Groote
Winter-Oprui ming.
willem groenhuizen DE GROOTE ZES PRATEN VERDER
DE EEMLANDER
PRIJS DER AOVERTENTIEN "8='. M.OS
Vrijdag 17 Januari 1930
28e Jaargang No. 169
Inlichtingen
GAS-, ELECTRISCHE- en
KOLENVERWARMING.
P. NIEROP, Langestraat 80,
MACD0NALD TEGEN Dl
SLAGSCHEPEN
Reparatie-Inrichting aan huis
ZATERDAGMIDDAG
DE SLOTZITTING?
Het sanctievraagstuk
DISCUSSIES OVER DE
MOBILISATIE
B
Fa. L. Luycx en Zn.
Elsctrische Apparaten,
Philips Gloeilampen.
P. NIEROP, Langestr. 90-92.
ONRUST IN ZUID-
AFRIKA
Aanslagen op de
spoorwegen
AMERSfÜORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS P" 3 maandea voor Amersfoort f2,10. per maand f 0.75, per
weejj (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.171/».
Blnoealaod franco per post per 3 maanden f J.-» Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERC 313
UITGAVE: VALKHOFF C5
elke regel meer f0.25. Llefdadlgbelds-advertentlén voorde
hdft n dm prt). Kleine Advertmllê» „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regelt
50 cat. elke regel meer 10 cent, drtemn.l pleatsen I I.—. Bewijsnummer ertra 1 0.05
UITENLANDSCH OVERZICHT
Do Haagsche conferentie. Eon
schikking met betrekking tot de
sancties.
in Den Haag heeft men nieuwe vorderin
gen gemaakt. Met betrekking tot het neteli
ge vraagstuk der „sancties" heeft men ten
slotte formuleeringcn welen te vinden, die
zoowel de goedkeuring konden wegdragen
[,van Duitschlnnd als van de crediteurstatcn.
Het trekt de aandacht, dat in den tekst
'der regeeringsverklaringcn, die zóó zijn ge
steld, dat Duitschland niet al te zeer wordt
beleedigd, met rechtstreeks wordt gerept
van artikel 130 van het te Versailles geslo
ten vredesverdrag, op grond waarvan de
geallieerden strafmaatregelen tegen Duitsch
land konden nemen.
Wat het plan-Young betreft, dat in den
vervolge met den naam „het nieuwe plan
zal worden aangeduid, is bepaald, dat ge
schillen en moeilijkheden, die met betrek
king tot de Duitsch betalingen mochten
rijzen, zoo mogelijk dit den weg zullen wor
den geruimd door de procedure, welke het
plan-Young zelf aan de hand doet, wanneer
Duitschland echter handelingen \erricht,
waaruit kan worden afgeleid, dat het van
zins is het nieuwe plan te niet te doen, kan
één der crediteurstatcn, die vindt, dat
Duitschlands daden niet in orde zijn, de
zaak ter beslissing voorleggen aan het
ITaagsche gerechtshof Maakt deze interna
tionale instantie uit. dat Duitschland opzet
telijk. dus uit kwaden wil, tegen de bepa
lingen van 't nieuwe plan handelt, dan her
krijgt de in het gelijk gestelde partij haar
algeheele vrijheid van handelen. Dit wil
zeggen: zij mag tot sancties overgaan, tot
strafmaatregelen derhalve, die Duitschland,
wanneer zij een krachtig karakter dragen,
ertoe kunnen brengen weer den juisten weg
te bewandelen.
De aard der sancties wordt niet nader
aangeduid en daar geen enkele beperkende
bepaling te dezen opzichte in de gewisselde
stukken is opgenomen, volgt hieruit, dat in
het veronderstelde geval ecner schennis van
't plan-Young door Duitschland ook militai
re sancties genomen kunnen worden In
beginsel blijft dus een wederbezetting van
Duitsch gebied mogelijk en is één der crc-
diteurstaten gerechtigd panden te nemen
orn zich op deze wijze genoegdoening te
verschaffen.
Van vele zijden neemt men aan, dat
geen Duit3clie regeeiing de risico op zich
zal dui ven nemen het nieuwe plan als een
vodje papier te beschouwen, doch de Frari-
schen houden nog steeds rekening met de
mogelijkheid, dat. wat nu volgens sommi
gen nog een onwaarschijnlijke hypothese is,
niettemin eens een ontnuchterende en ge
vaarlijke werkelijkheid zou kunnen worden.
Ook is de vraag opgeworpen, of alle sta
ten gemeenschappelijk tegen Duitschlnnd
dienen op te treden, wanneer dit buiten zijn
boekje gan' De tekst dient klaarblijkelijk
zoo te worden gelezen, dat solidariteit bij
de toepassing van strafmaatregelen niet is
vereischl, doch dat elke staat, die een
klacht tegen Duitschland heeft ingediend,
door een afzonderlijke actie zich recht kan
trachten te verschaffen.
- over -
BELANGELOOS.
ONPARTIJDIG.
De Britsclie premier eveneens
tegen 't gebruik van
onderzeeers
Teleurstelling in Japansche
kringen
Londen, 16 Jan. (II. N.) Minister-
president Macdonald hoeft gisteren in een
onderhoud met de pers opnieuw over do re-,
gceringspoliliek op de aanstaande viool-
conferentie gesproken. ITij verklaarde, dat
de Engelschc regeering hoopt, dat na af
loop van een bepaalden termijn de groote
slarrschepen uit de vloten der zeemogendhe
den zullen verdwijnen. Indien niet terstond
tot afschaffing kan worden overgegaan, wil
de regeering voorstellen den levensduur
van het op de conferentie van Washington
vastgesteldp aantal slagschepen met 8 jaar
ln plaats van 6 te verlengen, zoodat met de
vervanging eerst in 1936, in plaats Aan, zoo
als te Washington vastgesteld, in 1931 zal
worden begonnen Verder verklaarde Mac
donald, dat de F.ngelsche regeering voor al
geheele afschaffing der duikboolen is
Mocht dit niet terstond kunnen geschieden,
Langestraat 43
Gedipl. Horlogemaker 1e klasse.
TEL. 852.
dan wil de Engelsche regeering tenminste
op ean vermindering van het aantal aan
sturen. Ten slotte deelde Macdonald mede,
dal het vraagstuk der vrijheid der zceen op
de aanstaande conferentie niet aan de orde
zal worden gesteld.
Volgens een bericht uit Tokio aan een der
bladen heeft de Japansche minister van
marine de Japansche deskundigen op do
conferentie geinslruecrd hel vraagstuk dei-
kruisers en der duikbooten voorloopig niet
op de conferentie te bespreken, aangezien
hij de voorloopige besprekingen tusschen de
Engelsche en de Japansche deskundigen tot
nu toe geen grondslag voor overeenstem
ming kon worden bereikt. In Japansche
marinekringen is men teleurgesteld, dat de
aanspraken van Japan op een verhouding
van 10, 10, 7 voor de sterkte der kruisers-
vloot niet erkend zijn.
Op het Oostelijk front
geen nieuws
's-G rav cnhage, 16 J a n. ln de
Duitsche persconferentie vernamen wij om
turnt den stand der conferentie-werkzaam
heden, dat dc vraagstukken betreffende
dc liquidatie van het \crleden en demobili
satie der Duitsche schuld, die nog niet op
gelost zijn, Vrijdagmiddag om 5 uur in een
bijeenkomst der zes behandeld zulicn wor
den.
Zaterdagochtend zullen dan de kleinere
staten er bij komen, terwijl men hoopt
hetgeen intusschen nog niet zeker is
Zaterdagmiddag de slotzitting te kunnen
houden.
Vrijdagochtend zullen te 10 uur de zes
uitnoodigende mogendheden zich bezighou
den met het werk der juristencommissie in
verband met hét vaststellen van do docu
menten der conferentie.
Op het Oostelijk front niets nieuws.
Men acht het waarschijnlijk dat in over
eenstemming, met hetgeen de juristencom
missie in haar bijeenkomst te Brussel als
toelaatbaar had geoo-deelcl, onderleekcning
van het Youngplan met betrekking tot het
Duitsche herstel vraagstuk hier zal plaats
hebben, ook al zouden dc Oostelijke staten,
dooidat zij met hun arbeid nog niet gereed
zijn, niet tol onderteekening in Don Haag
o\ ei gaan.
Deze zouden dan later teekenen hoe eer
der zij dat kunnen doen, hoe beter voor
hen, omdat zij er belang bij hebben zulks
te doen, o m. in verband met de zetels, wel
ke zij in het bestuur der Internationale
Bonk zouden krijgen
Ten opzichte van het sanctie-vraagstuk
wees men er nog op, dat het volkomen
v islslaat, dat na uitspraak van het Haag
sche Gerechtshof geen sanctie-recht in
treedt, doch alleen volkenrechtelijke repres-
soille maatregelen geoorloofd zijn, waarle-
•tct» Duitschland van zijn kant alle moge
lijke rechten geldend zal kunnen maken,
natuurlijk een en ander binnen het raam
van het volkenrecht.
Had Duitschland nagelaten dit vraagstuk
thans vastgelegd te krijgen, gelijk gedaan
is, dan zal Frankrijk altijd de stelling heb
ben kunnen verdedigen, dat art. -430 van het
Verdrag van Versailles weder gold, waar
tegen Duitschland dan niets had kunnen
dom.
Om het speciale recht van het Verdrag
van Versailles te vervangen, hoeft men de
thans in details getroffen regeling, waarbij
een taak aan bet Intern. Gerechtshof is toe
gekend, in het leven geroepen.
Men wees er alsnog op, dat als er zich
moeilijkheden inzake do naleving van het
Yong-pla.it voordoen, eerst dc Bank, dan de
raadgevende commissie, vervolgens het
scheidsgerecht uit het Y'oung-plan do in
stanties zijn waarbij men terecht moet ko
men.
Forst daarna kan men voor het cas ex
treme bij het Haagsche Gerechtshof aan
kloppen, dat zou hebben te beslissen, dat
er opzet bij Duitschland aanwezig was in
het nicl-nakomen van zijn verplichtingen.
Dat elke crcdileurstaat op zich zelf een
dergelijke zaak bij hel Haagsche Hof aan
hangig zou kunnen maken, is in overeen
stemming met vlo rechtsfiguur, die reeds
in het Rorneinsche recht voorkomt, wan-
rieci men mot gezamenlijke schuldcischers
te doen heeft voor Duitschland werd het
een voordcel geacht dat thans in afwijking
van hc: Verdrag van Versailles deze bepa
ling was vastgesteld, aangezien daarmee do
absolute samenwerking der geallieerde
sehuldeischers verbroken is.
EEN LANDHUIS GEPLUNDERD.
Londen, 15 Jan (V.D.) Terwijl de fami
lie uithuizig was, plunderden motorbandie
ten het landhuis Yattcndon (Berkshire) de
residentie van sir Spencer Marvon Wilson.
De waarde van dc gestolen juweelen wordt
op £20.000 geschat.
Kleine Entente en Hongarije
tot overeenstemming
De oostelijke kwesties
's Graven ha ge, 16 Jan. In de Engel
sche persconferentie is meegedeeld, dat dc
zes uitnoodigende mogendheden hedenoch
tend hun besprekingen hebben voortgezet.
In den loop van de discussies over de
mobilisatie heeft Tardi.cu de vraag opge
worpen ecner waarborg, dat er geen spoor
weg- of postleeningen zouden worden ge
sloten en erop gewezen, dat het van esscn-
tieele beteekenis is, een verklaring in dien
zin te krijgen alsook een verklaring, dat de
Duitsche regeering geen buitenlandschc
leeningen, "direct noch indirect, zal sluiten
tot de uitgifte van de eersic tranche der
herstelleoning.
Dc Duitsche delegatie kon een dergelijke
garantie niet geven, zonder eenigc van haar
deskundigen op het gebied der posterijen cn
spoorwegen te raadplegen Deze deskundi
gen zijn in Berlijn én er werd besloten hen
te doen overkomen, en daar het voor hen
niet mogelijk is eer dan morgenochtend
hier te zijn, werd de bespreking, zoowel
van de mobilisatie- als van do liquidatie-
kwestie verdaagd tot morgen*5 uur.
Louchcur deed vervolgens ecnige mede-
declingen als president van de tweede
commissie over den voortgang van het
werk dier commissie en verklaarde, dat de
privé-bcsprekingen nog steeds voortduren.
Hij hoopte in staat te zijn morgenochtend
als de zes uitnoodigende mogendheden
weer bijeen zullen zijn, ecnig resultaat van
deze besprekingen te kunnen mededeel en.
Naar wij vernemen zou er tusschen de
kleine entente cn Hongarije in beginsel
vrijwel overeenstemming bestaan omtrent
een regeling met betrekking tot de parti
culieren, die door de agrarische hervormin
gen schade hebben geleden. Deze zouden
zich direct met de betreffende regeeringen
in verbinding moeten stellen ten einde tot
een vergelijk te trachten to geraken.
Gelukt dit binnen 6 dan
zullen de gemengde scheidsgerechten voor
deze gevallen uiitspraak moeten doen.
Doch de te betalen bedragen zullen niet
door de betreffende regeeringen worden
NIEUWTJES VAN DE
CONFERENTIE
s-Gravenhage, 16 Januari. Dc Duit
sche perschef Dr. Zechlin heeft hedenmid
dag in Hotel Central aan een twaaltal Ne-
derlandsche journalisten een noenmaal aan
geboden dat bijgewoond werd door den
Duitschcn gezant Graaf Julius von Zech
Burkersroda, den gezantschapsraad, den
heer Roediger en de onder-perschefs Dr.
Wingen en Dr. Heide.
Dr. Zechlin heeft aan dit noenmaal een
zeer geestige tafelrede gehouden. Als oud
ste der aanwezige Nedcrlandsche journa
listen heeft Mr. Belinfanle, directeur van
het Nedcrlandsch Correspondentie-bureau
namens hen Dr Zechlin dank gezegd voor
dc vriendelijke uitnoodiging en de uitne
mende, vaak humoristische wijze, waarop
hij dc Nedcrlandsche pers in vele perscon
ferenties heeft voorgelicht. Ter rechterzijde
van Dr. Zechlin was de secretaris-generaal
van het Algemeen Perscomité, Dr. van Blan-
kcnslein gezeten.
Bij liet dessert verscheen Rijksminister
Curtius die zich geruimen tijd met dc aan
wezigen heeft onderhouden.
DE INTERNATIONALE
BANK
Waarin moeten de
verplichtingen van
Zwitserland wor
den neergelegd?
's-Gravenhage, 16 Jan. De Juris
tencommissie betreffende dc Bank cn de
organisatie-commissie hebben met de 5
Zwitserschc gedelegeerden besprekingen
gehouden over de vestiging der Bank in
Bazel. In deze besprekingen is dc vraag ge
rezen, of de aan Zwitserland op te leggen
verplichtingen als land waar do Bank ge
vestigd is moeten worden neergelegd in een
Staatsverdrag, dan wel in een bijz.ondere
Zwitserschc wet.
Men is hel hierover nog niet eens gewor
den. Morgen worden hierover de beraad
slagingen voortgezet.
SLACHTOFFERS VAN AUTO'S EN
MOTORRIJTUIGEN.
N.-York, 15 Jan. Blijkens officieele gege
vens kon worden vastgesteld, dat in het af-
geloopen jaar in de Vereenigde Staten in
totaal 20.500 personen zijn gedood ten gevol
ge van moter- en auto-ongevallen.
uitbetaald, maar door een te vormen ge
meenschappelijke kas, waaruit dc betalin
gen proportioneel zullen geschieden.
Voor alle andere particuliere schadeloos
stellingen verlangt Hongarije dat de ge
mengde scheidsgerechten gewoon blijven
werken. Daartegen is nooit aangevoerd dat
die scheidsgerechten voor die zaken niet
competent zouden zijn, en bovendien heeft
du Ilongaarsche regeering gee.n volmacht
gekregen noch verlangd oin in naam van
deze particulieren te onderhandelen en een
vergelijk tot stand te brengen.
Louchcur zou in overeenstemming met
de opvattingen van Italië uedonochtend in
de zitting met de kleine entente pogingen
hebben aangewend om deze te bewegen,
met. de Hongaarscho opvatting accoord te
gaan of alsdan ecnige voor beide partijen
aanvaardbare formules tot stand to bren
gen.
Hedenmiddag zouden over deze aange
legenheid in hotel Wittebrug particuliere
besprekingen plaats hebben.
Hedenochtend heeft dc Duitsche com
missie vergaderd ter bespreking van het
vraagstuk der mobilisatie van de Duitsche
schulden. Bij het eindigen der zitting deel
de minister Moldenhauer mede. dat hij in
de vergadering had voorgesteld om van de
verplichting van Duitschland om geduren
de één begrootingjaar geen buitenlandschc
leeningen te sluiten, uit te zonderen de
spoorwegen en de posterijen, waarvoor 500
millioen Mark noodig geacht wordt. Beslo
ten is, deze kwestie door de bankiers te
doen bespreken. Van de posterijen en de
spoorwegen zullen twee Duitsche deskun
digen naar Den Ilaag komen om aan dc
besprekingen deel te nemen.
De zitting is met het oog hierop ver
daagd tot morgen 5 uur.
De vergadering van dc niet-Duilschc
commissie, die heden zou plaats hebben ter
bespreking van het Oostenrijksclie vraag
stuk, is uitgesteld. De gang van zaken in
de niet-Duitsche commissie is nog steeds
niet bevredigend. Overwogen wordt om in
dien deze kwesties niet geregeld zijn op den
dag, waarop de Duitsche herstel vraagstuk
ken zijn opgelost, voor dozo laatste vraag
stukken een afzonderlijk verdrag te onder-
teekenen en de Oostelijke kwesties door tie
betrokken Staten eveneens afzonderlijk te
regelen.
DE VROUW EN HET GEESTELIJK AMBT.
Strijd om de toelating in Noor
wegen.
Kopenhagen, 16 Jan. (V.D.) Naar uit
Oslo gemeld wordt, werd in de troonrede
bij de opening van het Noorsche Folketing
een wetsontwerp aangekondigd om dc vrou
wen toe te staan alle openbare ambten te
bekleedcn. Reeds thans worden de vrou
wen in Noorwegen tot de meeste openbare
ambten toegelaten. Volgens dc nieuwe wet
zullen de vrouwen alle functies mogen be
kleedcn, d.w.z. zij zullen geestelijke, diplo
maat en theoretisch ook officier kunnen
worden. Van verschillende kanten komen
evenwel prolesten tegen het feit, dat de
vrouwen ook geestelijke zullen kunnen wor
den. Eenigen tijd geleden heeft de regee
ring de kerkelijke autoriteiten uitgenoo-
digd haar mecning over deze kwestie ken
baar te maken. De meerderheid der ker
kelijke autoriteiten heeft zich thans tegen
het toelaten van dc vrouw tot het ambt
van geestelijke uitgesproken. Er wordt op
gewezen, dat de vrouwen reeds het recht
hebben het doctoraal-examen in de theolo
gie af te leggen en dit moet voldoende zijn.
DE GODSDIENSTVERVOLGING
IN RUSLAND.
B o r 1 ij n 15 Jan. De zestien superin
tendenten van de Evangelische kerk publi-
ceeren een oproep aan de gemeente, waarin
gewezen wordt op de gevolgen van den
nnti-godsdienstigen veldtocht in Rusland.
Dc Christelijke opvoeding der jeugd, zegt
dc oproep, wordt met geweld verhinderd, de
Zondag wordt afgeschaft, het vieren der
Christelijke feesten belemmerd, de liccle
Christelijke levensinrichting vernietigd.
Daarom wordt op de gemeente een beroep
gedaan om de broeders in het geloof in
Rusland in het gebed te gedenken.
DE VLUCHT DER BOEKEN UIT
RUSLAND.
Het transport naar Brazilië.
Berlijn, 15 Jan. De eerste 3S0 boeren-
vluehtelingen uit Rusland zullen morgen
van Hamburg naar Brazilië vertrekken. Op
g9 Januari volgt een tweede transport even
eens uit Hamburg naar Zuid-Amerika.
NOODLOTTIGE ONTPLOFFING IN
EEN FABRIEK.
Parijs. 16 Jan. (V. DIn een ammo—
niakfabriek ontplofte plotseling een tank.
Vijf arbeiders liepen ernstige brandwonden
op cn moesten naar een ziekenhuis worden
overgebracht, waar twee arbeiders korten
tijd later overleden, terwijl een derde nog
steeds in levensgevaar verkeert.
WEERBERICHT.
Hoogste barometerstand:
779.6 te Berlijn.
Laagste barometerstand:
737.3 te Rcijkjavik.
Verwachting:
Matige tot zwakke, O. tot
Z. O. wind, licht bewolkt met
morgennevel, droog weer,
lichte vorst des nachts, over
dag weinig verandering in
temperatuur.
LANGESTRAAT 49-51. TEL. 180
Johannesburg, 15 Jan. De onrust
onder de inboorlingen, waarvan de opstoot
jes. te Carnarvon Maandag een symptoom
waren, hebben veel onrust in het land ge
wekt. De inheemsche spoorwegarbeiders
lubben door bemiddeling van hun vakver-
ecniging om loonsvei hooging gevraagd of
instelling van oen commissie van onderzoek
naar hun klachten, bij gebreke waarvan zij
tegen vandaag met staking dreigden. Met de
crontrustende reeks van aanslagen en sa
botage op de spoorwegen hebben misschien
de inboorlingen ook te maken.
Johannesburg, 15 Jan. De locomotief
van den trein van Durban naar Johannes
burg bleek, dat aan de rails was gemorreld.
Gelukkig is nog niet te merken, dat do on
rust zich over de inboorlingengebieden uit
breidt.
OPROER IN EEN VERBETERINGS
GESTICHT.
In een verbeteringsgesticht to Stettin sloe
gen da jongens, die aldaar zijn onderge
bracht. aan het muiten. Zij verbrijzelden
alle ruilen en wierpen de meubelen uit het
raam. Het personeel trachtte hen met wa
terstralen tot bedaren te brengen en toen
dit niet lukte, werd de politie ontboden.
Deze moest van den gummistok gebruik
maken, vooraleer d» orde kon worden her
steld.
GRIEKSCHE ROOVERR OM ANTIEK
Ken der meest beruchte roovers, Tsalsas,
heeft üocr tusschenkomst van een boer den
gewezen Grieksciicn minister-president, ge
neraal Kondilis, een brief gezonden, waarin
hij zegt blij te zijn, dat Kondilis als leider
van de republikeinsche nationalisten weer
aan de macht komt cn waarin hij hem
verzoekt een regeering te vormen, die hem,
Tsatsas, zal begenadigen. Na een jongsten
aanval, dien hij met zijn mannen heeft ge
pleegd. staat er een half millioen d.uchmen
op zijn hoofd. Tsatsas is tot wederdienst be
reid: hij belooft, indien hij gratio krijgt,
met zijn getrouwen geheel Epirus, Thessalië
cn Macedonië te zuiveren van de talrijke
rnoverbenden, die dc bevolking verontrus
ten. Drn staat zouden daardoor groote som
men worden besnaard, die anders moeten
uitgegeven voor nandhaving der openbare
veiligheid cn voor de achtervolging der
benden.
BRIAND UIT GENEVE VERTROKKEN.
Genève, 16 Jan. (V. D.) Briand is
hedenmiddag te 1 uur uit Genève naar Pa
rijs vertrokken. De zoogenaamde verzoe-
ningslunch van Briand met Grandi, die
hedenmiddag zou plaats vinden, kon hier
door dus niet doorgaan.