Cognac Vieux x x x
per flesch f 3.75
Wijnhandel J. A. Schoterman Zn.
N&MPYR
PHILIPS LAMPEN
JAPONNEN
F. H. LOMANS
BeS dan op No. 42
UTR.STRAAT 17 - Gevestigd 1G78 - TELEFOON 145
„L'Hirondeile" 1618 Langestraat M. K. v. Rossum Amersfoort
GROOTE WERKLOOSHEID
IN ENSCHEDE
'T STAATSKUNTBFDRUF
RESTAURATIE VAN DEN
CUNERATOREN
HOE JAN HOEK ONTDEKT
WERD
„Vraagteekens"
B. SCHOOLEMAN
Hebt IJ een
Taxi of Auto noodig?
HUMORHOEKJE
DEZE WEEK
ZIE DE ZEVEN ÉTALAGES
Ongeveer duizend arbeiders
zonder werk
Nog pas aai bet begin van
een depiessie
Wij lozen in de Tel.:
Enschede ia altijd een stad geweest, waar
ieder die werken wilde, ook wel arbeid
vinden kón. Men kende hier dan ook zoo
goed als geen werkloosheid. Eenicc jaren
geleden, na de enorme uitbreiding der tex
tielfabrieken hier, werd do behoefte aan
jeugdige arbeidskrachten in die fabrieken
steeds dringender gevoeld, en met het oog
daarop werden, zooals men weet, met roe
dewerking van regeering, gemeentebestuur
on industrieelen, hier een kleine 300 Drent-
echo gezinnen ingevoerd. En zoo kwamen
ook vele gezinnen hierheen op goed geluk,
in de hoop, wel spoedig een plaats in de
fabrieken te zullen vinden. Door dezen
toevloed van arbeidersgezinnen werd dc
behoefte aan woningen eveneens veel areo
lar. Het gevolg was, dat verschillende
bouwvcrecnlgingen. met financieelcn steun
van do gemeente, vele honderden woningen
stichtten. Hiervoor waren weer vele bouw
vakarbeiders noodig en zoo nam ook deze
groep van werklieden sterk in omvang toe.
Door een en ander is de bevolking van En
schede en het in de onmiddellijke nabijheid
gelegen Lonneker in nog geen tien jaar
tijds met meer dan 20 000 zielen, d.i. met
ongeveer 25 toegenomen
Mede ten gevolge van de crisis op de wc-
reldtextielmarkt. is er echter een reactie
ingtereden en zoo looocn thans meer dan
1C0 fabrieksarbeiders zonder werk. Op de
14.000 textiel werkers, die hier zijn, lijkt
dit aantal nou wel niet onrustbarend groot»
doch men 3taat nog maar pas aan bet be
gin van de depressie.
Doch veel erger is het in dc bouwvakken
gesteld. Do koortsachtige haast, waarmede
de laatste jaren werd gebouwd, is tbons
geheel geluwd. Er zijn nog enkele com
plexen onderhanden, doch nieuwe groote
bouwplannen zijn er niet opgezet Het ge
volg hiervan is. dat thans reeds ongeveer
1000 bouwvak- cn losse arbeiders zonder
werk loopen. Voorheen, als er eens stagna
tie in het bouwbedrijf kwam. konden dc
vrijkomende werklieden wel bij de gemeen
te terecht, die door bouwrijp maken of
ontginning van woeste gronden, altijd wel
eenige honderden losse werklieden kon ge
bruiken. Maar ook dit is thans afgeloopen;
Enschede noch Lonneker noch de Heide
maatschappij zien kans, al deze tncnsch-n
aan loonenden arbeid te helpen. Boven
dien: de grootste woningnood ls gelenigd;
zclfe staan hier en daar reeds huizon leeg.
en het is niet aan te nomen, dat voorloo-
pig nog veel groote woningcomplexen zul
len worden gesticht. Hieruit volgt dus. dat
al deze metselaars, timmerlieden, schilders
cn grondwerkers hier wel niet spoedig
weer emplooi zullen vinden.
Bij de immigratie naar Enschede, werd
door de regeering de belofte gedaan, dat
spoedig met den aanleg van het Twento-
Rijnkanaal zou worden begonnen. Doch t*
dien aanzien is de regeering al zeer traag
in het inlossen van hare beloflen. Er «s
zelfs nog geen schijn van kans. dat bin
nenkort in Twente met het graven der ka
nalen kan worden begonnen. Don toch
zouden nog eerst de noodige gron
den onteigend moeten zijn.
En zoo zit Enschede cn ook Lonneker
met een lezer werkloozen, dat nog eiken
dag gioeit en dat onrustbarende afmetin
gen begint aan te nemen.
UIT DE STAATSCOURANT.
Bij beschikking van den directeur-gene
raal der P.T.T. is met ingang van 1 April
aangewezen als directeur van het P.T.T.-
kantoor te Dongen de referendaris 2e klasse
der P.T.T. J. P. Jam van Dagclen. thans
directeur van het P.T.T. kantoor te Mon
nikendam; idem aangewezen als beheerder
van het bijpost-, telegraaf- en telefoonsan-
toor te Amsterdam-Noord de adjunct-re
ferendaris der P.T.T. \V. van Knaape. thans
directeur van het P.T.T. kantoor te Aals
meer;
met IngaDg van 1 Mei aangewezen als
directeur van het P.T.T kantoor te Steen
bergen de referendaris 2e klasse der P.T.T.
B. D. Pronk te Goes;
Benoemd tot griffier van den Baad van
Beroep (O.) te Botterdam mr. E. Oudkerk,
thans referendaris bij het departement van
financiën;
Tot rechter in de rechtbank te Amster
dam mr. dr. N Muiter, thans rechter In
de rechtbank te Alkmaar;
tot notaris te Amsterdam J. C. J. van
Brummele», candidaat-notaris Ie Amster
dam;
tot notaris te Alkmaar M. C Roo6, can
didaat-notaris te Alkmaar;
tot griffier bt] het kantongerecht to Don
Helder mr. A. H. van Revcsteijn, advocaat
en procureur te Amsterdam;
eervol ontslagen uit den zeedienst wegens
eindigen van hun hij de benoeming aange
gaan dienstverband de officioren-vlieger 2e
klasse M. C. Moes, J. II. W. Kemphers en W.
A. Buijs. on zijn benoemd tot officier-vlie
ger 2e kl. bij de marina-reserve de eervol
ontslagen officieren-vlieger 2e kl. Moes en
Kemphers voornoemd.
Bonoemd tot officier in de orde van
Oranjo-Naesau Ir. W. Terpstra te Utrecht,
chef van de Technische Dienst van de Ver.
tot het houden van Jaarbeurzen in Neder
land;
tot ridder in do orde van Oranje-Nassau
C. J. van Wijngaarden van Bees le Utrecht,
adj.-6ecretaris hij genoemde vereeniging;
benoemd tot lid van liet college van toe-
zioht bedoeld in art. 119 van de Ziektewet
mevr. de VriesBruins, lid van de Tweede
Kamer te Den Haag;
is bepaald, dat hot corps maréchaussee
van Atjeli en Onderhoorighedon een vaan
del zal mogen voeren, welk vaandel gelijk
zal zijn aan het model vaandel van do
Infanterie van het leger in Xed.Hndic, be
houdens dat het corpsopschriit zal luiden:
Corps Maréchaussee van Atjch en Onder-
hoorigheden;
bonoemd tot onder-voorzitter van de Cen
trale Commissie voor de Statistiek mr. dr.
A. van Gijn, lid di?r commissie;
eervol ontslagen in verband met haar
huwelijk mej. E. M. van Noordt als adj.-
commles bij het Dep van Binnen). Zaken
en Landbouw.
Komt de rente aan dc
Rijksm iddelen
's Ministers opvatting
De commissie van de Rijksuitgaven heeft
verslag uitgebracht over de rekening van
hot Staalsmuntbedrljf 1928.
Do roêele waarde van hst Xederlaudsche
Muntfonds vermeerderd met het voor be
legging nog beschikbare bedrag, bedroog
op 1 Januari 1929 ruim 59 mïllioen. Do
commissie vroeg aan den minister van fi
nanciën o.m. o' dit fonds langzamerhand
niet zoo zeer was toegenomen, dat het mo
gelijk moet wordon gemaakt het aldus ver
kregen kaDltaal ook voor een ander doel
te bestemmen, of do renten niet aan het
fonds zelf maar aan do rijksmiddelen tan
coede to doen komen. De minister van fi
nanciën merkte hierover od, dat do circu
latie. welke in totaal tegenover hot Neder-
landscho Muntfonds staat, op een bedrag
kan worden gesteld, dat zich dichtbij de
£01) miilioen bevindt
In verband hiermee kwam hot den mi
nister voor, dat voorshands tot een be
stemming van dat fonds voor een an dar
Joel of tot een bijschrijving van de rente
van kapitaal aan do Rijksmiddelen nog
niet zou behooren te worden overgegaan.
Ook meendo de minister, dat. zoolang de
regesring haar standpunt inzake hel. door
de commissie van onderzoek, betreffendo
de vervanging van zilveren door nikkelen
munt, nog niet heeft bepaald, handhaving
dor bestaande bepalingen voor de hand
ligt
De commissie hoeft gemeend zich bij ie
opvatting van den minister to moeten
neerleggen.
DE PORTUGEESCEE BANK
BILJETTEN.
Vertraagde uitspraak.
'<s G r a v e n h a g e. 11 Maart. Heden zou
de le Kamer der Haagschc Rechtbank uit
spraak doen in de procedure van de Bank
van Portugal legen den beer Marang van
IJsselveore os. in welke procedure de Bonk
schadevergoeding vraagt in verband met d9
bekende kwestie der Portugeeeche bankbil
jetten
De president deelde echter mede dat do
rochtbank zich verplicht heeft gezien om
de uitspraak nog 4 wekon aan la houden.
RET ONGELUK BIJ DE SCHELDE.
Nog een slachtoffer.
Nader wordt uit Vlissingcn gemeld, dat
hef. tweede slochtoffor van het ongeval, dot
hedenmorgen plaats hn oi> dc Scheeps
bouwmaatschappij pc. Schelde aan de ge
volgen van zijn verwondingen Is overleden,
zoodat cr thans twee dooden tc betreuren
zijn. i
Het rijk vindt geen aanleiding
hel ongedekte tekort voor zijn
rekening tc nemen
Partijen moeten de handen
ineenslaan
Op de vragen van den heer Van der
Waorden betreffende de restauratie van
den Cuneratoren to Rhenen heeft do minis
ter va» Onderwijs, Kunsten en Weten
schappen geantwoord:
De ondergeteokonde heeft kennis geno
men van het antwoord van Godeputeerdo
Staten van Utrecht op do vragen van het
Statenlid J. Reijnders in zake de restau
ratie van den Cuneratoren te Rhenen. De
daarin gehuldigde opvatting, dat hot her
stel van dit monument ook thans nog een
zaak zou zijn uitsluitend van Rijk on ge
meente en niet van de provincie, acht de
ondergetcckendo niet juist» Omdat het
overleg met Gedeputeerde Stoten over do
mogelijkheid van ccn provinciale bijdrage
nog niet geëindigd is, gaat hij voor het
oogenblik op dit punt niet nader in.
Voor do in 1922 noodzakelijk geachte her
stolling van de balustrades van den toren,
waarvoor 15.000 geraamd werd, is op de
Rijksbegrooting voor 1923 tot cn met 1926
in totaal f 10.000 uitgetrokken, waarvan
f G00O ter beschikking van de gemeente
Rhenen is gesteld
Juist is, dat hot Rijk zich bereid heeft
verklaard, voor de in 1922/23 aan de orde
gekomen herstelling van de balustrades 5a
van de op 15.090 geraamde kosten bij te
dragen. Tijdens de uitvoering daarvan ont
dekte de gomeonte-opzichtcr, onder wiens
toezicht het werk stond, o.a scheuren in
hel gewelf boven het open achtkant, die
wezen op gevaarlijke werking in den toren-
Hot bleek, dat ingrijpende restauratie noo
dig was, niet van do botustrades, waarvoor
dc 13 000 bestemd waren, maar voor een
geheel ander doeleinde: dit betrof dus een
ruimer, op zich zelf staand werk, zij het
ook aan denzelfden toren, waarvoor het
Rijk zich nog in geenen dcela gobonlen
had en dat derhalve dus financieel op ion
andore basis dan het voorgaande mocht
worden gezet. Aan het gemeentebestuur
werd de raad gegeven, voor zoover het
achtkant onmiddellijk gevaar liep, voor-
looplg maatregelen daartegen tc nemen cn
het achtkant te omsteigeren, ten einde ccn
grondig onderzoek mogelijk to maken. Met
het gemeentebestuur werd een financieele
regeling besproken op den grondslag, dat
van het bedrag, het wolk voor het nieuwe
werk noodig zou blijken, de helft 20u wor
den gedragen door het Rijk en ccn vierde
door do gemeente, terwijl deze voor het nog
ontbrekende vierde subsidie zou vragen oan
de provincie. De ambtsvoorganger van den
ondergeteokonde schreef in October .'927
aan burgemeester en wethouders, dat hij
uit den aard der 2aak omtrent het door hot
Rijk bij te dragen gedehite voor het oogen
blik geen bindende toezegging kon doen:
hij verklaarde zich echter, in afwachting
van de nader te verkrijgen kostenbecijfc-
ringen en verdere gegevens, in beginsel be
reid, de helft van het bedrag, dat noodig
zou zijn. aan do Staten-Gencranl oan tc
vragen Toon daarop bleek, dat de kosten
in totaal op 70.000 moesten worden ge
steld, nam de burgemeester op zich, den
raad voor to stollen, hiervan 25 pet. voor
rekening van de gemeente te nemen, mits
door de provincio eveneens 25 pet. on door
het Rijk 50 pet. werd bijgedragen Op die
basis is toen bij het ontwerp van de Rijks
begrooting voor 1929 een termijn aange
vraagd, terwijl hot gemeentebestuur lot dc
provincio het verzoek richtte om een bij
drage van 25 pet. Do afwijzing van dit laat
ste verzoek deed het plan mislukken cn
leidde tot algchcelo stopzetting van bet
werk.
Zooals do ondergeteekende reeds in zijn
antwoord op do eerste vragen van den heer
Van der Waerden mededeelde, is cr naar
zijn móening «een aanleiding voor bet Rijk.
om liet geheele nog ongedekte tekort voor
zijn rekening to nemen. Ook voor opvoe
ring van de reeds zocr aanzienlijke •Rijks
bijdrage van 50 pet. tot ziet hij geon
reden; hij moet er aan blijven vasthouden,
dat ook de provincio een deel van de kos
ten draagt. Wel hooft hij Inmiddels aan
Gedeputeerde Stalen geschreven, dat,
mocht dit college oen bijdrage van 25 pet-
voor de provinciale kas een te zwaar offer
achten, doch wel een lager subsidio In uit
zicht willen stellen, hij bereid zou zij om,
wanneer ook de gemeente haar aandeel zoc
hoog mogelijk opvoert, bij de Staten-Gene-
raal een voorstel aanhangig te maken, om
ook het Rijkssubsidie nog eenigerinato bo
ven 50 pet. te brengen. Do belangrijkheid
van het monument oischl z. i.. dat partijen
de handen ineenslaan. Hij hoopt nog altijd,
dat het mogelijk zal zijn, op deze wijze tot
een regeling lo korncn.
NATUURSCHOON BIJ
DE STELG
Het behoud verzekerd
Do Steog, II Maart Hedenmiddag nam
de Raad der gemeente Rh eden na» in be
sloten zitting uitvoerige discussies t9 heb
ben gehouden, voorstellen aan, welke nul
len leiden tot het behoud van ccn uitge
strekt gebied van ruim 3000 II.A. cn om
vattend de mooiste lieide van Nederland,
prachtige bosschcn cn uiterst merkwaar
dige geologische formaties, waarvan dein
ruim 2200 II.A. in eigendom van dc Ver
eeniging tot Behoud van Natuurmonumen
ten cn liet eigendom van dc gemeente voor
de toekomst verzekerd zijn. De Vereeni
ging tot Behoud van Natuurmonumenten
koopt de landgoederen Beekhuizen cn lle-
rikhuizen voor 446.000, waarvan daarna
de geraeenta ceri gedeelte voor 192.496
ruim terugkoopt. Voorts werd besloten een
complex bouwterroin te koopon van onge-
voer 17 H.A. voor 160.000. Bovendien werd
besloten, dat de gemeente zal trachten de
Rhedenècho en de Worthrhedeneche heide
te koopen niet beneden taxatieprijs cn met
uilzondering van de wegen af tc slaan de
Ver. tot Behoud van. Natuurmonumenten
voor een Iageren prije van 150.000. Dit is
wel ccn zeer bijzonder werk op het gebied
van het behoud van natuurmonumenten in
Nederland.
Had de Edesche politic niet
lijdiger tegen hem kum
nen optreden?
De W a g c n i n g s c h c Courant her
innert in een artikel onder het opschrift
„Vraagteekens'' eraan hoe volgens een
communiqué der Wageningechc politic ^en
dor agenten daarvan Vrijdag 28 Februari
werd aangesproken door den chauffeur
RobbcrLscn uit Wngcningen, die hem me
dedeelde dat hij een tweetal personen ken
de wier signalement vrijwel geheel over
een kwam met dat van den gczochlen
moordenaar. Deze personen waren een ze
kere Jan Hoek, wonende Kolkakkerweg te
Ede en een halve broeder van dezo. Jan
Ilook was reeds eerder voor een zedenmis
drijf veroordeeld on volgens hem tot de
misdaad in staat.
Dc politie-beambtc verwees hem daarop
naar zijn chef de commissaris van politie
tc Wageningen, die hem hoorde en daar
deze mededeclingcn deze van zeer veel be
lang toeschenen werd terstond van deze
verklaringen proces-verbaal opgemaakt,
waarop het afschrift daarvan per politie
motor 's middags om i uur haar de politie
te Ede is gezonden ter afwikkeling.
Pertinent verklaarde Robbcrlscn, dat hij
dezo personen tot het gepleegde misdrijf
volkomen in 6taat achtte, er bij voegende
to weten dat Jan Hoek. met wjen nij 9
maanden hod gewerkt, in hot bezit is van
een dolkmes.
Door deze aanwijzingen is zoo boeloot
bovengenoemd communiqué dc aandacht
der Edesche politie op Jan Hoek gevestigd
cn naar aanleiding hiervan is hij Zater
dagavond uitgenoodigd op het politiebu
reau tc Ede to komen, en toen hij niet ver
scheen is tot zijn arrestatie overgegaan.
Ieder sterveling zou denken, zoo teekent
de NVngcningscho Courant hierbij
aan, dat na zulk een officieel stuk van
den commissaris van politie le Wagenin
gen do Edesche politie onverwijld de hand
op hcdocld persoon gelegd zou hebben om
door confrontatie met mej. Boerwinkel uit
te maken of men hier werkelijk met den
moordenaar te doen had.
Vier en twintig uren later, dus Zaterdag
avond. liep de man nog frank en vrij in
Wageningen. In verband met ccn cn ander
dood ons eigenaardig aan een bericht, dat
wc in verschillends bladen lazen cn dat
ongetwijfeld van de politie in Ede afkom
stig was.
„Nog vernemen wij, dat het niet ge
heel juist Is, dal Hoek is aangehouden
op aanwijzing van een chauffeur uit
Wageningen, zooals is gemeld. Derge
lijke inlichtingen had de Edesche po
litic rcede van tientallen personen ge
kregen, ook van dc justitie zelve. Zij
had den rnan reeds eerder in het oog
cn toen oen bepaald spoor, dat caret
werd gevolgd, was doodgeloopen, is zij
onmiddellijk daarop 2ich bezig gaan
houden met een onderzoek naar de ge
dragingen van Hoek'".
Nu kan ons dc animositeit tuaschen de
politie om de „eer cn de „centen' koud
luien; de koogorc autoriteiten zullen dat
wel in hel gelijk breiën; naar wo verne
men heeft dc chauffeur Donderdag ccn be
zoek gebracht aan den officier van justitie,
jhr. mr. Xahuys te Arnhem cn zal de
ccntenkweslic dus wel naar billijkheid op
gelost worden.
Maar wat ous meer interesseert is of al
het mogelijke gedaan is, om den dader van
VAN PERSEIJNSTRAAT 19
Telefoon 432
sLECTR. TECHN. BUREAU
UTR. STRAA t 15 TEL. 483
dit misdrijf zoo spoedig mogelijk te ont«
dekken cn zoo weinig mogelijk kans te
laten.
Wij liebbon over deze zaak een onder
houd gehad met don commissaris van po
litie to Wageningen en met den chauffeur
K. Robbertsen «n hoe moer wc ons in de
situatie indringen hoe meer komt bij ons
do vraag naar voren of do politie tc Ede
wel met het noodige doorzicht en de noo<
digo voortvarendheid heoft gehandeld.
Wanneer we nagaan wie de persoon van
tioo verdachte is, mogen wo toch aannemen
dat de politie doorloopend oen oogje op
hem hoeft gehouden en dat bij con geval
als hier, het eerst wel haar aandacht op
Jan Hoek gevestigd had moeten zijn. Het
enkele jaren geleden in Lunteren voorge
vallene zal de Edescho politic toch nog we!
bekend zijn.
Nu lazen we wel dat. mei. Boerwinkel
had gesproken van blauwe oogen en dus
het signalement niet klopte, maar waar zij
den verdachte bij dc confrontatie dadelijk
herkende kan het signalement toch niet al
le veel afwijkend zijn geweest, zooals ook
wel uit do vorklaring van Robbortsen
blijkt.
't Komt ons voor dat bij een tijdig op
treden van de politie de mogelijkheid had
beslaan dat er heel wat moer „doode ge
tuigen" als bewijsstukken tegen den ver
dachte zouden gevonden kunnen zijn; in
4S uren kan er heel wat opgeruimd zijn.
Wij zullen het voor ditmaal hierbij laten.
Wij hebben echter hot vermoeden dat in
de zaak-Jan Hoek, ook buiten don moord
Ede, nog wel meer aan het licht zal ko-
moa.
LEPEL INGESLIKT.
Een obstinate psychopaath.
Lage Zwaluwc, 9 Maart. De ont
vluchte uit het Rsychopathcngesticht tc Lei
den, die door do Rottcrdamschc politie we
gens diefstal van een paard was aangchuu-
den 011 verdacht werd van een diefstal op
Zevonbergschcn Hoek, kon niet worden ge
hoord, doordot hij tijdens zijn arrest kans
zag liet onderstuk van ccn lepel in tc slik
ken, hetgeen door operatief ingrijpen in het
ziekenhuis moest worden verwijderd.
Sergeant-majoor i „Jullie kunt lachen ais is Je eèri
grap vertel. Voor de rest van den tijd heb lullle ie ver
standig te gedragen.0 .(County Lite).