Het laagste sterite-cijter NIEUW ELECTR. STATION TE ARNHEM toename van den kanker De zuigelingensterfte neemt af geen plaatselijke keuze Mr. REYiVIER AAN HET SCHAKELBORD DRIE GEVALLEN VAN MEINEED Voor 't Arnhemsche Hof een leening van amsterdam HUMORHOEKJE Tuberculose maakt meer slachtoffers onder de meisjes dan onder de jongens Het Centraal Bureau voor de Statistiek j publiceert de „Statistiek van de sterfte naar den leeftijd en do oorzaken van den dood'" in 1928. Aan de inleiding wordt bot volgende ontloond: Het iaar 1928 wijst een sterftecijfer van 9.61 per 1090 inwoners aan (9.73 mannen en 9.50 vrouwen), een cilfer 0.63 lager dan in 1927 (10.21) cn het laagste dat ooit Is geboekt. Sedert tal van Jaron is een daling der sterfteverhoudincen te constateeren. welko sedert 1889. zU het dan ook met schomme lingen, meer het mannelijke dan het vrou welijke geslacht ten goodo is gekomen (verschil der sterfteauotienten in 1880-89. I.80. in 1927 0.15 cn in 1923 0 23. Van 26 56 per 1000 Inwoners in de iaren 1810-49 daal de het sterftecijfer tot 21.27 in 1880-89, tot II.11 in 1920-23 en tot 9.61 in 1928. De afneming der sterfte is voor een deel veroorzaakt door de afneming der zuige lingensterfte, welke sterfte op het platte land crooter is dan in do steden. In 18S0-S4 bedroeg de zuigelingensterfte 19.09 per 100 levend aangegevencn, in 1900-04 14.12 in 1920-23 6.83 om in 1927 nog te dalen tot 5.87 on in 1928 tot 5.23 niettegenstaande sedert 1924 de levend geboren kinderen, die als levenloos waren aangegeven, omdat zij overleden waren, voordat de geboorteaan gifte plaats had, bij do zuigelingensterfte zijn geteld. Vrijwel algemeen kwam van jaar tot jaar de hoogste zuigelingensterfte In de warme zomermaanden voor (Juli. Augustus of September), fn de laalsto jaren valt ten gevolge van koele zomers van een zomer- top weinig te bespeuren. Bii do sterfto nnar de doodsoorzaken per 10.000 dor gcmiddeldo bevolking van elk geslacht, treedt kanker het meest op den voorgrond cn is steeds stijgende. Gemid deld stierven daaraan in do jaren 1911-15 10.78 mannon cn 10.93 vrouwen. In de ja ren 1921-23 waren deze cijfers 11.05 mannen en 11.63 vrouwen cn in 1928 11.44 mannen en 12.44 vrouwen. De sterftecijfers voor kanker in de verschillende provinciën loo- pen nogal uiteen. De laagste tankers! erf- te komt steeds in do provincie ïimhurg voor. In do periode 1901-27 had Friesland het hoogste cijfer, in 1928 heeft Zeeland voor het eerst Friesland overtroffen. De sterfte aan hartgehreken neemt even- eons toe on volgt als doodsoorzaak, die het grootste aantal slachtoffers maakt, op kan ker. In 1911-15 stierven aan deze ziekte 7.66 mannen en 9.42 vrouwen per 10 000 der be- •volking van elk geslacht. In 1921-23 waren de cijfers geklommen voor mannen tot 9.16 cn voor vrouwen tot 1106. In 1C23 bedroe gen zij voor mannen 1017 en voor vrou wen 11.98. Opgemerkt zij, dat sedert 1925 niet alleen de organische hartgehreken in engeren zin. maar ook con goed deel van ontstekingen van het hart onder „hartge hreken" ziin gebracht. De sterfte aan tuberculose, die in vroe gere jaren relatief hoog was en thans op de derde plaats wordt genoemd, bedroeg in do jaren 1911-15 14.19 voor mnnnon cn 14.87 voor vrouwen (voor longtuberculoso alleen 10.67 mannen en 11.43 vrouwen). In 1921-23 waren de cijfers voor mannen 10.80 en voor vrouwen 12.22 (voor longtubercu- lose alleen voor mannen 7.94 en voor vrou wen 9.35). In 1928 bedroegen zij 7 80 voor mannen en 8.95 voor vrouwen (voor long- tubcrculose alleen, voor mannen 5.47 cn voor vrouwen 6.76). Uit een overzicht van do stprfte aan tu berculose naar leeftijd en geslacht, voor zoover betreft de 20 eerste levensjaren, blijkt, dat tuberculose (alle vormen) na het 7de en longtuberculose na het 4de jaar on der de meisjes grooter is dan onder de jongens. Fen groote sterfte heerscht onder do kinderen beneden 4 jaar (voor een groot deel door hersentuberculose veroorzaakt). Na het 3de jaar heeft een gclcidelljko da ling plaats, die bij de jongens na het 12de en bij de meisjes na het 10de jaar in een stijging verandert, dit zoowel bij longtu berculose als bij allo vormen van tubercu lose. Gewelddadige dood (meestal verdrinking, maar ook in niet onbelangrijke mate door rii- en voertuigen, alsmede door vallen en verbranding) komt bij mannen veel meer voor dan bij vrouwen (1911-15: 4.61 man nen, 1.60 vrouwen, 1928 4.33 mannen en 1.65 vrouwen). Zelfmoord wordt meer gepleegd door mannen dan door vrouwen (1911-15 0.95 mannen en 0.30 vrouwen, 1928 0.90 mannen en 0.41 vrouwen). De sterfte aan kraamvrouwenkoorts en aan andere ziekten van zwangerschap en Kraambed was in do Jaren 1911-15 resp. 0.37 en 0.89 en in 1928 resp. 0.41 on 1.12 per 10 000 vrouwen. Voor de sterfte aan besmettelijko ziekten rijn over een reeks van Jaren overzichten samengesteld, waaruit blijkt, dat de sterfte aan besmettelijk© ziekten sedert 1870 be langrijk is tredaold. Het aantal levenloos aangegevencn, se dert 1924 doodgeborenen, bedroeg in 1840-49 4..9 per 100 geborenen en in 1920-23 3-78. Het aantal doodgeborenen was in 1924*38 per.100 geborenen en In 1928 2.51. Overzichten, waarbij de doodgeborenen zijn gesplitst naar doodsoorzaken, naar zwangerschapsmaanden, naar den aard der verloskundige hulp, enz., komen mede Ja de inleiding v<y>* Het aantal niot geneeskundig behandel den (ondcr de overledenen neemt vrij sterk af; het hoogste percentage komt voor bfj do zeer Jonge kindoren. DB WEGGELD-BELASTING. Valt de trolley-bus er onder? Groningen, 23 Ja n.l De vorige Don derdag heeft vot de rechtbank te Gro ningen terecht gestaan de directeur van het Gemeentelijk Trambedrijf, omdat dit bedrijf niet was anngegjven voor de weg geldbelasting en de bestuurders der trol- loy-bu6sen dus niet in het bezit waren van een weggeldkaart. De Rijksadvocaat mr. S. C. H. Romkes, heeft toen 5 boete subs. 5 dagsn hechte nis geëischt. Do ambtenaar van het O. M. heeft zich heden vereenigd met dezen eisch, omdat naar zijn meening de trolley-bu6 wel is een door een mechanische kracht voortbewo gen voertuig, dat daardoor dus valt onder de bepalingin der wet. Uitspraak over veertien dageD De minister neemt het voorstel terug Vennootschapsver- gunningen Op het ontwerp, houdende bepalingen tot regeling van den kleinhandel in alcohol houdende dranken, heeft do regecring een nadere nota van wijziging ingediend. De regeering zegt in de toelichting o. m., dot tijdige behandeling van het ontwerp ec- wcnscht is, omdat het overgangsbepalin gen behelst In verband met de vergunnin gen van rechtspersonen, voor welke 1 Mei 1930 oen fatale dag ts en het overigens zeer noodige wijzigingen van do wet bevat. Op een drietal hoofdpunten heeft dc mi nister van Arbeid zich nader beraden Die punten zijn: 1. de plaatselijke keuzo, 2. de verkoop van zwnk-nlcoholisoho dranken per flesch in winkels, waarin ook in an dere artikelen nering gedreven wordt; 3. de vennootschopsvcreiinningen. Hot voorstel tot invoering vim plaatse lijke kouze bij stemming van do burgers wordt teruggenomen. Terugneming uit dit ontwerp lijkt geraden, cm spoedig een zui vere behandeling van en stemming over het ontwerp te verkrijgen. Zoodanig voorstel ware In elk goval beter bij afzoadorüjk wetsontwerp te doen. Inmiddels Is de mi nister vooralsnog niet bereid daartoo over te gaan. De verkoop van wijn en bier in gesloten flesschen in allerlei winkels is een veel verbreido practijk geworden, die weliswaar onder zekere omstandigheden een scha duwzijde kan hebben, maar die op zichzeHo toch niet van dien aard is, dat een verbod, waardoor gevestigde belangen van veel middenstanders geschaad zouden worden, gerechtvaardigd moet worden geacht De minister neemt dit verbod uit het ontwerp terug. Daarnaast zijn eonige waarborgen tegen misbruik noodig. Ten aanzien van do vennootschapsver gunningen meent dc minister, dat iets ver der kan worden gegaan en dat kan worden toegelaten, dat voor restaurants cn derge lijke- inrichtingen een vennootschapsver gunning geldt', omdat in den regel dan de geldelijke kracht om de inrichting op een zeker peil te brengen en te honden aan wezig is. Bij algemeene maatregel van be stuur zullen evenwel normen voor derge lijke iunrichttngen gesteld moeten worden. Onze Soirees 'op Zater- fdag -n Zondag j trekken reeds f bezoek cn biedt de 1 keurige omgeving van f HALL EN LOUNGE^ f dan ook ongetwijfeld het' Jbeste wat men verlangen Aan V f om. een igc gezellige uurtjes* A FT ER DINNERtc verpoozen* f Des avondsa ai'oiviikY. fatiJir-i wj-pi. De opening heeft gisteren onder groote belangstelling plaats gehad HOTEL DES PAYS-BAS JAMSKERKHOF UTRECHT NACHTELIJKE AANRANDING. Do „liceren" waren par nuto. Bij de marechaussee te OuTenbbsch is aangifte gedaan dat do landbouwer J. v. D. uit Rucphen, in den nacht van Zondag op Maandag toen hij inet een bespannen wa gen op weg wnsTnnar Oudenbosch is aan gerand. Toen hij ongeveer bij „Albino", onder Oudenbosch was aangekomen, zag hij, dat twee autolichten gedoofd werden en toen hij naderbij kwam, stapten twee hoeren uit de auto, die hem sommeerden halt te hou den. In de meoning, dat liet politie was, voldeed hij aan het hevel, waarop zij geld van hem eischten. De man verzekerde ech ter geen geld te hebben, waarop zij hem op den grond wierpen cn mishandelden. Bij hot naderen van een autobus namen de „hecren" met hun auto de vlucht. Bij dc behandeling van cim meineedzaak SAMENGAAN VAN MIDDENS7ZX3S. VEP.EENIGINGnS. Tezamen mezr dan 50.000 leden tellendo. Amsterdam, 23 Jan. Een dezer da gen is. op uitnoodiging van den Neder- land6chen Bond van Koffiehuis-", Restau ranthouders cn Slijters, een vergadering ge houden te Amsterdam,, waartoe waren uit- genoodigd een aantal middenstandsorga nisaties, niet aangesloten bij één der drie Middenstandsbonden- De midden6tand6vereenigingen, die geen deel uitmaken van één dezer drie laatst genoemde bonden, tellen tezamen me?r dan 50000 leden terwijl de drie Midden standsbonden tezamen ongeveer 40000 le den omvatten. De organisaties, welke hun sympathie haddem betuigd met de^ gehou den vergadering, met het doel e*n band tuescben deze geheal op zich zelf staande organisaties te leggen, tellen tezamen ruim 27.000 leden. Er i6 een comité benoemd, dat met be kwamen spoed de grondslagen zal uitwer ken waarop het nieuwe federatieve lichaam kan worden gebouwd en dat geenszins ten doel heeft, vijandig tegenover de andere Middenstandsbonden te gaan staan, doch slechts de bestaande verbrokkeling en het gebrek aan eenheid wil helpen opheffen c.n dat voor den georganiseerden midden stand, voor zoover deze niet In één der drie Middenstandsbonden is samenge bracht me?r zeggingskracht ten aanzien van de algemeene belangen wil opeischen. ZEEBOOT GESTRAND. W e m e 1 d i n g e, 23 Jan Hedenavond is een onbekend gebleven zeeboot nabij Ilans- weert gestrand. Booten zijn derwaarts ver trokken. Arnhem, 2 3 Jan. In hooger beroep werd voor het Arnhemsche Gerechtshof de meineedzaak tegen P. F. L. van der P., waaraan verdachte zich had schuldig ge mankt bij dc behandeling van een rechts zaak voor het gerechtshof, daar hij tijdens de zitting verklaard had. dat van een wo ning van II. te Dierenveea glasruit was vernield, doordat bij het sluiten van een deur iemand er per ongeluk me^ de cl 1 o - boog had doorgestoken Het bleek later, dat de ru;t door een der aanwezige perso nen was stukveschopt De verdachte ont kende tijdens de terechtz.itting op 3 Octo ber van hot vorige jaar onwaarheid Ie hebben gasproken. Getuige R zcide. dat de cleur was dichtgedaan en dat één der personen, die voor het huis stond, een ze kere van der P de deur tegen de elleboog kreeg. Nadat deze getuige herhaalde ma len was gewezen op hel feit. dat men h^m wegens meineed kon vervolgen, verzocht de advocaat-generaal mr. Visser tegen de zen getuige instructie te gelasten wegens meineed. Het Hof willigde dit verzoek in. De zaak tegen van der P. werd hierna voortgezet. Als getuige werd vervolgens gehoord een "broer van verdachte. Ook le gen deze getuige verzocht de advoeaat- genyaal instructie te gelasten wegens meineed. Als laatste getuige in deze zaak werd geboord e?n zekere H. De varklaringen door dezen getuige A décharge afgelegd, gaven den advocaat-generaal mr. Visser aanleiding eveneens een vervolging wegers meineed to gelasten. Het Hof willigde ook dit derde verzoek in. De zaak tegen den esrsteti verdachte P. F. L. van der P. werd daarna aangehouden. VERGETEN SCHOOLKIND. Geen halve maatregelen. Toen Dinsdagavond de elf-jartge Jo Klein te Katwijk aan Zee nog niet uit school was thuis gekomen, werden de ouders, die aan vankelijk meenden, dat het kind was blij ven 6pelcn, toch wel wat erg ongerust. On verwacht kwam het kind evenwel nange- loopen, huilend en met gescheurdo eklee- ren. Dc Jrlcino had school moeten blij vende dienstdoende onderwijzer ging naar huis, doch deelde liet geval mede aan het hoofd der school, die haar nadat baar strafwerk af was, zou uitlaten. De kleine zondares werd echter vergeten. Het kind had zich aanvankelijk in de school stilgehouden, doch toen het al later on later werd, sloeg het een ruit in cn wist zichzelf alzoo te bevrijden! DE ONBEWAAKTE OVERWEGEN. Leiden, 23 Jan. Om ongeveer «kwart over zeven bevond zich op den onbewank- ten overweg tueschen Warmond en Leiden den Broekwcg, 03n paard en wagen, toen een goederentrein u:t de richting Leiden naderde. De voerman trachtte nog met een lantaren den machinist van den trein te waarschuwen, doch bet mocht niet meer gelukken den trein tijdig tot stilstand te brengen. Het paard werd door den loco motief gedood, terwijl de wagen werd ver splinterd. Met onsreveer 20 minuten ver traging kon de trein weer zijn reis voort zetten. Het verkeer ondervond oenige ver traging. doch in den loop van den avond was dc treinenloop weer normaal. Dc po litie van Leiden heeft cfe zaak in onder zoek» i Arnhem, 23 Jan. Hedenmiddag vond de inbedrijfstelling plaats van het nieuwe 50.000 Volt schakel- en verdeelsta tion der N.V. Provinciale Gclderscho Elec- triciteitsrnaatschappij aan de Broekstraat to Arnhem. Zeer vele bel tellenden waren volgens dc Telegraaf hierbij aan wezig. Omstreeks drie uur arriveerden de minister van Waterstaat, mr. P. J, Reymer, met den referendaris mr. Schönfeid, en de i Commissaris der Koningin in dc provincie Gelderland, mi S. baron van Heemstra Op het terrein van het hoogspanningssta tion werden zij opgewacht door een groot aantal belangstellenden, waaronder ver schillende leden van Gedeputeerde en Pro vinciale Staten van Gelderland, commis sarissen en aandeelhouders der P. G. F. M. Allereerst werd het openluchtstntlon be zichtigd, waarna men zich naar de recep tiezaal in het hoofdgebouw begaf. Hier hield jr. II. Lohr, directeur der G. P. F,. M. een rode, waarin hij in kort bestek uiteen zette, van hoe groot belang dc ingebruik stelling is van dit eltctrisch station Aan gezien het 10 000 volt net niet langer een constante spanning tot in alle uithoeken van het net waarborgde, moesten maatre gelen getroffen worden Het was geraden de productie van electriciteit te blijven roncentreeren in één olcctricitcitsfabriek. Dc met 10.000 volt spanning verwekte elec triciteit wordt getransformeerd tot 50000 volt en wordt met de ultra hooge spanning gebracht in do punten van hot net: Arn hem—Apeldoorn. Tiel en Doetinchem. waar zij wel weer omlaag wordt getransformeerd tot 10.000 \olt, waarmede het net weer ge voed wordt met een constante spanning van 10000 volt. Het grootste van deze sta tions is thans te Arnhom. Het wordt het centrum van het provinciale net. In afwij king van den vroeger gevolgden weg. zijn al de 50.000 volt toestellen in dc buiten lucht opgesteld. Zij wonden van hieruit automatisch bediend. De vraag zal zich voordoen, of ook deze ultra hooge sponning straks niet weer on voldoende zal blijken te zijn en men op nieuw komt te staan voor de noodzaak om ;djn toevlucht te nemen tot weer een nieuw net met nog hoogere spanning. In andere gewesten staat men nu al voor deze noodzaak, in Noord-Brabant wordt een verbinding tot stand gebracht, met hoogere, spanning van Gccrtruidcnberg met Findhoven, jn Limburg overweegt men hetzelfde voor de verbinding van Heerlen met Roermond. De machines van zeer groot \crmogen, n.l. 40.000 K.W., die thans tn de centrale worden opgesteld, zouden bij plotsclingen stilstand een ware paniek kunnen veroorzaken. Hoe grooter wij dus wc. n met onze centrales, des te sterker voelen wij de behoefte tot samenwerking, tot koppeling met naburige centrales. Hoofdzaak is voorloopig. dat bij de stijging van de spanning eenheid kome over ons gohoele land. Rede van den minister. In zijn antwoord deelde minister Reymer mede, dat zijn departement de volle aan dacht blijft wijden aan de elcctriciteits- voorzicning. De regccring heeft reeds twin tig jaar geleden begrepen, dat hier een taak voor haar was weggelegd. In 1911 is een staatscommissie in het leven geroepen om do regeering voor te lichten over de wijze, waarop eenheid in de voorziening gebracht kon worden, ten eindo onnoodige kapi taalsuitgaven en hooge exploitatiekosten te voorkomen. In Gelderland verdubbelt het debiet van elcctrischen stroom ongeveer om de vier jaar. Telkens wordt men weer verrast door hoogere ramingen. De. commissie-Lcly schatto in 1919 het verbruik over 20 A 30 jaar op één milliard K.W., cn zie. reeds na negen jaar. aan het einde van 1928. werd door de groote centrales meer dan ander half milliard K.W. opgewekt. Nadat minister Reymer zijn rede had uitgesproken, begaf hij zich naar de boven gelegen verdieping, de z.g. bedieningsruim te, Hier werd door den minister door hot omschakelen van een knop het bedrijf in werking gesteld. Vervolgens werd deze zaal bezichtigd, waarna door Ir. Lohr een zilveren gedenkplaat werd onthuld. Nadat ook de z.g. kabelruimte bezichtigd was, bracht de minister een bezoek nan de labo ratoria van den keuringsdienst ven eleo tricch materiaal Ran de Utrechtschestrant Ht; nieuwe station der P.E.G.F.M. is uit architectonisch oogpunt zeer bezienswaar dig De kosten van oprichting hebben cir ca een millioen bedragen Hoogstens f 13.600.000 Amsterdam, 23 Jan. Dc gemoenteraad Is tegen morgenmiddag bijeengoroepen ter goedkeuring van het aangaan van een geld- leening tot een bedrag van ten hoogste 13.600.000 nominaal kapitaal. Door een bankiersconsortiura zoo wordt In de toelichting gezegd werd een aanbieding gedaan voor overneming van een bedrag van nominaal 10 millioen obli gation De Rijkspostspaarbank heeft zich voorts bereid vorklnnrd ondershands een bedrag van nominaal drie millioen van een door de ggmeente uit te geven obligatiele ning op aannemelijke voorwaarden over te nemen. Tenslotte heeft het Burgerweeshuis uit hoofdo van overdracht van eigendommen aan de gemeente een bedrag van nominaal f 600 000 voor belegging in een gemeente lijke leening beschikbaar In verband met de bestemming, dio aan deze leening zal worden gegeven, n.l. het bestrijden van uitgaven voor hot aankoo- pen cn tot bouwterrein geschikt maken van gronden, zou de vorm van een 501 jarige annuïteits-lcening moeten worden gekozen. Voor reeds gedane uitgaven van bedoel den aard Is thans een bedrag van rond elf millioen uitgegeven,* waarin nog door gcld- leening moet worden voorzien. In de naaste toekomst zijn nog belangrijke uitgaven voor dit doel te verwachten. TE BOEDAPEST AAN GEKOMEN Aneta-Vaz Dias meldt: Het zevende post vliegtuig op do retourvlucht, de P.H -A E.O. is om 9.03 uit Constantinopel vertrokken en te 15.10 te Boedapest aangekomen. PRUIMEBOOMEN IN BLOEI! Onze zachte winter. Kerkrede, 23 Jan. Op eenige plaatsen in de gemeente Korkrade, n.l. te Kaalheide en te Onderspckhols, staan prulmehoomen in vollen bloei! ZWARE MIST TE ROTTERDAM. Eet scheepvaartverkeer ligt stil. Rotterdam, 2:: Jan. Het heeft hier den geheolen dag gemist, vooral tegen den avond. Do veerdiensten hebben ernstige vertraging ondervonden. Do scheepvaart ligt geheel stil. Fr zijn vandaag maar drie schepen uitgevaren, waaronder de Bata- vierlijn, terwijl er geen enkel schip is bin nengevallen. BELEDIGING GOUVERNEUR SLOBBE. 's-G ravenhage, 23 Januari. H.M. de Koningin heeft hedenmiddag ten 12 ure den nieuw benoemden Gouverneur van Cu- cagao, den heer B. W. F. van Slobbe, ten Koninklijken Poleize bccedigd. WAPENS IN BESLAG GENOMEN. De politie tc 'Sneek heeft bij iemand, die nog maar kort in die gemeente woont, in eslag genomen 11 geweren, 19 revolvers, buksen. 1000 patronen en een hoeveelheid kruit. (N R. Ct Verontwaardigde vader „Jouw gedrag la het praatje van de geheeie stad" Onverbeterlijke dochter: voor hoe lang? Er hoeft maar een moord te gebeuren en ik aan alles nog eens be ginnen". (London Opinion)

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1930 | | pagina 5