DE KÏÏMPERBINNENPOORT
HOE HET WAS EN HOE HET
ZAL WORDEN
DE EEMLANDEIi
ABONNEMENTSPRIJS 3 °»aa°d« vo°' Amersfoort I 2.10 pet maand 0.75. per
PRIJS DER ADVERTENTIEN ';°A T I"*9? T r °cZ'sn"™"l
Donderdag 19 December 1929
28e laargang Ko 147
Een oplossing van onzen stadsarchitect, Ir. C. B. van der Tak,
waarbij het monument blijft behouden, terwijl het
verkeer tevens een groote verbetering krijgt.
V" j
ANERSTOORTSCH DAGBLAD
week (mei gratis verzekering tegen ongelukkeni I 0.l7Vf
Biooea laod Iraoco per post per 5 maande» f 1- Afzonderlijke nnmmers I 0.05.
POSTREKFNING 47910 TELEFOON INTERC. 515
UITGAVE: VALKHOFF C?
elke rtycl mrci 10.25 LleHadlflhcldjodvertcnllco voor CR
helft v.d den pri|» - Kleine Advertemlïn „KEITIES bil voorullbctalmg 1—5 regel.
50 cent. elke regel meer 10 cent. driemaal plaatsen f I.- Bewllsnummer estra 0.05
De Kamperbinnenpoort! Hoevele malen
is dit historische mónürnèAt reeds liet on
derwerp geweest van breedvoerige debatten
in de bijeenkomsten van onzen gemeente
raad. Hoevele malen heeft het al'gediend
als opschrift boven felle ingezonden arti
kelen in de bladen, nu eens als een warm
pleidooi voor het behoud van dit typische
stadsbeeld, dat herinneringen wakker roept
aan Amersfoort van ecuwen geleden, dan
weer als een scherpe aanklacht -tegen de
plaats, die door talloozc snelvorkeers-ma
niakken betiteld werd als ..Amersfoort op
'z'n smalst". Kortom, het Kamperbinnen
poort-vraagstuk heeft reeds heel wat ruon
den en ponnen in beroering gebracht, zon
der dat men kon komen tot een afdoende
oplossing, waarbij het verkeer gebaat werd
terwijl tevens het archeologisch bouwwerk
kon blijven bestaan.
Thans echter schijnt aan al deze ellondt
een einde tc zullen kdir.cn. Want onze
stadsarchitect, ir. C. B. var, der Tak, heel',
een plan ontworpen, waarbij zoowel de kooi
als de geit gespaard wordt. Niet alleen, da
volgens dit plaa de torentjes behouden zul
len blijven; het bouwwerk als zoodanig zai
zelfs nog meer waarde krijgen, omdat de
„poort" weer in eere zal worden hersteld,
terwijl naast het. behoud van de Kamper
binnen-„poort" bet verkeer, zoowel vooi
voetgangers als voor voertuigen, veel min
der belemmering zal ondervinden, dan
thans het geval is. Wij. juichen het plan van
onzen stadsarchitect, waarmede ook de
plaatselijke monumenten-commissie zich
naar wij vernamen, geheel kon \erecnigcn
dan ook van harte toe en rneenen, dat we
hier inderdaad, zonder cenige beperking
mogen spreken van een „afdoende oplos
sing" Binnenkort zal dit ontwerp den ge
meentcraad ter goedkeuring worden voor
gelegd. En wij twijfelen niet of ook hier zal
dit r aller instemming hebben
„IIoo zal dit belangrijke vraagstuk clan
moeten worden opgelost?" zal men vragen
Als antwoord hierop meunen wij niet beter
te kunnen doen, dan het een en ander over
te nemen uit de rapporten, van den heer
Van der Tak, naar aanleiding van diens
studio over dit onderworp, waaraan wij
ter verduidelijking en ter betere órJSfitëériiig
een situa tic-teekcning van den ouden en
van den nieuwen toestand toevoegen, bene
vens een tweetal perspee tiei-teekeningen
zooals de Kamperbinnonpoort zal vvordon
volgens het genoemde ontwerp.
In zijn rapporten schrijft ir. Van der Tak
o.rn. het volgende:
..liet'dossier betreffende de Kamperbin
nonpoort, de poort, bchoorendó tot de eer
ste omwalling' van de stad Amersfoort uit
het jaar IZ3D. opent met een schrijven aan
Achtbare Hoeren Burgemecstelcn en Raa-
den der Stad Amersfoort van 20 Augustus
1827, waarbij appelant Riilgerius van Ha~
maïsveld mededeelt: l :t h:j sedert zijn
ruim zesjarig verblijf alhier, door onder
scheidene cn zeer geloofwaardige berigten,
:s'geïnformeerd, dat denzelvcn, (dc poort)
voor seJord eenigc jaren, van onderen, een
aanmerkelijke doordelving. of rnijning, heeft
ondergaan, waardoor hetzelve uittermptc
moot verzwakt daar er reeds in zijn
huis, con scheur, in do rnuur aan voor
noemde Toren zich bevind, cn zulks nv
nog des te meer zouden verzwakken, daar
do boog, thans wordt afgebroken aan die
zijde, waar de voorra. dolving of mijning
het meeste heeft plaats gehad. En daar
meergenoemde Toren in t vervolg een op
zich zelf slaand gebouw blijft, en aan vele
dreuning van zware rijtuigen cn Diligences,
benevens aan stormenden onvveders, onder
hevig is, neemt voorin. Persoon 'de vrijheid
(om alle gevaar, daaruit zoude kunnende
voortvlocijen, intijds, zooveel mogelijk tc
verhoeden) zig tot UwclEd.Achtb. tc wen
den, met onderwerpend vorioek. daar hij
De gerestaureerde Kaia^irblnnenpoort, gezien van de Langestraat uit naar de
Kamp. Links «e» doorgang voor voetgangers.
zulks gaarne zoude zien, om dikwijls gom.
Tprcn af tc willen breken, en met de daken
te vereffenen, daar alsdan, alle oogenschij
nendc gevaar, door dezen zouden voorko
men worden."
Dit verzoek om dezelfde redenen, werd In
dc afgcloopen eeuw meerdere malen her
haald, zoodat het ons verwonderen moet,
dat de poort dc vele „drouningen, stormen
en onvyoders" zoo heeft weerstaan, dat de
nu aanwezige „steunconstructiomeer
steunt op .den Toren, dan dc toren op haai.
In dc latere stukken worden nieuwe ar
gumenten gebruikt, die racer „up to dato
zijn, n.l. „du poort als verkcershindernis
en „de aesthetlsche waarde van de poort'
De gehecle strijd om bet behoud van dc
poort gevoer.d hier uiteen te zetten, heeft
weinig zin- Lpa' ik mij ertoe bepalen tc ver
•neldcn, dot in 1-03 de minister van bin-
ncnlnndschc zaken, den architect voor de
monumenten Scheepers, een ontwerp laat
maken, waarbij „een belangrijk monument
van bouwkunst cn Geschiedenis kan vvor
don behouden, zonder aan dc eischcn van
het verkeer te kort te doen."
Deze oplossing was wel wat al te een
voudig cn stelde voor do poort tc restau
reeren ende belendende pcrcoelen af
te brcken: zóó, dat.;? s-r:Aer, breed 5 Meter,
net venteer óm do poon, welke „vrij"' zou
komen te staan, heen zouden leiden. Wat
wij op dit oogenblik als hoofdzaak bescbov.
wen, n.l. te geraken tot een „stedebouw
kundige" oplossing van het geheel, bezie r.
in het stadsbeeld, cn waarbij de „torentjes
oen ondergeschikte rol spelen, werd bij deze
„oplossing" voorbij gezien.
In 1312 komt een voorstel tot afbraak var.
Ie Kamppoort in behandeling in den ge
meenteraad.
Dc voor cn tegenstanders van het voor
stel bestrijden elkaar in dagblad en open
bare vergadering, tientallen oplossingen
mèt en zonder behoud van dc „torentjes
worden gepubliceerd. Koninklijk Oudheid
kundig Genootschap, Heemschut, nemen
aan den strijd deel.
27 October 1013 neemt do Raad met 15 te
gen 1 stem aan de volgende motie:
„De Raad van oordeel, dat in het belang
van hot verkeer de torentjes moeten wor
den verwijderd, gaat over tot dc orde van
den dag."
De rijksarchitect van dc monumenten,
arch. Mulder, vervaardigt in opdracht van
den minister van binncnlandschc zaken
weder oen ontwerp, waarbij het verkeer
„omde poort geleid zou worden. De oud
heidkundige vereeniging „Flehite" reques-
treert, enz. Dc minister draagt het raadsbe
sluit voor ter schorsing aan de Kroon. Be
doeld besluit wordt geschorst tot 1 Mei 1915
bij besluit van G November 101 i.
Bij koninklijk besluit van 28 April 1915,
no. 42, wordt het raadsbesluit vernietigd
Hot provinciaal bestuur van Utrecht ves
tigt 2 Mei 1921 dc aandacht van B. cn W.
op den minder gunstigen toestand van de
torentjes van du Kamperbinnenpoort.
In 1922 herhaalt zich dc bovenvermelde
strijd.
Een voorstel van B. en W. stelt voor tot
.-••looping over te gaan. Na een „geanimeer
de" zitting van den Raad wordt het voor
stel aangenomen met 11 stemmen vóór cn
5.stemmen tegen. Een motie, om advies in
tc winnen bij stedebouwkundigen, werd
verworpen met 7 stemmen vóór en 9 stem
men togen. Bij koninklijk besluit van 13
Juni 1923, no. 60, werd ook dit raadsbesluit
vernietigd.
Het vraagstuk blijft nu oot>enschijnlijk
rusten. Na mijn infunctietreding te Amers
foort, had het vraagstuk direct mijne bij- 1
zondere belangstelling.
In de allereerste plaats zou ik op den
voorgrond willen stellen, dat het hier n i c 1
gaat om een paai* „torentjes", die op zich
zelf beschouwd cn zeker na ontmanteling
en vrijstaand, geringe architectonische
waarde bezitten, maar om de historische
waaide van dc „Poort" cn de architecto
nisch-stcdebouwkundige waarde van hel
geheel in het stadsbeeld.
M. i. moet de poort met de omliggende
bebouwing beschouwd worden als één on
verbrekelijk geheel.
In détail beschouwd, heeft geen der sa
menstellende deelen groote architectonische
waarde.
Allo oplossingen, waarbij getracht werd.
het verkeer om de Poort heen te leiden
waarbij noodzakelijkerwijze de Poort zelve
üoa men het touwwzifc, na de voorgestelde restauratie, ze! zien van dun
Zuidsingcl af.
,los" komt tc staan, zijn m- i. qua architec
tonische compositie cn uit stedebouwkun-
dig oogpunt, om van historische bezwaren
niet tc spreken, als mislukt te beschouwen
Aangenomen, dat „het verkeer" een der
gelijke verbreeding, als waarmede sommige
plannen rekening houden, eischt, dan is, af
gezien van andere factoren, de cenige op
lossing in poort, cn belendende bebouwing
te sloopen cn het geheel te vervangen dooi
een bebouwing, welke -architectonisch in
- een enkel opzicht bij dc bestaande achtei
behoeft tc staan. Onze stadgenoot architect
G. Adriaans, hoeft deze mogelijkheid in
dertijd onder het oog gezien cn architecto
nlsch uitgewerkt. liet zal m. i. echter vrij
wel onmogelijk zn, de fraaie afsluiting
van het stadsbeeld te verkrijgen, die de
Poort nu geeft. Daarbij komen nog ernstige
financieelc bezwaren. Dij een amoveering
van poort en belenden :1e bebouwing komen
2 perceclen bouwgrond vrij, met een gevel
lengte van pl.m. CO M.
Een bebouwing op die wijze eischt he!
oprichten van 2 monumentale bouwwerken
waarvan de kosten globaal op 300,0.00
gesteld kunnen worden. M. i. is het uitga
sloten te achten, dat corporaties of parti
culieren gevonden zullen worden, die daa>
ter plaatse aan het einde van de Lange
straat, bouwwerken van bedoelde importan
tie zullen doen oprichten.
M. i. moet dc laatstgcnoenjdo oplossing
dan ook alleen „theoretisch" mogelijk go
acht worden.
In hoeverre eischt het „verkeer" nu wer
kelijk een opruiming van dc poort?
Hot plaatselijk verkeer is gering, hei
..doorgaand" verkeer neemt steeds toé, maai
zal binnen zeer afzienbaren tijd, na gereed
komen cn uilvoering van het „Rijkswegen
plan voor Snelverkeer", niet moer dooi
de oude stadskern, maar óm de stad heen
geleid worden.
Mettertijd is dus op redelijke gronden re
kening te houden met een afneming
van de verkeersfrequentie ter plaatse, cn
zal een en ander am. dc Langestraat als
winkelstraat ten goede komen.
De doorgangsbreedte van 3.20 M., welke
zoowel dient voor het rijverkeer als voet
gangersverkeer, is voor het rijverkeer als
voldoende te beschouwen, waarbij niet uil
het oog mag worden Verloren, dat de plaa!
selijke vernauwing het zich met groote
snelheid voortbewegen der mechanisch
voortbewogen vervoermiddelen belet, en
zich wellicht daardoor ongelukken te?
plaatse weinig of niet voordoen. Daarbij
vergete men niet, dat in de Langestraat zeii
niet belet kan worden, dat voertuigen vóót
een perceel tijdelijk standplaats kiezen
waardoor «ié overblijvende breedte weinig
óf niet groolcr is dan de genoemde 3.20 M.
in de poort.
Een en ander gaf mij aanleiding te over
wegen:
1. Welke verbeteringen verkeerstechnisch
noodzakelijk geacht moesten worden.
2. Of deze verbeteringen uitvoerbaar ge
acht moesten worden hij instandhouding
van poort cn belendende bebouwing.
Ik meende, dat het onder 2. genoemde ze
kor bevestigend moet wórden beantwoord.
De „onhoudbare toestand" is eigenlijk tol
hare vvaro proportie teruggebracht door te
constnteeyn, dat op het punt van de groote
vernauwing in do poort èn rijverkeer èn
voetgangers van dcnzelfdcn poortdoorgang
gebruik moeten maken.
De bestuurders van voertuigen ondervin
den last van de onberekenbare manoeuvres
van oen voetganger, terwijl dc laatste zich
voortdurend bedreigd gevoelt, omdat geen
bot loirs hem veiligheid waarborgen.
M. a. w. zou het voetgangersverkeer u i t
do Poort verwijderd kunnen worden, zoo
zou de volle doon ijbreedtc ter beschikking
komen van het rijverkeer, en gezien de bo
vongémaaktc opmerkingen- inzake het z.g
„doorgaande snelverkeer" comm. i: ook voor
de toekomst bevredigende oplossing verkre
gen worden.
Een scheiding van rij- en voetgangersver
keer is uitvoerbaar cp aangegeven op bij
gaande plans- en toegelicht, met een pers
pectivisch schetsje.
De begane grond-verdiepihgen van de
z.g. „Poorthuisjes" zijn daartoe omgebouwd
tot „galerijtjes", in den geest van de be
kende, poortjes naar den Binnenhof te Den
Haag.
De architectonisch onbeduidende gevels
van de aan de stadszijde voorgelegen per-
boelen zijn teruggebracht in de rooilijnen
van dc Langestraat, waardoor voldoend
brecde trottoirs kunnen word,en verkregen,
welke hunne-,natuurlijke voortzetting vin
den in de meergenoemde overwelfde poort
gangen óm de "torentjes.
De nieuwe gevels van de bovengenoemd'*
voorgelegen perceelen. stel. ik mij voor uit
te voeren één geheel vormend met de ar
chitectonische massawerking van de Kam
perbinnenpoort, welke poort zelve gerestau
reerd gedacht is
Wordt een en ander volgens die plannon
uitgevoerd en gaat een en ander gepaard
met een restauratie van de eigenlijke poon.
dan geloof ik. dat én de verkeerspuzzle is
opgelost èn Amersfoort'in het bezit blijft
van een schitterend stukje „herboren" ste-
debouwkunrlig schoon Voor dc uitvoering
zal getracht worden financieels medewer
king te verkrijgen van rijk en provincie
