I
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
NIEUW PARIJS
CINEMA ROYAL
COLLE VOOR HET ARNHEMSCHE HOF
AMICITIA
Fa. B. KRAAL
FEEST AAN DE HEMBRUG
Zaterdag 23 November 1923
..DE EEMLANQER'
23e Jaargang No. 125
BELAKGRiJKE VERKLARING VAK
DEN PAOC'-LENEKAAL
ARTILLERIE-
INRICHTINGEN
Onderscheidingen
g VRAAGT AME iSFORIIA'S i ^OOTf}.\ 3
GORTEPAP en YOGHURT 1 cau
j11 COTY EAU DE COLOGNE
I fiec'ieningm. 40 wagen»
door de qeiiee'estad
HEINEKEN'S B^R
Groote keuze
HOEDEN
A. v. d. WEG, Langeslraat 23
TeL 217
g_
B RUiTENBER3Hzn
OPWACHTING TEN
HOVE
M. HEILIGERS
PROVINCIAAL
ASSURANTIE-KANTOOR
Fa. L. HOUBAER
LOSWALTE BLERIK IN
DE MAAS GESTORT
Aanzienlijke schade
De bekende anonieme brief met
aanwijzingen niet door
een der Collé's ge
schreven
Het oordeel van
Dr. Hesselink
Culemborg, 21 Nov. Voor liet Arn-
heiri6öhe Gerechtshof stond, zoo wij reeds
met een enkel woord meldden, in hooier
beroep terecht Joh. A. Collé, die bij een
vroeger vonnis van het Gerechtshof wegens
meineed, gepleegd in de Culemborgsche
moordzaak, werd veroordeeld tegelijk met
zijn broer Arnold C, tot vijf maanden ge
vangenisstraf. Joh. C. die wegens ziekte de
behandeling dezer zaak niet had kunnen
bij\vonen, was van dit vonnis in appèl ge
komen, en zoo diende de zaak heden
.voor het Hof opnieuw.
Voor het Hof werd als getuige gehoord
Mr. Roobol die raadsman was in de zaak
Sweeris en Vroege. Tijdens de behandeling
op 29 September 1927 verklaarde volgens
getuige deze Joh. C., in de Culemborgsche
moordzaak als getuige gehoord, dat hij
nooit anonieme brieven geschreven had.
Na herhaaldelijk vragen door den presi
dent was (hij destijds blijven ontkennen de
brieven of een er van geschreven te hebben.
Nu Joh. C. voor meineed zich te verant
woorden had verklaarde hij, na door den
President, Mr. Klaasesz. door de Raads-
heeren en den Procureur-Generaal, Mr.
Cnopius herhaaldelijk ondervraagd te zijn,
gemeend te hebben, dat 't op de zitting van
29 September 1927 ging over andere
brieven.
Hij verklaarde voorts dat het wel waar
kon wezen dat hij den anoniemen brief
geschreven had maar hij herkende het
schrift niet.
Als getuige a decharge werd C.'s zuster
gehoord, die verklaarde na afloop van de
zitting van 29 September 1927 met verd.
over de brieven gesproken te hebben. Zij
heeft hem toen herinnerd aan een avond,
dat hij zeer laat bij Havcman was, en dat
zij hem moest gaan roepen. Op dien avond
had zij een brief bij llaveman op tafel
zien liggen.
P:t bleek tpen de bewuste brief te zijn.
Toen mej. C. haar broer dit had voorge
bonden, herinnerde hij het zich oneens.
.a.. ^juisitoir, waarin mr. Cnopius,
de Proc. Generaal een en ander bewezen
achtte, wenschte de Proc. Generaal de vol
gende verklaring af te leggen:
Nu mij bij de behandeling dezer meineed
procedure tegen een der C.'s uit Culemborg,
dit dossier in vollen omgang in handen
komt, kom ik er zelf toe, eene mededeeling
te doen die eenigermatc licht kan werpen
over de duistere berichten, die in den laat-
sten tijd in de pers aangaande dc Culcn^-
borgsche moordzaak gretig zijn opgenomen.
Die mededeeling is voor Mr. Roobol niet
aangenaam, maar hij heeft het aan zich
zelf te wijten.
Die onzinnige campagne in de pers is n.l.
aangevangen met een daad van mr. Roo
bol, die ik bespreken wil. Toen hij eenige
weken geleden voor het Hof te 's-Hertogen-
bosch, optrad als raadsman voor de Smalc.
heeft hij, na eerst het Gerechtshof er op te
hebben voorbereid, dat hij een opzienba
rende mededeeling zou doen, daarna op de
publieke zitting gezegd dat hij ontdekt had
(hetzij eerst toen of reeds vroeger) dat een
anonieme brief, die den dag na den moord
den commissaris van politie te Culemborg
had bereikt, en die aanwijzing gaf omtrent
een paar daders, die hun alibi duidelijk
hadden kunnen bewijzen, door een der C.'s
wa3 geschreven en hij beriep zich daarbij
op het oordeel van Dr. Hesselink.
Zijn bedoeling was, kennelijk uit te doen
komen, dat de justitie die belangrijke
vond6t van zijne zijde, maar die hij nu
eerst publiceerde maar naast zich had
neergelegd.
De mededeeling die ik nu kan doen is,
dat die brief in de dossiers ligt, 3B.
dat Dr. Hesselink dien vergeleken heeft
met schrift van de C.'s en dat hij reeds op
20 December 1927 beeft beslist:
„Wij zijn er van overtuigd, dat geen de
zer beide brieven (dus ook „3 B.") geschre
ven is door een der in de opdracht ge
noemde personen, gelijk blijkt uit een rap
port dat eveneens in dit dossier ligt".
Hoewel ik, zeido spreker tenslotte ver-
dete toelichting, beschouwingen en gevolg
trekkingen, ook ,ten opzichte van Mr. Roo
bol, aan deze mededeeling zou kunnen toe
voegen, wil ik dat niet doen. Ik geef alleen
de feiten, en laat nu de gevolgtrekkingen
uit c,:t alles over aan de publieke opinie,
.om te komen tot het vaststellen van het
bewijs bracht spreker naar voren, dat tij
dens de zitting van 29 September 1927
voldoende bleek, dat de C's het opzet had
den valsch te verklaren omtrent den brief
De antwoorden der belde broers waren
woordelijk eensluitend, waaruit het wettig
en overtuigend bewijs van den gepleegden
meineed naar sprekers meening wel was
vast te stellen.
Spreker eischte tenslotte bekrachtiging
Van het bij verstek door het Hof gewezen
vonnis een gevangenisstraf voor den tijd
van vijf maanden
Mr. Roobol die bij het requisitoir aan
wezig was, beloof de de Pers, het requisitoir
te zullen beantwoorden. Mr. Roobol achtte
het niet eerlijk van den Procureur-Generaal
om deze dingen op een zitting te zeggen,
terwijl Mr. Roobol niet kon antwoorden.
Mr. de Jong, uit Amsterdam hield ver
volgens zijn pleidooi.
Pleiter wees erop, hoe de C.'s in Culem
borg reeds zooveel over deze zaak hebben
te lijden gehad.
Spreker ging na, hoe in het requisitoir
dc oude C. de groote comediant werd ge
noemd. Dezen persoon, wil spreker, nu hij
juist drie dagen geleden overleden is, bui
ten bespreking laten.
Spreker beperkt zich tenslotte uitsluitend
tot dezen verdachte en zou gaarne de ge
heele mcineedkwestie scheiden van de
Groote Culemborgsche zaak.
De gang van zaken zooals deze door ver
dachte werd voorgesteld achtte spreker
zeer wel mogelijk.
Dat hij ter zitting niet precies begrepen
heeft en later door zijn zuster, to ui zij er
thuis over spraken, eraan herinnerd is:
„Kan het toen niet gebeurd zijn, dien avond,
dat jc zoo laat thuis kwim" een dergelij-
ken gang van zaken kan spreker zi'h zeer
goed verklaren. Er is geen reden om aan
de verklaringen van moj. C. te twijfelen,
en op die gronden zou spreke"* het opzet in
deze meineedkwestie kunnen ontkennen en
spreker zou dan vrijspraak vragen.
Mocht echter het Hof anders beslissen,
mocht men meenen dat deze verdachte wel
schuldig is dan zou spreker inct den mees
ten nadruk, en onder ove- egging van een
getuigenis van een dokter er op willen wij
zen. dat deze verdachte reeds een tijdlang
ziek is, dat, wanneer sr gevangenisstraf
volgt, nu mede door do heele Cu'.em
borgsche zaak zijn gezondheid is onder
mijnd, de man lichamelijk geheel en al zal
ten gronde gaan. Spreker verzocht, wan
neer het Hof tot een vèroorclecling zou mo
gen overgaan, subsidiair een voorwaarde
lijke straf of een geldboete, of in eik geval
een straf waarbij de grodst mogelijke cle
mentie zou worden betracht.
De Proc. Generaal wenschte niet te re-
piiceeren.
Verdachte had evenmin iets tot zijn \er
dediging aan te voeren.
Het Hof zal over veertien dagen uit
spraak doen.
De herdenking van het
250-jarig bestaan
Ter gelegenheid van het 250-jarig bestaan
van de artillerie-inrichtingen aan de Hem-'
brug, heeft de Koningin de volgende onder
scheidingen toegekend, waarvan de mi
nister van defensie, dr. Deckers, hedenna-
middag ter receptie, mededeeling aan de
begiftigden heeft gedaan:
Ofieier Oranje Nassau orde aan den
Hoofdadministraieur G. Houtwipper en den
fabriekschef L. L. E. Ornstein.
Eere-medaille der Oranje Nassau orde: in
goud aan den hoofdopzichter le kl. J. M
Buchel en aan den kassier A. J. van Velsen.
In zilver: aan den opzichter M. van Blan
ken en den terrein opzichter L. Koster.
In brons: aan de rijkswerklieden W. van
den Akker. H. C. van Geldercn en B. Pou-
vvels en aan den werkman in algemeenen
dienst P. T. Bogaart.
EEGRAFENIS J. H. BLUM.
Dank voor veel goed werk
in Zeeland verricht.
Onder groote belangstelling is Donder
dagnamiddag op dc Alg. Begraafplaats te
Den Haag ter aarde besteld het stoffelijk
overschot van den heer J. H. Blum, in le
ven oud-lid van Gedep. Sta cn van Zee
land, oud-lid van dc Tweede Kamer en be
stuurslid van tal van instellingen op Chris
telijk, liefdadig en onderwijsgebied.
Tevoren had ten huize der familie een
rouwdienst plaats welke Xgeleid werd door
ds. J. Hoogcnraad van Uithuizen.
Opgemerkt werden o.m. de heeren C. A.
van Woeldercn, burgemeester van Vlissin-
gen, J Hosselaar burgemeester van Aagie-
kerke (de jarenlange woonplaats van den
thans ontslapene), P. G. Laernoes, lid van
Prov. Staten van Zeeland, voorzitter van
de A. R. Kiesvereeniging te Vlissingen.
Met den stoet kwamen o.m. mede de
Commissaris der Koningin in Zeeland, Jhr.
Ouorlfts van Ufford met de leden van Gcd.
Staten van Zeeland, de heeren mr. P. D'e-
leman en G. van de Putte, de oud-commis
saris der Koningin in Zeeland, mr. H. J.
Djjckmeester, het Eerste Kamerlid mr. A.
A. de Veer, het Tweede Kamerlid van Dijk
enz. Tal van kransen en bloemstukken
dekten de baar.
Nadat ds. A. S. Talma met een kerkelijk
woord de plechtigheid had ingeleid, sprak
mr. Ditckmeester nis oud-commissaris dei-
Koningin. Jhr. Quarles van Ufford, de té-
genwoordige Commissaris der Koningin in
Zeeland, dankte den heer Blum voor wat
deze in het belang van het gewest heeft
gedaan en tot stand gebracht, eerst als
raadslid van Vlissingen, later als lid van
Prov. en Ged. Staten gedurende tal van ja
ren.
Van de verdere sprekers vermelden we
nog burgemeester van Woelderen en het
Eerste Kamerlid mr. A. A. de Veer, die
woorden van dank uitte namens de A.-R.
Partij.
Ds. Tichelman sprak het sluitingswoord.
Utrechtschestraat 29 - Tel 37
Voor Uw Brullo'ten Part'en
en Feestavonden, vraagt onze
prjEC-urant voor prima gedis-
til eerd Wijnen en Likeuren,
REISKOFFERS
IN 60 SJORT£N
LANIESTR 35 - TEL 303
■"i-BISBSISSGaS® iflaSlSS3 3SB±llfiiESia&fl
E
(Alle prezen)
bij de
250-JARIG BESTAAN
HERDACHT
Een huldeblijk van het
personeel
e®?®®®®®®®®®® ES®®35)5)03E?S)®l?i@fl
LAiMGESTRAAT 129
STEEDS GOEDE EN ACTU-
EELE PROGRAMMA'S
gezellig zitje
goede muziek
Utr. straat 23 - Tel. 243
WINTERJASSEN
PELSJASSEN
BONTMANTELS
Amsterda m, 22 Nov Vandaag is het
25 jaar geleden'dat te Delft aan de Hout
tuinen de affuitenfabriek gesticht werd,
wat is te beschouwen als het begin van
het bedrijf der Artillerie Inrichtingen.
Van de gebouwen aan de Hembrug waai
de heden de driekleur, terwijl voor het ad
ministratiegebouw een sobere gedenkzuil
en een aantal wapperendo vanen een
kleurrijke versiering vormden.
Te 12 uur kwam do directie met het per
soneel bijeen in een der schaftlokalen, wel
ke samenkomst ook werd bijgewoond door
verschillende hooge militaire autoriteiten.
In het midden der zaal was een podium
opgericht, dat met groen cn tapijten was
versierd.
De voorzitter der feestcommissie, ir, 'Ier
Weduwen, herinnerde aan de stichting der
affuitenfabriek le Delft en ging de ontwik
keling van het bedrijf in den loop der ja
ren na. Daarbij herinnerde hij eraan, dat in
1S97 voor het eerst een deel van het bedrijf
aan de Hembrug werd gevestigd, welk ge
deelte zich steede heeft uitgebreid, totdat
in 1924 de laatste resten van het bedrijf
der constructiewerkplaatsen te Delft in het
bedrijf bij de Hembrug werden ingescho
ven.
Speciaal bracht spr. in herinnering de ja
ren der mobilisatie, die aan het bedrijf
hooge eischen hebben gesteld cn zeide
voorts dat, nu rustiger jaren zijn ingetre
den, het bedrijf in nieuwe banen kan tre
den, waarvoor de woreldoorlog de richting
heeft gewezen.
Spr. zeide te weten, dat hij namens het
personeel spreekt, wanneer hij den wensch
uit,-dat het door de Artillerie-Indicblingen
gefabriceerde materiaal oefenmateriaal zal
blijven «n dat de intern Uipnale-omstandig
heden zich nog eens zoodanig zullen wijzi
gen, dat het bedrijf geen reden van bestaan
zal hebben.
Spr. bracht speciaal hulde aan den di
recteur der Artillerie Inrichtingen, 1en
heer Van Dam, die door zijn groote werk
lust cn groot technisch inzicht zooveel tot
den bloei van het bedrijf heeft bijgedragen.
Vervolgens bood hij, als huldeblijk van
het geheele personeel, de directie aan een
bronzen gedenkplaat, wnaroö in strakke lij
nen de figuur van een arbeider symboli
seert het vele werk. dat aan de Artillerie-.
Inrichtingen is verricht (applaus).
Toespraak directeur.
De directeur van het bedrijf de heer Van
Dam, zeido gaarne zijn medewerking te
hebben verleend, toen de plannen voor de
viering van dit jubileum werden gemaakt
Spr. wees er op. hoe door aller samenwer
king in den loop der jaren het werk „Hem
brugis gaan beteekenen: „Minstons zoo
goed als. en licht beter dan een ander het
kan". Het bedrijf zal zijn werk moeten
voortzetten, zoolang de wereld nog niet rijp
is voor den eeuwigen vrede en zoolang
Holland tegenweer biedt als een ander ons
land zou willen bezetten of ons zijn wen-
scben zou willen voorschrijven.
Waartoe de eendrachtige samenwerking
van allen, die in het bedrijf werkzaam zijn,
in staat is, is gebleken in de mobilisatie
jaren, toen onder buitengewoon moeilijke
omstandigheden moest worden gewerkt,
o.a. geweren moesten worden gemaakt uit
o-ude rails, telegraafdraad en inlandsch
hout en toch de Artillerie Inrichtingen be
langrijk er toe hebben bijgedragen, dat ons
leger paraat was en bleef Daarin hebben
ook een groot aandeel gehad de werklieden
en opzichlers van het bedrijf.
Spr. dankte de comm'ssie en het geheele
personeel voor hot huldeblijk, dat door le
directie gaarne wordt aanvaard, en besloot
met drie hoera's in te stellen: één op het
bedrijf der Artillerie-Inrichtingen, één op
ie arbeiders en één op het hooger en lager
ambtenarenschool.
Hedenmiddag had In een der lokaliteiten
van het Administratiegebouw de receptie
plaats, welke een intiem karakter droeg.
Van twee uur tot half drie was er receptie
van militaire autoriteiten, waar ook tegen
woordig waren do vertegenwoordiger van
H.M. de Koningin, Majoor Rambonnet en
de minister van defensie mr. Deckers...
Voor nieuwbouw verbouw en
onderhoud van Woringen,
solied en voordeelig adres:
Kapel weg 42 Tel 1053
Mededeeling voor civiele en
militaire autoriteiten
KAPELWïC 77
AMERSFOORT
Pelden beschikbaar tegen 5'|/|
Zalen voor Vergaderingen
concerten ooneel- en
feestuitvoeringen enz.
Sterk verlaadde pr'fzen
KLEEDING AGAZIJ EN
Langestraat 62-C.4-L6
GROOTE SORTEERING
Jongens ri^ broekjes van
manchester en whipcord
Ook kleine maten In voorraad.
YTTTYYTTTTTYfTYVB
's Gravenhage, 22 Nov. De groot
meester van het Huis van de Koningin en
dc chef van het Militaire Huis van de Ko
ningin maken, bekend, dat do collegién, de
civiele cn militaire autoriteiten, vebeenigin
gen, corporaties en particulieren uit olie
deelen des lands, uitgezonderd dc provincie
Noord Holland, die hun opwachting wen
schen te maken bij of die wenschen
voorgesteld te worden aan de Koningin,
worden uitgenoodigd zich daartoe tusschen
23 en 30 November a.s. schriftelijk te wen
den:
1. de civiele heeren tot R. F. C. baron
Bentinck, dionstdoenden grootmeester, Prins
Mauritslaan 8, 's Gravenhage;
2. de beroeps- en reserve-officieren tot den
adjudant van dienst van de Koningin ten
Paleize Noordcinde te 's Gravenhage.
Dames uit alle doelen des lands, uitge
zondei'd de provincie Noord-Holland, die
wenschen haar opwachting te maken bij
of die wenschen te worden voorgesteld aan
de Koningin, worden verzocht zich daartoe
tnsschen 23 en 30 November a.6. schriftelijk
le wenden tot de grootmeesteres van het
Huis der Koningin, gravin van Lynden van
Sandenburg, geboren baronesse van Nagell,
Lange Voorhout 13 te 's Gravenhage.
Het is Harer Majesteits bedoeling dege
nen, dio zich voor dpze audiënties aanmel
den, bij gelegenheid van een or meer soirees
te 's Gravenhage te ontvangen.
Bij deze soirees is het dragen van ambts
gewaad of rok verplichtend.
De dienstdoende grootmeester en de chef
van het Militaire Huis zullen aan hen, die
de Koningin hunne belangen persoonlijk
wenschen- voor te dragen, te zijner tijd na
dere aanwijzingen geven.
Omtrent de audiënties voor dames en hoe
ren uit Amsterdam en de provincie Noord-
Holland zullen bij een eventueel bezoek van
de. Koningin aan de hoofdstad des Rijks
tijdig berichten worden afgegeven.
GEMEENTERAAD VAN ZAANDAM.
- De burgemeester verdedigt
'"JUT'Vy ijet optreden der politie tij-
- A-VI 'Vx;
dens de staking.
In de raadszitting van Zaanaam kwam
bij de behandeling van het hoofdstuk open
bare veiligheid een uitvoerig debat los ove»
het optreden der politie tijdens de groote
houtstaking, de aanstelling van een irispec
teur en de toe te kennen gratificaties aan
de politiechefs dio geen overwerk haddon
uitbetaald gekrogen.
Door verschillende raadsleden werd bet
optreden der politic in de stakingsdagen
gelaakt en werd zij beschuldigd van partij
digheid ten gunste der werkgevers
in een uitvoerig betoog verdedigde bur
gemeester ter Laan echter zijn beleid Hij
wees er op. dat do staking zonder groote
ongelukken was verloopen en dat slechts
weinig processen-verbaal waren voorgeko-
mcn. Dc moeilijke taak der politic, die dik
wijls op critieke oogenblikken moest optre
den, verontschuldigt inmiddels een hard
woord of een enkelen klap.
De rijksveldwacht is alleen opgeroepen
toen de nood dreigde en het aantal werk
willigen tot bij de duizend klom. De bevor
dering van een brigadier tot Inspecteur was
noodzakelijk, omdat bij het uitbreken der
staking meer hulp in de politieleiding ver-
eischt werd.
Met 12—7 stemmen werden iniusschen
de voorgestelde gratificaties afgewezen.
Met de S. D. A. P -fractie slemden tcgon
de heeren Dorjee (C. H.). Kroonenberg (A.
R.), de Vries (R. K.) en Flentrop (V. D.)
B 1 e v i k, 22 Nov. Vanmorgen is de ver
hoogde laad- en loswal aan de Maas over
een lengte van 50 M. cn een breedte van
3 M. in de Maas gestort.
De schade wordt op ongeveer 20,030 ge
schat.
Men meldt hieromtrent nader aan de N.
R. Ct.:
De gemeente Blerik liet ten behoeve van
de industrie aldaar een laad- en loswal aan
brengen. Dit werk was aanbesteed voor
00,000 en werd uitgevoerd door den aan
nemer Do Siepe te Winterswijk, onder lei
ding van ir. Bongaerts uit Maastricht, wat
betreft de zinkstukken van rijsthout en
steenschoeiing.
De gemeente liet in eigen beheer de Maas
ter plaatse uitbaggeren en liet van eigen
grond het benoodigde zand aanbrengen. On
danks dc waarschuwing van den ingenieur
on van den aannemer, heeft men hc-i vullen
van de kuilón niet tijdig, d. i. vóó het stij
gen van de Maas doen geschieden, en het
eigengemaakte werk werd door den ge
meente-opzichter te Blerik goedgekeurd.
Het geheel was gereed, en van gemeente
wege was men aan het werk om dc verhar
ding te voltooien, toen gisteren en vannacht
de Maas zeer sterk begon te vallen, en over
een 50 meter lengte de te diep uitgebag
gerde plaatsen vlak bij de vaargeul uit
holde, zoodat vanochtend plotseling de ge
heele steenglooiing met rijsthoui en zink-
stuk in de Maas strotte.
up f ..i ,i
