DE EEMLANDEE Groote Winter-Oprui ming. Vrijcag 24 Januari 1930 28e Jaargang No. 175 BUITENLANOSCH 0VERZICH| ïyaTBNILAMB N.V. MIDDENSTANDS-BANK Deskundige voorlichting bij den aan- en verkoop van Effecten. Verhuringvan Lips safe loketten Verzilveren van coupons Handeiscredieten incasseeringen Spaar-tieposito's rente 4 WILLEM GROENHUIZEN JUWELIER. Vertrouwenshuis ONTWAPENING IN LTAPPES Macdonald spreekt tot Amerika STERKTE VERHOUDING DER VLOTEN WAT EEN VERWERPING ZAL BETEEKENEN Fa. L. Luycx en Zn. HET BRIT SCH-INDISCH VERZET amersfoortsch dagblad iDnUUf MPMT^Pfil I? P«' J maandcD voor Amersfoort f 2.10, per maand f 0.75, per AttUNNtMCWiormuo gfa[|# verzckerlng tegeo on0eItlkken> f 017,/r Blooeolaod franco per post per 3 maanden f J.-» Afzonderlijke nummers f 0.05. POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERC 515 UITGAVE: VALKHOFF C2 PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 mei inbegrip van een Dewijsnummei elke regel meer f0.25. LlefdadlghHds-advertentiio voorde helft van den prijs. Kleine Advertentlto „KEITJES bl) vooruitbetaling 1—5 regels 50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f I.Bewijsnummer extra f 0.05 Nadert Primo de Rivera's dic- tatnur haar einde? Do moei lljkhedcn nemen toe. liet heengaan van Primo de Rivera en het verdwijnen van zijn regeeringssysteeni is al meermalen voorspeld. Ook nu zijn er weer nieuwe moeilijkheden, die ertoe kun ncn bijdragen, dat aan de dictatuur in Span je weldra een einde komt. Tusschen de regeering en de studenten was een ernstig geschil ontstaan over de ontbinding van de algemeene studentenor ganisatie cn een en ander heeft thans ge leid tot een gedeeltelijke staking aan de uni versiteiten te Murcia en Salamanca. Te Ma drid kwam hel in het universiteitsgebouw zelfs reeds tot relletjes. De meeste studen ten vinden, dat de houding der regeering tegenover de universiteiten neerkomt op een bexoorrechting van het katholieke ele ment en ook door een nota. die aanspoort tot bezonnenheid en dreigt met krachtig optreden tegen elk verzet, zijn de gemoede ren der studenten niet gekalmeerd. Ook op straat wordt door kringen, die te gen de dictatuur zijn gekant reeds propa ganda gemaakt. Dinsdag werden in Madrid duizenden vliegende blaadjes cn smaad Schriften tegen Primo de Rivera verspreid De politie deed al haar best vast te stellen wie bij deze actie waren betrokken, maar tot dusver heeft men nog niet kunnen uit maken wie den moed had de zeer nauwkeu rige en buitengewoon scherpe aanvallen op de regeering te doen. Kenmerkend voor de stemming in het land en vooral in het leger is voorts een duei. dat Dinsdagmiddagtusschen twee artillerie-offi eieren in Segova plaats vond. Een luitenant had een kapitein, die de regeering ingelicht had over een gezindheid in 't officierscorps, die tegen de dictatuur was gericht het geen tot de verbanning van vier officieren cn twee burgerlijke personen leidde tot een duel uilgonoodigd, dat op korten af stand plaats vond. Beiden schoten tegelij kertjjd; de luitenant werd gedood, de kapi tein zwaar gewond Over het duel mag in de kranten niets worden vetteld, maar hel bericht ging als een loopend vuurtje rond cn heeft groole opwinding \eroorzaakt. Biijkcns een bericht van den Üllstein- Nachrichtcndicnst mankt Primo de Rivera in een oproep tot de Union Patriotica op nieuw bekend, dat de regeering den ko ning de instelling van een tusschenbewind aan de hand zou doen, dat dan naderhand vervangen zou wordofi door het parlemen taire stelsel. Begin Maart zal het bestuur der Union Patriotica opnieuw worden ge kozen en deze bond van vaderlanders zal. in tegenstelling met thans, in den vervolge een politiek karakter gaan dragen; voorzit ter van dezen tot partij vervormden bond zal Primo de Rivera worden, nadat hij de leiding der staatszaken uit handen zal heb ben gegeven. Het trekt de aandacht, dat het blad der dictatuur, La Nacion, dat tot nog toe zich het felst kantte tegen eiken vorm van parlementarisme, tot ieders verrassing thans bericht, dat het geen tegenstander van liet parlementarisme, is, doch alleen van zijn uitwassen De Union Patriotica zal in den vervolge het best vergeleken kunnen worden met de Diiitsch-natioiiale partij in Duitschland, t.uwijl Katholieke Spaansche kringen aans'urcn op de vorming eener con- servatief-kalb üeke partij, een soort „cen trum". De wissc'irg van pesonon np het minis terie van financiën bewijst duidelijk hoe zeer men zich in den boezem der regceriftg bewust is van de noodlottige gevolgen der tot dusver gevoerde valu'npolitick. De die latuur heeft in October 1 \9 de steunaclie voor de peseta plotseling stopgezet en de fatale gevo'g u hiervan zijn niet uitgeble ven. Vruchteloos is tegen deze houding der reg.vring gewaarschuwd; deze wendde ech ter halsstrwig optimisme voor. Volgens des kundigen had de stabilisatie van de Spaan sche valuta eenigen tijd geleden heel ge makkelijk kunnen geschieden op den grond slag van: 28 pesetas 1 Engelsch por.d. Thans staat het pond echter al bijna vijf maal zoo hoog. De prestige-honger der dic tatuur heeft allen importeurs dan ooi; ont zaggelijke schade berokkend. Officieel wordt de voornaamste schuld van den lagen pesetastand aan het buiten land geweten. Juist is in elk geval, dot de dictatuur zich in het buitenland floor ban/ protectionnistische tarieven en verscheide ne andere maatregelen (petroleum-monopo- lie, enz) onbemind heeft gemankt en misschien juist daarom voornamelijk de baisse-speculatie door sterke krachten zoo fel wordt bedreven. Maar al deze specula tie-voornemens zouden nooit verwerkelijkt kunnen worden, wanneer de toestand, die aan Spanje zelf moet v orden geweten, daar voor niet zoo bizonder gunstig was. Primo de Rivera heeft wel gezegd, dat de ongunstige stand van de peseta alleen den rijken man treft en niet den arme, omdat de dncelijksche levensmiddelen niet in prijs zijn gestegen doch met dergelijke schijnbe- toogen kan de ernst van 't vraagstuk niet uit de wereld worden geholpen. BUILENPEST TE SAO PAOLO. Rio de Janeiro, 22 Jan. Gedurende deze maand zijn in Sao Paolo zeven sterf gevallen aan builenpest voorgekomen. Een krachtige bestrijding der ratten is aange vangen. voor Amersfoort cn Omstreken Langegracht No. 4 - Telefoon 304 AMERSFOORT Directie: A. H. MARTENS. Tel. 852. - Gevestigd 1885. De keuze: een accoord of een wedstrijd in bewapening Londen, 22 Jan. Ia een rede, die draadloos verspreid werd voor Anierikaan- sche luisteraars, heeft Macdonald gezegd, dat dc delegaties op do vlootconfercntie thans liaai rnceninesgcschiliun bespreken cn talrijke gedachten wisselingen hebben over netehce kwesties. De vourbereidéndo be sprekingen voor een vergelijk moeten op ruime schaal gevoerd worden tusschen Ie verschillende delegaties cn eeu voorloopigc volledige overeenstemming tusschen dc be trokken landen moet aan het openbaar de bat voorafgaan. Hoewel ik de zekerheid heb. dat het tot een accoord zal komen, bestaan er talrijke moeilijkheden. Dc viaag is, tot welk punt wij allen samen kunnen gaan. Eenigen zijn bereid verder te gaan dan anderen in be paalde richtingen. Ecnige stellen vermin deringen voor. die anderen niet gelegen komen. Het vraagstuk is er een van aan passing. Wij zullen probeeren alle programma's terug te brengen tot het laagste gemeen schappelijke peil opdat 1. aan den wed ijver in vlootbewapeningen een eind zou komen, 2. de programma's teruggebracht zouden zijn tot het laagst mogelijke ge meenschappelijke peil. Dan zullen wij over vijf of zes jaar over kunnen gaan tot nieuwe verminderingen en zoo komen tot een ontwapening en een ver- zei i.icn \rede. Na gewezen te hebben op de belangrijke beperkingen van leger en vloot, waar En geland reeds toe is overgegaan, zeide Mac donald. dat do keuze gaat tusschen een accoord, ofwel een wedstrijd in bcwapenintz en de zekerheid van oorlog. Tevens wilde hij nauwkeurig op de uit lating antwoorden, dai Engeland wel veel over ontwapening praatte, maar geen voor beeld gaf. In vergelijking rnet voor den oorlog is hef Engelschc leger aanmerkelijk inge krompen. Ilct personeel is 50.000 man klei ner d m in 1911 en 153.000 man kleiner dan in 1521 Engeland is het ecnige land onder dc grooto mogendheden, dat een voortdu rende vermindering van legeruitgaven te zien geeft. Dc vloot telde 69 groole schepen in 1914 tegen 20 m Der. 1929. Zij telde 20 kruisers met bewapening van 20 duims kononnen of hoogcr kaliber tegen 11 zulke kruisers in 1929. In 1914 waren er SI kleinere krui sers tegen 4.1 in 1S29 en 74 onderzeeërs te- een 53 in 1929. Deze cijfers waren in hun nuchterheid overtuigender dan urenlange redevoeringen en de premier stond met zijn gcliccle persoon borg voor hun juistheid. Ook de Engelschö luchtmacht telde slechts 7?2 legervliegtuigen met een geoefend per sencel van nauwelijks 31.000 man, wat maar een percentage was van do luchtmachten, die andere grooto mogendheden er op na hielden. Met deze cijfers en toelichting voor oogen vertrouwde spr., dat het gehcele Ainerikaansche volk overtuigd zou zijn van Engelnnds waarachtige vredcsliefde. Stimson, vervolgdo Macdonald, heeft den toestand op bewonderenswaardige wijze ge schetst, voor hij Washington verliet, door te zeggen, dat te weinig verdedigingsmid delen oen land een gevoel van onveiligheid gaven, terwijl een teveel den buren dat ge voel geeft. Fransche opvattingen en wcnschen. Londen. 22 Jan. Tardieu cn zijn Fransche collega's waardeeren ten zeerste de algemeene sfeer cn toon met betrekking tot de opening van de vlootconferentie. In verband met wat reeds is geschied, meent men, dat er niet zoo'n groot verschil be staat tusschen dc standpunten als men zou kunnen geloovcn. Er heeft thans een volle dige openhartige gedachtenw isscling plaats, die goede hoop geeft voor een succesrijken afloop van de conferentie. Londen, 22* J a n. De Fransche voor stellen om de veiligheid van Frankrijk te verzekeren door het sluiten van een Mid- dellandsche Zee-pact en dit pact voor En geland cn.eventueel ook voor de Vereenigde Staten aannemelijk te maken door een soort garantie van het Kanaal en van het Noordelijk deel van den Atlantischen Oce aan, ondergaan in de particuliere bespre kingen voortdurend allerlei wijzigingen Het nieuwe plan, om den door Frankrijk ge- wonschten politieleen waarborg fc verkrij gen door een aanhangsel bij het pact van Kellogg, bevindt zich nog in ccn nieuw sta dium,'maar heeft zoowel voor Engeland als voor Amerika weinig aantrekkelijks. Een onderwerp, dat niet dadelijk zal worden besproken Zal SpaDje een bom werpen?' Londen, 23 Jon. (H. N.) Volgens den diploraatiekeii medewerker van de Daily Tel. zal de plenano vergadering, die van daag in het St. Juincspaieis wordt gehou den, niet het beslissende karakter dragen, dat men oorspronkelijk daarvan had ver wacht. De verschillende gedelegeerden zul len geen cijfers met betrekking tot de sterk te van de vloten noemen, doch slechts de wcnschen hunner regeeringen met betrek king tot de vlootbehoeften kenbaar maken. Ook zal zorgvuldig worden vermeden over do verhouding van de sterkte der verschil lende vloten te spreken. In Engelsche poli tieke kringen is men van meening, dat aan de conferentie reeds terstond de doodsteek zou worden gegeven, indien thans reeds over de verhouding vn de sterkte der ver schillende vloten werd gesproken. De pers zal bij de zitting niet worden toegelaten, hoewel men hoopt, dat aïic strijd vermeden zal worden. De marinecórrespondont van hetzelfde blad wijst erop, dat een Engelsche marinecommissie reeds sedert eejijgo jaren bezig is geweest om een programma voor dp Spaansche vloot vast te stellen. De7.e commissie heeft in overleg met de Spaansche regeering een groot bouwpro gramma uitgewerkt en een aantal groote schepen reeds besteld. Als deze gereed zul len zijn gekomen, zal de pariteitsverhou ding der vloten in do Europeesche wateren geheel overhoop worden geworpen. Dit pro gramma zal een bom zijn, welke Spanje iD de voorhal der conferentie zal werpen. Te vens stelt de medewerker de vraag, of dit bouwprogramma, dat sterk onder den in vloed van Engelsche marinekringen staat, niet bedoeld is als een tegenwicht tegenover Frankrijk, dat aan zijn tot 1942 vastgesteld bouwprogrmma wil vasthouden. Spanje zou volgens dezen correspondent twee groote slagschepen willen bouwen, waarvan de grootte in overeenstemming met de verwachte besluiten der conferentie 25.000 ton zal zijn, doch waarvan de be wapening zal bestaan uit 8 kanonnen van 38 c.M., waarvan de draagwijdte door een bizondere constructie nog verhoogd zal wor den. De Spaansche vloot, die thans reeds een belangrijke sterkte bezit, zou daardoor onder de groote vloten gerekend moet worden. De geruchten over de mogelijk heid, lat ook Spanje bij de beraadslagingen der vlootconferentie zal worden betrokken, ?ijn nog niet verstomd, zoodat de mogelijk heid bestaat, dat deze mededeelingen van den marinemedewerker van genoemd blad daarmee in verband staan. Een geheime plenaire zitting. Londen. 23 Jan. (V. D.) De eerste vverk- ziting van de vlootconferentie der vijf mo gendheden werd hedenmorgen in het St. James Paleis gehouden. Alle delegaties wa ren voltallig tegenwoordig. I)e besprekingen waren geheim. Vernomen wordt, dat de conferentie aller eerst een secretaris-generaal zal benoemen, waarna elke delegatie een verklaring zal af leggen over de houding van elk land ten opzichte van de problemen, die op dc con ferentie ter sprake komen. Te twaalf uur 's middags duurde de zitting nog voort, doch na de lunch zal geen zitting plaats hebben Informatieve besprekingen zullen in den namiddag tusschen de gedelegeerden plaats hebben en te vier uur zal de eerste minister in Downing Street een bijeenkomst presi- deeren. waaraan de Fransche, Italiaansche en Britsche delegaties zullen deelnemen. Alle gedelegeerden zullen hedenavond aanzitten aan het feestmaal in Guildhall, dat de lord mayor van Londen hun aan biedt. Dc gedelegeerden over dc belangen van hun vloot Fraokrijk handhaaft zijn eischen BOSCHBRANDEN IN HET ZUIDEN VAN FRANKRIJK. N i c e, 22 Jan Nabij de Golfe Juan zijn op zeven verschillende plaatsen hevige boschbranden uitgebroken, waardoor tal- rijko villa's worden bedreigd. Londen, 23 Ja n. (II N.) Een groote me nigte was vanmorgen getuige van do aan komst der verschillende delegaties in hel St. Jamespaleis. Men verwacht dat de rede neringen van de hoofdgedelcgeerden alge meen gehouden zullen zijn cn zich in hoofd zaak tot de bevolking van de verschillende landen zullen richten. Macdonald zal in zijn icde er op wijzen, dat zonder een overeen komst de wedstrijd in den bouw van groote schepen verder zal gaan en dc belastingdruk voor de volken ontzaggc.ijk zal stijgen, tot dat een nieuwe oorlog zal ontbranden Tar dieu zal het voorbeeld van Macdonald vol gen en een ontwapeningsrede tot het Fran sche volk richten. Vervolgens zullen Stim son voor het Amerikaansche en Grandi voor het Italiaansche volk spreken. Het standpunt dor afzon derlijke landen. Over het verloop der Donderdag in Dow ningstreet gehouden besprekingen tusschen de leiders der delegaties van de 5 mogend heden meldi het officieele communiqué, dat de minister-president de leiders der delega ties verzocht heeft de modige arrangemen ten te treffen voor de opstelling en het uit kiezen van de vraagstukken, die zich vol gens de voor de conferentie vastgestelde richtlijnen zullen voordoen. Het bleek, dat eeu groot aantal van dergelijke vraag stukken voorhanden zijn, die een uitvoerige oorbereiding noodig maken, wat zekeren lijd zal vereischen cn een aantal samenkom en noodig maakt De eerste dezer samen- omsten vond in Downingstresi plaats. Na urze bespreking, die iVi uur duurde, zullen dc samenkomsten Maandagmorgen om 10 uur worden voortgezet. De Vrijdag blijft voor particuliere besprekingen gereserveerd. Het standpunt der afzonderlijke landen, volgens dc verklaringen in de plenaire ver gadering afgelegd, kan thans als volgt wor den samengevat Staatssecretaris Stimson stelt zich op Hel standpunt, dat de behoef- len dor Vereenigde Staten van alle kanten erkend worden c-n derhalve niet bizcrider toegelicht bóhocvtn te worden Het grond beginsel is vTooip&ri'cit met Engeland. Minister-president Tardieu verklaarde, dat de belangen van Frankrijk in drie zeeën, zijn overzecsche bezittingen, de bescher ming van iie klisten van het moederland en van het Fransche koloniale rijk, verder dc handel in de koloniën, een drievoudige ver deeling van do Fiansche vloot noodig ma ken. Frankrijk komt derhalve ten opzichte van de behoeften der kustverdediging slechts na Engeland en Japan en ten opzichte van zijn overzeesche verbindingslijnen terstond ua Engeland. Macdonald stelt zich op het standpunt, dat de vloot voor Engeland geen instrument *.s tot bevrediging van agressieve gedachten, doch slechts dient tot bescherming van dc vitale belangen van Engeland. Grandi verklaarde, dat Italië bereid is zijn vloot tot het minimum van de voor de overige mogendheden aannemelijke quote m verminderen, doch houdt vast aan zijn eisch om vlootpariteit met Frankrijk. Wakatsoeki resumeerde ten slotte het Ja- oanschc standpunt als volgt, dat vlootont- wapening, veiligheid, vriendschap en goede wil do leidende motieven voor de Japansche v iootpolitiek zijn. Frankrijk handhaaft zijn eischen. De verklaringen van de hoofdgedelcgeer den in de vergadering van Donderdag be vestigen, dat de eisch van Frankrijk voor- lcopig het punt zal zijn, waarom de confe- icntie zich zal bewegen Frankrijk hand- '.aaft het standpunt, dat de sterkte van zijn zeestrijdkrachtcn door politieke factoren wordt bepaald en weigert iedere zuivere mathematische formulc.-Het verlangt daar om dat in de eerste plaats het vraagstuk der verhoogde veiligheid door aanvulling van het Kellogpact of door een pact voor den Atlantischen Oceaan zal worden opge lost. De moreels positie van Frankrijk is in dit opzicht sterk, aangezien Frankrijk zich aan den eenen kant voor zijn vlootbe- l.oeften op geografische argumenten kan be roepen, terwijl het er aan den anderen kam cp wijst dat het niet anders verlangt dan een waarborg van de Ver St. voor zijn vei ligheid, welke waarborg bij het vredesver drag vvèl is beloofd, doch later niet is toe gestaan, terwijl het ook op de vlootconferen tie van Washington te vergeefs heeft gc- tiacht dezen te verkrijgen. Italië is niet be reid zijn eisch tot pariteit met Frankrijk te laten vallen en zal zijn verdere houding ge heel laten afhangen van het verloop der verdere onderhandelingen over den eisch van Frankrijk. Engeland stelt zich op het standpunt dat Frankrijks eischei: het eerst behandeld moeten worden, aangezien lechts op den grondslag van vergaande overeenstemming over principieele vraag stukken overgegaan kan worden tot de be handeling met kans op succes van de tech nische vraagstukken. Feitelijk beteekent dit in zekeren zin een steun voor Frankrijk. Amerika heeft voor dc eischen van Frank- WEERBERICET. Hoogste barometerstand: 769.7 te Ween en. Hoogste barometerstand: 728.-4 te Vestmanocr. Verwachting: Matige tnt krachtige 7. tot 7. W. wind, toenemend/» be wolking, waarschijnlijk re- een. iets zachter des nachts; later overdag iets kouder. LANGESTRAAT 49-51. TEL. 190 rijk slechts geringe sympathie, doch ont houdt zich in het tegenwoordige stadium vun iedere afwijzing. Japan neemt ccn af wachtende houiing aan. De conferentie draait op het oogenblik dus geheel om Frankrijk. Een zekere isolatie van Frank rijk, welke bij voorbaat verwacht zou kun nen worden wegens deze voor Engeland en de Ver. St. lastige eischen, wordt voorloo- pig meer dan vermeden door het tactisch zeer handige optreden van Frankrijk. Banket van de City. De City gaf vandaag iu Guild Hall een banket ter core van do gedelegeerden der Vlootconferentie. De ontvangst had met het gebruikelijke ceremonieel plaats. De Lord Mayor hield een toast, welke door Tardieu uit naam van alle afgevaardigden werd be antwoord. Hij wees erop, dat de taak der gedelegeerden moeilijk is, doch uit naam van alle gedelegeerden gaf hij de verzeke ring, dat zij besloten zijn tot een resultaat te komen. De gedelegeerden hebben vertrou wen, dat dc vlootontvvapening uit de ge vaarlijke wateren van een wedstrijd in de bewapening in de veilige havens van onder ling o\erleg gebracht zal kunnen worden. De rivaliteit van het verleden moet plaats maken voor een toekomst die wij door in ternationale verdragen hopen te verzekeren. Een aantal leiders veroordeeld Calcutta, 23 Jan. Chandra Bose en Ki- rensakar Roy, voorzitter en secretaris van rie Bcngaalsche commissie der congrespartij alsmede tien andere vooraanstaande leden der partij, zijn ieder tot een jaar dwangar beid veroordeeld Zij werden vervolgd we gens samenspanning en aanzetten tot op- s'and bij een bctooging in 't Zuiden van Cal cutta ter gelegenheid van de viering van „den dag der politieke slachtoffers". Dc dichter Tagore heeft een bezoek ge bracht aan Ghandi en hein gevraagd, of hij het land wil helpen. Gandhi antwoordde: „Ik denk voortdu- icnd, dag en nacht, na, maar heb nog geen licht ontdekt in de duisternis, die ons om ringt". In een artikel in Young India zegt Gandhi „Wat ik ook doe en wat er ook moge ge beuren, mijn Engelsche vrienden zullen mijn woorden aanvaarden: al ben ik vol onge duld om een einde te maken aan dc slaver nij onder Groot-Britannië, toch ben ik geen vijand van dat land". DE POOLSCHE LEGERUITGAVEN. Met 34 procent gestegen. Warschau, 22 Jan. (V.D.) Do Poolsclie legerbegrooting voor 1930—1931 6luit met een totaal van 837,2 millioen zloty. Verge leken met de begrooting 1926—'27 zijn de uitgaven voor militaire doeleinden met 34 percent gestegen. Bovendien komen ver schillende posten op do begrootingen der andere departementen eveneens aan het leger ten goede.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1930 | | pagina 1