PELTERIJEN
DE EEMLANDEU
Verhuring van Lips safe-loketten
WILLEM GROENHUIZEN
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort f 2.10. per maand 0.75, per
- week (met gratis verzekering tegeo ongelukken) I 0.171/».
PRIJS OER ADVERTENTIEN re9<" M„0A r :°TP ?DDc!".'sn~
Vrijdag 29 November 1929
28e Jaargang No 130
BUITENLANDSCH OI/ERZiCHT
IERLANDS POSITIE IN
'T RIJK
ilUBTE^LAfóSO
HET NIEUWE BEWIND
IN AFGHANISTAN
Het program van
Nadir Khan
Macdonald legt
verklaringen af
HET LOT VAN DE
SAARMIJNEN
Ongerustheid in
Pruisen
LLOYD GEORGE OVER
GLEMENCEAU
Scherp oordeel
N.V. MIDDENSTANDS-BANK
Deskundige voorlichting bij
den aan- en verkoop
van Effecten.
Verzilveren van coupons
Handelscredieten
Incasseeringen
Spaar-deposito's rente 4
JUWELIER.
De voorraad Tafelzilver is rijk
HETDUSSELDORFSCHE
MOORD iiYSTERIE
Het operatieveld naar
het Saargebied
verlegd
ERNSTIG ONGELUK IN
EEN GIETERIJ
Zeven mannen het
slachtoffer
KANTON ERNSTIG
BE^RLlGD
Tsjang Fat Kwei
in actie
NA HET ON Lid IN HET
00 TEN
Fa. L. J. Luycx en Zn.
Vossen en
Mantelkragen
DE LIQUIDATIE VAN
'T DUITSCH BEZIT
Op zoek naar een
vergelijk
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
Binnenland franco per post per 3 maanden I 1-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47010 TELEFOON INTERG 513
UITGAVE:VALKHOFF C2
elke regel meer f0.25 Llefdadlgheldj-.dvertentlto voorde
helft deo prt|» - Kleine AdvertentHn ..KEIT]ES' bl) vooruitbetaling 1—5 regelt
50 cent. elke regel meer 10 cent, drlemnal plaatsen f 1.— Bewl|snummer extra I 0.05
Het Oost-Aziatisch conflict.
China's stap bij den Volken
bond. Het einde van 't geschil
nabij?
Men heeft al in onze krant kunnen lezen,
dat China in verband met den feitelijken
oorlog, waarin het met Rusland is gewik
keld, zoowel op de staten, die lid van den
Volkenbond zijn als op de mogendheden,
die het pact van Kellogg onderteekenden,
officieus een beroep heeft laten doen om
tnsschenbeide te komen. De permanente
Chineesche vertegenwoordiger bij den Vol
kenbond heeft bovendien een bezoek ge
bracht aan Eric Drummond, den secretaris
generaal van den Volkenbond, met wien liii
een heelen tijd heeft gepraat.
Zooals men wellicht weet, kan China een
drietal wegen bewandelen: of zich beroepen
op art. 11 van 't Volkenbondspact in dat
geval moet terstond een buitengewone zit
ting van den Volkenbondsraad bijeen wor
den geroepen of het geschil op de agenda
vqn den Volkenbondsraad van Jan. a.s. la
ten plaatsen, of eenvoudig een klacht bij
den Volkenbond indienen; in dat geval
wordt het aan den Raad zelf overgelaten,
wat hij wenscht te doen om het conflict ui!
de wereld te helpen.
Een officieele stap schijnt China nognie!
bij den Volkenbond te hebben gedaan en
daar is men vermoedelijk te Gcnève nie!
rouwig om: het is toch zeer de vraag, oi
de Volkenbond wel de rol van bemiddelaar
kan spelen in een geschil tusschen partijen
waarvan één, Rusland, niet alleen geen lid
is van den Volkenbond, maar dit instituut
zelfs uit het diepste van zijn hart veracht.
Ook acht men het te Gcnève moeilijk der
tweeden weg, dien wij boven aanduidden,
te bewandelen, zoodat men wel zal probee
ren China ertoe te bewegen zich te beper
ken tot het indienen van een klacht.
Ondertusschcn heeft de Chineesche verte
genwoordiger te Genève eveneens laten uit
komen, dat China de voorkeur blijft geven
aan een minnelijke schikking, die het. best
zou zijn te bereiken door rechtstreeksche
Chineesch-Russische besprekingen, die
echter tot dusver steeds zijn mislukt, naai
van Chineesche zijde wordt beweerd, dooi
de houding van Rusland, dat zijn troeper
al gedurende enkele maanden hoe langei
hoe verder Mandsjoerije laat binnenrukkcr
Op dit laatste feit heeft de Chineesche ge
zant te Parijs ook de aandacht gevestigd
van Briand, als onderteekenaar van 't pact
van Kellogg. Trouwens: soortgelijke stap
pen zijn door de Chineesche diplomaten on
dernomen bij de regeeringen van al de mo
gendheden, die onder het pact-Kellojjg de
handteekening hebben gezet. Deze mogend
heden zijn dus nu in de gelegenheid ge
meenschappelijlc de sovjetregeerine, die ook
is toegetreden tot het pact, hetwelk den
oörlog in den ban doet. op haar verplich
tingen te wijzen. Kan men in dezen iets van
een Engelsch-Amerikaansch initiatief ver
wachten?
Maar misschien is tusschenkomst van
vreemden te elfder ure nog overbodig, daar
reeds berichten de ronde hebben gedaan, be
helzende niet alleen, dat Mandsjoerije en
Rusland inmiddels reeds contact met elkaar
hebben gezocht maar tevens, dat de Ru*
sisch-Chineesche conferentie te Chabarofsk
reeds heeft geleid tot de inwilliging van d«>
oorspronkelijke Russische eischcn, zoodat
het conflict feitelijk reeds zou zijn geéin
digd. Wellicht is dit bericht een beetje tp
vroeg gelanceerd, maar belangrijk is in eiu
geval, dat de beide partijen weer een meer
welwillende houding aannemen.
Merkwaardig is, dat. nu de berichten om
trent China's stap te Genève en elders wo
elen verspreid, Rusland behoefte gevoel»
zijn houding te motiveeren in 't geschil. Up
sovjetbladen laten n.l. thans uitkomen, dat
er geen vredelievender land is dan Rusland,
doch dat de voortdurende invallen van Cln
neezen en Wit-Russen de sovjet-legers nood
zaakten een strafexpeditie op Mandsjoe
rljsch gebied te ondernemen. Rusland heeft
den Chineeschen militairen alleen maar
een gevoelig lesje willen geven in goede ma
nieren. Zou het waar zijn?
Pes ja war, 27 Nov. De koning van
Afghanistan, Nadir Kihan, heeft een pro
clamatie uitgevaardigd betreffende zijn po
litiek, waarin gezegd wordt, dat de wetten
van den Islam den grondslag zullen vor
men van zijn bestuur; er zal een algeheel
verbod van alcoholische dranken komen en
er zal een arsenaal worden gesticht; het
telegraaf- en telefoonverkeer zullen worden
hersteld, alle wegen zullen worden verbe
terd, de handelsbetrekkingen met het
buitenland zullen worden ontwikkeld er
er zal een vooruitstrevende onderwijspoli
tiek worden gevolgd, i.-k.i i -■
Het gezag van den ge
heimen raad
Londen, 27 Nov. De in het parlement
van den Ierschen vrijstaat door den minis
ter van defensie afgelegde verklaring,
waarin hij zou hebben gezegd, dat hij het
gezag van de juridische commissie van den
geheimen raad als hof van beroep ver
wierp, was heden in het lagerlipis het on
derwerp van een vraag. Sir. Kingsley Wood
(conserv.) vroeg den premier, of het in t
voornemen der regeering lag, dc bepalin
gen van het Iersche verdrag te handhaven
en te verzekeren, dat de positie der juridi
sche commissie van den geheimen raad als
hof van beroep voor de dominions, met in
begrip van den Ierschen vrijstaat, te allen
tijde ten volle werd gewaarborgd. De pre
mier antwoordde, dat nu in de constiluti-
oneeie werking van 's rijks prgancn zoo
veel werd veranderd als gevolg van do be
sluiten, in 192G door de rijksconferentie
genomen, dc positie van den geheimen
raad overwogen moest worden door de vol-
gendo rijksconferentie; tot zoolang bleef
de toestand, gelijk hij was. Do regeering
had ter zake geen mededeeling ontvangen
van de regeering van den Ierschen vrij
staat. Hij zou slechts aan een officieele me
dedeeling aandacht schenken.
Ik antwoord op een andere vraag zeide
de premier, dat hij bij den Ierschen vrij
staat nog nooit de neiging had vastgesteld,
iets anders te doen dan eerlijk zijn ver
plichtingen na te komen.
Berlijn. 2 7 Nov. Dc regeeringspartijen
in den Pruisischen landdag hebben een
resolutie ingediend, waarin verklaard
wordt, dat bij de openbare meening onge
rustheid bestaat over het toekomstige lot
van de Saarmijnen. Berichten uit Frank
rijk gewagen er van, dat de Saarmijnen
niet zouden terugkomen in het bezit van
den Pruisischen staat, maar dat veeleer de
deelneming van vreemd kapitaal zal wor
den overeengekomen. Ook van de zijde van
particuliere industrieelen in tyuitschland
zou getracht zijn stemming té maken tegen
teruggave der Saarmijnen aan den Pruisi
schen staat, mot het doel de mijnen in par
ticuliere handen te brengen. De regeering
wordt gevraagd of haar deze berichten en
pogingen hekend zijn en of zij bereid is
stappen te doen voor de onvoorwaardelijke
teruggave der Saarmijnen aan den Pruisi
schen staat. Verder wordt gevraagd, of de
regeering er bij de rijksregeering steeds op
gewezen heeft, dat Pruisen recht heeft op de
mijnen. De regeeringspartijen moeten van
plan zijn nog deze week een debat over
deze kwestio te beginnen.
De overledene ivas Franschman
tot in merg en been
Het Journal bevat blijkens het Hbl. een
artikel van Lloyd George over Clemenccau
waarin de Engelscjio oud-premier eenige
herinneringen geeft aan den overleden
staatsman, dien hij tijdens de vredesonder
handelingen van zoo nabij kon gadeslaan.
Lloyd George herinnert aan Clemenceau's
60uvereine minachting voor den Vol
kenbond. Hij geloofde niet in de eindover
winning van het Recht. Hij liet president
Wilson echter maar zijn gang gaan bij
diens pogen om den Bond tot stand te
brengen, daar deze bezigheid Wilson be
lette kwaad te doen! Clemenceau zeide
zelfs eens in een gesprek, dat „Geweld
recht is" en betoogde dat de Ver. Staten
nooit zonder geweld zouden bestaan en
dat zij zonder geweid zestig jaar geleden
in stukken zouden zijn gevallen.
Voorts zegt Lloyd George, dat Clemen
ceau Maarschalk Foch niet mocht lijden
en geen vertrouwen in hem had Deze vij
andigheid werd hem trouwens ruimschoots
door Foch teruggegeven!
Clemenceau was Franschman tot in merg
en been, schrijft Lloyd George. Hij had niet
de minste belangstelling voor de mcnsch-
heid als geheel. Zijn eenige zorg was
Frankrijk. Zoolang Frankrijk vernederd
werd, bekommerde hij zich niet om het
succes van andere volken: was Frankrijk
overwinnaar, dan liet hij zich niets aan de
ellende van andere landen gelegen liggen.
voor Amersioori cd Omstreden
Langegracht No. 4 - Telefoon 304
AMERSFOORT
Directie A. H. (VIARTïMS.
TEL. 852. LANGESTRAAT 43.
Saarbrücken, 2 7 Nov. (H. N.) Se
dert eenigo dagen loopen te Saarbrücken
geruchten, dat de geheimzinnige moorde
naar uit Dusseldorf zich in deze stad op
houdt. Woensdagmorgen ontving de politie
een getvpten brief, welke, naar het heet,
door den moordenaar opgesteld zou zijn
en waarin deze mededeelt, dat hij thans
zijn operatieveld naar het Saargebied heeft
verlegd. Hij waarschuwt de politic om niet
naar hem te zoeken, aangezien anders en
kele ambtenaren liet lot van zijn vroegere
slachtoffers zullen deelen. Hoewel men
hier waarschijnlijk met een mystificatie of
de daad van een psychopaat heeft te doen,
stelt de politie toch een onderzoek in. De
moordpsychose schijnt zich overigens ook
van de bevolking van het Saargebied mees
ter te hebben gemaakt. Te Ncunkirchen is
sedert enkele dagen een arbeider spoorloos
verdwenen. Hen aldaar verschijnende cou
rant ontving thans een brief, geheel opge
steld naar het model van de Düsscldorfer
brieven, waarin de bedreiging wordt uitge
sproken dat te Neunkirchen op een be
paalden dag in November bloed zal vloeien
en het lijk op een bepaalde plaats te vin
den zal zijn.
Kopenhagen, 2S Nov. (V.D.).
Uit Oslo wordt gemeld, dat in een giete
rij te Floroe in Noorwegen een ontploffing
plaats vond, waarvan de geheele uit reven
man bestaande nachtploeg slachtoffer
werd.
Door de ontploffing geraakte de kleeding
der arbeiders in brand. Vier der mannen
wierpen zich in de nabijheid in een vijver
waaruit zij gered werden met zoo ernstige
brandwonden, dat men hun toestand ho
peloos acht. De drie anderen arbeiders
konden zich niet meer in veiligheid bron
gen en hun lijken werden naderhand on
herkenbaar in de gieterij gevonden.
BELGISCHE BEZETTINGSTROEPEN
VERLATEN DUITSCHLAND.
Keulen, 2 7 Nov. (H. N.) In verband
met het feit, dat de Belgische bezettings
troepen op het einde van deze maand ge
heel uit het Rijnland teruggetrokken zul
len zijn, heeft de Fransche opperbevelheb
ber van het bezettingsleger een schrijven
tot de commandanten van het Belgische
leger gericht, waarin hij hen dankt voor
de goede samenwerking, welke er tusschen
de beide legers sedert het begin van den
wereldoorlog heeft bestaan. De Belgische
commandant zegt in zijn antwoord, dat de
Belgische troepen ook na hun terugkeer
in hun vaderland trouw wacht zullen hou
den en de oogen op den horizon gevestigd
zullen houden om gereed te zijn, zoodra
zich de eerste teekenen van een storm
voordoen.
VERDUISTERING BIJ EEN SPAARBANK.
Ten nadeele van de spaarbank te Pots
dam zijn 26000 mark verduisterd. Een be
diende is in hechtenis genomen.
Londen, 28 Nov. (II.X.) Naar de Times
uit. Hongkong verneemt, Begint da toe
stand- in China thans duidelijker te wor
den. Do Rtad Kanton wordt ernstig be
dreigd. Men neemt aan, dat de troepen van
Tsjang Fat Kwei een flankaanval in ver
band met het Kwangsi-offcnsief zullen
doen. Een algemeenc aanval op Kanton
wordt verwacht. De troepen van Kanton
zijn tegenover de aanvallers in dc minder
heid, doch verwachten versterkingen uit
Nanking.
ZES INBOORLINGEN TER DOOD
VEROORDEELD.
Londen. 28 Xev. (H.N.) Uit Kaapstad
wordt gemeld, dat gisteren in Swaziland
zes inboorlingen ter dood veroordeel 1 zijn,
die drie vrouwen en drio kinderen oru het
leven gebracht en verbrand hadden, daar
zij dezen van tooverij verdachten. Zij wa
ren vast overtuigd, dat de tooverij sedert
opgehouden had. De beklaagden arden
door een inlandsch advocaat verdecigd.
NIEUWE DOODVONNISSEN
IN PALESTINA.
Londen, 28 ov. (H.N.) In Palestina'zijn
bisteren weer negen doodvonnissen uitge
sproken tegen Arabier jn, die tijdens de
laatste onlusten een Joodsch gezin hadden
vermoord.
REUSACHTIGE BRAND TE ROSARIO.
Een schade van millioenen.
Lopden, 28 Nov. (II.N.) Volgens een
Associated Prcss-bericht heeft in Je Argen-
tijnsche stad Rosario in het centrum van
de stad een hevige brand gowoed, waardoor
oen geheel huizenblok werd bedreigd De
brandweer slaagde er ten slotte in het vuur
meester te worden. De aangerichte schade
bedraagt twee milliocn pesos.
BANKROET VAN DEN ENGELSCHEN
BANKIER HENRY S. HORNE.
Londen, 28 Nov. (V.D.) Do Londcnsche
city had gisteren een nieuwe sensatie, toen
bekend werd, dat de bekende financier
Henry S. Horne, directeur van elf maat
schappijen, (niet te verwarren met den be
kenden sir Robert Ilorne), zich door de
reclitbank failliet had laten verklaren. Een
deel der maatschappijen, waarvan hij de
directie voerde, heeft reeds verklaringen
gepubliceerd, dat zij bij de financieele dé-
bficle van Horne niet betrokken zijn, aan
gezien het bankroet uitsluitend zijn parti
culiere geldzaken betreft.
Reeds op 14 i-ecember de
onderhaDceltDgen te
Cbarbio
Londen, 2 8 Nov. (II.N.) Volgens een
bericht uit Nanking heeft de Chineesche
staatsraad de voorstellen van Tsjang Hsoc
Liang aan de Sovjetregeering tot bijleg
ging van het conflict goedgekeurd. China
stelt voor de conferentie 14 December to
Charbin te laten beginnen. Gevolmachtig
de van China is de vroegere minister van
buitenlandsche zaken Willington Ko.
Proclamatie tot de Russische
soldaten.
De Russische opperbevelhebber aan het
Mandsjoerische front heeft een proclamatie
tot de soldaten gericht, waarin hij zegt dat
de Chineesche troepen op twee fronten ver
slagen zijn. De Russen hadden den vijand
tot de hoofdstad van Noordelijk Mandsjoe
rije kunnen vervolgen, doch hebben er zich
mee tevreden gesteld China een les Ic ge
ven .waardoor de sterkte van Rusland wordt
bewezen en het vaste voornemen, om de
contróle over den Oosterspoorweg te hand
haven. Indien China een nieuwe les wil
vermijden, zal het zonder uitstel den vrae-
geren toestand bij den Oosterspoorweg moe
ten herstellen, de Russische gevangenen
vrijlaten en de Chineesche troepen van de
grens terugtrekken. Iedere vertraging zal
een verscherping van de Russische maatre
gelen ten gevolge hebben.
Stappen der Amcrikaansche
regeering.
Volgens een bericht uit Washington heeft
de Amerikaansche regeering zich officieel
tot de regeeringen van Duitschland, Enge
land, Frankrijk, Italië en Japan gewend,
om overleg te plegen over de stappen, .lie
genomen kunnen worden om een verscher
ping van den toestand in Mandsjoerije te
voorkomen. I
WEERBERICHT.
Hoogste barometerstand:
761 6 te Zürich.
Laagste barometerstand.
743.3 te Valentia.
Verwachting tot den avond
van 30 November:
Matige tijdelijk wellicht
nog krachtige, Z. tot Z. W.
wind, betrokken tot zwaar
bewolkt, tijdelijk nog regen,
weinig verandering in tem
peratuur.
Langestraat 49-51. Tel. 190
B er 1 ij n, 27 No v. (H.N.) Met betrekking
lot dc concessies, welke de Engelsche re
geering mzake de teruggave van het Duit-
sché eigendom wil doen. verneemt een Ber-
lijnsch nieuwsagentschap, dat de Engjl-
sche regeering in haar nieuwe voorstellen
liet voorbehoud ten opzichte van het niei-
gcliquideerde eigendom wil laten vallen en
dus bereid is dit eigendom geheel terug
te geven, zonder een uitzondering te mv
ken voor die eigendommen, met welker li
quidatie reeds een begin is gemaakt. Daar
entegen handhaaft zij haar standpunt, wat
betreft het liquidatieoverschot. De finan
cieele moeilijkheden, welke aan een veran
dering van de afwijzende houding der En
gelsche regeering in den weg staan, wor
den ook van Duitsclie zijde beseft. Ni ar
verluidt, wil men daarom eerst voorstellen
voor een vergelijk uitwerken, waardoor de
Duitsche eischen ten m'mste voor een ge
deelte vervuld worden, zonder dat Enge
land gedwongen i6 de hiervoor noodige mid
delen uit de begrooting te bestrijden. De
Engelsche regeering heeft zich steeds op
het standpunt gesteld, dat zij van Duitsch
land slechts zooveel schadevergoeding
eischt als noodig is tot dekking van de
eigen verplichtingen aan de Ver. Staten.
Volgens het Young-plan zou bij deze bere
kening er reeds in het eerste jaar een over
schot van ongeveer één millioen pond ster
ling zijn, dat in den loop der tijden mg
zal toenemen. Door van dit overschot af
stand te doen, zou, over een bepaald aan
tal jaren verdeeld, aan de Duitsche aan
spraken voldaan kunnen worden.
DE TWEEDE HAAGSCHE
CONFERENTIE.
De juristencommissie op 10 Dec.
bijeen.
Brussel, 28 Nov. (H. N.) Aangezien
het verschillende leden van de juristencom
missie der Ilaagsche conferentie niet moge
lijk is tegen 2 December naar Brussel te
komen, is de bijeenkomst der commissie tot
10 December uitgesteld
Jaspar naar Parijs?
Volgens de Peuple zal Jaspar Vrijdag naar
Parijs vertrekken, ten einde met Briand en
kele vraagstukken in verband met de juris
tenconferentie en de tweede conferentie v*n
's-Gravenhage te besprekeK
DE WET OP HET WEDUWENPENSIOEN
IN HET HOOGERHUIS
Londen, 27 Nov. (V.D.) De tweede le
zing van dc wet op t weduwenpensioen is
gisterenavond door het hoogerhuis aange
nomen. De voornaamste bepaling uit deze
wet is wel deze, dat aan weduwen boven
de 53 jaar een weekpensioen wordt toege
kend \an 10 shilling, indien de man ver
zekerd was en overleden is of den 70 jari
gen leeftijd bereigt heeft vóór 1926. De wet.
van 1925 had den weduwen van verzekerde
mannen een pensioen toegekend, maar ver
zuimd aan haar bepalingen terugwerken
de kracht te verleenen. De nieuwe wet vult
deze leemte aan en zal het getal der pen
sioengerechtigde weduwen met ongeveer
500.000 doen stijgen.
