DE EEMLANDEU BRIEVEN VAN EENÜ BRABANTSCHEN BOER WILLEM GROENHUIZEN ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort f 2.10. per maand f 0.75, per week (set gratia verzekering tegen ongelukken) i 0.J71/* Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-» Afzonderlijke onmmers f 0.05. POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERG 513 PRIJS OER AOVERTENTIEN «o"5';°A !°brp tc:?sa.~ Maandag 2 December 1929 28e Jaargang Mo. 132 BUITENLANDSCH OVERZICHT DE KABINETSCRISIS IN BELGIE JUWELIER. Gouden Trouw- en Verlovingsringen. DEMILITAIRSATIE VAN HET RIJNLAND Verwerping van diens voorstel DE BEVRIJDING VAN 'T BEZET GEBIED Feestviering van de bevolking Fa. L. J. Luycx en Zn. DOOR A. A. L. GRAUMANS UITGAVE: VALKHOFF C? elke rcyel meer f0.25. Llcfdadighclds-odvcrtentlin voorde helft van deD prijs. Kleine Advertenrlïo „KEITJES" bij vooruitbetaling 1-5 regels 50 cent. elke regel meer 10 cent, drlemanl plaatsen 1 I.— Bewl|snummer extra I 0.05 Zen gewichtig oogenbllk voor Duitschland. Bevrijding van de tweede bezettings zone. Groote vreugde heerscht cr te Koblenz, de hoofdstad van het Rijnland, evenals in heel de bezette tweede zone, nu dit gebied iTé den nacht van 30 November op 1 De cember vólkomen door vreemde soldaten ontruimd zal zijn. Bijna elf jaar lang heeft Ivobknz, waar op 12 Dec. 1918 Amerikaan- sche troepen werden ondergebracht, de last der bezetting met al de ontstellende gevol gen daarvan gedragen. Om zich een volle dig beeld van de bezetting van 't Rijnland, Rheinhcssen en den Pfalz te kunnen vor men, moet men zich rcaliseeren, dat zes en een half millioen Duitschérs er het slachtoffer van werden. Toen drie jaar ge leden de Keulsche zone werd ontruimd, herkregen twee en een half millioen per sonen de vrijheid; door de ontruiming dei- tweede zone worden opnieuw anderhalt millioen Duitschérs van moreelen en eco- nomischen druk verlost, terwijl in de derde zone nog twee en een half millioen men schen tot 30 Juni 1930 moeten wachten op hun bevrijding. Wanneer een stad in 't bezette gebied den beker der ellende tot den bodem toe heeft moeten leeg drinken, dan is het wel de stad Koblenz geweest. Vroeger een wel varende garnizoens- en rentcniersstad is zij door het verlies van het garnizoen en door het ontbreken van ecnigcrlei tak van nijverheid, die naam mag hebben en niet minder door de inflatie een stad gewor den, welker bewoners voor ongeveer een vijfde gedeelte zijn aangewezen op steun van stadswege. De uitgaven van Koblenz uit 'dezen hoofde zijn dan ook zoo hoog, dat de financiën der stad cr volkomen door zijn ontwricht. Al jaren lang is het stadsbestuur erop uit zoodanige voorwaar den te scheppen, dat zich in Koblenz groo te industricele bedrijven kunnen vestigen. Wanneer niet alle teekenen bedriegen, zal in de naaste toekomst het feil der bevrij ding ertoe bijdragen, dat een groote fabriek in Koblenz wordt gevestigd, hetgeen voor de stad en de zakenwereld van nauwelijks te onderschatten beteekenis zal zijn. Bovenal zal, zoodra de laatste Fransche soldaat zal zijn vertrokken, aan den wo ningnood te Koblenz een einde komen. Wanneer men bedenkt, dat in de stad per manent bezettingstroepen lagen ten getale van zesduizend tot zevenduizend man, dat voer tallooze officieren en getrouwde on derofficieren, alsmede voor de intergealli- cerde Rijnlandcommissie, die langen tijd uit meer dan duizend personen bestond, woningen moesten worden afgestaan, clan kan men eenigszins uitrekenen, wat een en ander beteekent. De mooiste villa's en huizen, de beste particuliere woningen wer den bij duizenden in beslag genomen. Dat nder deze omstandigheden de bevolkingen vooral de zwakkere lagen ontzettend ge leden hebben, behoeft nauwelijks betoogd tc worden. Het stadsbestuur heeft, ondanks dtn slechten financieelen toestand, voort durend zijn best gedaan door 't bouwen van woningen te helpen, maar een verbete ring, die te voelen was, kon niet worden bereikt. Aan deze ellende zal nu na de ont ruiming een einde komen, daar zooveel wo ningen vrij komen, dat aan de behoefte daaraan voor bet grootste deel tegemoet kan worden gekomen. De door de bezetting in gebruik geno men openbare gebouwen zijn reeds terug gegeven en de vreemde vlaggen zijn ver wijderd. Maar op de oude vesting Ehren- breitstein wappert nog de blauw-wit-roode tricolore, maar deze zal vandaag eveneens wo/den neergehaald, ten teeken, dat thans d.' tweede zono vrij is geworden. Belangrijker is ondertusschen nog, dat de ontruiming tevens het einde beteekent van veel moreel leed, dat onafscheidelijk ver bonden is aan de omstandigheid, dat elf jaren lang vreemde troepen de lakens heb ben uitgedeeld. De vernederlandsching van de Genl sche Hoogeschool door den liberalen partijraad toegestaan VertrouweD in de afgetreden ministers B r u s s el1 Dec. (V. D.) Jaspar ont ving vooraanstaande katholieke cn liberale politici in verband met de vorming van oen nieuw kabinet. Men wacht het resul taat al vau het liboralo congres dat heden wordt gehouden. TEL. 852. LANGE3TRAAT 43. [WocJerne modellen. De liberale partijraad en de kabinetscrisis. De algemeene Raad der liberale partij heeft na beraadslagingen, welko den ge- hoelen dag duurden, besloten vortronwen te hebben in de afgetreden ministers, de vernederlandsching van do Gentsche uni versiteit toe te staan en hun opdracht to geven de bestendiging dor Fransche leer gangen aan de speciale scholen te verdedi gen cn deze concessies ondergeschikt te ma ken aan het geheele onderzoek der taal kwestie. De vergadering spreekt den wensch uit dit onderzoek aan een com missie onderworpen te zien. Uit een en an der kan mon besluiten, dat de onderhande lingen met Jaspar buitengewoon zullen worden vergemakkelijkt. Franklin Bouillon komt op voor een onderzoek ter plaatse B e r 1 ij n, 29 Nov. In verband met de persberichten, dat op voorstel van den Franschcn afgevaardigde Franklin Bouil lon een Kamercommissie benoemd is tot vaststelling van den stand der demilitari seering van het Rijnland, wordt er in poli tieke kringen op gewezen, dat het een zui ver parlementaire commissie betreft, die, wanneer zij onderzoekingen ter plaatse zou willen verrichten, natuurlijk slechts het be zette gebied zou kunnen bereizen. Voorts zouden de Duitsche overheden niet verplicht zijn inlichtingen aan deze commissie tc ver strekken. Naar wij verder vernemen, zou er trou wens alleen maar sprake zijn van een com missie, die enkel de documenten zou heb ben na te gaan en geen onderzoek lei- plaatse zou hebben in te stellen. P a r ij s, 20 Nov. Do door do Kamercom missie voor buncnlandscr/e zaken ingestelde subcommissie, die de voorwaarden voor de ontruiming van het gedemilitariseerde Rijnland moet nagaan, heeft haar eerste vergadering gehouden om haar werkpro gram vast te stellen. Een voorstel van Franklin Bouillon, die een enquête ter plaatse bepleitte, werd na een levendig depat. verworpen. Verder is besloten, dat inen zich beperken zal de technische des kundigen te hooren. In de volgende zitting, op Vrijdag a.s., zal Briand het woord voeren. Eindelijk de groote dag voor Coblenz en andere plaat sen aangebroken Berlijn, 29 Nov. (V. D.) Vrijdagmiddag vergaderde het seniorenconvent van den rijksdag, daar de afgevaardigden uit het Rijnland den wensch hadden te kennen ge geven, dat zij zoo mogelijk Zaterdag aan de feestelijkheden voor dc ontruiming van 't Rijnland zouden deelnemen. Uit dien hoofde besloot het seniorenconvent reeds Zaterdagmorgen om 10 uur te vergaderen, opdat de afgevaardigden uit het Rijnland in het begin van den namiddag naar het Rijn land kunnen vertrekken om daar aan de feestelijkheden, welke in den nacht op 1 December zullen plaats hebben, te kunnen deelnemen. Coblenz, 29 Nov. De opperburgemees ter van Coblenz publiceert een proclamatie in verband met den bevrijdingsdag van het Rijnland, waarin gezegd wordt: De vurig verlangde dag der vrijheid is eindelijk aangebroken! De zware morcelo druk der onvrijheid heeft opgehouden. De beperkingen cn onderdrukkingen wegen niet meer op ons. De achter ons liggende zware tijd zal voor ons groote beteekenis hebben." B e r 1 ij n, 29 Nov. Te Coblenz hebben dc Franschcn gisteren alle kazernes, op enkele uitzonderingen na, ontruimd cn weder ter beschikking van de Duitsche autoriteiten gesteld. Heden heeft de gewezen opperprc- sident. dc proviandmagazijnen verlaten. Morgen op het middaguur zal dc Fransche driekleur o.a. van de vesting Ehrcnbrcitstejn worden ingehaald. Tegen den avond zullen daarop de laatste Fransche soldaten dc stad verlaten. De Fransche stadscommari- dant heeft heden reeds de noodige afscheids bezoeken aan dc gemeentelijke autoriteiten gebracht. OVERVAL OP EEN GERECHTSGEBOUW, Constantinopel, 29 Nov. (V. D.) He den hebben roovers tc Adana een aanval gedaan op het gerechtsgebouw, dat tus- schcn het station der gendarmerie en het politiebureau ligt. Do deuren werden met bijlen ingeslagen. De roovers stalen een groot bedrag cn cenigc documenten. On danks het feit, dat de overval overdag plaats had, konden de roovers ontkomen. WEERBERICHT. Hoogste barometerstand: 761 .S te Toulouse. Laagste barometerstand: 721.8 te Akurcgré. Verwachting tot den avond van 3 December: Krachtige tot stormachtige Z. tot Z. W. wind, meest zwaar bewolkt of betrokken, regenbuien, iets zachter des nachts, overdag weinig ver andering in temperatuur. Langestraat 49-51. Tel, 190 ZIJDEN TRICOTAGES in winterkwaliteit, warm en soepel, IVlooie tinten Flanellen, Nachthemden en Pyama's. NOORSCH STOOMSCHIP IN NOOD. Londen, 30 Nov. (V.D.) Het Noorsche stoomschip Grey County is bij Nieuw- Schotland, -150 mijl ten Zuid-Oosten van Cape Race, in een hevigen storm geraakt. Het 5200 ton groote schip drijft met gebro ken roer hulploos rond. Schepen zijn ter assistentie vertrokken. VERMETELE ROOFOVERVAL OP EEN SPOORTREIN. Boekarest, 29 Nov. (V.D.) Bij het station Kuczur-Maro werd op den sneltrein Czcmowitz-Boekarest een vermetele roof overval gepleegd. Vier zwaar bewapende en gemaskerde roovers drongen de bagage wagen binnen en sloegen de beide trein- beambten, die zich in den wagen bevonden, neer. Daarop wierpen zij eenige waarde volle pakettcn uit den trein en sprongen \an den trein. Tot op het oogenblik. heeft men van dc daders nog geen spoor. Vier dagen geleden is reeds in deze omgeving een roofmoord gepleegd. Ulvcnhout, 17 November 1929. Menier, Zat ik daar giest era vond aan 't vuur 't was knapkes koud buiten en 't maantje sting as zuiver aan dc hooge, strakke locht; 't glinsterde deur de kale takken van m'ncn nootenlèèr dat ie mee al z'n fakskes scherp en stil sting afgeschaduwd op m'nen achtergevel, terwijl z'n takskes allegaar aan éénen kant leken besneeuwd mee zulverpoeiër, asof 't 'n schoon vertes- seltje was uit Duuzcnd-en-eenen-Nacht, 't was dan knapkes koud zooas ik zee cn 'k zat te stoken as 'nen duvel uit dc hel mee de laamp uit. Olleen 't hartevürmkc onder d'n -pot van de plattebuis, da 'ncn rossen gloed uitscheen, was heel m'n ille- menasie. M'n oogen prikten van de wèrmte die 't gloei'ndrooie potje uitstraalde en was 't of alles in die lekkere wèrmte te daansen sting as muggeskes in de zon. Ja, 'amico, vleejen week hè 'k oew d'r al iets van geschreven Trui ir. nie als te lekker. Keb zc toen 's avcs in d n slaaj- olie gezet, witte wel, d'rcn rug tenminste, maar t is nog nic datte mee 't wijf. Daar om da'k in d'n donkere zat te koekeloeren, kon ze beter pitten, waant zc was vruug Tiaar bed gegaan, ziedc. 't Was dus maar stillckes op d'n hof, op 't kaantje van tuest af. In dc stilte van d'n helderen winteravond lieurde-n-ik Driek, onzen postbode, over d'n weg stappen enlieurde-n-ik 't goed, op mijn deur afgaan. Jawel, 't was zoo. Driek klopte op do deur mee z'n potiooike en meteen sting ie binnen, ,,'k Docht da gal op bed lag, Dré," zee-t-ic cn meteen keek ie d'n kaant van de bedstee uit, „Ochirrekcs is Trui ziek?" flüsterdc n-ie toen. ,,'n Kauvvkc!" riep Trui ineens, die alles in de gaten houdt al lee ze mee d'r neus onder 't deksel. „Goed vvérm-houwen, Trui," dokterde Driek van uit de verte, „cn zurgen da ge 'n open lijf houdt; gin goud zoo goed, as gc vva mckcert, dan flink naar 't hüske-gaan en vcur jouw hè 'k 'n paks- ke," gong ie toen verder teugen mijn, „astc- blicft, goeienavond samen cn beterschap horre." Trui zat al rechtop in bed; „van Dré?" vroeg ze, „mokt toch vva licht, ge kun zoo toch gin bal zien!' „Neeë," zee ik, ,,'t is niet van onzen Dró, 't komt uit d'n Haag," cn toen gong Trui weer leggen. T Was 'n schoon, vierkaantig pakske, bckaanst zonde om open te maken, 'n Mooi plat baandje zat er cm of 't 'n dooske van d'n suikerbakker was en toen 'n pepier, tftcii weer van da ribbclig Lordpepier, toen weer 'n pepierkc cn toen nog 'n dcurschij- nend vloeikc. Sjuust 'n Sundereklaas- pakske. En toenamico, 'k kreeg 'n kleur, 't Ding da beefde in m'n haanden; 'k was ei kepleet verlegen mee! 'k Sting ervan tc kijken as toen k as kleinen brak m'n eerste timmermansdoos kreeg, 'k Zal 't oew maar ineens zeggen: 't was d'n bock Gc wit keb 't oew in 't veurjaar al geschreven g'ad, zemmen van m'n briefkes, die 'k allij naar jouw schrijf, 'nen boek gemokt. Nouw, d'n dieë was 't! Sodemearel amico, wa-d-'nen kollesaal schoonen boek emmen ze 'r van gemokt! Er zit 'nen linnenschcn gruuncn kaft om- henen cn die is bedrukt mee gouwen let ters. Goud, amico! Keb nog nooit zo'nen mooicn bock in m'n huis g'ad! Dan zit ie vol mee plotjes, uit hout gesnejen, cn is ie gedrukt mee letterkes, zoo duide lijk en zoo sierlijk as m'nen Zundagschcn kerkboek. Zonder bril kunde 'n mee gemak lezen. 'k Was 't heele geval vergeten, motte welen. Wij emmen ier vóóveul te doen en nouw mee da getob van Truië weer, gin horkc op m'n hoofd da nog om d'n boek docht. En daar wordt je gadsamm? deur Driek op 'n avondschofje op de tafel geieed of 't zoo maar niks is! Op d'eerste bladzij, waar niks opgedrukt sting, had d'n uitgever zeivers geschreven: „Auteurs exemplaar". 'k Mag de pip krijgen as k snap wat da veur 'n mopke is, maar ollee, 't is toch schoon! Kern in dc linnenkast geleed; dan ben 'k zekers dat er niks aan komt, want da zouw wezenlijk zonde zijn. En 't. eerste vva ge ziet as ge de laai uit schuift om 'n schoon hemd te pakken, da-d is: ..Brabantsche Brieven van Dré". Ge zouw veur oew lol eiken dag 'n 6choon hemd aandoen, wilde dè. geleuven? 'k B( n op m'n kousvoeten naar Trui ge gaan en keb geflüsterd: „bende wakker, Trui?" Ze sloeg één oog onder 't deksel open cn zee: „zoo half en haalf." „D'n boek is gekomen!" Welken boek?" „D'n deuzen, en toen hievv 'k 'm veur d'r kokkert. Dalijk kwam ze ovcrènd, veegde d'r haanden aan d'r nachtjak af en bekeek 'm. Haalt de laamp 's. ik kan zoo toch niks zien," dee ze zenuwachtig. Ze bekeek 'm van veuren, van achteren, van binnen, veegde over de gouwen letters en keek aan d'rén vinger of 't goud nie afgaf, hield 'm van d'r af, dichtenbij en toen lachte ze cffrkes. „Wa zulde gij 'n branie krijgen." zee ze toen, „en bestelt er subiet cenen veur onzen Dré in Amsterdam op mijn kosten.' Da leste, amico, was veur d'n uitgever, ..Boek en Periodiek" in den Haag, wel d'n schóón- sten pluim, die-ie van Trui verwachten kon, wa-d-ik 'm smoes. Maar ollee 'k gaai er van uitscheien, 't is mooi gevviest, maar ja ee, waar 't haart van vol is, lopt oewen mond van over. En 't is toch ok zoo prach tig geworren, ee! Maar om op Trui trug te komen: 'k mag lijen dat ze gaauw beter is. Keb Christ Stoffer, onzen kuster, al 'n kerske aan laten steken veur onslie-vrouwkc. 't Kostte me wel 'li paar kwartjes, maar och, zoodik- lceis is Trui dan toch ok nie ziek en ge perbeer natuurlijk van alles om oewen meesterknecht-uit-'t-bedrijf weer zoo gaauw mcugelijk op de been te hebben! En baat 't nie, dan schaai 't niet, wa gij? En laat ik oew eerlijk zeggen, amico, 't is ongezellig ok, 't wijf van d'n vloer. Ja nouw zitten de wefkes te giechelen. Of 'k 't nie snap! Nouw zeggen ze teugen mekaar: „altij leet-ïe op Trui te kiften cn nouw Trui nie goed i6, nouw mist ie ze! Nouw lot diec protsmakert kerskens veur d'r aanste ken. Nouw zit ie in z'n centje in d'n don kere bij de kachel te mokken! Nouw lopt ie op z'n kousvoelen over de steenen ple- vuizen, om ze toch veral maar nie wakker te maken. Ka-d-'nen flapdrol van 'n kea- rel!" Ja, amico, ik maak m'n eigen niks wijs, maar da zeggen de wefkes. Mijn best! Maar ze snappen d'r niks van, ee. Zemmen er gin kaas van gegeten wa-d-et zeggen wil as ge mekare-n- al leerde kennen as snolpieken op school. Ze weten niet vva-d-t in heet as ge op school, as aap van tien jaren al honderd strafregels kreeg, omda ge 'r eonen al z'nen melktaandjes uit z'ncn wafel had geslagen, omdat ie oew Trui-ke op de spulplots d'n nek wouw laten bre ken, of aan d'r piekerig vlechtje getrokken had! Ze snappen da zoo nie, as ge mee me- kare al 6tiekum aan 't vrijen was, op Zondaggemiddagen, deur dan uren naast mekaar te zitten laangs 'n slootskaantja laangs 't bosrh zonder ééncn moei open te doen. En as ge dan mekare nouw zo'n dikke virtig jaren kent, dan kunde oew eigen nie veurstellen dat er toch wel 's éénen keer 'n end aan komen zal en dan schelde mekare uit voor alles-wa-lillik is, zonder da-ge T 'n horke van meent. Maar ii6 er dan 's 'n windje verkeerd veur 't gat zit, zooals wij da-d-ier zeggen, ja, dan denke 'r toch wel 's aan da-d-et allemaal nic eeuwig zoo blijven kan en dan kekte naar de turf en de steenkool, die tot asch leet te ver gaan terwijl ge T oew bij te vvèrmen zit. En dan, 't is zoo ongezellig, ee!' Oew kommekc koffie smokt belange nie zoo lekker a3 ge 't zelvers zetten mot en inschenken, as da Trui da doet. 'k Docht dan ok dat ie nie goed was klaargemokt, maar Trui zee: „da was 'n goei bakske, Dré, da magdc meer doen,zooda-d-et aanm'nen eigen smaak scheen te leggen. Gebakken spek? Niks! Keb m'nen buik al vol as 'k 't gebakken eb. Botrammen? Ok niks- 'k Snij ze te dik cn de lol is er heele- gaar af, as ik ze mot opeten As ge gewend bent da ze smakelijk cn naor ouwe gewoonte veur oew neus vvorren ge zet, zooda-ge niks aanders hoef te doen as 'n krüske-te-slaan en „aan-tc-vallcn", kek, dan kan ginmensch da werk zoo goed as Trui, die nouw mee 'n paar vuurrooie wan gen in bed lee te zweeten van de koors. .iNiks aan de kienders schrijven," ee ze ge- kommedeerd. ,,'t Is maar 'n kauwke da'k er mee 'n sterk bakske wel uit zal zweeten en dan maken ze d'r eigen maar ongerust veur niks. Zemmen genogt aan d'r eigen te stellen, Dré!" De kienders, amico, ochirrekes da's 'n me- rukel mee Truië. Ik geleuf as ze doodgong, da ze 't d'r eigen kwalek zou nemen da zc da d'r kienders aan moes doen! 't Is 'n wijf zooas er gin tweede lopt. Ziezoo, nouw em men de wefkes allemaal d ren zin!" En witte wie ze ok missen veur de me nage? De verkens! Ik schijn nie zoo goed d'n slag te pakken te emmen as Trui, om d'r vóer klaar te mo- ken. Of 't mot zijn da ze aan heur gewend zijn. As Trui mee d'n emmer voer aankomt, die dan heel d'n erft in d'n wasem zet, dan staan ze teugen mekaren aan te douwen da-d-et hok er van krokt. Maar as ik aankoom, gin sjaans ami co- Ze blijven koestum in d'n blubber leg gen cn geven gin cent sjoege. En vva-d-ok zo'n broerde boel is, ge wit in oew eigen kot d'n weg niet! Eer ik kof- fie-gezet eb en ingeschonken, dan hè 'k sjuust zeuvenendartig keeren as 'nen kak kerlak deur 't huis gesjouwd, 't Een vergit- tc mee 't ander. Weet ik op welke plaank in de kast d'n buil kofie leet? Waar de suikerpot uit hangt? Dc kommekes staan? De lepeltjes? En as dan 't water kokt cn alles klaar staat, dan mot ik alles overhoop halen om de koffiekan te vinden. Meestal stong ze dan vlak veur me neus, maar denkte da ge 'rn vinden kunt? 't Is om kruisdol te worren! Keb giesteren rijs gekokt! Snotverkoffie- drap vva 'nen raamp. 'k Had 'n pond rijst in de pan gekieperd en verders melk. Toen ie gaar gong vvorren, ha 'k sjuust genogt veur 't weeshuis! Alle pannen hè 'k er mee volgedaan cn de rest aan de verkens gege ven. Trui hee-t-'r eigen 'n apenlceutcltje ge lachen. En gij het er misschient ok aarig- heid in, maar gc mot 'r maar 's veurstaan, da ge ineens in de gaten krijgt, da-d-oew kamer veuls tc klein is om er zo'n maaltje rijst in te koken. Keb om de plattebuis staan springen of ik de vieteldaans had. Neec, amico, 't is gin steek gedaan om 't werk van de vrouw over te nemen. 'k Spit veul liever 'n paar bunder laand om mee 'ncn paplepel, asda 'k één maal rijstepap klaar mot slompen. Ga weg, da's gin werk veur 'nen kearel! Maar ollee, 'k hoop da'k oew volgende week schrijven kan da Trui weer peraat is. Amico, veul groeten van Trui cn. as altij, gin horke minder van oewen toet a voe, DRé.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1929 | | pagina 1