AMERSFOORTSCH DAGBLAD
JONGE DAMESMANTELS
VANAF F
DE EEMLANDER
FIRMA DUIM BURGER
Zaterdag 15 Maart 1930
28e Jaargang No. 218
ARNKEMSCHE WEG 26
DAMES MODEZAAK
GEHEIMZINNIGE NACH1 EN
Buitenlandse!) Overzicht
B08TEMLAMD
DRAMA IN SEN CIRCUS
Mevrouw Reland Holst hangt
een sernber bce'd op
MATROZEN SPRINGEN
UIT DEN BAND
Zij mishandelen
treinpassagiers
Fa. L. Luycx en Zn.
ESastieke Corsetten
HEERENHUIZEN
TE HUUR
IRflNNh'MFNTSPRUS ooaadeo voor Amer&Joon I 2.10. per coaand 0.75, per
m week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.171/».
Biooeolaod tnaco per post per 3 maande» f S.-%
POSTREKENING 47910
Afzonderlijke Dammers I 0.05.
TELEFOON INTERC 513
UITGAVE: VALKHOFF C?
PRIJS OER ADYERTENTiEN vao l~* re0Ch1,05 ®cl lnbt0rlP VBD eeo t*™jsnumnier
ielke regei metr f0.25 Llefdad I ghtids-ad verten tién voorde
helft van den prijs. Kleine Advertentie» „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regels
50 c*at. elke regel meer 10 cent. driemaal plaBtsen f I.— Bewijsnummer exir» f 0.05
II. G. CANNEQ JETER.
Spoken beslaan cr in onze electrisoh ver
lichte wereld niet meer. Wij kunnen ons
niet voorstellen, dat zc ooit hébben bestaan.
Moeilijk valt het zich le verdiepen m het
leven \an dc helden uit die oude verhalen
der menschheid, die geen etmaal ontslagen
tvaren \an' dc angst \oor geheimzinnige
machten, welke hen uit de duistere hoeken
van den voortdurenden schemer belocden.
Hier was het dc sibvlle, heks van hon
derden jaren oud, die de mcnschen mee
troonde naar dc onderwereld en uen in
haar spelonk dc haren to berge deed rijzen
met haar schrikaanjagende profetieën. Daar
waren het de furiën, vreesdij ke schepsels,
die met den vloek \un heur toorn cn wraak
dc bedrijvers, van onrecht straft- n. Ginds
de moiren, dochters van den nacht, die met
onvermurwbare hand tien levensdraad
sponnen cn afsneden. Of Nemesis, Je godin
van het noodlot, die den overmoedige, die
een tijdlang in te grootcn voorspoed gdeefd
had. zware verliezen deed ondergaan, opdat
hij niet zou \ergcten, dat hij een sterveling
was en dat slechts den goden een onge
stoord geluk is beschoren. Of Atc, dc snel
voetige cn machtige, die het versland ver
bijsterde cn daarmee haar slachtoffer tot
zonde, schuld en onheil verleidde. 01 Pan,
die met zijn vrecsehjkc stom het hart van
den eenzamen reiziger van schrik en angst
breken deed. En Charon, de schimachtige
veerman, die dc zielen over den stroom dei
vergetelheid voerde naar het stille rijk van
den dood.
Langgeleden liecft reeds Schiller zich er
over beklaagd, dal de verstandig geworden
menschheid al deze geheimzinnige figuren
uit haar verbeelding \erdreven heeft. Na
hem is dc wereld nog weor een eeuw nuch
terder geworden eu zij gelooft slechts aan
de wel der zwaartekracht en aan het ziel
loos zich .wentelen van hemelbollen door
den zwijgenden aether.
Toch mogen wij ons nfvragen. of iider-
dnad onze verlichte wereld van spoken ge
zuiverd is. Het zou kunnen zijn." dut ze
slechts van gedaante verwisseld zijn, doch
in wezen hun geheimzinnige macht van
voorheen hebbon bestendigd. I* de heden-
daagsche menschheid werkelijk minder
vreesachtig, minder beaugst, minder ver
bijsterd dan de menschheid van tweedui
zend jaren geleden? Maar waar vandaan
komen dan al die zenuwachtige, ontwrichte,
geschokte gemoederen? Waarom hebben de
psychiaters handen vol werk, waarom moet
men steeds dc gestichten voor zielszieken
uitbreiden, waarom is het aan til zelfmoor
den zoo groot?
In zijn angst voor geheimzinnige mach
ten is de menschheid dezelfde geblev n. liet
verschil is alleen, dat de verbeelding der
ouden de oorzaken van de gemoedsont
vvrichting in het maskeradepak van afgoden
en spoken gestoken heeft en dat wij in onze
verlichte eeuw haar dit hebben uitgetiok-
ken. Nu zij dezo concrete gestalte hebben
verloren en rondwaren in den onzichtbarcn
vorm van conflicten, problemen en onbe
grepen gemoedsaandoeningen, zijn de spo
ken voor ons geheimzinniger en angstwek
kender geworden dan ooit.
De sibylle is verdwenen, maar gebleven
zijn dc angst voor het ondoorgrondelijke
van dc toekomst en het besef van het nood
lottig verband tusschen verleden en heden
Verdwenen zijn de furiën, maar gebleven
is dc gewctensbeklemming van den voekc-
looze, die moedwillig heilige rechten vei-
treden heeft. En gebleven is de vrees voor
«Je wraak van slachtoffers, wier grievende
krenking cn smartelijke verontwaardiging,
dc droomun van den boosdoener veront
rusten.
Niemand gelooft beden ten dage meer
in het bestaan van dc griezelige moiren,
maar wien slaat bij een plotseling sterf
geval de schrik niel om 't hart bij de ge
dachte, hoe dc geheimzinnige schaar ook
eenmaal zijn levensdraad door zal knippen.
En wien wordt, ook al heeft hij van Ne
mesis nimmer gehoord, het geluk van den
voorspoed niet vaak vergald door de er
varing, dat hoogmoed vóór den val pleegt
komen en dat dc fortuin dikwijls hem,
dien ze het meest begunstigt, straks ont
goochelt met het zwaarste verlies.
De snelvoetige en machtige Atc moge
naar het rijk van de fabelen verwezen zijn,
zij heeft haar geheimzinnige macht, over
gedragen aan evenmin te ontloopen v c-r-
leidstors, die ons buiten onszelf brengen cn
in zinsverbijstering schuldig doen worden
om ons daarna aan dc pijn der vergeé£afchc
wroeging over te laten. En Pan zullen wij
«n de eenzaamheid niet meer tegenkomen,
maar waaropi ontvluchten wij niettegen
staande dc eenzaamheid en omringen als
angstige kinderen wij ons met onafgebro
ken rumoer cn gezeiiighcid? Is het niet,
omdat wij weten, dat wij den schimachti-
gen veerman niet kunnen ontsnappen, al
heet hij heden geen Charon meer?
De spoken van vroeger hebben hun naarn
°n gestalte verloren, maar nochtans doen
'ij zich gelden, wijl hun geheimzinnige
macht aan het innerlijk van \s mcnschen
bestaan onverbrekelijk verbonden is. Niet
buiten ons. maar in ons leven zij.
(Nadruk verbadmi).
Dc boeren vluchten uit Rusland.
Letland verkeert In een mocL
lijke positie.
Rusland is op het oogenblik een land van
benauwenis, omdat elke persoonlijke opvat
ting, die afwijkt van de officicclc leer cn
•Jen officicolen gedachtengang, als contra-
hando wordt beschouwd. De terreur is cr
ten top gevoerd en het zijn heusch geen ha
lelijke bourgeois alleen, die den tcgemvoor
digen toestand in het bolsjewistische Rus
.and schetsen als hemeltergend. Zelfs een
communiste als mevrouw Roland Holst, de
groote dichteres, hangt een somber beeld
op van hetgeen cr in het huidige Rusland
geschiedt. Elders in dit blad hebben wij
het een en ander weergegeven uit haar be
schouwingen.
Onder deze omstandigheden behoeft het
niet te verwonderen, dat duizenden en dui
zenden snakken naar bevrijding, naar de
vlucht uit deze brandende hel. Voor velen,
tot wanhoop geraakt, omdat zij den druk
van het régime niet langer kunnen verdra
gen, zou dc vlucht over de grens een uit
komst zijn, maar de sovjet-overheden zor
gen er angstvallig \oor, dat niemand het
gebied dei unio van sovjetrepublieken ver
laat.' Den laatslcn tijd verkeeren vooral Je
boeren in een benarden toestand; in de
vrije uitoefening van hun bedrijf worden zij
door de krasse sovjetmaatregelen, wnardooi
zij feitelijk tot slaven worden gemaakt, dei-
wijze gehinderd, dot zij tegen eiken prijs
den grond, waarmee zij overigens vergroeid
zijn, zouden willen verlaten.
Van de Lellandsch-Russisehe grens komen
don ook telkens meer berichten, waaruit
valt af te leiden, dat dc boeren, die door de
longste maatregelen der bolsjewisten tot
vertwijfeling zijn gebracht, op het punt
staan, in groote massa's over de grens te
vluchten. Telkens weer wenden zich af
zonderlijke personen uit sovjet-Rusland tot
de Lctlandsche grenswachten om uit te
visschcn of cr kans voor boerenfamilies en
boerengemeenschappen bestaat om zich in
Letland te vestigen. 's-Naclits hoort men
aan gene zijde van dc grens steeds opnieuw
schoten klinken, want de Russische grens
posten schieten op allen en dat zijn niet
weinigen dio heimelijk dc grens trachten
te naderen.
Do Lctlandsche regcering volgt met aan
dacht, maar tQvcns met bezorgdheid de ont
wikkeling der dingen in Rusland; het ligt
toch binnen het baroik van liet mogelijke,
Jat do tot wanhoop geraakte massa's van
do sovjet-Russische landelijke bevolking
zich op een dag mei elementair geweld in
Westelijke richting in beweging stellen. Het
oprukken van dergelijke massa's aan de
Oostgrens van Letland bergt ernstige ge
varen in zich, dio ook nauwelijks verkleind
zouden worden, wanneer b.v de Volken
bond of dezo of gene groote rnenschlieveiulo
organisaties zich het lot z.ouden aantrek
ken \an de personen, dio uit Rusland vluch
ten, zoodat Letland dan alleen de rol zou
hebben te spelen van een doorgangsland
voor dezo massa's.
Daar het bekend is, dat do sovjetrogec-
iing oen volkomen afwijzende houding aan
neemt tegenover ,elk verzoek om de Russi
sche republiek te mogen verlaten, zou Mos
kou het stellig als een vijandige daad be-
chouwen, wanneer Letland dc-n vluchtelin
gen ter wille zou zijn. Daar komt nog bij,
lat maar al te gemakkelijk met do naar
Letland stroomondc boeren honderden cn
misschien wel duizenden agenten der Ko-
minterin (communistische Internationale)
?n der Gcpeoc Letland binnengesmokkeld
zouden kunnen worden, waar zij natuurlijk
niet na zouden laten hun gevaarlijk© agi
tatie te beginnen. Tenslotte kan niemand
zeggen, in hoeverre dc hongerende cn ver
volgde massa's, die misschien als een la
wine over do grens zouden rollen, in toom
zouden zijn te houden cn op geordendo wij
ze zouden kunncu worden vervoerd, b.v.
naar Amerika.
In verband met -il deze omstandigheden
beeft, naar wij thans in de D. A. Z. lezen,
dc Lctlandscho rcgecring. zulks in het be
lang van do staatsveiligheid, voorloopig be
sloten do draconische order aan de grens-
autoriteitcn te verstrekken om personen,
die de grens probeeren over te trekken, uit
rc leveren aan de sovjetoverheden, d. vv. z.
aan de volstrekte wanhoop. Vluchtelingen
van Letlandsclio nationaliteit wil men in
Letland gaarno gastvrijheid vcrleencn,
maar de regeering te Riga is zoo voorzich
tig, dat zij zelfs te dezer zake met dc sov
jet-regeering eerst tot een vergelijk tracht
te komen, teneinde buitenlandsch-politicke
moeilijkheden (c voorkomen.
Een Bcrberleeuzv bijt ccn iemslcr.
cn ccn beer dood
B or lij n, 13 Maart. (II. N... Naai het
Mad Tempo meldt, is gisternacht te Bc-
bra in een menagericwagcn van het circus
Hassel engeveer twee uur na afloop van
de voorstelling een verwoed gevecht gele
verd tusschen een bruinen Siberischcn beer
cn ccn Berberleeuw. De vvocdcndo dieren
beten zLh in" elkaar vast. Een dierentem-
ster, die geheel alleen stal wacht had, aan
gezien het overige personeel reeds naar
het naburige Son-tra was gegaan om daar
een circustent op te slaan, waagde zich in
Je kooi en trachtte de woedende dieren
door zweepslagen van elkaar te scheiden.
Dc leeuw sprong echter met een geweldigen
sprong op de vrouw too cn bracht haar
over haar geheele lichaam wonden toe. Op
naar gegil kwamen gendarmes toegesneld,
die, niet ijzeren stangen en mestvorken ge
wapend, do vrouw te hulp kwamen cn
den leeuw, die woest om zich heen beet,
in bedwang hielden, totdat het gelukte dc
vrouw, die in onmncht was gevallen, te ber
gen. Zij is in hopeioozen. toestand naar
het ziekenhuis te Bebra gebracht. De beer
is intusschcn aan zijn verwondingen ge
storven, terwijl dc leeuw doodgeschoten
werd.
D2 VERSCHRIKKINGEN
IN RUSLAND
Dc Gepeoe keiduizend
oogen, ooren cn
armen
Mevrouw Roland Ilolst schrijft in „Bevrij
ding' over Sovjet-Rusland:
Dc woning-ellende.... Men bouwt, men
bouwt. Soms zorgvuldig en goed, vaak al
to haastig....^ Maar al voller stroomen de
groote korven..- Nijdig gezoem als van woe
dende bijen.. Men vecht als inzenden om
huisvesting, om ccn kaïncr, een deel v in
een kamer.... Men verdringt elkaar, men
verwondt elkaar, men vermoordt elkaar
Intriges, denunciaties.
Dc schaduw van de verklikker, de som
bere figuur, zich opdringend in eiken tyran-
nisch-geregeerclcn staat, valt groot en
zwaar over Rusland-.. Angst beklemt de
harten, vrees versombert de oogen. wan
trouwen maakt dc lippen stom Over de
Gepeoe spreekt men als men eertijds sprak
over de Ochrana.... Het geheimzinnig duis
ter, waarin zij gehuld is, versterkt nog de
macht, die zij uitoefent over dc geesten
Zwijg en gehoorzaam, wend dc oogen af,
als ge onrecht gebeuren ziet, bemoei je niet
niet een anders zaken... De Gepeoe heeft
duizend oogen om te zien, duizend ooren
om te h'óoren, tienduizend armen om te
grijpen,... Zij vercenigt dc funktics van op-
spoordcr, aanklager en rechter. Wie in haar
klauwen valt, wordt uit de wcreld-dor-lc-
vonden, uit de zegeningen van liet heldere
licht cn de yroolijke geluiden, gesleurd naar
den dompen kerker, om daar, 60m6 in ze-
iiuwsloopendc eenzaamheid, soms met an
deren opcengepcrst in overvolle ruimten,
den dag af te wachten, dat hij zijn vonnis
vernomen zal: verbanning naar verre oor
den, opsluiting in een „politieke isolator",
do kogel.... De Gepeoe kent geen verhooren
van getuigen. Zij verstrekt den aangeklaag
de geen verdediger.... Zij veroordeelt hem
zonder dat hij weet, van welk misdrijf liij
aangeklaagd werd.
Schrijfster merkt meer speciaal over dc
Stalin-dictatuur op:
Op het platteland woedt dc klassunoor-
log fel cn feller. Brandsticnting, moorden,
van den kant der tot wanhoop gedreven
koelaki. (Maar zijn het enkel koolaki, die
tot wanhoop gedreven werden?) Oppositie
van rechts, Boecharin waarschuwt: „Gij
forceoii de ontwikkeling, roekcloozon! Ma
tigt uNieuwe strijd in dc partij, Jc rech't-
sche oppositie wordt verslagen. Sialin heefi
zijn eenheid verkregen, zijn „monolitisch
blok". Althans elke stein is verstomd, die
het waagde, ccn anderen wil uit te sprekeh
dan de zijne.... Nu kan men met volle stoom
vooruit. Zcvcnurige arbeidsdag.... Een ze
genrijke sociale hervorming? Misschien,
maar zeker een maatregel, noodig ter invoe
ring van het konlinubedrijf. Dag cn nacht
grommen de machines.... Vijfdagenweek: na
vier dogen telkens ccn dag rust.... Zijn dc
Russische arbeiders geen benijdenswaardige
mcnschen?, Maar de vrije Zaterdagmiddag
verdwijnt; alle kerkelijke feestdagen zijn
afgeschaft, geen algcmccne rustdag meer,
met als uitzondering dc vijf groote feest- on
herdenkingsdagenlief jaar wordt gera
tionaliseerd en gemechaniseerd, niet anders
clan do arbeid cn het bewustzijn. Ononder
broken productieproces cn tevens uitroei
ing van alles, wat herinnert aan het chris
telijk geloof...
Vlies voor do produktie Zij wordt de
Godheid, in wier dienst men zijn leven stelt.
Haar brengt men zijn offers.... Weer wordt
de eenheid van leiding in de industrie ver
sterkt Het is niet enkel dc godsdienst, die
moet worden uitgeroeid! De laatste over
blijfselen van do „medezeggenschap der fa-
briekskomitee's, der vakbonden en der
kommuniötische cellen bij dc regeling der
produktie, worden even meedoogenloos ver
trapt als het geloof aan God cn Christus en
den Heiligen Geest. De nieuwe macht, den
bedrijfsleider verleend, wordt uitgedrukt
door ccn aan de militaire terminologie ont
leend woord, het woord „jcdinonatschali
(de macht van den enkele). Eenhoofdige
leiding met militaire bevoegdheid.
Now Vork, li Maart In een trein van
den ondcrgrondschen spoorweg New York
—New Jersey liepen gisteravond vier be
schonken ma ti ozon van den Amerikaan -
schen kruiser Gilmer door de vier wagons
van den trein en ranselden alle manne
lijke passagiers af Aan een sterke afdec-
ling politic, die in het eerste station, waai
de trein stopte, te hulp werd geroepen, luk
te liet ten slotte dc woestelingen io haar
macht te krijgen. Een dei- matrozen liep
hierbij zulke kwetsuren op, dat hij naar
liet ziekenhuis moest vvordun vervoerd.
Een ambtenaar van het bondsgerechtsliof,
die zich in den trein bevond, verklaarde la
ter. dat een der wagons, waar de mal rozen
haduen huisgehouden, op een slagveld ge-
joek De wanden waren van bóvrt tot on
der met bloed bespat.
GROOTE BRAND IN GRAANPAKHUIZEN.
Ook een station loopt gevaar.
Bpekai-cst, 11 Maart. (V. D.) Uit
Botosani wordt gemeld, dat in dc graan-
pakhuizen pullij het station aldaar een
I brand is uil;-' -loken, waardoor groote hoe
veelheden graan verbrandden. Er bestaat
nog slechts «Geringe hoop een deel der pak
huizen te behouden; men vreest echter niet
ic kunnen voorkomen, dat het vuur over-
slaat naar het stationsgebouw.
EEN TERDOOD-VEROORDEELING
P a r ij s, 14 Maart (V.D.) Do jury-recht
bank to Beauvais veroordeelde gisteren
een 28-jarigen maD ter dood on een andc'-
tot 20 jaar dwangarbeid, onderscheiden
lijk wegens dubbelen moord cn wegens
medeplichtigheid. D« man was door ziji>
geliefde verlaten cn meende den man go
vonden te hebben, me; vvicn zij mee was
gegaan. Op een station sprak hij hem aan
cn verzocht hem de verblijfplaats van de
vrouw to willen mcdedeelcn. Toen de aan
gesprokene dit weigerde, echoot luj hem
neer en vluchtte naar hot huis van zijn
moeder, waar hij met een berucht misda
diger samenwoonde. Toen do politie hem
vvildo arresteeren, barricadeerden do beide
bewoners het huis cn verdedigden zich
tegen de politie, waarbij zij ccn politie
agent neerschoten.
GEDUCHTE SNEEUWVAL IN POLEN.
Warschau, 11 Maart. (II.N.) De laatste
dagen is in Polen zooveel sneeuw gevallen
als den geheelcn winter nog niet het ge
val is geweest In dc Karpathen cn in het
Oostelijk gedeelte des „ands zijn daardoor
verkcersslormgen veroorzaakt.
INTREKKING VAN AUSTRALISCH
REGEERINGSSUBSIDIE VOOR
DE LUCHTVAART.
Canberra, 13 Maart. Dc Sun bericht,
dat de Australische regeering besloten heeft
geen subsidie meer aan du luchtvaartmaat
schappijen te verleend», omdat het publiek
niet meewerkt aan dc instandhouding. In
het verslag van den accountant-generaal
van dc regeering wordt het subsidie niet
gerechtvaardigd geacht, daar dc spoorwe
gen het bestreken gebied voldoende bedie
nen en deze laatste inkomsten derven dooi
de concurrentie van dc vliegdienston. Het
verslag berekent, dat in óén geval het sub
sidie beteekende, dat do regeering 4 bij
legde voor eiken brief, die met de lucht
post .vervoerd wérd.
WEERBERICHT.
Hoogste barometerstand*
7G9.G te Isafjord.
Laagste barometerstand:
738:0 tc Valcntia.
Verwachting:
Meest matige O. lot Z. O.
wind, nevelig tot half of
zwaar bewolkt, wellicht nog
enkele buien met sneeuw of
natte sneeuw, weinig veran
dering in temperatuur.
LANGESTRAAT 49-51. TEL 190
in verschillende hoogten.
Fransch en Amerikaasch fabrikaat
gelegen Timorstraat bij Leusderweg
Huurprijs f45.- «n f 5C.- per maand
Te bevragen Bouwbureau
GE8RS. LAMMERS
Vermeerstraat 6163 Tel. 1067
CRISIS IN POLEN?
Aftreden der re
geering ver
wacht
Warschau, 14 Maart. (II. N.) Minis
ter-president Bartel heeft vandaag terstond
na het begin van de zitting van den land
dag een verklaring afgelegd, waardoor liet
geheele kabinet zich solidair verklaart met
den minister voor sociale aangelegenheden,
kolonel Prystcr, tegen wicn do sociaal
democraten een molio van wantrouwen heb
ben ingediend. Deze motie werd kort na 7
uur aangenomen, waarop dc regecring de
zaal terstond verliet- Men verwacht met
stelligheid het aftreden van de regeering,
wellicht nog in den loop van den avond.
GROOTE TARWEVOORRADEN IN
AMERIKA?
Financieele catastrofe te ver
wachten?
Londen, li Maart. (V. D.) Volgens
een bericht uit New-York aan le Daiiy
Telegraph is men in financieele kringen in
de Vcreenigde Staten van mcening, dat men
slechts door een grootcn misoogst bewaard
kan blijven voor een zeer ernstige finan
cieele catastrophe. In de Amerikaanscho op
slagplaatsen ligt op het oogenblik reeds
155 millioen bushel (een bushel is onge
veer 3G liter) opgeslagen, wclko voorraad te
gen 1 Juli as. zal zijn toegenomen tot on
geveer 250 millioen bushel. Dit zou betee-
kenen, dat dan de voorraad grooter zou zijn
dan de geheele tarwe-uitvoer van één jaar.
Daarom zou slechts een misoogst of een
wonder het land voor een financieele
catastrophe kunnen behoeden. De toestand
op do tarwemarkt is zoo 6lecht, dat als on
middellijk gevolg van dc prijsdaling do in
komstenbelasting reeds niet ongeveer 45
milli-sen dollar zou zijn verminderd. Dc
pogingen van de rcgecring tc Washington
om ter vermijding van een algemeene crisis
do voorraden tegen ccn boogeren prijs dan
die op de wereldmarkt op tc koopen cn op
te slaan, worden algemeen zeer pessimis
tisch beoordeeld.
HET BELGISCH KONINKLIJK PAAR
IN EGYPTE.
C a r o, 13 Maart. De koning der Belgen
zal Zaterdag per vliegtuig uit Heliopolis
vertrekken voor een bezoek aan Irak. Hij
zal de koningin op 23 Maart weer ontmoe
ten in bo ven-Egypte.
