MANSION POLISH
FIRMA DUIM BURGER
DËEEMlANDEa
Een Lesje in het
Onderhouden
van Vloeren
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 28e Jaargang No. 258
VRIJHEID
Buitenlandsch Overzicht
AMERIKA DGGR EEN
TORNADO BEZOCHT
Sommige plaatsen geheel
verwoest
'T GEBRUIK DER TALEN BIJ
HET ONDERWIJS
Verzwakking van het
kabinet-Jaspar
Fa. L. J. Luycx en Zn.
KINDERKOUSEN,
SPORTKOUSE N
AOniJWPMFNT^PRUS pe' tnaandcti voai Amersfoort f 2.10, per cnaana 0.75, per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.171/,.
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3,-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513
PRIJS DER ADVERTENTIES van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer j
elke regel racer f0.25. Llcfdadighcids-advertentlën voorde-
helft van den prijs. Kleine Advertentlën „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regels'
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal^ plaatsen f 1.—Bewijsnummer extr?. f 0.05
Zaterdag 3 Mei 1930 Uitgave: VALKH0FF Co.
leutige Zomerjaponnen
ARNHEMSCHE WEG 26
DAMES MODEZAAK
door
H. G. Cannegieter.
IIi do laatste maanden hebben zich vcr-
l»ij:>elen voorgedaan, welke het probleem
n vrijheid opnieuw aan de orde stellen
ij zijn r.oo gewend aan de uitspraak, dat
Iderland een vrij land is, dat het ons rnoci-
k valt, ons in de omgekeerde verondcrstel-
118 te verplaatsen. En toch is het ons som-
|ijlcn, of het met de vrijheid van denken,
let die spreekwoordelijke gewetensvrijheid,
laan oor, naar wij op 6chool lecren, onze
k>or\aderen tachtig jaar hebben gestreden,
1 een einde gaat loopen.
iNederland is niet het ccnige land in de
fereld, dat een neiging openbaart, om dc
Jurluiging aan banden te leggen. Ean der-
gjdijke strooming schijnt op dit oogenblik
heel de wereld te varen. Maar :nzon-
djcrheid Nederland heeft op dit punt een tra
jjujtie tc verliezen. Is het voor onze kleine
Katie niet een grootsche daad jegens do ont
wikkeling der mcnschhcid geweest, dat ket-
■pr.-» cn ballingen hier steeds weer con veili-
i broedplaats \oor het ontkiemen van hun
Bedachten mochten vinden? Comcnius,
|ocke, Spinoza, Descartes cn tal van andc-
uuiversecle denkers zijn hior gastsTij op-
lenomen, terwijl builen onze grenzen de
Itormwind der geloofsvervolging hen aan
llle kanten omgierde.
J Geloofsvrijheid, gewetensvrijheid, vrijheid
ran overtuiging het is een van do hoogste
In heiligste goederen van 't inenschdom
liet is weliswaar slechts een formeel iets;
lio vrijheid is zelf geen gedachte, maar zij is
fcet instrument, dat de gedachte kweekt,
konder vrijheid geen gedachte, zonder \iij-
lieid slechts papegaaienpraat. Wie het den-
Icen dc vrijheid ontneemt, haalt den land-
knan zijn ploeg af, den visscher zijn netten,
|den fabrikant zijn machines.
Vrijheid is voor de gedachte even onvoor
waardelijk noodzakelijk als de dampkrihg
noodzakelijk is voor het ademen. Een on
vrij gekweekte gedachte wordt als een plant
in een donkeren kelder: slap, bleek, spich
tig. vormeloos, monsterachtig.
Helaas raken wij aan alles gewend, ook
aan <!c monsterachtigêtc gedachten. Wie in
een kelder geboren cn opgevoed is, houdt
de von voor een gevaarlijk gedrocht. Wie
aan onzindelijkheid gewend is, schuwt het
water als schadelijk clement. Menschcn.
'ue levenslang den stank van het krot heb
ben ingeademd, plegen te sterven, nadat
dc gezondheidsdienst ze in de zuivere lucht
von een herstellingsoord hoeft overge
bracht.
De planters van Zuid-Amerika dachten,
dat de wereld verging, toen men hun het
heiligdom „slavernij' had ontnomen. Het
geslacht van een kwart eeuw geleden ver
maakte zich niet de dwaasheid van sommi
ge zotten, die beweerden, dat de vrouw
evengóed een stem voor den gemeenteraad
en de Tweede Kamer zou kunnen uitbren
gen als totnogtoe dc man.
Waren Beccher Stowe cn andere zotten
voor de dwang van de openbare mcening
gezwicht, wij zouden nog steeds in het krot
cn don kelder zitten. Zij hebben den hoon
«ii het gevaar getrotseerd, waardoor wij
thans onbelemmerd dc zon kunnen zien
sehijncn. En zóó zijn wij aan deze zon
thans reeds gewend geraakt, dat wij ons
riet kunnen voorstellen, hoe cr. kort ge
leden nog maar. een tijd is geweest, vvaar-
I m men haar als een gevaailijk gedrocht
schuwde
Slavernij van dc negers en onmondigheid
van dc vrouw zijn door on9 thans als mon
sterachtige gedachten erkend. Maar hoe
veel onherkende monsterachtige gedachten
zou ook onze tijd nog herbergen, gedachten
waaraan wij op onze beurt nog evenzeer
gewend zijn als de krotbewoner aan zijn
duister, zijn onzindelijkheid cn zijn stank?
Gedachten, op welker gedrochtclijkhcid ook
wij onze beurt thans moeten worden op
merkzaam gemaakt door do Bcechcr Sto
res van nu!
Overtuigingen komen niet uit dc lucht
vollen; zij groeien als kiemen in voorjaars
wond. Zij hebben de vrijheid noodig Haar
ontwikkeling is een strijd tegen de ban-
ufr|. welke haar neerdrukken gelijk dc
harde kluiten het spruitje Overtuigingen
breken door dc korst van vooroordeel, zelf
zucht en angst.
Gelijk uit dc kiem allengs een boom
wordt, welke zijn bladerdak naar alle kan
ten verbreidt, verspreiden zich gaandeweg
dc gedachten, totdat zo gemeengoed zijn
geworden. De agricultuur heeft moderne
middelen gevonden om den groei te be
spoedigen; ook de gedachte verspreidt zich
sneller dan vroeger door het moderne gees
telijk verkeer Dc film, de radio, het boek
0,1 het dagblad zijn de kunstmest cn dc
glasruiten voor dc gedachte.
En daar de moderne gedachte een vlucht
neemt overeenkomstig dc vlucht van het
vliegtuig cn zich met de heldhaftigheid
van don vlieger richt op grondelooze vcr-
schïrten, komt ook een gedachtenwereld
,n 1 zicht, welke den huisbakken burger
verschrikt als een vliegtocht naar Indic.
Ilij zou zoo graag veilig thuis willen blij
ven!
En daarom legt hij beslag op het vlieg
tuig en censureert hij de gedachte, die hij
op zijn kamerpantoffels niet bijhouden kan
en die derhalve indruischt tegen waarheid
cn goede zeden.
(Nadruk verboden).
De 1 Mei-viering. Een alge
meen rnstig verloop.
Overal ter wereld hebben, zooals dit
ieder jaar pleegt te geschieden, op 1 Mei
betoogingen der geoiganiseerdo arbeiders
plaats gevonden, liet verheugende feit kan
ditmaal worden vastgesteld, dat het ner
gens tot buitensporigheden is gekomen, die
naam mogen hebben. De politie heeft feite
lijk nergens op scherpe wijze hetzij tegen
do sociaal-democraten, hetzij tegen de com
munisten hoeven op te treden, zoodat cr
geen bloed is gevloeid. Ook in Duitschland
hieven excessen achterwege; zooais men
weet, bestaat daar dc groteske toestand, dat
in een aantal staten b.v. in Saksen,
Hamburg. Brunswijk en Liibeck dc eer
ste Mei als wettelijke feestdag werdt be
schouwd. waarop niet wordt gewerkt, ter
wijl bij de rijksdiensten en die der overige
staten het dagelijksch werk gewoon wordt
verricht.
Overigens heeft dc eerste Mei voor de
'socialistische arbeiders nog slechts dc be-
teckenis van een stillen hcrinncringsdag,
nadut, de cisch inzake de invoering van
den achlurigen werkdag, waarvoor krach
lens het besluit von het internationale so-
cialistcncongrcs. in 1889 te Parijs gehou
den. bij do Mei-demonstraties vooral pro
paganda moest worden gemaakt, is inge
willigd. hetzij in principe, hetzij reeds in
feite. Dat de socialisten Donderdag voor
den veertigsten keer den 1 Moidag vierden,
houdt dan ook verband niet het feit, dat
op een later socialistisch congres is beslo
ten den 1 Mei-dag te gebruiken, om op te
kemen voer den wereldvrede en de wereld-
ontwapening.
Met deze leu.-.oh waren do Bcrlijnschc ge
beurtenissen ten vorigen jarc echter op be
droevende wijze in strijd. Dc 1 Mei-viering
der communisten in cle Duitsche lijksboofd
stud leidde in 1929, toen betnogingen wa
ren verboden, tot bloedige botringen, waar
bij niet minder dan 19 dooden vielen cn 3G
menschcn werden gewond. Do idee v an
den 'vrede werd door deze gebeurtenissen
cp een biltere wijze bespot. Ditmaal cch
ter, gelijk wij reeds vaststelden, zijn de be
toogingen uiterst ordelijk vcrlocpen cn van
wrijvingen was nauwelijks sprake. Nog
niet eens een twintigtal arrestaties vonden
plaats: wegens vrij onbeteeken^nde rust
verstoringen en wegens het dragen van
verboden uniformen. Noch met dc politie,
noch onderling raakten do demonstranten
slaags.
Niet alleen mocht men dit jaar tc Ber
lijn vrijelijk betoogen. waardoor dc stem
ming niet zoo opgewonden cn geprikkeld
was als verleden jaar, maar ook hobben
dc politic-autoriteiten een andere tactiek
gevolgd. Terwijl in 1929 de politieformaties
in het reusachtige gebied van Groot-Ber
lijn optraden niet een scherpte, die aan mi
litaire operatics tegen een vijandelijke be
volking herinnerde, heeft men thans zich
tevreden gesteld met meer nonnalc mid
delen.
De grooterc mate van liberaliteit, die tot
uiting kwam' in het toestaan van alle de
monstraties, die alleen, wat duur, tijd en
plaats betreft, eenigszins beperkt waren,
heeft goede vruchten afgeworpen. Dc poli
tic gedroeg zich bovendien zeer kalm cn
vriendelijk cn speelde alleen bij dc op
tochten een zakelijke, regelende rol. Bcr
lijnschc bladen gewagen ervan, dat de
Schupo zich uiterst welwillend, hulpvaar
dig cn tactvol gedroeg, zoodat een stem
ming werd geschapen, waardoor veler aan-
ankelijke grimmigheid werd ontwapend.
T< recht nicikte dc Fr. Ztc dan ook op:
„Een goede grap. die *op 1 Mei zoo dikwijls
bijdroeg tot het handhaven der orJc, is be
ter dan een geweerschot."
RESTAURANT
Huize
„DeStichtsche Heuvel"
Amcrsfoortsche Berg
Telefoon 1290
Dimanclic 4 Mei 1930 de
12 a 2y2 heures
Lunch Concert a 2.50 fl.
p. co UI'.
Menu
Chaud'froid de Poularde
Slrassbourgto isc
Salade Rachel
Mock Turtle
cn tawe
Ocuf poché Cornlcssc
cn Marmitonnc
Medaillon dc Yeau
llongroisc
Pma Pa illcs
Les Fromagcs dc France
Envoi de \Yc$tlande
Tous les jours Luncli-Thé et
Diner Concert
Grands cl Pctils Salons pour
NoccSy fêtes et Reunions
DE MIJNV/ET IN TWEEDE LEZINC
AANGENOMEN.
Do conservatieven gaan amen-
deeren.
Londen, 2 Mei Het Iloogerhuis heelt
in tweede lezing de Mijnwet aangenomen.
De conservatieven gaven als hun voorne
men te kennen amendementen voor te gaan
stellen, wanneer de wet in de commissie zal
worden behandeld.
EEN MERKWAARDIG BERICHT.
Daitseh-nalionalen op de ver
kiezingslijst van 't centrum?
K e u 1 e n. 2 Mei (II.N^. Dc Rheinischc Ztg.
brengt van goed ingelichte zijde het bericht,
dat het centrum bij de aanstaande verkie
zingen, die (hans wel als onvermijdelijk
kunnen worden beschouwd, verschillende
vroegere D lirieh nationale afgevaardigden.
o a Wallraff, Klónne en Trewranus, op de
lijst der centrumscaniidaten zal brengen.
Het blad gelooft, dat üezc mededecling een
verrassing voor bet politieko leven in
Duitschland zal zijn Hoewel een evcntucelc
candidaatsielliQg dezer afgevaardigden door
hei centrum wel in de den laatsten tijd door
deze partij gevolgde lijn ligt, zou men, naar
het blad opmeikt, tencigd zijn op het eerste
gezicht aan de juistheid van het bericht te
twijfelen, doch het biad verklaart voor dc
betrouwbaarheid van zijn zegsman in tc
staan
Verscheidene personen zijn
het slachtoffer
geworden
Londen, 2 Mei (II.N.) In de Vereenigde
Staten heeft een wervelstorm in de centrale
staten veel schade aangericht. Een plaatsje
in Nebraska is geheel verwoest. Het aantal
dooden en gewonnen is nog' niet bekend,
daar do verbindingen gestoord zijn, doch
men vreest, dat het hoog zal zijn. Ook in an
dere plaatsen van Nebraska is veel schade
aangericht
New York, 2 Mei (H.N.) Volgens de be
richten, die vanmorgen vroeg ontvangen
waren, zijn bij den wervelstorm in Nebras
ka en Kansas 17 peisoncn gedood cn worden
C personen vermist. Echter zijn talrijke hui
zen ingestort en geheel verwoest, zoodat het
aantal slachtoffers wel grootcr zal blijken
In Minnesota zijn 5 personen om hoi leven
gekomen. De storm, die behalve Nebraska
ook het N.W. van Kansas on de omgeving
van Milwaukee teisterde, bewoog zich over
een 120 K.M. lange zigzagbaan voort; In
Kansas is \ooral do stad Winchester getrof
fen. Tegen middernacht zijn uit de omlig
gende plaatsen ambulances naar Winchester
gezonden.
Volgens aan\tillende berichten zijn twaalf
plaatsen met een b^voiking van duizend zie
len goheel verwoest. De storm ging van
wolkbreuken vergezeld
GROOTE WERKLOOSHEID IN POLEN.
Warschau, 2 Mei (H.N.) In het texliol-
gebied van Lodz heerscht op liet oogenblik
groote werkloosheid. Van de 27 groote ka-
toenfabrieken werken er nog 6lechts twee
den vollen tijd. Bij de overige wordt slechts
vier of drie dagen per week gewerkt. In fl*
wolnijverheid werken er van dc 25 groote
fabrieken nog 10 op volle capaciteit.
De correspondent der N.R.Ct. (e Brussel
meldt ons;
In dc jongste bijeenkomst van den minis
terraad zijn, door de regecring, drie ont
werpen van wet betreffende een nieuwe re
geling van het gebruik der talen bij het
lager en het middelbaar onderwijs goedge
keurd cn gereed gemaakt om, na onderice-
kening door den koning, de volgende week
reeds in den Senaat te worden ingediend.
Van Vlaamschgezinde zijde staat men
eenigszins wantrouwig tegenover deze ont
werpen, die, men weet het, door de den
Vlamingen vijandig gezinde, elementen in
de zoogenaamde liberale rangen, beschouwd
worden als een soort van campensatie,
welke door 't mogelijk maken van een nog
dieper ingrijpende verfransching van het
lager cn het middelbaar onderwijs in de
Vlaarasche streek, het voor dc Vlamingen
cn dc Nedcrlandscbe kuituur gunstige re
sultaat der vernederlandsching van de rijks
universiteit tc Gent. geheel of gedeeltelijk
moet teniet doen.
In dc memorie van toelichting, door den
minister van kunst en wetenschap, Vaut-
hier, wordt weliswaar gezegd, dat, nu de
Vlaamsche bevolking van een volledig uni
versitair onderwijs in dc Ncdcrlandschc
taal kan genieten, de bestaande wetgeving
inzake het gebruik der talen bij het lager
cn het middelbaar onderwijs moet worden
aangevuld, terwijl de minister verder ook
toegeeft, dat in zekere centra, waarmede
hoofdzakelijk Brussel is bedoeld, door een
naar zijn oordeel, gebleken ontoereikend
heid der bepalingen van het fel omstreden
artikel 20 der bestaande onderwijswet, hon
derden, ja duizenden kinderen geen onder
wijs krijgen in hunne moedertaal. Om deze
roden wordt, in de nieuwe wetsontwerpen
hot beginsel der persoonlijkheid, dat de
vroeger wetten beheerschte, door 't territo
riaal beginsel vervangen cn wel in dien zin
dat „dc onderwijstaal de taal van dc streek
moot zijn."
Principieel beschouwd betcekcnt deze
koersverandering een succes voor de meer
vooruitstrevcndcn onder de Vlnamschgezin-
den van oud-minister Huysmans tot dc
Vlaamsch-nationalcn toe die steeds het
territorialiteisbcginsel aanhingen, maar van
c-en anderen kant wordt, meer dan thans
het geval is, dc mogelijkheid geschapen
zoogenaamde „minderheidsklassen" in het
leven te roepen.
In de gemeenten, waar dc gezinshoofden
van 20 schoolgaande kinderen zulks wen-
schcn, zal het oprichten van een of meer
klassen, met als onderwijstaal een andere
WEERBERICHT.
Hoogste barometerstand:
772.8 tc Jan May en.
Laagste barometerstand:
755.S tc Vardö.
Verwachting;
Zwakke tot matige meest
N. O. tot N. wind, licht tot
half bewolkt, waarschijnlijk
droog weer, iets koeler.
VERKEERSGEBODsi:
Neemt ge soms een and're richting
Geeft het door een teeken an
Voor U zeiven is dat veilig
d'Ander heeft gemak er van.
LflNSESTRAAT 49-51. - TEL. 109
Macco en Fil, zeer voordeelig.
NIEUWSTE DESSINS.
landstaal dan die der streek, verplicht zijn.
De nieuwo wet bepaalt niet, dat deze kin
deren in Vlaanderen, uit Waalsehc ouders,
of in het Walenland, uit, Vlaamscho ouders
afkomstig, moeten zijn. Ook de franskiljon-
schc elementen in Vlaanderen, die zich van
het volk afzonderen cn zich aan hun socia
len plicht onttrekken, worden aldus in
de mogelijkheid gesteld, hunne kinderen in
denzelfdcn geest onderwijs te doen ver
strekken.
Met belangstelling zien dc Vlaamscbe
parlementsleden dan ook de officieele tek
sten van deze ontwerpen tegemoet, waar
van in katholieke kringen, die het kunnen
weten, verteld wordt, dat zij niet „ne va
rietur" de goedkeuring der in het kabinet-
Jaspar zetelende Vlaamsche ministers weg
dragen cn eerder de positie van dc regee
ring moeten verzwakken dan haar hand
haven of versterken.
EEN LESJE IN HET
ONDERHOUDEN VAN
VLOEREN
U behoeft Uw vloeren
cr niet kaal tc laten uii-
zien, want met zeer
weinig Mansion Polis!»
cn een zachten doel'
kunnen ze niet alleen
heel mooi gemaakt wor
den maar ook zoo blij
ven. Mansion Polish
haait do nerf en tceke-
ning van het hout op
en het dunne laagje
fijn glanzende Was be
schermt de vloeren te
gen krassen en houdt
in volmaakten staat
Gebruikt Dor.karc
Mansion voor
Donkere
Houtsoorten.
MAAKT VLOEREN GLANZEND - EESCHERMT LINOLEUM
C ver ai verkrijgbaar.
Importeurs: N.V. Handel Maatschappij Reckitts, Rotterdam
