AM ERSFOOKTS ÖH DAGBLAD
DE DOOD VAN CLEMENCEAU
Dinsdag 26 November 1929
28e Jaargang No. 127
EEN GROOT STAATSMAN
HEENGEGAAN
ENGEiSCHE HULDE AAN
CLEMENCEAU
TERAARDEBESTELLING
VAN CLEMENCEAU
HET VREEMDE GEVAL
MET DE BARON ELCHO
CHINA'S BURGEROORLOG
GEËINDIGD
..DE EEMLANDEET
„De verpersoonlijking van de
revanche>gedachte iegen
Duitschland"
Lloyd George eert den
gestorvene
Parijs, 2 4 Nov. Tardieu heeft aan de
familie van Clemenceau medegedeeld, dat
de regeering van plan was aan den ont
slapen staatsman een nationalo begrafenis
te geven, maar de familieleden en de exe-
cuteur-testementair verklaarden aan den
wil van den overledene, die, zooals men
weet, zich kantte tegen een begrafenis op
kosten van den staat, te moeten voldoen.
De begrafenis zal morgen tegen 12 uur in
zeer besloten kring te Mouilleron in de
Vendée plaats hebben. Slechts familieleden
en de vroegere medewerkers van Clemen
ceau zullen er bij tegenwoordig zijn. Aan
gezien de regeering echter hot geheele land
wil doen deelnemen aan de nationale rouw,
heeft zij bepaald, dat op eenzelfde tijdstip
in alle steden van Frankrijk artillerie-
salvo's zullen worden gelost.
liet stoffelijk overschot van Clemenceau
zal hedenavond in de doodkist worden ge
legd. Tardieu zal hierbij tegenwoordig zijn.
Laatstgenoemde heeft tevens bevel gege
ven op alle ministeries en openbare ge
bouwen de vlag halfstok te hijschen ten
toeken \an rouw.
Parijs, 2 4 Nov. De zware doodstrijd
van Clemenceau duurde bijna 3G uur, het
geen zijn oorzaak vond in zijn buitenge
woon krachtig hart.
In den loop van Zaterdag arriveerden
voortdurend oud-ministers, ministers, afge
vaardigden en buitenlandsche diplomaten,
om naar zijn toestand te informeeren en
om hun naam in te schrijven op de bezoe-
kerslijst.
Reeds in de middaguren kende de zieke
niemand meer. Geheel aangekleed, met zijn
legenda ir geworden sol daten muts op het
hoofd, lag hij uitgestrekt op de sofa.
Intusschen had zich voor het huis een
grootc menschenmenigte verzameld, die
zwijgend het naderend einde verwachtte.
Een half uur na het overlijden trad de
kleinzoon van Clemenceau naar buiten en
deelde mee, dat zijn grootvader om 1 uur
55 het tijdelijke met het eeuwge had ver
wisseld.
In de ochtenduren van Zondag verscheen
als eerste condoleance-bezoeker de Fran-
sche president Doumergue, korten tijd later
gevolgd door Briand, Tardieu en bijna alle
ministers en onder-staatssecretarissen. De
diplomatieke vertegenwoordigers van de
met Frankrijk bevriende staten kwamen
ook hun handteekening plaatsen op de
daarvoor ingerichte lijsten.
Brussel, 24 Nov. Minister Hvmans
heeft aan den Belgischen gezant te Parijs
een telegram gezonden, waarin hij zeide,
dat de dood van Clemenceau diepe ont
roering heeft verwekt in België, dat den
grooten staatsman nimmer vergeten zal.
Ex-kroonprlns Wilhelm's be
wondering.
Uit Parijs wordt d.d. 24 Nov. aan de Cour.
gemeld:
De Parijsche editie van de Chicago Tri
bune publiceert een verklaring, die de ex-
kroonprins tijdens zijn verblijf op het eiland
Wieringen over Clemenceau tegenover een
medewerker van het blad aflegde.
Clemenceau, zoo verklaarde de kroon
prins, was de werkelijke oorzaak van onze
nederlaag. Het waren niet de 14 punten van
Wilson, niet de toetreding van Amerika tot
'den oorlog en niet de Britsche vloot, die
ons bedwongen hebben. Het was de kleine
grijsaard, die op het Parijsche ministerie
van oorlog troonde, de man, die zich nim
mer gewonnen wilde verklaren, die ons
overwon. Toen in 1917 mijn leger het groote
Fransche offensief had afgeslagen, toen
Frankrijk ontzettende verliezen had gele
den en geen ander politicus den oorlog zou
hebben voortgezet, was Clemenceau's eeni-
ge antwoord aan hen die wilden ophouden:
„Vechten, vechten en overwinnen!' Toen
een jaar later onze troepen op 100 K.M. van
Parijs stonden en de eene overwinning op
de zndere volgde, bleef Clemenseau on
wrikbaar. De benoeming van Foch tot op
perbevelhebber der geallieerde troepen was
voor ons een zware slag: het was een daad
van C'smenceau.
De «^tmoedigiiv die, van onzen opper
sten generalen stia uitgaande, zich van
onze troepen meester maakte, vond ham-
werkelijke oorzaak in de overtuiging, dat
geen macht ter wereld ooit den Tigre zou
kunnen doen bukken. Eens zal het Fran
sche volk inzien, dat het den man, die de
overwinning bevocht, anders had dienen te
behandelen. Indien Duitschland een Cle
menceau had gehad, zou ik nu niet op dit
kleine eiland zitten; dan hadden wij den
oorlog nimmer verloren."
Het stoffelijk overschot overge
bracht.
Par ij 6, 25 Nov. (V.D.) Hedennacht te
twee uur is het stoffelijk overschot van Cle
menceau per auto naar Mouchamps over
gebracht. Bij het vertrek uit de Rue Frank
lin W86 de militaire gouverneur van Parijs
aanwezig.
De lijkwagen werd gevolgd- door vier
auto's met familieleden en eenige goede
tvrienden van den overledene.
De indruk in Engeland
L on d ene 25 Nov. (V.D.) Naar aanieidlng
van den dood van Clemenceau bevatten de
Engelscbe ochtendbladen uitvoerige artike
len, waarin de overledene gehuldigd wordt
als de grootste staatsman sinds Gambetta.
Slechts de Daily Herald constateert, dat
Clemenceau de verpersoonlijking is van de
revanche-gedachte tegen Duitschland cn
het blad meent., dat met hem ook de tijd
dood is, die hij verpersoonlijkte.
Onder de vele telegrammen, die Britsche
staatslieden naar Parijs zonden, is ook een
van Lloyd George, een van de beide laatste
overlevenden van de „Big Four", n.l. Orlando
en Lloyd George. Lloyd George seinde: Ik
heb met groot leedwezen den dood van Cle
menceau vernomen. Hij en ik hebben gedu
rende de beide meest bewogen jaren der
geschiedenis samengewerkt voor het beëin
digen van den wereldoorlog en het ontwer
pen van den wereldvrede. Van de vier man
nen, die oorspronkelijk voor het ontwerp
van het vredesverdrag verantwoordelijk wa
ren, zijn thans president Wilson en nu ook
Clemenceau heengegaan. Orlando en ik al
leen blijven over van den Raad van Vier.
Met den dood van Clemenceau scheidt de
laatste van de groote staatslieden van dc
twintigste eeuw van ons. ITij zal in de ge
schiedenis als de grootste onder ons allen
opgeteekend blijven."
Een nationale hulde.
P a r ij s, 24 Nov. De regeering heeft beslo
ten, dat dc oud-strijders ter huldiging van
Clemenceau Zondag a.s. voor het graf van
den onbekenden soldaat zullen defilee-vn.
President Doumergoc, de leden van het
parlement, den 'gemeenteraad en tal van
andere lichamen zullen dit défilé bij won in.
De bevolking van Parijs is uitgenoodigd er
aan doel te nemen.
Daar de regeering wenscht; dat. het ge
heele land bij den natiónalen rouw zal wor
den betroken, heeft zij voorgeschreven, dat
op het Wapenstilstandkanon het zcifde sal
vo zal lossen al6 op 11 November 1^18, en
voorts, dat. in alle steden van FranKrijk ar-
tiileriesalvo's zullen worden gelost.
Geen enkele fotograaf bij het
lijk toegelaten.
Parijs, 24 Nov. He1 kisten van CLm m-
ceau's stoffelijk overschot gesehi*iJ°. in te
genwoordigheid van Tardieu, Chiappe, pre
fect van politie en de fiui'.ieleden. De kist
is ve: vaaidigd van licht eikenhout met g-»u-
•:l3ri Landvatten.
Ni nanrl werd tot de sterfkamer ioogala-
ten cn geen enkelen fotograaf werd toege
staan een beeld van Clemenceau op zijn
doodsbed te maken.
In ren bosehje in de nibijheid van Mou-
rhnmps bij Les ITerbie s, cp 32 K M van
La Ro' be-sur-Yon (Venzal C meniën u
ter aarde worden besteld onder een graf
zerk die door vrienden in Griekenland ten
geschenke werd aangeboden en reeds eeni
ge jaren op het graf is geplaatst.
Den t-e-'dhouwer Sicard, lid dur Acade
mie des Beaux Arts, die het beeld van Cle
menceau vervaardigde, werd onmiddellijk
na het afsterven door de familie verzocht
c en afgietsel van het gelaat van den doode
te maken Om acht uur 's oculends ver
scheen hij aan het bed van zijn illusteren
vriend, wiens heengaan hem groot verdriet
veroorzaakte. Ora twaalf uur had hij het
werk voltooid.
Man met. ontembar cn moed
cn een voortreffelijke
loopbaan
Londen, 25 No v. (V. D.) Dc Engclsche
regeering heeft een telegram gezonden,
waarin zij haar diep leedwezen uitspreekt
met het overlijden van Clemen -mu: „Zijn
innige vriendschap en zijn hcci trouw in
dagen van beproeving, geven liern recht op
de grootste dankbaarheid van Engeland,
waar zijn dood algemeen betreurd cn zijn
nagedachtenis geëerd zal worden.
Minister-president Macdonald zegt van
den overleden staatsman in een telegram
aan den I'ranschen premier: „Zijn lange en
voortreffelijke loopbaan, zijn ontembare
moed en zijn wilskracht, die hij het klim
men der jaren, niet verminderden, hebben
de grootste bewondering gewekt van mijn
landgenooten en de geheele Britsche natie
treurt met Frankrijk om zijn heengaan."
In zijn verdere hulde aan den overledene
zegt Macdonald: „De Clemenceau der his
torie zal ni©£ alleen zij** de groote verte
genwoordiger van zijn volk als natie, maar
ook de man, wiens verschillende menscl-—
Ujke eigenschappen hem dierbaar zuüer.
doen maken voor allen, die belang stellen
in de menschelijke grootheid. Vele andere
ministers en oud-ministers hebben eveneens
de laatste eer bewezen, o.a, Lloyd George,
lord Grey en lord Derby, die In verschillen
de tijden gedurende de oorlogsjaren cn
daarna ten nauwste met hora in verbin
ding stonden. Lord Grey beschrijft Clemen
ceau als een dapper staatsman, een vurig
patriot en een trouw vriend van Groot-Bri-
tanniö. Lord Derby verklaarde: „De geal
lieerden zijn hem veel verschuldigd voor
zijn moed cn zijn vastberadenheid om te
overwinnen, die voor onschatbare waarde
voor onze zaak waren."
Eenvoudige plechtigheid
Rouwzitliog cfer Kamer
Parijs, 2 5 Nov. ((H.N.j Het stoffelijk:
overschot van Clemenceau is vanmiddag
in den tuin van de vaderlijke bezitting bij
gezet. Vannacht is, zooals reeds gemeld,
het lijk per auto uit Parijs naar de Vendee
gebracht. Er heerschte een hevige storm,
zoodat de auto slechts langzaam vooruit
kwam. De bijzetting vond in allen een
voud plaats. Slechts enkele familieleden en
vrienden waren daarbij tegenwoordig en
redevoeringen werden niet gehouden. Op
het oogenblik, dat de kist in de aarde daal
de, vuurden de kanonnen van alle Fran
sche artillerie-regimenten een rouwsaluut
af. De vergadering van de Kamer had ge
heel het karakter van een rouwbetooging
voor Clemenceau. De redevoeringen van
den voorzitter van de Kamer en van mi
nister-president Tardieu werden door aile
afgevaardigden staande aangehoord. Nadat,
de redevoeringen waren uitgesproken, werd
de zitting ten teeken van rouw tot morgen
verdaagd.
VRIJ VERKEER IN OORLOGSTIJD.
Ook Engeland zal medewerken.
Londen, 25 Nov. (H. N.) Volgens een
verklaring, welke Macdonald vandaag in
het Lagerhuis als een antwoord op een tot
hem gerichte vraag aflegde, zal ook de
Engelsche regeering zich voor het vrije
verkeer van schepen met levensmiddelen
in oorlogstijd verklaren. Zooals bekend is
het voorstel daartoe door president Hoover
in zijn redevoering op Wapenstilstandsdag
gedaan. Macdonald verklaarde, dat het
voorstel van Hoover de volledige instem
ming van de Engelsche regeering heeft, en
Engeland er toe zal bijdragen om dit plan
te verwezenlijken.
HEETGEBAKERDE OUD-STRIJDERS.
P a r ij a, 25 Nov. p'LN.) Volgens L'Ocuvrc
is het gisteren op het nationale congres der
vereeniging van oud-strijders tot een scheu
ring gekomen Bij het voorlezen der no
tulen van de vorige vergadering, die op 18
Oct is gehouden en waarin hevige kritiek
op de politiek van Briand werd geoefend,
zoodat zelfs geroepen werd, dat men Briand
voor het staatsgerechtshof moest dagen,
werd door een gedeelte van het congres ge
protesteerd. Bij de beraadslagingen ver
klaarde de voorzitter, Rossignol, zich soli
dair met de tegenstanders van Briand en
maakte bekend, dat hij en zijn aanhangers
zich niet konden vereenigen met het slot
van een ingediende motie, waarin Briand
door degenen, die den wereldoorlog hebben
overleefd, dank wordt gebracht voor zijn
werk tot verwezenlijking van de arbitrage,
dc veiligheid en de ontwapening, de toena-
dcring tusschen de volken en de uitbanning
van den oorlog. Bij de stemming verklaar
den zich ongeveer een derde der aanwezi
gen met het bestuur tegen de aanneming
van dit gedeelte, terwijl de rest- voor stem
de. Het bestuur heeft daarop zijn functie
neergelegd.
AANSLAG OP EEN
BISSCHOP
Wraakneming van een
teleurgestelde
Zweedsche?
Rome, 25 Nov. (H.N.) Naar thans eerst
bekend wordt, heeft zich Zondagavond in
den St. Pieter een opzienbarend voorval af
gespeeld. Toen de koorheeren van St. Pie
ter zich na de vespers uit de koorkipe)
in een stoet naar de sacristij begaven,
trachtte een jonge Zweedsche een aanslag
te plegen op bisschop Smit. den vroegaren
apostolischen vicaris van Noorwegen. Zij
trok plotseling een revolver uit haar tasch
cn haalde driemaal den trekker over. Het
wapen weigerde echter Mgr. bisschop
Georg van Beieren, die ook tot de koor
heeren behoort, sloeg haar het wapen uit
de hand. zoodat de revolver op den grond
viel. De dadere6 werd terstond gearresteerd
Zij had geen papieren bij zich en weigerde
bij haar verhoor eenige verklaringen af te
leggen. Bij het onderzoek bleek, dat de re
volver met zes patronen geladen was. waar
van er drie geketst hadden. Bisschop Smit
herkende de daderes als oen zekere Gudrun
Margarethe Rametad, die sedert eenigen
tijd zich te Rome ophoudt, on door naaiwerk
in haar levensonderhoud tracht te voorzien
Zij was zonder middelen van bestaan en
had zioh onlangs tot den bisschop gewend
met het verzoek haar een betrekking te
bezorgen. De bisschop had beloofd moeite
voor haar te zullen doen, doch had tot nu
toe niets voor haar gevonden. Klaarblijke
lijk hoeft, de Zweedsche. die eenigszins in
haar geestvermogens gekrenkt 6chijnt, zich
willen wreken, omdat de bisschop zich vol
gens haar opvatting niet voldoende om
haar bekommerde. Naar de Italiaansche
bladen melden, heeft vanmorgen ae Ita.l.i-
aansche gezant graaf de Vecchi, een be
zoek aan het Vaticaan gebracht. De bladen
vermoeden in verband hiermede, dat de
Zweedsche aan de Italiaansche regeering
zal worden uitgeleverd, die haar dan, els
zijnde zonder middelen van bestaan, over
de crrens zal zetten.
Blijkbaar wordt in dit telegram bedoeld
mgr. Dr. Jan Olav Smit. geboortig uit een
Utrechtsche familie. (Red.)
De marcooist was niet wel
bij bet hoofd
Malta, 23 Nov. De kapitein van de Ba
ron Elcho verklaart, dat de draadlooze be-
richten van zijn schip, dat er moeilijkheden
aan boord waren, buiten zijn medeweten
werden verzonden. Naar zijn oordeel is de
marconist niet wel bij het hoofd. Hier
neemt men het standpunt in, dat men de
zaak nu maar verder op zijn beloop moet
laten en dat de torpedojagers naar Malta
moeten worden teruggeroepen-
Malta, 24 Nov. De marconist van het
stoomschip Baron Elcho, die aan boord van
den torpedojager was overgebracht, is van
avond hier aan land gebracht De marco
nist denkt nog steeds, dat iedereen hem
wil vergiftigen. Hij had zidh aan boord in
een ventilator verborgen.
Financieel accoord met de
opstandelingen
Do beslissende wending in den oorlogs
toestand ten gunste van de Nankingregee-
ring is, naar men aanneemt, door het be
talen van een groot bedrag verkregen. Men
brengt hiermede ook het plotseling ontbie
den van den minister van financiën naar
Tsjantsjau, ongeveer een week geleden, in
verband. Aan den anderen kant staat vast,
dat de opstandige troepen gedurende den
laatsten tijd leden aan gebrek aan munitie
en op verschillende plaatsen ernstige ver
liezen hebben geleden.
AARDBEVINGEN IN NIEUW-ZEELAND
Londen, 23 Nov. (V.D.i Naar uit Christ-
church gemeld wordt, is het Noordelijk deel
van Nieuw-Zeeland wederom door aarbevin-
gen -geteisterd. Nadere bijzonderheden ont
breken nog.
DE AANSLAG OP DE ORIENT-EXPRES
Sofia, 23 Nov. (V. D.). De omstandig
heden, waaronder de aanslag op den Orient-
expres bij Zaribrod heeft plaats gehad en
de poging dezon aan Bulgaarsche komi-
tadjis ten laste te leggen, heeft in Bulga
rije groote ontstemming teweeg gebracht.
De bladen wijzen erop, dat steeds, als Bul
garen cn Zuid-Slaven in vergadering bijeen
zijn, er aanslagen plaats vinden. Het schijnt,
zoo zeggen zij, dat de Zuid-Slaven de Bul
garen de wereld als rustverstoorders willen
doen voorkomen.
BRUTALE INBRAAK.
B e r 1 ij n, 24 Nov. (V. D.). Zondagmorgen
is alhier een brutale inbraak gepleegd. On
bekende personen reden in een auto voor
een pelshandel in de Rankcstra9se, sloegen
een gat in de etalageruit, knipten met een
draadschaar het traliewerk, dat achter de
ruit was aangebracht, door en roofden voor
eenige duizenden aan bontwerk. De tuin
mansvrouw van een tegenoverliggend huis,
die getuige was van den overval, werd door
een van de daders met een revolver in be
dwang gehouden. Dc daders ontkwamen
ongehinderd.
ERNSTIG ONGEVAL BIJ METZ.
Drie doodon en vijf ernstig
gewonden.
P a r ij s, 2 5 Nov. (V. D.) Een vracht
auto, waarmede Zondag twintig voetballers
zich naar een in de buurt van Melz ge
legen stad zouden begeven, is in botsing
gekomen met een tramwagen. De auto werd
totaal vernield. Van de inzittenden werd
één persoon op slag gedood, terwijl twee
anderen op weg naar het ziekenhuis over
leden Vijf andere inzittenden werden min
of meer ernstig gewond en moesten naar
het ziekenhuis worden vervoerd.
FRANSCH-DUITSCHE TOENADERING.
P a r ij s, 2 5 Nov (V. D.) De socialisti
sche Populaire kondigt een op 1 December
a.s. plaats hebbend Duitsch-Fransch ver
broederingsfeest aan, waaraan o.a. de direc
teur van het Internationaal Arbeidsbureau
te Genève, Albert Thomas, en de leider der
Duitsche sociaal-democraten, Wels, zullen
deelnemen. Het feest heeft plaats bij het
gedenkteeken van Champigny, waar Fran
sche en Duitsche soldaten uit den oorlog
van 1870 naast elkaar begraven liggen.
HET VOLKSBEGEHREN.
Do uitgebrachte cijfers.
B e r 1 ij n, 25 No v. (V. D.). De rijks ver
kiezingscommissie stelde in haar Maandag
ochtend gehouden zitting vast, dat voor
het Volksbegehren zijn uitgebracht 4125300,
flat is 10.02 %y geldige stemmen, waarmede
het vereischte aantal is bereikt.
In totaal werden uitgebracht 4135300 gel
dige stemmen en 24326 ongeldige of twijfel
achtige stemmen. De commissie heeft van
deze laatste 3119 stemmen geldig verklaard,
zoodat het totaal aantal ongeldige stem
men 21207 bedroeg.
DE GEDEMILITARISEERDE ZONE.
De overeenkomst met den raad
van gezanten.
Berlin, 23 Nov. In politieke kringen
verluidt, dat van Duitsche zijcle stappen zijn
gedaan om de toestemming van Frankrijk
te verkrijgen voor de publicatie der over-
eonkomst met den raad van gezanten inza
ke de regeling der spoorwegen in de gede
militariseerde zone. i
