DE EEMLANDER
BUITEL LAN®
WILLEM GROENHUIZEN
JUWELIER.
Woensdag 4 December 1929
28e Jaargang No. 134
BUITENLANDSCH OVERZICHT
CHINA WIL VRIJ ZIJN
INKRIMPING VAN DE
VLOTEN
Stap van Engeland
en Amerika
VERTR0U WENSHUIS
LABOUR LIJDT EEN
NEDERLAAG
Narrow escape" in
't lagerhuis
CHINA'S CONFLICT
MET RUSLAND
Geen aparte stap
van Duitschland
TREIN GRIJPT EEN
AUTO
Een zestal dooden
KOUDE IN AMERIKA
Tientallen dooden
GROOTSTE DEPRESSIE
SINDS 50 JAAR
Hevige storm boven
Groot Brittannie
KONINKLIJK BEZOEK
AAN DEN PAUS
Vaststelling van 't
programma
WEER EEN FRANSCH
HUIS INGESTORT
Tweetal dooden
EEN NIEUW KABINET
JASPAR GEVORMD
Fa. L. J. Luycx en Zn.
DE KATHOLIEKEN EN
HET FASCISME
Klachten van den Paus
ABONNEMENTSPRIJS 5 tnaal:dcn vo°' Amtrjfoort f 2.IO. maand I 0.75, per
o/cek Catl gratis verzekering tegen oogelukkenl I 0.171/.
Blnaealand franco per post per 3 maanden li.- Afzonderll|ke nnmmers I 0.0Ï.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERG 51J
UITGAVE: VALKHOFF C?
DAGBLAD
PRIJS OER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 mei lobcgrip vod een bewijsnummer
1 regel mrer f0.25 Llefdadlghelds-odvericotlifD voor de
helft vis den prijs Kleine AdvertentlCo ..KRITJES' bl) vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f Bewijsnummer extra f 0.05
De verwerping van de „vrijheids-
wet" door den Duitschen rijksdag.
Een nederlaag der rechtsche
partijen in Duitschland.
Meer dan eens hebben wij te dezer plaatse
erop gewezen, dat de rechts zich oriëntee-
rende partijen in Duitschland moeilijk zich
kunnen vereenigen met het herziene scha
devergoedingsplan, dat als het plan-Young
bekend slaat. Om deze gehate regeling on
gedaan to maken, hebben zij een wét gere
digeerd, waarvan de parlementaire aan
vaarding mee zoo hebben gebracht, dat het
plan-Dawes weer van kracht werd. liet ge
volg zou bovendien zijn geweest, dat de ge
allieerde mogendheden hun toezeggingen
inzake vervroegde ontruiming van het
Rijnland zouden hebben herroepen.
De toeleg der Duitsch-nationalen en der
groepen, die zich aan deze rechtsche radi
calen verwant voelen, is echter niet gelukt:
Zaterdag heeft de rijksdag n.l. met een
overweldigende meerderheid de wet ver
worpen „tegen de slavernij van het Duit-
sche volk", waarvan de strekking was den
arbeid te torpedeeren van wijlen dr. Strese-
inann, dio met grooten moéd. toewijding en
liefde aanstuurde op volkorenverzoeriing
en ook groote successen bereikte voor het
Duitsche volk. Het initiatief-ontwerp der
rechterzijde was overigens lang niet
malsch, daar er o. a. tuchthuisstraf in werd
gevraagd voor degenen, die onder het plan-
Young hun handteckenincr hadden gezet en
sommige Duitsch-nationalen wilden de on-
derteckenaars zelfs nog liever een kopje
kleiner maken. Aan den anderen kant ging
dit z.g. „gevangenisartikel" zelfs sommigen
Duitsch-nationalen te ver, zoodat een deel
hunner tegen stemde, hetgeen aanleiding
heeft gegeven tot eenige scheuring in de
partij.
Ofschoon vooraf was te voorzien, dat het
wetsontwerp in den rijksdag niet de minste
kans had te worden aangenomen, is de
zaak nu nog niet van de baan, daar de
Duitsch-nationalen er voor hadden gezorgd
vooraf zooveel handteekeningen te verza
melen, dat zij het recht hebben verkregen
esn referendum te laten houden over de
door den rijksdag verworpen wet Ren tien
de deel van het kiezerskorps rnoest hen
hierbij steunen en net op het nippertje heb
ben zij de «temmen hijeen weten te brengen,
die de grondwet eischt, zal een volksstem
ming kunnen-doorgaan. Bij het referen
dum, dat even voor Kerstmis zal worden
gehouden, moeten echter twintig millioeo
kiezers zich aan de zijde der organisators
van het referendum scharen, wil de thans
geschetste wet alsnog erdoor worden ge
haald Reeds nu kan worden gezegd, dat dit
cijfer niet zal worden bereikt, daar dc repu-
hlikeinsche idee in Duitschland momenta"!
al te zeer overhcerscht. Ren tweede neder
laag zal den Duitsch-nationalen dan ook
niet worden bespaard, zoodat zij, wat hun
aanzien in het rijk betreft, er beter aan
hadden gedaan de actie, die tot onvrucht
baarheid is gedoemd, niet op touw te zet
ten.
Het is maar goed, dat de Duitsch-natio
nalen niet hun zin krijgen, daar de liqui
datie van den oorlog tot een nog verdere
toekomst zou zijn verschoven, wanneer het
Duitsche volk hun partij had gekozen. De
politiek van redelijkheid, die door hen zoo
fel is bestreden, heeft in elk geval nu reeds
tengevolge gehad, dat op denzelfden dag,
dat de rijksdag de „vrijheidswet" verwierp,
de tweede zone volledig werd ontruimd.
Ook mag niet onvermeld blijven, dat juist
in de bezette gchieden, waar de heerschap
pij eener vreemde macht het pijnlijkst werd
gevoeld, het aantal stemmen, uitgebracht
ten gunste van 't houden van het referen
dum, uiterst gering was.
Oridertusschen staan Hugeuberg en de
zijnen, wier onmacht tegenover de meer
derheid van het Duitsche volk thans duide
lijk is gebleken, leelijk in de kou. lYlaar
hun extremistische politiek zullen zij wel
niet laten varen, zoodat men mag aanne
men, dat zij vandaag of morgen een
nieuwen veldtocht zullen beginnen. Zij
hebben nu eenmaal een sfeer van onrust
noodig, maar de meeste Duitschers laten
zich door hen niet meer in de luren leg
gen.
Nanking voornemens op I Jan.
de exterritorialiteit op
te heflen
DE BRITSCHE MI JNNIJ VERHEID
L o n d e n, 2 Dec. Tn het lagerhuis heeft
Macdonald verklaard, te hopen, dat het
langverwachte wetsontwerp tot reorgani
satie van de mijnnijverheid, waarover lang
onderhandeld is tusschen de regeering en
de mijneigenaars, deze week in het lager
huis zal worden ingediend. Hij verzocht
het Huis de wet zoo snel af te handelen,
als de omstandigheden zouden gedoogen.
HET TWEEDE TRANSPORT DUITSCHE
KOLONISTEN.
K o n i n g sr g énv 3 Dec. (V. DIn
den nacht van Maandag op Dinsdag is, zoo
als werd verwacht, het tweede transport
Duitsche kolonisten uit Rusland in Eydt-
kuhnen aangekomen. Ook deze landverhui
zers zullen daar 24 uur in quarantaine blij
den en Dinsdagavond via Koningsbergen—
Mariënberg naar Hammerstein worden ver
veel J.
Engeland waarschuwt
Londen, 2 Dec. (V.D.) Henderson heeft
in antwoord op een vraag geantwoord, dat
de Chineesche regeering kennis gegeven
heeft van haar voornemen de exleritorialiteit
per 1 Januari a.s. op te heffen. De Chinee
sche regeering is zich bewust van het Brit
sche verlangen onderhandelingen aanhan
gig te maken in volkomen vriendschappe-
lijken geest en zij is er tevens van op de
hoogte, dat de Britsche gezant te Peking
zich beijvert besprekingen in te leiden. Den
Chineeschen gezant heeft men ervan in ken
nis gesteld, dat een openlijke afkeuring van
de clausule betreffende de extorritorialiteit
afbreuk zou doen aan de vooruitzichten op
eèn bevredigenden afloop. De Chineesche
regeering zal zonder twijfel gewicht toeken
nen aan deze overwegingen en de minister
hoopte, dat onder deze omstandigheden zij
haar aangekondigd voornemen niet tot uit
voering zal brengen.
Japan heeft moeilijkheden
opgeworpen
Tokio, 2 Dec. Naar uit officieele krin
gen wordt vernomen, pogen Groot-Britan-
nië en de Vcreenigde Staten, die blijkbaar
vreezen voor de mogelijkheid, dat de zaak
op het doode punt komt, als Japan blijft
staan op een verhouding van 70 pCt. aan
groote kruisers in vergelijking met het
totaal dei*- V.S., een andere oplossing te
vinden, die voldoet aan de eischen der ver
dediging van Japan. Naar aanleiding hier
van hebben zij aan de regeering te Tokio
gevraagd het totaal aantal hulpschepen op
te gevèn, dié Japan zou noodig hebben in-
plaats van te trachten een bepaalde ver
houding te verkrijgen. Br is nog geen ant
woord op dit verzoek gegeven, maar men
meent, dat Japan dc zaak bestudeert.
De samenstelling der En-
V gelsche afvaardiging. De
agenda.
Londen, 2 Dec. (V. D.). De eerste mi
nister heeft in het lagerhuis medegedeeld,
dat de Engelsche delegatie voor de op 21
Januari to Londen aanvangende vlootcon-
fcrèntie zal bestaan uit hem zelf, den mi
nister van buitenlandsche zaken Hender
son, den eersten lord der admiraliteit Alex
ander en den minister voor Indie Wedg
wood Beun. De Britsche regeering heeft
zich verstaan met de regeering van Cana
da, het gemeenebest van Australië, dc
unie van Zuid-Afrika, den Icrschen vrij
staat en de regeering van Indië, die uit-
genoodigd zijn afgevaardigden aan te wij
zen. Hij was nog niet in staat mededeelin-
gen te doen betreffende de namen van de
gedelegeerden of die der maritieme des
kundigen, die bij technische kwesties als
adviseurs zullen optreden, doch wel kon
hij zeggen, dat zich daaronder zullen be
vinden de chef en de sous-chef van den
marinestaf. De koning, aldus verklaarde
hij nog, heeft goedgekeurd, dat de ple
naire zitting geopend zal worden in de
koninklijke galerij van hel paleis te West-
minster, terwijl het St. James Palace aan
de verdere bijeenkomsten van de confe
rentie gastvrijheid zal verleencn.
Op een vraag omtrent de agenda zeide
de premier, dat o.rn. besproken zal wor
den de kwestie hoe de vijf ter conferentie
vertegenwoordigde mogendheden het best
overeenstemming zullen kunnen bereiken
betreffende de vermindering en de beper
king van het aantal oorlogsbodems, op
den grondslag van dc onderling over
eengekomen sterkte-verhoudingen. De kwes
tie van de ter conferentie te volgen
werkwijze was een onderwerp van bespre
king tusschen de regeeringen van de be
trokken landen, terwijl de conferentie zelf
erover zal moeten beslissen.
STUDENTENRELLETJES TE LYON.
Te Lyon hebben gisleren ongeveer 400 stu
denten voor het stadhuis een betooging ge
houden. Hun protest richtte zich tegen het
besluit van den gemeenteraad om een d< ej
van den voor den algemeenen studenten-
hond voorbeschikte ruimten in beslag te ne
men. De betoogers verhinderden het tram
verkeer en raakten met de politie, die door
arbeiders werd ondersteund, in handge
meen.
Twee studenten werden ernstig gewond,
drie anderen werden geararesteerd, maar
na vaststelling hunner identiteit weer vrij
gelaten.
TEL. 852. LANGESTRAAT 43.
GEVESTIGD 1885
Een échec in 't hoogerhuis zonder
politieke gevolgen
Londen, 2 Dec. In het lagerhuis is
de motie van de regeering, om het debat
te sluiten over art. 1 van de wet op de
werkloosheidsverzekering, aangenomen met
209 tegen 196 stemmen: de regeering had
dus maar een meerderheid van 13 stem
men, de geringste, die zij tot nog toe be
haald heeft, daar de liberalen tegen de re-
gecring stemden.
In het hoogerhuis hoeft dc regeering een
nederlaag geleden zonder politiek belang
bij het debat over het wetsontwerp betref
fende de pensioenen voor weduwen, weezen
en ouden van dagen, dat door het lager
huis is aangenomen. Ren amendement,
waartegen de rcgccring zich kantte, om de
betaling van pensioenen te beperken tot
behoeftige weduwen, werd aangenomen met
37 tegen 16 stemmen.
Berlijn, 3 Dcc. (V.D.) Naar gemeld
wordt is de Duitsche regeé'ring niet voor
nemens te Moskou en Nanking dezelfle
stappen te doen als de Amerikaansche, Bn-
gelsche en Fransche regeering. Dit ge
schiedt, omdat Duitschland reeds sinds het
begin van het conflict in het belang van
beide landen bezig is en een bizondere
maatregel van Duitsche zijde slechts paral
lel zou loopen met de bemoeiingen der
Duitsche regeering, sinds de laatste maan
den. Desondanks moet geconstateerd wor
den, dat de Duitsche regeering sympathie
heeft voor het optreden der overige mo
gendheden ten gunste van het handhaven
van het Kelloggpact.
Nienw protocol onderteekend.
Volgens een bericht uit Moskou d^clt het
Volkscommissariaat van buitenlandsche za
ken mede, dat op 3 December des av inüs te
Nokolsk-Ussurisk tusschen de vertegen\v)or
digers der Russische en der Moekd"ner »o-
geering een nieuw protocol onderteeker. 1 is
over de bijlcgging van het conflict
Bij een spoorwegovergang in California
is Zondagmiddag een auto door een snel
trein gegrepen en volkomen vernield. De zes
inzittenden waren op slag dood.
Nadat eerst het Noorden van de Ver. Sta
ten van de koude te lijden heeft gehad, is
nu het Zuiden aan de beurt. Tot in Mexico,
zelfs in de gelijknamige hoofdstad, wordt
de koude gevoeld. In de Zuidelijke staten
der unie zijn verscheidene mcnschcn van
koude bezweken. Ook zijn menschen ver
brand. doordat zij zich te dicht bij het vuur
koesterden.
Londen, 3 Dec. Volgens nadere berich
ten uit Chicago neemt de koude in het
Noorden- en Midden-Westen van Amerika
toe. Er is veel sneeuw gevallen. Te Chicago
zijn zestig nersonen dood gpvroren of aan
directe gevolgen van de koude overleden.
DOOR DRANKSMOKKELAARS
VERMOORD.
Londen, 3 Dec. (H. N.) Volgens een be-
richt uit New-York is in de Vereenigde Sta
ten een lid van den senaat, die den staat
Missouri vertegenwoordigde, door twee nog
onbekende mannen doodgeschoten. Men
neemt aan, dat bet dranksmokkelaars wa
ren. De vermoorde heeft zich voor de recht
bank herhaaldelijk borg voor dranksmokke
laars gesteld.
L o n d e n, 3 Dec. (V. D.) Gisteren woedde
boven de Britsche eilanden een storm \an
50 tot 60 mijl per uur, gepaard gaande mtt
hevige regens. Het slechte weer is te wijten
aan de grootste depressie op den At'a.Mi
schen Oceaan sinds de laatste vijftig .aar.
Een tankschip, dat in het Kanaa: zijn
roer verloren had, werd te Falmoutn bin
nengesleept door twee Nederlandsche sh op
booten. De visschersschcpen en kleine stoom
schepen konden Maandag niet uitvaren.
De hevige regens, vooral in Wcsi Enge
land, verergerden den toestand in het over
stroomingsgebied. Op de meeste plaatsen
zijn de rivieren opnieuw buiten haar o-.vers
getreden De laaggelegen gebieden aan de»*
bovenloop van de Thames zijn over groote
uitgestrektheden overstroomd.
•Rome, 2 Dec. (V.D.) Maandagmiddag is
officieel het programma bekend gemaakt
van het bezoek van het Italiaansche ko
ningspaar aan den paus op 5 December a.s.
Aan den ingang van het St. Pietersplein
zal een eere-compagnie van de Paladijn-
sche garde, van de Zwitsersche garde en
van de pauselijke gendarmerie worden op
gesteld.
Op de grens van de Vaticaansche stad
zal de gouverneur van het Vaticaan het ko
ninklijk paar begroeten en zich bij den
stoet aansluiten. Zoodra de stoet het Da-
mascus-hof bereikt zal hebben, zal de mu
ziekkapel van de Paladijnsche garde den
koningsmarsch spalen.
In de z.g. zaal van den Heiligen Johannes
blijft het gevolg achter en het koninklijk
paar wordt dan door den opperhofmeester
van den paus in de kleine troonzaal ge
leid, waar de paus het koninklijk paar ver
wacht. Na dit particulier bezoek en de uit
wisseling van gesehenken zal de koning
het gevolg aan den paus voorstellen. Het
koninklijk paar zal dan een bezoek bren
gen aan den kardinaal-staatssecretaris cn
zich daarna met gevolg begeven naar de
St. Pieterskerk, waar het door kardinaal
Merry del Val wordt ontvangen. Na het be
zoek aan de St. Pieterskerk zal liet ko
ninklijk paar in het Quirinaal terugkeeren.
Kardinaal Gasparri zal het bezoek aan het
Vaticaan beantwoorden.
P a r ij s, 2 Dec. (V. D.). In den afge-
loopen nacht is in een klein plaatsje bij
Montpcllier een huis ingestort. Men had
de bewoners reeds lang op het gevaar op
merkzaam gemaakt. Niettemin weigerden
zij het huis te verlaten. In den afgeloo-
pen nacht, toen de bewoners, een man en
een vrouw, sliepen, kraakte het huis in al
zijn voegen en stortte het met donderend
geraas in. Den geheelen nacht hoorde men
het gekreun en hulpgeroep der beide be-
dolvenen, zonder dat het gebukte tot hen
door te dringen. Berst des morgens konden
zij worden gered. De vrouw was reeds
dood, terwijl de man, nadat hij in het zie
kenhuis was opgenomen, overleed.
De opruimingsarbeid van de te Marseille
ingestorte huizen is op bevel der autoritei
ten voorloopig gestaakt, daar gevaar be
staat voor het omvallen van den muur
van een belendend huis. De eigenares van
een der beide huizen heeft Maandag bij
de betrokken autoriteit een schriftelijk
vonnis van de civiele kamer der rechtbank
van 1927 overgelegd, dat op grond van een
onderzoek door de stedelijke bouwcommis
sie was geveld. In dit vonnis was nadruk
kelijk gezegd, dat voor de bewoners van
het huis geenerlei gevaar bestaat, daar het
huis geen enkel spoor van bouwvalligheid
zou getoond hebben.
Brussel, 3 Dec. (V. D.) De BölgiscTe
minister-president Jaspar begaf zich Dins-
damiddag te 12 uur naar den Koning cn
deelde hem mede, dat hij een nieuwe regie
ring gevormd heeft.
WEERBERICHT.
Hoogst p barometerstand:
765.2 te Marseille.
Laagste barometerstand:
713.3 te Reijkjavik.
Verwachting tot den avond
van 5 December:
Meest matige tot krachtige
Z. W. tot Z. O. wind, zwaar
bewolkt ot betrokken, met
tijdelijke opklaring, later
waarschijnlijk weer regen,
weinig verandering in tempe
ratuur.
Langestraat 49-51. Tel, 190
Doekon voor
SCHEMERLAMPEN
DAG- EN AVOND SJAALS
ZIJDEN POCHETTES
„Dc Katholieke pers geniet met
den dag minder vrijheid"
Naar de Os3crvatore Romano verneemt,
heeft de Paus Maandag de vertegenwoor
digers van dc Romeinscbe parochies ont
vangen ter gelegenheid van zijn gouden
priesterjubileum. Nadat de Paus bedankt
had voor de geschenken, hem aangeboden,
en zijn beste wenschen had uitgesproken
voor de geestelijken cn de parochianen van
Rome. hield hij een toespraak, waarin hij
o.a. zeide: Gij hebt kennis genomen van
artikelen en publicaties, die het toppunt
zijn van onbeschaamd- en ongepastheid.
Omdat wij de eer van God, de heilige kerk
en den heiligen vader willen beschermen
zijn wij zoo kr»chtig mogelijk daartegen op
gekomen. Wij moeten erkennen, dat men
ons geantwoord heeft, dat de publicaties
zonder machtiging van hoogerhand ver
schenen zijn. Daarvan nemen wij kennis.
Maar wij nemen er ook kennis van, dat
deze publicaties tot dusver nog niet ver
loochend zijn. De Paus drukte er vervol
gens zijn spijt over uit, dat de katholieke
pers met den dag minder vrijheid geniet en
dat haar met name belet wordt zich uit te
spreken over de opvattingen van het Vati
caan inzake de verdragen van het Late-
raan.
Volgens het verslag in de Maasbode
blijkt de Paus omtrent dit punt ongeveer
het volgende te hebben gezegd:
„Gij weet, hoe moeilijk het voor onze zeer
modeste kleine bladen van de Katho
lieke Actie, het Katholieke Leven, ja bijna
van ascese geworden is, to spreken over
den Paus cn diens rechten to verdedigen of
zelfs maar erop le duiden, welke de mee
ning is van den Paus omtrent de bepalin
gen van 't Lateraansch verdrag.
„Indien dc pers dit goede niet meer mag
bewijzen aan de gemeenschap, dan wordt
het noodig, de stalen letters der pers le
vervangen door levende letters, dat is door
uw werk, uw apostolaat, uw activiteit".
De Paus gaf dan de middelen aan tot die
heilige activiteit, het apostolaat des ge-
beds, het apostolaat van leven en voor
beeld, het apostolaat van het goede woord.
„Vele gelegenheden bieden zich aan",
zeide hij, „om dit apostolaat uit te oefenen.
Men mag er geen van laten voorbijgaan,
welke geschikt is om de rechten van Paus
en Kerk en Christus te verdedigen."
In September is de jeugdgroep van de
Katholieke Actie te Como, dio volgens het
verdrag van het Lateraan door den slaat
erkend was, op last van hoogerhand ont
bonden, omdat de voorzitter geprotesteerd
had tegen de viering van den 20sten Sep
tember, den verjaardag van de inneming
van Rome in 1870, als volksfeest. Thans be
richt de Osservatore Romano, naar wij in
de Temps lezen, dat de groep weer zal
worden opgericht. De prefect van politie
heeft de hoop uitgesproken, dat de verecni-
ging voortaan bij haar actie niet meer in
strijd zal komen met de wetten van den
staat. De Osservatore Romano neemt hier
van kennis en zegt, dat de Katholieke
Actie zich voortaan niet meer met politiek
zal bemoeien.
PRINSES MARIE JOSé.
Aan het stadhuis te Brussel is in bet
Vlaamsch en het Fransch de aankondiging
van het a.s. huwelijk aangeplakt tusschen
Umberto, kroonprins van Italië en prinses
Marie José van België.
