DE EE.MLANDEB
Plechtig gebeuren in Rome
HET EERSTE INCIDENT
Groote
Winter-Oprui ming.
BUITENLAMP
Donderdag 9 Januari 1930
28e Jaargang No. 162
BUITENLANDSCH OVERZICHT
'T VRIJHE1DSSTREVEN
DER INDIËRS
Geen belangrijke boycot
KONINGSKINDEREN IN
DEN ECHT VERBONDEN
Vele hooggeplaatslen
aanwezig
SCHERPE WOORDEN
VAN TARDIEU?
4 uur 27 min.®
Fa. L. Luycx en Zn.
DUITSCHE SCHOENER
IN NOOD
INTERNATIONALE
DOUANEVREDE
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 auodcD voor Amcrafoon f2.10. per maand l 0.75. per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17*/*
Binnenland franco per po» per 3 maanden f 1-» Afzonderlijke nommers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERG J13
UITGAVE: VALKHOFF C°
PRIJS OER AOYERTENTIEN 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer
elke regel meer f0.25. Liefdadigheids-advertenttén voor at
helft van den prf)L Kleine Advertenties „KEITJES" bij vooruitbetaling 1 5 regeli
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f L— Bewijsnummer extra 0.05
Primo de Rivera ziet zich voor
ernstige linancieolo zorgen go
plaatst. Wanneer zal hij ein
delijk eens heengaan?
De moeiten, die den Spaanschcn dictator
stellig af en toe het leven tot een last ma
ken. zijn vele en velerlei. Oók zijn zij van
financieelen aard; de Spaansche peseta dui
kelt juist den laatsten tijd weer erger naar
beneè en het is met onmogelijk, dat dit
rnoet worden geweten aan het feit, dat het
buitenland niet al te veel vertrouwen stelt
in de economische en politieke stabiliteit
op het Iberische schiereiland. Men heeft
reeds van allerlei gedaan om de valuta te
verstevigen er is een binnenlandsche zes
procent goudlecning van 350 millioen peseta
opgenomen en de aanvullende begrooting is
opgeheven. Het hielp allemaal niets. De
slaatsbcgrooting voor 1920 zag er ntet
kwaad uit: er was een overschot van 250
millioen papieren peseta s. Dit feit bein-
vloedde echter do ontwikkeling der valuta
evenmin in gunstigen zin.
Dat de zakenlieden in Spanje ongerust
beginnen te worden, behoeft geen betoog. De
voortdurende bai9se is voor hen aanleiding
geweest den dictator op den ernst van den
toestand te wijzen.
Primo de Rivera's tegenstanders nemen
ondertusschen voortdurend toe. Niet alleen
is men in economische kringen niet meer
met zijn bewind tevreden, doch ook tal van
anderen verlangen naar het einde van zijn
dictatuur. Zelf heeft Primo de Rivera dezer
dagen in een krant geschreven, dot de vol
gende persoonlijkheden en corporaties het
zij onverschillig, hetzij vijandig tegenover
hem stonden: de adel, de conservatieven
de bizonder getrouwen der kerk, de banken,
de industrie, de werkgevers, de ambtenaren
en de pers. Nu, dit is een heel waschlijstje
Hij had er ook nog gerust de intellectueelcn
de liberalen en de republikeinen van alle
schakeering aan toe kunnen voegen. Blijft
er dan nog wel iemand over, die op zijn
hand is?
Hierbij komt nog. om de maat te doen
overloopcn, het bericht, dat zich ook weer
een gisting in het leger begint af te teeke
nen. Het ziet er voor Primo de Rivera's
positie dan ook verre van gunstig uit
Een Madrileensch medewerker van de
Vossische Zeitung herinnert er aan, dat
meer dan eens werd gezegd: de dictator
meet -gaan en wil gaan. Feiten, vaste be
sluiten, eensgezindheid bij alle betrokke
nen vormden een goeden grondslag hier
voor: hij moest van 't tooneel verdwijnen.
Ondertusschen ging hij niet. Ditmaal wil
de de koning een overgangskabinet vormen
onder generaal Berenguer, den chef van
zijn militaire kabinet. Primo zelf was be
reid onder bepaalde omstandigheden van
het z.g. ministerpresidentschap af te zien.
wanneer hij door een 9trooman zijn actie
verder had kunnen voortzetten. Graaf Ro
manes bood verscheidenen personen minis
terzetels aan. Het koji nog maar een kwes
tie van uren zijnEn toch is het plotse
ling weer allemaal anders geworden.
Er wordt nu gezegd, dat de dictatuur op
haar volgenden verjaardag, na precies ze
venjarige heerschappij, na een zevenjarigen
oorlog om haar macht te handhnven, dus
op 13 September, haar beslag zou krijgen.
Geen mensch gelooft echter meer aan een
oenigszins vrijwillig heengaan.
Zooals iemand, die een onaangename,
pijnlijke en misschien gevaarlijke operatic
telkens opnieuw uitstelt, gaat het ook den
koning met zijn dictator en den dictator met
zijn regeermacht: zij stellen de groote be
slissing steeds weer uit. De ellende duurt
inmiddels voort. Hoe langer er echter mee
iredraald wordt het mes er in te zetten, des
te moeilijker en gevaarlijke wordt de ope
ratie. De Spaansche komedie van 't oogen
blik kan dan nog wel eens veranderen in
een tragedie.
Kardinaal Maffi voltrekt hel huwelijk
tusschen prinses Marie José
en den kroonprins
Rome, 8 Jan. Het huwelijk van den
Italiaanschen kroonprins met prinses Ma
rie Jose van België is hedenmorgen in de
Paulinische kapel van het Quirinaal
deze kapel is een getrouwe nabootsing van
de Sixtijnsche kapel door den pauselij-
ken legaat kardinaal Maffi met bijzonder
feestelijk ceremonieel voltrokken. De trouw
plechtigheid werd, behalve door de tal
rijke uitgcnoodige vorstelijke persoonlijk
heden, bijgewoond door Mussolini, de
chefs der buitcnlandsche missies, de rid
ders van de Annuziata-orde met hun da
mes, een vertegenwoordiging der Malthe-
zerorde, voorts door burgemeester Max van
Brussel, door generaal Pétain als verte
genwoordiger van den president der
Fransche republiek, verder door de verte
genwoordigers der koningen van Albanië
n Egypte, alsmede door vele anderen. De
kapel was \oor deze bijzondere gelegen
heid met kostbare gobelins versierd
Tegen tienen naderde de bruidsstoet de
kapel. V,ooraan schreed de ceremoniemees
ter van het Italiaansche koningspaar en
daarna het gevolg van de gezamenlijke
vorstelijke gasten Hierna volgden de rid
ders van de Annuziata-orde en de paleis
prefect van het Quirinaal De bruid werd
door haar vader begeleid, terwijl koning
Victor Emanuel de koningin van België
begeleidde. Vervolgens kwamen de overige
vorstelijke persoonlijkheden en tot 6lot de
hofdames. Vermelding verdient voorts, dat
de kroonprins van België zijn arm had
aangeboden aan de koningin van Italië.
Kardinaal Maffi wachtte den indrukwek-
kenden stoet, omgeven door geestelijke
hoogwaardigheidsbekleeders. in de ka.
op. Nadat alle aanwezigen hun plaatsen
hadden ingenomen, knielde het bruidspaar
voor het altaar neer. De getuigen, tweo
Italiaansche en twee Belgische prinsen,
hielden gedurende de plechtigheid een
sluier over het bruidspaar uitgespreid.
Toen de kardinaal tot het bruidspaar de
vraag richtte, of zij man en vrouw wilden
worden, wendden beiden zich, volgens
voorschrift van het protocol, eer6t tot hun
ouders; nadat dezen hun toeslemming ge
geven hadden, gaven zij hun jawoor-I
Daarop las de kardinaal het artikel, op de
Italiaansche huwelijkswet beuckking heb
bend, voor. Een stille heilige mis volgde
hierna. Na het Evangelie werd het mis
boek aan den koning gereikt, die er een
kus op drukte. Na de onderteekenïng der
huwelijksacte geleidde kroonprins Umber-
to zijn jonge echtgenoote uit de kapel; het
paar werd onmiddellijk gevolgd door den
koning van België met i1c Italiaansche ko
ningin en den koning van Italië met de
Belgische koningin.
Bombay, 7 Jan. Er is geen aanwijzing
van iets, dat op een massaontslag uit de
wetgevende lichamen lijkt, als gevolg van
de i oproep van het All-India-congres, hoe
wel er bekende leden hun ontslag hebben
ingediend, o.a twee leden van de wetgeven
de vergadering en twee anderen van den
raad van Bengalen.
Uit Londen wordt d.d 7 Jan. aan de N
It. C. gemeld
Lord Russell, die onlangs van het minis
terie van transportwezen als ondenninis
ter nan.- het departement voor Indiö werd
overgep'-valst, moet volgens den politieken
correspondent van de Evening News door
zijn dep itement een verklaring zijn ver
zocht var zijn onlangs gehouden rede. waar
in hij zeide, dat do dominion-status voor
Indie niet mogelijk was in den tegenwoor
digen tijd en dit in zeer langen tijd nog
niet zou zijn.
Ongetwijfeld zal 'dit bericht meer opzien
baren dan de rede heeft gedaan.
bad volgens hetzelfde ceremonieel plaats
als bij het bezoek van den kroonprins en
tljn zuster.
Na de audiëntie bezocht het Jonge paar
den kardinaal-staatssecretaris; kardinaal
Gasparri legde, vergezeld door den apos-
tolischen nutius Borgoncini Duca, een te
genbezoek aan het Quirinaal af.
Arrestaties te Bozen.
Naar eerst thans gemeld wordt, zijn op
Nieuwjaarsdag te Bozen in verband met de
huwelijksfeesten te Rome twintig personen
aangehouden. Ook in enkele omliggende
dorpen moeten arrestaties zijn verricht.
DE MOORDENAARS VAN RATHENAU.
Ernst Bernard Techow, die do auto be
stuurde, waarin de moordenaars van Rathe-
nau zaten en die wegens medeplichtigheid
aan den moord op den staatsman tot vijf
tien jaar gevangenisstraf was veroordeeld,
is gisleren voorwaardelijk in vrijheid ge
steld, na de helft van zijn straf te hebben
uitgezeten.
DE WELFENSCHAT VERKOCHT.
Frankfort a/Main, 7 Jan. Drie Frank-
forter antiquairs hebben den Welfcnschat
van den eigenaar, den hertog van Bruus-
wijk en Liineburg, aangekocht Over de ver
dere bestemming van den schat is tot op het
oogenblik nog niets bekend. Wegens de
buitengewone waarde van den schat, zoowel
in historisch als cultureel opzicht, wordt
door de autoriteiten een publicatie voorbe
reid.
HAAGSCHE CONFERENTIE
Toegejuicht door een
zendkopplga menigte.
dul-
Toen het kroonprinselijk paar op het
balcon van het paleis verscheen werd het
langdurig toegejuicht door een duizend
koppige menigte, welke op het plein 'was
bijeengekomen. De bruid droeg een kost
baar wit toilet \an Italiaansche zijde en
een korten hermelijnen mantel met een
zeven meter lange sleep Op dc champagne-
kleurige robe van de Italiaansche koningin
waren gouden versierselen en paarlen aan
gebracht. Haar mantel van goudbrokaat
droeg een vijf meter lange sleep. Ook de
prinsessen en de hofdames droegen Kost
bare toiletten. Bijzonder trok de roode re'
lerine van prinses Mafalda \an Hessen,
welke zich reeds gedurende eeuwen in het
bezit van het hui6 Hessen bev'ndt, de aan
dacht. De koningen en prinsen en de ove
rige mannelijke deelnemers droegen uni
form of rok met ordeteekenen.
Te één uur vond in het Quirinaal het
bruiloftsmaal plaats.
Op audiëntie bij den pans.
Rome, 8 Jan. (V.DOnmiddellijk na de
huwelijksplechligheden in do Paulinische
kapel van het Quirinaal begaf liet kroon
prinselijk echtpaar zich te 12.20 naar de
Vaticnan-Stad. waar do paus kroonprins
Umberto en zijn vrouw in audiëntie ont
ving. I)e kroonprins stelde zijn vrouw aan
ion paus vook
Het kroonprinselijk paar werd vergezeld
door de zeven hoogste waardigheidsbekle
ders van hun nieuwe hof, onder wie gene
raal Clerici, den eersten vleugeladjudant
van den prins van Plemont, den markies
Hannibal Brivio di Santa Maria de Prato,
•len kamerheer van de prinses van Pie-
uiont en zijn echtgenoote als hofdame van
do kroonprinses.
Bij dit gevolg sloten zich bij den pause-
lijkpn stoel do graaf on gravin de Vicchi
dp Val Cismon aan.
De particuliere audiëntie bij den paus
De Duitschcrs dreigden
consequenties te
zullen trekken
Een gevaarlijk telegram
G. Nypejs telefoneerde aan het Hbldd.d.
8 Januari-
Dc tweede Ilaagsche Herstelconfercntie
heeft eindelijk eindelijk ten minste vobr
de op sensatie beluste journalisten niet
alleen hot lang verwachte incident, maar
zelfs een sensatie en kans op ruzie gekre
gen. De zaak fs deze. Gisteravond, na afloop
der Franscho persconferentie erwtensoep
etend bij Worch in het Atinastraatjo het
merkwaardigerwijze door de Franschen
veel bezochte bekende Duitsche bierrestau-
rant van Den Haag met drie Fransche
journalisten, liet Ta h?u zich blijkbaar
zeer scherp uit over de DuJlsche delegatie
en gebruikte hij o. a. de uitdrukking, welke
alle drie aan hun bladen gaven en ook
H a v a s daarna rondseinde: „Hoe kunnen
de Duitschers verlangen dat wij vertrou
w'en hebben in hen, wanneer, wanneer zij
geen vertrouwen in zichzelf hebben", daar
bij doelend op een bestaand wantrouwen
tegenover hun onderhandelaar in de com-
missie-Young dr. Schacht. Deze woorden
zouden ook door Tardieu ter conferentie ge
bruikt zijn Toen de Duitsche delegatie-
heden haar misnoegen hierover te kennen
had laten geven, zond Tardieu den heer
Besnard naar Curtius. ten einde hem mede
te deelen, dat hij, Tardieu, het Incident ten
zeerste betreurde en dat hem hij nalezing
van het H a v a s-communiqué gebleken
was, dat daarin twee passages onjuist wa
ren weergegeven. Over den getnerimineer-
den zin bood Tardieu aan, dezen zoo te
lezen, dat hij niet van vertrouwen gespro
ken had, maar van het in staat zijn der
delegatie om onderhandelingen te voeren.
Curtius deelde den Franschen afgezant
van Tardieu echter mede. dat de Duitsche
delcgatio ook deze uitdrukking nog belec-
digend achtte, en dat de Duitsche delegatie
als deze uitdrukking niet werd teruggeno
men, zich lot haar zeer grooten spijt ge
noodzaakt zou zien, daaruit de noodigc con
sequenties te trekken.
Van Duitsche zijde is medegedeeld, dat
In een Ilavas-telegram in de Parijsche bla
den verslag is gedaan van de zitting van
gisteren van de zes uitgenoodigdc mogend
heden, volgens welk telegram Tardieu in
die zitting gezegd zou hebben:
Gij wilt, dat uw plechtige verbintenissen
om het Young-plan uit te voeren alleen
voldoende zijn om alle panden te doen ver
vallen, die wij vroeger in handen hadden.
Wij hebben allen vertrouwen in de plech
tige verbintenissen der Duitsche ministers,
die hier tegenwoordig zijn, doch in onze
beraadslagingen duiken telkens misleiden
de mcdedeclingen op. Wel eischt gij, dat
men vertrouwen in u stelt, maar gij schijnt
geen vertrouwen in u zelf te hebben. Toen
er gisteren sprake was van het definitieve
karakter der te sluiten overeenkomst, kon
men in dc algemeene discussie voortdurend
bemerken, dat gij verontrustende voorne
mens tot revisie koestert
Vanmorgen was dit weer het geval bij
de bespreking der betaling van het achter
stallige in geval van een moratorium. Het
zelfde geschiedt hedenavond weer met be
trekking tot de gereserveerde inkomsten.
Gij zegt het Young-plan te aanvaarden
en telkens, wanneer do nauwkeurige uit
voering daarvan is vastgelegd, zijt gij wei
gerachtig.
Een dergelijke houding brengt ons er toe:
te twijfelen aan uw geschiktheid te onder
handelen. Deze vraag moest ik vroeg of
laat stellen en ik geef er de voorkeur aan
dit heden te doen, daar uw houding den
grondslag onzer onderhandelingen zou kun-
Curtius vraagt Tardieu om op
heldering.
Toen de tekst van dit telegram hedenoch
tend bij de Duitsche delegatie bekend werd,
heeft Curtius Tardiou om opheldering doen
vragen. Deze verklaarde het communiqué
niet gezien cn niet goedgekeurd te hebben.
De Duitschers constateeren. dat Tardieu
niet heeft gezegd: „gij hebt geen vertrou
wen in u zelf', maar „in uw bctalingsinoge-
lijkheid".
De woorden over de geschiktheid tot on
derhandelen heeft Curtius niet gehoord.
Een Duitsche uiteenzetting.
Omtrent het incident dat gerezen is uit
de publicatie van het bekende Hava6tele-
gram. is in de Duitsche persconferentie me
degedeeld. dat betreffende zekere uitlatin
gen, die den heer Tardieu zijn tocgeschre-
\cn en die hij tijdens de laatste zitting der
commissie voor de Duitsche herstelbetalin
gen zou hebben gedaan, het volgende van
Fransche zijde wordt vastgesteld:
Eenige Duitsche couranten hebben een
emotie aan den dag gelegd die men ove
rigens aan hun politieke richting mag toe
schrijven len opzichte van zekere aan
minister Tardieu toegeschreven bewoordin
gen in den loop van de laatste zitting van
de commissie voor de DuiUche herstelbeta
lingen.
In werkelijkheid, gelijk ten overvloede de
afwezigheid van elk incident in de com
missie-bijeenkomst zelf bewijst, heeft minis
ter Tardieu met verwijzing naar het weder
zijilsch vertrouwen, dat de debatten in den
Haag beheersebt, zich er toe bepaald zijn
Duitsche collega's te wijzen op de bezwa
ren van een te gerekte discussie over détail-
kwesties. Hij betoogde, dat dergelijke dis
cussies het gevaar met zich meebrengen de
goede stemming, die voor het succes der
conferentie onontbeerlijk is, te bederven.
De Duitsche gedelegeerden, wier persoon
lijken goeden wil en activiteit als onder
handelaars Tardieu onderstreept had, on
der herinnering aan de moeilijke taik. wel
ke op hun rust. hebben trouwens, terwijl zij
hun in de zaak zelf ingenomen standpunt
handhaafden, geen enkel protest tegen de
door den Franschen minister-president ge
bezigde termen doen hooren
De peheele discussie heeft van het begin
tot het einde een volkomen hartelijk ka
rakter gedragen.
Naar aanleiding van dit communique is
in de Duitsche persconferentie nog meege
deeld. dat er voor de Duitsche gedelegeer
den in de zitting geen aanleiding was op
te komen tegen de bekende woorden, daar
Tardieu in de zitting niet heeft gezegd, dat
de Duitschers niet tot onderhandelen in
6taat waren, maar dat hij betwijfelde of zij
het Young-plan zouden kunnen doorzetten,
wat geacht werd betrekking te hebben op
de mogelijkheid om het in den Rijksdag er
door te krijgen.
Curtius heeft hierop geantwoord, dat de
Duitsche regeer'mg dat kin. als Duit6ch-
land maar geen nieuwe lasten werden op
gelegd.
Tardieu heeft daarop uiting gegeven aan
zijn verbazing, waarop Moldenhauer op
merkte, dat de verwondering eerder aan de
zijde der Duitschers bestond. Curtiu6 voeg
de hieraan toe. dat de houding der delegatie
haar door haar opvatting van plicht is
voorgeschreven Een Duitsche minister van
financiën is er om ieder millioen voor zijn
volk te redden.
WEERBBRICHT.
Hoogste barometerstand:
76S.6 te Weenen.
Laagste barometerstand:
731.1 te Seydisfjord.
Verwachting matige Z. tot
Z. W. wind, half tot zwaar
bewolkt of betrokken, weinig
ol geen regen, iets zachter.
UITSLUITING BIJ DE DUITSCHE
TABAKSONDERNEMINGEN.
Leipzig, 7 Januari. De centrale or
ganisatie van groothandelaars in tabak
heeft besloten de arbeiders bij de verschil
lende ondernemingen den dienst op te zeg
gen. In heel Duitschlnnd zijn hierbij 1GQ0
firma's met 100 000 arbeiders betrokken. De
vakvereenigingen hebben verklaard, dat
het hier slechts een voorzorgsmaatregel
geldt. De nieuwe wettelijko bepalingen voör
den tabakshandel brengen een dusdanige
verhooging der prijzen te weeg, dat de
voortzetting van de bedrijven in gevaar
komt De centrale organisatie der tabaks
handelaars heeft de vakvereeniging om be
middeling door hun parlementaire verte
gen woorden verzocht
-,ANGESTRAAT 49-51. TEL. 190
Door den storm
geteisterd
Oslo, 7 Jan Een Duitsche sleepboot
\ond gisteren bij de Noorsche kust den
zich in nood bevindenden Duitschen schoe
ner Olga cn sleepte hem de haven van
Aalesund binnen. De Olga had een ontzet-
lende reis gehad. Op weg zijnde van de
Shetlandeilandcn naar Noorwegen, dreef de
schuit meer dan twee weken hulpeloos op
de golven rond. De kapitein was reeds op
23 December, na vier nachten niet te heb
ben geslapen, in geheel uitgeputtcn toe
stand door een golf overboord geslagen en
verdronken. Het schip was geladen met
hout en bleef op de lading drijven. De hut
ten waren, toen het schip gevonden werd,
geheel verwoest.
Een punt van behandeling ter
zitting van den Vólkern
bondsraad
Vraagstukken op
mandaatgebied
Londen, 7 Jan. (V.I).) Henderson, mi
nister van buitenlandladnsche zaken, zal
Vrijdag a.s. van Londen naar Genève ver
trekken, waar hij Groot-üritannië bij de zit
ting van den Volkenbondsraad, welke den
Maandag daarna zal worden gehouden, zal
vertegenwoordigen.
Een punt van bizonder belang voor Enge
land betreft het voorstel, in de maand Sep
ternber j.l. door William Graham, minister
van handel, ingediend inzake een interna
tionalen tolvrede voor den tijd van twee ja
ren, hangende de tot stundkoming van een
algemeene verlaging der tarieven.
Aan de regeeringe.i was verzocht haar
meeningen kenbaar te willen maken ten
aanzien van dit voorstel voor einde 1929 cn
uit hoofde van de antwoorden, welke zijn
ingekofrien, zal de Raad hebben te beslissen
of de conferentie zoo spoedig mogelijk zal
worden gehouden
Er zal eveneens beraadslaagd worden
omtrent het rapport van de permanente
commissie voor mandaten, hetwelk opmer
kingen bevat van de commissie voor de ad
ministratie van Britsche mandaten voor
Irak en Kameroen en aangaande het man
daat van Nieuw Zeeland over West-Sa
moa.
Dit rapport za! eveneei»3 de meening
weergeven van de mandaten-commissie ten
aanzien van het bij naar door de Britsche
regeering ingediende voorstel, in do maand
November, voor de onmiddellijke benoe
ming van een commissie tot vaststelling
van de respectieve eischcn van Joden en
Arabieren ten aanzien van den klaagmuur
te Jeruzalem.
DE ZEEBEVINGEN BIJ NEW
FOUNDLAND.
Halifax, (N.-Schotland), 7 Januari.
Het schip, dat dc onlangs bij een zeebeving
vernielde intercontinentale telegraafkabels
heeft hersteld, is teruggekeerd en heeft
medegedeeld, dat het op den bodem van den
oceaan sporen van vulcanische uitbarstin
gen heeft vastgesteld
