weken
gereed lag, plotseling ingetrokken. Kreuz
nach blijft voorloopig bezet. Een Fransche
compagnie, die op het station te Mainz ge
reed stond om weg te gaan, ontving bevel
zich naar de oude kwartieren terug te be
geven. Mainz blijft voorloopig eveneens be
zet. Mains en Kreuznach bchooren tot de
3e zone, met welke ontruiming eerót na de
ratificatie van het Youngplan begonnen be
hoeft te worden. De Fransche regeering had
echter in do verwachting, dat Duitschland
de getroffen afspraken zou nakomen, eenige
weken geleden ook dc ontruiming van een
deel der 3de zone aangekondigd. Dit plotse
ling tegenbevel houdt klaarblijkelijk ver
band met de kabinetswisseling in Frank
rijk en de benoeming van Maginot tot mi
nister van oorlog. Maginot en zijn vrienden
hadden reeds in het oude kabinet de op
vatting verkondigd, dat de ontruiming van
de derde zone eerst na het van kracht wor
den van het Youngplan moest beginnen.
Het succes van IIubenberg'6 Volksbegehren
is, naar de Vorwarts opmerkt, het drijven
van Maginot zeer ten goede gekomen en de
officicele rechtsche pers in Frankrijk heeft
terstond verklaard, dat in verband met het
a.s. referendum in Dhitschland geen maat
regelen voor de ontruiming van de 3de zone
getroffen mogen worden.
HEVIGE ONTPLOFFING BIJ INNSBRUCK
Twee dooden en drie gewonden
Innsbruck, 5 Nov. (V.D.) Dinsdagna
middag vond bij den bouw van de Ziller-
taler centrales een ernstig ongeluk plaats.
Bij het werk ontploften dynamietpatronen,
welke er van vroegere werkzaamheden
over waren gebleven. Hierdoor werden twee
arbeiders gedood en drie andere zwaar ge
wond.
WEERBERICHT
Hoogste barometerstand:
769.0 te La Curuna.
Laagste barometerstand:
730.0 te Jan Maven.
Verwachting tot den avond
van 8 Nov.:
Matige tot zwakke W. tot
Z. wind. aanvankelijk opkla
rend later weer zwaar be
wolkt tot betrokken, waar
schijnlijk eenige regen, aan
vankelijk iets koeler.
LAIVGESTRAAT 49-51 TEL. 190
IVappa en Suède
met pelsrand, f 4.25 en hoocer
Ook in lichte tinten.
Beiersche Volkspartij en Centrum
hebben ernstige be:
zwaren
Moeilijkheden inzake de
echtscheiding
B e r 1 ij n 5 N o v. (V. D.) In do Juridische
commissie van den rijksdag kwam heden
morgen de huwelijkswetgeving en wel spe
ciaal de wijziging van het echtscheidines-
formulier aan de orde. Reeds tij den aan
vang der zitting kwam het tot een inci
dent. Do Duitsch-nationalen verklaarden,
dat hun partij elke gedeeltelijke oplossing
van deze kwestie afwees. Dn afgevaardigde
van de Beiersche Volkspartij Pfleger ver
klaarde, dal voor hem de vergemakkelijking
van de echtscheiding een zaak van zooveel
belang was, dat geen lid van zijn partij tot
een coalitie, zou kunnen behooren, die aan
zoo iets zou medewerken Voor het centrum
deelde dr. Bell mede, dat zijn partij geiu-
Irendc de behandeling van deze kwestie in
de commissie zich met voorstellen tot de
rijksregeering had gewend, doch tot nog toe
geen antwoord had ontvangen Tot zoolang
zou het centrum niet aan de zittingen der
commissie deelnemen. Daarop verlieten
alle centrum-afgevaardigden de zaal.
De voorzitter, dr Kahl, steldo daarop
vast, dat de rijkskanselier hem onlange
reeds de door twee partijen ingehrachte
grieven tegen de behandeling van de her
vorming van de echtscheiding had medege
deeld en hem in overweging had gegeven {n
dezen een beslissing te nemen Dr Kahl
heeft zich daarop dadelijk in verbinding
gesteld met den plaatsvervangenden voor-
zittèr, dr Landsberg en beiden zijn het er
over eens geworden, dat de juridische com
missie zelf moest beslissen, of zij deze her
vorming verder wilde behandelen. Ook ic
afgevaardigde Bredt (Economische partij)
heeft ernstige bezwaren tegen do hervor
ming, maar zegt toe, dat zijn partij in de
commissie tot de behandeling zal medewer
ken. Daarna zeide de sociaal-democratisch*»
afgevaardigde, dr. Rosenfeld, dat voor zijn
partij het er slechts op aankomt, dat in
huwelijken, die slecht gaan, een scheiding
mogelijk is. zonder dat dc partijen in kwes
tie onware mededeelingen behoeven te doen.
Spr. stelde voor een subcommissie in te
stellen, die deze kwestie verder zal onder
zoeken. Hiertoe werd besloten.
Geruchten omtrent een regee-
ringscrisis.
B e r 1 ij n 6 Nov. (V. D.) Naar verluidt,
zou men zich in kringen van de regeerings-
partijen in verband met de geruchten be^
treffende ccn ophanden zijnde regeerings-
crisis, zulks als gevolg van de kwestie der
echtscheidingshervorming, allerminst on
gerust maken. Aan het verlaten, door de
centrumsafgevaardigden, van de juridische
rijksdagcommissie, wordt niet al te veel be-
teekenis gehecht.
HET VONNIS TEGEN SANCHEZ GUERRA
De militaire overheid kant
zich tegen de vrijspraak
Madrid, 5 Nov. In Spanje werd de vrij
spraak van den vroegeren conservatieven
minister-president Sanchez Guerra door
de militaire overheid verworpen De zaak
zal nu dienen voor den oppersten krijgs
raad. -
