GANDHI EINDELIJK GEARRESTEERD
DEEEMLANDER
Dinsdag 6 Mei 1930 Uitgave: VALKHOFF Co.
1
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
jtenlandsch Overzicht
Wereldtentoonstelling
te Luik geopend
NAAR DE GEVANGENIS TE
P00NA GEBRACHT
De regeering te Bofnbay
motiveert haar stap
28e Jaargang No. 268
Fa. L. J. Luycx en Zn.
DAMES KOUSEN
Ontploffing in een
ïijnkoekenfabriek
Studentenreïletjes te
Madrid
De roode vlag op de
Universiteit
GROOTE
SN AMERIKA
lommCMEUKPRI K per 3 maanden voor Amersfoort f 2.10, per maand f 0.75, per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17'/*
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910
TELEFOON 1NTERC. 513
PRIJS DER ADVERTENTIES van 1—4 regels f 1.05 met Inbegrip van een bewijsnummer,
- elke regel meer f0.25. Licfdadighelds-advertcntlËfl voorde
helft van den prijs. Kleine Advertentiën „KEITJES" bijvooruitbetaling 1—3 regels'
50 cent, dke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.—Bewijsnummer cxtrA f 0.05
Gandhi tenslotte gearresteerd.
Wat do regeering tot den stap
bewoog.
viel den laatster» tijd over officicele
officieus0 uitspraken te beschikken. wel
dc verwachting wekten, dat de tot dus-
systematisch uitgestelde aanhouding
Gandhi, den Bntóch-Indischen leider.
I lang meer op zich zou laten wachten
c is nu gisteren inderdaad een feit ge-
den. Heeft Gandhi zich dan aan daden
geweld schuldig gemaakt Geenszins,
is de leer der weerloosheid blijven pre
cn, al viel aan den anderen kant in zijn
rste verklaringen iets te beluisteren, dat
kunnen worden uitgelegd als een aan-
ring tot revolutionaire daden
Hritscb-Indifichcn regeeiingsautori
heeft het niet aan lankmoedigheid
-.ken; zooveel geduld werd zelfs aan
dag gelegd, dat men de regeering met
wijten overlaadde en haar een zwakheid
r de voeten wiorp: die naar sommigen
zou uitloopcn op de aller
'dlotiigste gevolgen. Zoolang mogelijk
de de regeering een arrestatie veumijden,
r 7.ij tiki noodeloos Gandhi tot een mar-
lar wilde Diaken.
veld icht ten gunste van burgerlijke
[êhoorzaamheid. dien Gandhi voerde en
aan alle gewelddadigheid ontbrak
Bntsch-Indischo leider drong er steeds
an. dal men met vi'eeclzani- middelen
doel moest trachten te bereiken had
iddeis tengevolge, dat dc wet op uitge-
ïde schaal werd geschonden, terwijl in
eel Indie 'tengevolge van Gundhi's actie
stemming ontstond, die zóó'geprikkeld
dat ordeverstoringen ën b'-oedvergie-
niet achterwege bleven. Juist de laatste
icn nam het aantal buitensporigheden
Gandhi betreurde deze. excessen wel,
gelijk in een regcering&communique,
de aanhouding motiveert, wordt opgc-
rkt, zijn protest tegen het gedrag van
i cpstandigc volgelingen werd hoe lan-
hoe zwakker. Het iel niet legen to
n, dat Gandhi tenslotte niet meer in
it was de krachten, die hij had opgeroe
id behec£srhen.
De arrestatie beteekent dan ook geens
zins het einde van de moeilijkheden Het is
zelfs mogelijk, dat die nu pas goed zullen
beginnen. Op verschillende plaatsen in In-
dié gist het cn bij wijze van voorzorg zijn
allerlei militaire maatregelen genomen, om
zoo noodig het hoofd te kunnen bieden aan
ernstige opstanden. De autoriteiten achten
dus zolf bedenkelijke uitbarstingen niet uit
gesloten en vooral in de Noordwestelijke
grensprovincie wordt de toestand nog al
précair geacht. De stammen, die daar wo
nen, zijn wel geen aanhangers van Gandhi's
denkbeelden, maar de stemming, tl ie deze
heeft gewekt, is liuh zeer welkom, omdat zij
daardoor gemakkelijker en met grooter
kans op welslagen een revoluticsfeer kun
nen scheppen.
Dreigende clgemcene staking
ie Bombay
Koning Albert brengt hulde
aan de,stad
GANDHI.
n elk geval, het schenden der zoutwet
liet pesten bij drankwinkels, het boy
van buitenlandschc, i. c. Engelsche.
ie - u cn de aansporing om bepaalde
■lotingen niet te betalen, leidde tot een
warden en gevaarlijken toestand en hier
am nog bij, dat Gandhi tevens dc a.s.
Ei'nerning van zoutopslagplaatsen aan-
"hgde. Dit laatste was een rebelsclie
ad, waarbij geweld, geweld zou uillok-
e De reg eering kon zoo iels niet gedoo-
i en meende, dat er \oor haar niets an-
'3 opzat dan aan Gandhi's actie door een
estatie een einde te maken Te eerder
'loot zij iot dezen stap. omdat in 1919
i soortgelijke actie van Gandhi leidde tot
Moedige hotsingen, vooral te Amrit-
waarbij honderden personen werden
lood cn gewond, terwijl ook nog enkele
cn daarna dc in Indie gewekte onrust
uiting vond 111 tal van moordén, on
cgeldhedcn en brandstichtingen. Ook
'iideriijd js Gandhi gevangen genomen.
j'U de Britsch-Indische leidei than? is
gehouden, beteekent echter geenszins,
hij als een misdadiger in een kerker
worden opgesloten. Integendeel, op
'•d van een meer dan honderd jaren! oud
ilèmoht houdt men hém alleen ma««r ge-
n?en. zonder dat hij vooi de rechtbank
worden gedaagd. Mij zal kunnen rekc-
ri op een welwillende behandeling: maat-
'clen voor zijn gezondheid worden geno-
:I1 cn aan allerlei gerief zal het hem niet
tbreken. Dc gevangenschap eerder
n rnen spreken \an een inteineering
'luren, zoolang het der rsgcering be
9. Het doel ervan is duidelijk men wil
-omoederen der volgelingen, «lie Gandhi
fUtqchtelijk vereeren, niet prikkelen
'lezen kwalijk te behandelen, terwijl
iderzijds aan den leider wordt belet per-
onlijk den veldtocht voort te zetten.
Gandhi's plaats is natuurlijk terstond
50r een anderen leider ingenomen en
irmoedelijk zal dc tegen Engeland ge-
ple, althank op onafhankelijkheid aan-
Urpnrte, actio ook nu voortduicn. Het is
bter de vraag, of Abas Tyabji dezelfde
iestdrift zal weten te wekken als de ma-
Oma,
Brussel, 3 Mei (V.D.) Hedenmiddag is
in tegenwoordigheid van dc Koninklijke
'amiïic, liet corps diplomatique cn tal van
leden van Kamer en Senaat, benevens vele
militaire cn civiele autoriteiten dc wereld
tentoonstelling officieel geopend.
Omstreeks twee uur arriveerde koning
Albert, koningin Elisabeth, het kroonprin
selijk paar eri prins Karei, alsmede dc mi
nister-president Jaspar cn de minister \an
arbeid, nijverheid en sociale voorzorg, per
koninklijken trein aan het station, waar zij
werden ontvangen door burgemeester Neu-
jean en den gouverneur der provincie. Een
zangkoor bracht eenige liederen ten ge-
hoore.
In open hol rij tuigen werd naar de groot e
feestzaal gereden, .waar de openingsplech
tigheid plaats vond. Eon opgetogen menigte
juichte den koninklijken stoet op weg naar
dc tentoonstelling geestdriftig toe.
Kerel werd hel woord gevoerd door het
Kamerlid Gérai'don. voorzitter van het uit
voerend comité, die den iioogen gasten wel
kom heette on het doel der tentoonstelling
uiteenzette Naast de Antwerpsche tentoon
stelling: ts die van' Luik op haar plaats niet
omdat het feest der Vlamingen door allen
gevierd wprdl, doch het eeuwfeest van ge-
heil Beigio. dat ook de Luikenaars lief
hebben
Nadat de. lieej- Ein.ile Digneffe, oud-burge
meester van Luik cn voorziter van den
raad van beheer der tentoonstelling, de ko
ninklijke familie had begroot, nam minis
ter Heyman hel woord Aan 't 6lot van zijn
betoog waarin hij hulde bracht aan allen,
die hebben medegewerkt aan de lot stand-
koming van de tentoonstelling wees spre
ker op het doel van de tentoonstelling nl.
den volkeren te tooncn wat Belgie op in
dustrieel gebied vermag. Zij is levens een
symbool van den vooruitgang der techniek
en een les van de daad, die een aanmoedi
ging moet zijn voor de stad en het land.
Het slotwoord werd uitgesproken door
koning Albert. Allereerst bracht deze hulde
aan de stad Luik Hij herinnerde aan de
groote staatslieden, die do stad had voorge
bracht cn wees op de beteekenis van Luik
als nijverheidscentrum en van de universi
teit, waarna hij de tentoonstelling voor ge
opend verklaarde
Vervolgons werd een rondgang over het
tentoonstellingsterrein gemaakt, waarbij de
hooge gasten een défilé van niet minder
dan 1500 motorrijders in oogcnöchouw had
den te nemen. Na dat een bezoek was ge
bracht aan de noordelijke afdeeling. begaf
het hooge gezelschap zich per boot naar
den zui.deli.ikcn 6ector.
In het feestgebouw in hel Boveriepark
had des avonds een gala-diner plaats, dat
werd aangeboden door de gemeentelijke au
toriteiten. De koning hield een tafelrede,
waarin hij gewaagde van een 6poedig begin
der werkzaamheden voor het kanaal Luik-
Antwerpcn, dat ven groote beteekeni6 voor
den bloei van dc stad Luik moet worden
geacht.
Om half elf keerde de koninklijke familie
naar Brussel terug.
Des avonds hadden in de geïllumineerde
stad talrijke feestelijkheden plaats. Het be
roemde mannenkoor „Legia" cn do Disci
ples de Grétry luisterden de plechtigheid
op.
DOODELTJK ONGEVAL BIJ DE
MOTORRENNEN.
Londen-, 3 Mei (V.D.) Bij dc groote mo-
torrennen te Brookland is dc bekende En
gelsche renner Hieatt verongelukt. Zijn mo
tor begon plotseling te slingeren, reed door
een afrastering en sloeg over den kop. Zijn
mederijder kon zich uit de overblijfselen
bevrijden, daar hij slechts licht gewond werd.
Hieatt beliep ernstige hoofdworiden op en
was op slag dood.
EEN HUWELIJK IN HET ESPERANTO.
Br u nn, 4 Mei. (V.D.) Alhier is dezer
dagen voor het e?rst een paar in het espe
ranto gehuwd. In de kerk werd in deze
kubist-taal gezongen cn gebeden. Ook tij
dens het bruilofstfeest onderhielden de gas
ten zich in deze taal. De jonggehuwden
ontvingen talrijke gelukwenschen van es
perantisten in binnen- cn buitenland.
Lo nden, 5 Mei. (V. D.) In den afgeloo-
pen nacht is Gandhi in een klein plaatsje in
de nabijheid van Soerat gearresteerd. Dc
arrestatie vond plaats op grond van een
verordening, dnlee.cnde uit hét jaar 1827.
Na zijn aricslatio werd Gandhi met een
posttrein naar Borivli, op ongeveer GO K.M.
afstand van Bombay, gevoerd en vandaar
met een gesloten auto naar de gevangenis
te Poona, 150 K.M ten Zuid-Oosten van
Bombay gelegen. In do gevangenis te Poona
zal Gandhi voorloopig blijven, wanneer niet
onmiddellijk na zijn arrestatie een gerech
telijke vervolging legen hem wordt ingc-
fsteld. Tc Bombay hebben de autoriteiten
omvangrijke maatregelen genomen om de
monstraties en onlusten tegen te gaan.
Tot nog toe heeil dc Britsche regeering
geen officicele verk'aring met nadere bizon
derheden omtrent Gandhis arrestatie ge
daan. Ook dc berichten uit Indic in dc och
tendbladen van heden geven geen aanwij
zing welke bepaalde ernstigo gebeurtenis
de onmiddellijke aanleiding-lot Gandhi's ar
restatie is. geweest Berichten over een blij-
venden ernst.gen locstand komen slechts
van do Noordwestelijke grens van Indie
De verordening, waarbij een vroeger ver
bod tegen het houden van vergaderingen
weer in werking-wordt gesteld, vindt .hpar
oorzaak in de onrust, die onder verschei
dene sterke stammen in het Noordwesten
heerscht. Hoewel verklaard wordt, dat het
dezer dagen opnieuw beletten van den post
van 'Britsch commissaris aan de Noordwest-
grens niet :n verband «iaat met de onlusten
of met de d.cnslwetvering van Indische troe
pen, die kort geleden te Pesjawar plants
had, heeft dit feit toch bezorgdhheid in En
gelsche klinger: gewekt.
Eowapening der Europeanen in Bombay.
Londen, 5 Mei (V D.) Na dé*arrestatie
van Gandhi zijn te Bombay sterke afdcelin-
gen Britsche troepen en politie geconcen
treerd om eveniueclg ops«an«lige bewegingen
onmiddellijk ui dc kiem te kunnen smoren
De Europeesrhe beambten der banken cn
grooto firma's hebben wapens ontvangen
oin in geval van njod te gebruiken.
Van Indische zijdo worden pogingen in
het werk gesicid om te Bombay een alge-
mecno staking te (oen uitbreken cn in an
dere groote steden demonstraties te houden
Esn officicele varklaring inzake
de aanhouding.
Londen, 5 Mei. (V. D.) De regeering te
Bombay publiceert een officieel bericht over
de arrestatie van Gandhi, waarin o.a. wordt
verklaard:
De actie van civiele, ongehoorzaamheid,
waarvoor Gandhi «n dc eerste plaats verant
woordelijk is, heeft lot uitgebreide orde- en
rustverstoringen in alle deelen van Indic ge
leid. Gandhi heeft weliswaar zelf vele da-
don betreurd, doch zijn protesten tegen het
optreden van zijn opstandige aanhangers
zijn zwakker geworden en het is duidelijk,
dat hij niet langer in staat is den toestand
meester te blijven.
Het bericht geeft dan een opsomming van
do acties, waartoe Gandhi heeft aangc-
spoord. Verder heeft Gandhi verklaard, dat
hij voornemens is naar de zoutmijnen in
Dharasana tc willen gaan om het daar ver
zamelde zout in bezit lo nemen, dnt niet
het eigendom der regeering, doch der zout
fabrikanten is. Een dergelijke overval zou
niot zonder toepassing Van geweld kunnen
plaats hebben cn zou onvermijdelijk tot gc-
wapenrlen tegenstand van do zoutfabrikan-
fen en de poiitio leiden. De regeering van
Bombay heeft, sinds Gandhi Alimedabad
verliet, steeds een politiek van grootmoedig
geduld gevolgd. Da feiten hebben getoond
dat de vrocgero gebeurtenissen, waarbij
bloed gevloeid is, zich zullen herhalen, wan
neer bet Gandhi zou worden toegestaan zijn
huidige campagne voort te zetten. In deze
omstandigheden is de regeering to Bombay
in volledige overeenstemming met de Indi
sche regeering tot dc conclusie gekomen,
dat het niet langer mogelijk is Gandhi in
vrijheid te lalcn om een zeer ernstige be
dreiging van de rust te verhinderen.
Tijdens zijn rede werd de vergadering niet
gestoord cn niets scheen er op te wijzen,'dat
zijn arrestatie zoo aanslaande was. Deze had
vannacht om 1 uur cn in het grootste ge
heim plaats. Gandhi werd naar het station
van Achadiibad vervoerd cn daar onder be
waking van een Indisch politieambtenaar cn
van een tweeden beambte in een bizonder
aan den L-ein gchaaktcn salonvvagen ge
bracht, welke naar Barivli vertrok. Gandhi
zelf was zeer kalm en gelaten. In Barivli
wachtte een auto, welke hem naar de ge
vangenis van Poona overbracht. Van de
auto waren de gordijntjes neergelaten, om
den indruk to wokken, dat de inzittenden
reizende Indische dames waren. De chauf
feur was in burger gekleed. liet bericht van
de arrestatie van Gandhi werd nog in den
loop van den nacht tc Bombay bekend door
een extra-editir van een blad cn verwekte
groote opschudding De krijgsraad van het
Indische congres kwam terstond bijeen cn
besloot den Maandag cn Dinsdag lot „har
tal", d. i. algernecuen rouwdag, tc verkla
ren. Aanhangers van Gandhi begaven zich
vanmorgen vroeg naar de Indische zaken
wijk om do kooplieden aan te manen allen
arbeid te laten rusten.
Londen. 5 Mei (H. N.) Te Bombay
bleven v andaag als protest tegen dc as
tatic van Gandhi alle winkels der Hindoes
en ook vele Ilchammcdaansche zaken ge
sloten Dc regeeringsgebouvven, do postkan-
teren en dc spinnerijen worden door sol
daten bewaakt. De beurzen te Bombay ble
ven gesloten. Men verwacht, dat aan Gand-
hic maandelijks een bedrag van -£ 7.5 zal
worden verleend om in zijn levensonder
houd te voorzien. Dc minister van Indie
verklaarde vandaag in het Lagerhuis, dal
de overheid in Britsch Indié neg steeds be
reid is om met de Indische leiders op een
conferentie te ondcliandelcn. To Peshawar
heeft de regeering den toestand in de
hand.
Abbas Tyabji neemt ds lei-
ding van Gandhi over.
Londen, 5 Mei (H.N.) Abba* Tyabji, dien
Gandhi tot leider over dc vrijwilligers heeft
aangesteld voor het geval van zijn arres
tatie, heeft dc leiding aanvaard.
Te Bombay js vanavond een groote ver
gadering gehouden, waaraan nicer dan
100.000 personen deelnamen en waarin de
sprekers de aanwezigen aanspoorden om
geen gewei 1 te gcbruikpn en den strijd voort
to zetten. Zij vvcnschtcn GanrJJtii met zijn
arrestatie geluk. Alio belangrijko gebouwen
worden door Engchchc cn Indische soldaten
bewaakt.
Soldaten me: machinegeweren zijn opge
steld op da strateg-'sch belangrijke punten.
Uit Lahore word gemeld, dat op liet be
richt van de arre-tatie van Gandhi alle
scholen gesloten werden. Vijftien vrijwilli
gers en leden van liet Indische Congres, die
voor zaken pvstter, waar buitcnlandsche
stoffen'vvordoii verkocht, zijn gearresteerd.
WEERBERICHT.
Hoogste ba rome t|bs tand:
767.0 te Bost.
Laagste barometerstand:
749 1 te Valentia,
Verwachting:
Matige Z. O tot Z. W. wind.
meest zwaar bewolkt, toene
mende kans op regen of on-
weder, aanvankelijk warmer.
LANSESTRAAT 49-51. - TEL. 109
Fil vanaf 95 cent - Zijden vanaf f1.35
Fil-Zijde vanaf f 1.10.
Allaen so li ede kwaliteiten.
Vijftigtal dooden en ge
wonden
M a d r i d, o Mei (V.D.) De Zaterdag plaats
gehad hebbende studéntenónlustcn hebben
zich heden herhaald. Daar de regeering de
politie tot het betreden van het Universi
teitsgebouw nog steeds geen vergunning
heeft gegeven, stond zij voortdurend bloot
aan de aanvallen der in hot gebouw vcr-
schansto studenten, die .weliswaar niet dc
politie, maar dan toch de voorbijgangers
mei steunen en anderszins bekogelden. He
den werd :Jo toestand tamelijk critiek, daar
de politie, nadat .verscheidene -barer beamb
ten dooi steenworpen gekwetst vvaron. uit
zelfverdediging salvo's revolverschoten be
gon te lossen.
Naar vei luidt zouden ook schoten gelost
zijn van hei gebouw der Universiteit, waar
op nog stc.cïs de rdoclp vlag'wappert Tot
dusverre zijn er 17 gewonden en één doode;
de gewonden zijn vrijwel allen zwaar ge
kwetst. Onder de JaatMen bevindt zich ook
een majoor van de Huzaren.
Hedenavond wordt een bijzondere minis
terraad gehouden ter bespreking van de
middelen, waarmede deze studentenrevolu
tie kan worden te niet gedaan
Londc li, 5 Mei (V.D.) Maandagochtend
omstreeks half twaalf heeft in de Ïijnkoe
kenfabriek van de gebroeders Bibbvs te
Liverpool een ernstige ontploffing plaats
gehad, waarbij volgens dc tot nu toe ont
vangen berichten \ijftig personon gedood
en gewond werden. Dc' ontploffing werd
veroorzaakt door een brand, die in één dei-
silo's van een njeuw gedeelte der fabrie
ken was uitgebroken. Uit alle doelen dei-
stad spoedden de brandweren en de red
dingsdienst zich naar de plaats van de
ramp.
Men vreest, dat het aantal dooden tenge
volge van de ontploffing zeei groot zal zijn.
Hoe de aanhouding in zijn werk ging
Londen, 5 Mei. (H. N.) Omtrent de ar
restatie van Gandhi worden nog de volgen
de bizonderheden oek'cnd. Gandhi had Zon-
.1a ga vond een vergadering te Soerat, dat on
geveer 220 K.M van Bombay verwijderd is,
toegesproken en zich in het blzondcr tot de
vrouwen gewend om hen aan te sporen zijn
campagne van lijdelijk verzet to steunen.
AARDBEVING IN BRITSCH-INDIE
To Karlsruhe geregistreerd.
Karlsruhe, 5 Mei (H.NDe .seismo
graaf van het Geodetische Instiiuut te
Karlsruhe, hoeft vanmiddag een zeer hevige
aardbeving gercgistreeid. De eerste golven
traden op am 2 uur 57 min. cn <45 sec., die
der tweede phase arn 3 uur 7 min. en 22 sec.
De langste golven verden te 3 uur 30 min.
geregistreerd. Do toestellen kwamen eerst
om G uur tot rust. De haard bleek 8400
K M. van Karlsruhe verwijderd te zijn.
MiUioenen dollars schade
Dc omvang neg niet to over
zien.
Londen. 5 Mei (H.N.). I J i t Rangoon
wordt gemeld, dat oen hevige aardbeving in
de stad en geheel Burraah een groote pa
niek heeft veroorzaakt.
Verscheidene gebouwen zijn ernstig be
schadigd cn ook moeten menschcnlevcns
zijn te betreuren.
Nadere ^zonderheden ontbreken nog.
New York. 5 Mei. (H.N.) Aan de Oost
kust van de Vereenigde Staten, van New
England tot Virginia toe, doen zich uiige-
breide bosohbranden voor. waardoor reeds
groote-schade i» aangericht. De branden zijn
een gevolg van do groote hitte en droogte,
die op hot oogenblik hecrschon. De hout
vesters achten het echter ook niet uitge
sloten, dat vvcrkloozcn eveneens branden
stichten om bij het blusschingswerk wat te
verdienen. Te Nashua jn New Hampshire is
de brand ook op de huizen van de stad over
geslagen Driehonderd huizen, waaronder
vele openbare gebouwen en het spoorweg
station. zijn daar reeds verwoest. De krach
tige wind begunstigde <te uitbreiding van
het vuur. Voornl in Delaware. Pennsylvania
•■n het Vesten van den stnat New York heb
ben dc branden grootcn omvang aangeno
men Men schat, dat in Long Island alleen
een oppervlakte van 100 vierkante wijl in
brand staat Vliegers, die opstegen om eer
verkenningstocht uit te voeren, waren dooi
de groote hitte gedwongen tot een hoogte
van ..000 voet te stijgen. Ook het vliegter
rein van Lakehurst wordt bedroigd. In dc
buurt van New York zijn talrijke landhui
zen verbrand
New York, 5 Mei (V.D.) Door den Tillen
wind werd liet blusschingswerk te Nashua
ten zeerste bemoeilijkt, maar tegen den
avond slaagde men er in het vuur tot staan
te brengen. De schade bedraagt vele milli-
o.enen dollars. Van de 29.000 inwoners der
stad zijp ruim duizend dakloos geworden.
Vijf personen liepen ernstige brandwonden
oj> en drii* kinderen worden nog vermist.
Voorts hebben reusachtige boschbranden
States Island ten Zuiden van New York ge
teisterd., Reeds werden meer dan honderd
bungalows door het vuur vernield. Alle
brandweeren van New York zijn ter bestrij
ding van het vuur gealarmeerd.