FRIDTJOF NANSEN OVERLEDEN
DÉ EEMLANDEB
Woensdag 14 Mei 1930 Uitgave: VALKH0FF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 28e Jaargang No. 267
Buitenlandsch Overzicht
De politici ontmoeten
elkaar te Genève
Chineesche bandieten
plunderen een stad
WILLEM GROENHUIZEN
JUWELIER.
Vertrouwenshuis.
8 uur 12 min.
Fa. L.J. Luycx en Zn.
ZIJDEN STOFFEN
©UITINLAN©
ABOïKÊttEfiTGPaiJS pti 3 raiaadcn veer Amersfoort f2.10. per maand i 0.75, per
-*■ we«k (mei gratia verrekering tcgea ongelukken) f Ö.17i/1.
Binnenland franco per pesi per 3 maanden 3.-« Afzonderlijke nammers f 0.05.
I-C TREKEN»N'G 47910 TELEFOON JNTERG 513
PRIJS DER ADVERTENTIES vao TOS met inbegrip van een bewijsnummer^
eike pegel metr f0.25. Liefdadigheida-advertenEën voorde
helft van den prijs. Kleine Advertegtien „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regels'
SOjreot, elke repel meer 10 cent, driegaal pliataen f Bealisnummer extt* f 0.05
De dood van Fridtjof Nansen.
Een edele f iguur van 's le
vens tooneel verdwenen.
Niet alleen Noorwegen rouwt, nu cén zij
ner nobelste zonen is heengegaan, doch
ook heel de overige werelcl treurt ora het
verlies, dat zij heelt geleden door den dood
van Nansen, die een veelzijdig': persoon
lijkheid was. Naam heeft hij gemaakt als
geleerd en moedig onderzoeker, die zijn er
varing neerlegde in een aantal boeken,
welke zióh met het hoogc Noorden, de Pool-
gebiéden, bezig houden. Bovendien bewoog
hij zich op jiolitiek en humanitair gebieden
v.ijn verrichtingen op dit terrein werden o.a.
erkend, 'doordat hem de Nobelprijs voor den
a rede werd toegewezen. Grooter belooning
zal bij echjtèr geacht hebben de dankbaar
heid van duizenden, die door zijn ijveren en
toedoen, bevrijd werdén uit een soms on
beschrijfelijke ellende. Nansen's prachtige
Diènschëlijkjieid, zijn deernis met hen. die
loden, miskend .werden," of wier léven go
vaar liep, waren de drijfkrachten, die hem
ertoe brachten naar beste kunnen leed te
lenigen. Ala hooge commissaris van den
Volkenbond was hij in de.gelegenheid zich
hei dikwijls uitorst betreurenswaardige lot
aan lo trekken van oorlogsvluchtelingen en
krijgsgevangenen. Honderd duizenden heb
hen hei aan den Noor met zijn warm hart
Grandi waarschuwt voor
al te groot optimisme
DE ZOMERTIJD GAAT IN!
Wij herinneren onze lezers er
nog even aan, dat hedennacht
de zomertijd ingaat. Mea ver-
gete dus niet zijn uurwerken
een uur vooruit te zetten.
Curtius heeft een onderhoud
met Zaleski
Gonóve, 12 Mei. De oudeiliRgc.be?
sprekingen tussclien de ministers van bui-
Icnlandaclio zaken zijn begonnen met een
onderhoud tussclien Henderson en Grandi.
Algemeen beschouwt men dezo besprekin
gen als een inleiding voor da Fransch-Ita-
liaansche onderhandelingen.
Verder vonvachf men, dat. do Dultschc
minister van buitcr.landsehc zaken, dr.
Curtius, een dezer dagen een bespreking
zal hebben met Grandi over do Duitsch-
ltaliaansche betrekkingen
Morgen zullen P.riand, Henderson
Grandi samen lunchen en men kan wel
aannemen, dat oen inleidende bcsprekin:
der Fransch-Italiaanscho onderhandelingen
zal plaats hebben. Naar Grandi echter he
denavond nog verklaarde, moot men van
Tel. 852. - Gevestigd 1885.
Gruwelijke moordpartij
aangericht
ü.-iimM auuu.n «ei (j« besprekingen gedurende deze raadszit-
to danken, dat zij naar hun vaderland kon- - vflrwflrl,linpn VfteQ.
den tcrugkeeven, of dat. verbetering werd
gebracht in hun droeve nistahdigheden.
I Ter bestrijding van Jen hongersnood heeft
Nansen eveneens prachtig werk verricht.
De vermaarde ontdekkingsreiziger on fi
lanlroop had zijn hart verpand aan den
Volkenbond, niet zoozeer aan den Volken'
bond, zooals dio dikwijls optrad, maar aan
den Volkenbond, gelijk hij dien idealiseer
de. Hij is steeds een der pittigste vertegen
woordigers geweest, dien: Noorwegen uaar
1 Genève afvaardigde. Hij zag niemand naar
de oogen, de grootsten zelfs niet. Dc gedra
gingen der machtige staten, leden van den
Volkenbond, heeft hij moer dan eens ge
gispt, wanneer z.i. hun handelingen niet
den waren Volkenbondsgeest ademden 011
in strijd waren met de beginselen van het
Gencefsche instituut Bovendien heeft hij
er steeds op aangedrongen, dat de Volken
bond een zoo universeel mogelijk karakter
droeg cjv dc consequentie van «lit standpunt
was, dat hij ijverde voor liet toetreden van
Dnitschland tot den Volkenbond, dat hier
uit aanvankelijk, als een paria door de over
winnaars in den wereldoorlog werd ge
weerd:
Krachtig kantte Nansen or zich ook steeds
iepen, wanneer de groote mogendheden, tp
Genève vergaderd, in onder-onsjes beslis-
tingen wilden treffen en feitelijk de kleinp
mogendheden uitschakelen, Dez» houdino
laakte hij fel en hij placht dan ook geen
blad voor den mond .te nemen. J
De minderheden hadden eveneens in Nan
sen een toegewijd vriend, die meermalen te
pen haar ouderdrukking opkwam en erop
aandrong, dat zij binnen het kader van sla-
ion, waarvan zij deel uitmaakten, niet kwa
lijk werden behandeld en zich in nationaal
opzicht, zonder met de belangen van den
Maat in conflict te komen, konden uitleven
Door recht en rechtvaardigheid, die hij op
oteche wijze in dei) Volkenbond staat-
Kundig belichaamd wonschto te zien. liet
lij zich bii voortduring leidén en vredes-
viiend, die hij bijgevolg was, brak hij tal-
looze kceren een lans voor het denkbeeld
<ler verplichte arbitrage, dat, door do kleine
maten bijna zonder uitzondering werd aan
gehangen, maar cial de groote mogendhe
id n geenszins alle zoo maar lot het have
wilden uiiaken. Doch Nansen stond-steeds
pal cn onverschrokken als hij was. vocht
lui voor zijn ideeën, al waren zijn tegen
standers nog zoo krachtig.
De Volkenbond heeft door zijn heengaan
dun ook een moeilijk n. herstellen verlies
-• leden en zijn beteekenis voor het Gèneof-
sch§ instituut is gisteren dan ook welspre
kend onder woorden gebracht door Enge-
lan.ds minister Aan buitenlandsclie zaken,
llendèrson, die heeft opgemerkt, dat door
Njifisen'!? rnoetl en wijsheid, door zijn een
voudige toewijding aan hetgeen hij dacht
dijt recht en billijk was. de groote Noor
Keelt, geholpen aan het scheppen der tradi
ties van Genève, die, het rijkste bezit van
den Volkenbond uitmaken.
ring geen al te grooto verwachting» koes
teren. Men mag bli.i zijn, wanneer Grandi
en Briand liet deze week eens zullen wor
den over do basis on het tijdstip, waarop
do besprekingen zullen worden herval
Gonóve, li' Mei. Bij gelegenheid
van een diner, gegeven door den onder
secretaris-generaal Dufour-Bérouce, heeft
Curtius een ontmoeting gehad met Zaleski.
Curtius verklaard.lat. do onlangs door
den rijksdag goedgekeurde verhooging. der
agrarische tarieven vóór Duitschland een
levenseisch was cn dat hij hoopte, dat daar
door do ratificatie van het Duiïsch-Poöl-
sche hai)clelÊvei-df*ag niet in gevaar zou
verhoeren.
ENGELAND BOUWT EEN NIEUW
REUSACHTIG LUCHTSCHIP.
hond n, 13 M i. .V- D. Do I Doi.'y He
rald meldt, dat Engeland binnenkort znl
beginnen mot. don houw van ccn nieuw
reuzen luchtschip, dat in grootte, snelheid
cn navigaticmogelijkheid allo bestaande
luchtschepen zal overtreffen. Bovendien
zou de regeering voornemens zijn tc C.ai'-
dington oen vcrplaatstbaro landingsmast
tc bouwen, waardoor do landingskosten
voor luchtschepen belangrijk verminderd
zouden kunnen worden.
NOODLANDINC VAN AMY JOHNSON
Londen, li Mei. (V. D) Naar uit Ran
goon gemeld wordt zou miss Amy Johnson
gedwongen zijn geweest in Birma een nood
landing te doen, waarbij haar toestel werd
beschadigd. De a\ iatricc echter bleef onge
deerd.
Louden, 13 M c L (V. D.) Len bende van
a 400.0 Chineesche bandieten heeft gisto-
icn de stad Yungt lang aan do giens van
do provincies Ho.nan en Hoepei overvallen
cn ingenomen. Do bandieten zouden 15000
inwoners hebben vermoord en 500 als gijze
laars hebben ontvoerd. liet grootste deel
der stad werd door -do roovers in brand ge
stoken evenals do omliggende dorpen, die
vooraf geplunderd werdén.
HET STADHUIS VAN LODZ BESTORMD.
Groote werkloosheid de aan-
leiding.
W a r s c li a u, 13 M e i. (V. D Lenige
honderden wcrkloozo vrouwen cn vrouwen
van werklooze arbeiders hebben gisteren
het stadhuis van Lodz bestormd. Zij dron
gen do bureaux binnen en vernielden in
verscheidene kantoorlokalen dc inventaris.
De politic, die de orde moest herstellen,
zag zich gedwongen do vrouwen stuk,voor
stuk naar buiten te dragen. Nadat do poli
tie hiermede ruim vier uur ingespannen
bezig was geweest, was de rust hersteld.
DE POLITIE SLAAT EEN
GOEDEN SLAG
ENGELSCHE TANKS VOOR DE
NANKING-REGEERING.
Londen, 13 Mei. (VD.) In zijn schrifte
lijk antwoord op 'een in het Lagerhuis go-
stelde vraag heef; de ondér-s'aaissecrot.'ris
van liet Foreign Office, Dalton, medege
deeld, dat eèn Brltscho firma onlangs elf
tanks aan de Nankirig-regeering had gele
verd en tkan's opdracht ha:l gekregen voor
de levering van twaalf nieuwe tanks.
HONGAARSCH SCHRIJ 'R
AANGEHOUDEN.
Wc ene ij, 13 Mei. (H.N.) De Hougaar-
sche schrijver Uhjely werd. toen hij van
Berlijn per auto naar Wecncn kwam. ge
arresteerd op een in 1923 to Bo?dapest uit
gevaardigd verzoek tot aanhoud* - y. Uajely
werd doetijds yv-roqr.def :d tot een gevango-'
irZsstraf van zee maanden wegens godslas
tering, welke dc ruGliibank in 'en ïnh»ud
van oen zijner stukken zag. T"hjcly vlucht
te destijds naar Weehen, waar hij ecu 'aar
woónde cn verhuisde vervolgens naar Ber
lijn', waar hij als schrijver cn ook voor den
film werkzaam was.
DE BEROERING IN SPANJE.
De universiteit te Madrid op
nieuw gesloton.
Parijs, 13 Mei. (H.N.j Volgons een be
richt uit Madrid is dp universiteit aldaar
opnieuw gesloten, omdat geruchten de t on
de deden, dal ac studenten nieuwe betoo
gingen wilden houden. De overige univer
siteiten zijn heropend, waarbij het rustig
is toegegaan, behalve te Granada, waarhol
:ot kleine incidenten is gekomen.
Bankbiljetten-vervalschers
gearresteerd
WEERBERICHT.
Hoogste barometerstand:
770.5 tc La Coruna.
Laagste barometerstand:
744.9 tc Vostmanocr.
Verwachting:
Zwakke, tot matige W. tol
7 W. wind. gedeeltelijk be
wolkt, weinig ol' geen regen,
•iets koeler des nachts, over
dag iets "warmer.
Dit nummer bevat nadere bijzon
derheden omtrent de plannen voor
een nieuw concertgebouw ter vervan
ging van Amic.it ia.
Parijs, 13 Mei. (V.D.) ITet is de Parijsche
politie gelukt een aantal bankbilje.ttcn-ver-
valschers ie anctefceerm, juist toon deze be
zig waren valsclie. biljetten van 50 pand
sterling lo verkóopen. Roods maanden ge
leden richtte do internationale valsehgeïd-
centrale tc W oen én de aandacht \an alle
Europeesclie politie-auloriteitzn op eön
groote internationale .bende van valsclie
munters. De valschgeld-'ccntrale der Parij
sche politie meeijdc een spoor te vinden,
volgdedit en zag gisteren haar work met
succes hekioond. In de-eerste plaats «-jres-
feerde zij den te Warschau geboren Ppul
Radziminski, toen" dezo trachtte ocuige val
sche biljetten van 50 pond 1c verkoop en,
terwijl zij bovendien nog drie andere leden
van de bende wist te knippen. De valsche
munters hadden hun. werkterrein voorna
melijk in België cn in Frankrijk. Dc drie
gearresteerde helpers van Radii-minski zijn
de te Berlijn woonachtige 42-jarige Rus Gro
wer, die zich ook Zeitnor, Kampfersohn en
Branson noemde, en do Roemenen Cohen
cn Statnigros. Do gearresteerden werkten op
groote schaal met andere valsche munters
samen en hebben niet alleen hun betrek
kingen in Europa, maar ook in Amerika en
Azië en speciaal In China. Uit. de gevonden
correspondentie blijkt, dat de drukkerij,
waar het valsclie geld vervaardigd is. zich
in de omgeving van Berlijn moet he.vjn-
dcn.
LANSESTRAAT 49-51. - TEL. 109
Veel kleuren en kwaliteiten.
Pracht sorteering wollen Mousse-
lines en Fantasie Stofjes.
EEN WANHOOPSDAAD.
Zichzelf *n vier kinderen gedood.
Praag, 13 Mei. UN.) Te Sykoritzhóéft
een spoorwegarbeider zijn vrouw cm vier
kinderen doqr vergil' 0:1 daarna zich zelf
Hii
ZIJN POOLREIZEN
was de belichaming van den
geestdie den Volkenbond
moei beheerschen
De menschheid gediend
Oslo, 13 Mei. De 'bekende Noordpool-
rcizigèr dr. Frkiiiof Nansen 'is hier lieden in
den leeftijd van 09 jaren overleden.
door een sélio
gebracht. Uil -
de man' zijn
-•ople?gJ, orn-i
riekte, rnaagk
stónp
page
om lic-r leven
lief blijkt, dat
Fridtjof Nansen werd 10 October 1SGS op
het landgoed van zijn ouders Storc-Froeën
bij Oslo geboren. Als studie-vak koos hij de
dierkunde: daarin kwam ook zijn liefde
•-•-•or de natuur'tot uiting.
Nansen zou er waarschijnlijk nooit aan
i.i".dacht liebben den Noordpool to bezoeken,
•Cs prof. Collet hem niet. gevraagd had of
hij samen met hem aan boord van een rob-
benvanger naar Je IJszee wilde varen, ten
einde daar do dierenwereld te onderzoeken.
Den Ildcn Maart 1BS2 voer de 21-jarige
Nansen aan boord van d.c „Viking" dc ha
ven van Aicndal uit. Dit was do eerste reis
naar liet Noovdpoolgehicd.
Het is liier niet iioodig cr op te wijzen,
n.i aan
■r leed.
ie.ii.'jg heelt |wic Fridljof Nansen is; dóch er zij slecht;
SENEGAL—ZUID-AM3RÏXA.
daad uif v
geneeslijke a<ui herinnerd, lioc. hij, 27 jaar oud, zijn
I beroemden toch; dwars door Groenland vol-
bracht, van Umiviksfjord op Grocnlands
Oostkust naar Godthaub. In IS93—'96 maak-
to hij zijn wereldvermaarde Poolreis met
New York, 1 M i. V. D.) De Fransche dó Fram, het schip dat later zijn niet min-
•iatcur Mermoz, die Maandagmiddag van j der beroemden landgenoot Roald Amund-
^fncgol (Afrika) uit was gestart voor ceiz een op diens reis naar den Parry-Archipel
lucht naar Zui l-Amerika, is Pinsdagmor- J en later weer op den geslaagden Zuidpool-
fii 9 uur 32 (Arasterd. l»icT> op h'' vliegveld toclit zoo groote diensten bewees. Nadat
2'afal (b: ziliëj -inngekornen. I Nansen in 1897 een professoraat aan de mit-
I versiteit van Kristiania aanvaard had, heeft
j hij niet meer actief aan het- groote Poolon-
j derzoek deelgenomen, al hééft hij verschei
den oceanografisclie expedities in do IJszeo
en den Atlantischen Oceaan geleid, wier re
sultaten den Poolreizigers ten goedo zijn
gekomen. Zijn adviezen aan andere I'oolon-
iderzoeltcrs, niet het minst aan zijn land-,
'genooten Amundsen cn Sverdrup, worden
steeds vanwege do vvetcnschappclijko stu
diën, waarop zij gegrond waren, door allen
J op grooten prijs gesteld. Als Noorsch gezant
in Engeland m het moeilijke crisisjaar-
1905, heeft hij zijn land door zijn persoon
lijken invloed groote diensten he wezen;
voegt men daaraan de. resultaten zijner we
tenschappelijke onderzoekingen toe, die hii
in verdienstelijke werken deed verschijnen,;
dan voelt men dat met Nansen een persoon
lijkheid van groote bctcekcnis is heenge-
gaan.
Nansen had behaho een practisch inzicht
cn een overzichtclijkcn blik bovendien een
groot organiseeren.l talent, dat hij meerma-
j len ten bate der menschheid heeft mogen
gebruiken. Wij hohben hem na den oorlog
aan hot werk gezien bij dc organisatie van
het terugbrengen der krijgsgevangenen uit
Rusland en Siberië; cn men heeft gezien
hoc hij in betrekkelijk korten tijd het zoo
ingewikkelde vraagstuk om c.a. 300,000 ge
vangenen uit verre Siberische gewesten
naar hun vaderland terug tc voeren heeft
weten op te lossen.
Ook is Nansen niet teruggeschrikt voor
de Hercules-taak, liulp to oiganiseercn voor
een bevolking van niilliocncn menschen,
die met hongerdood bedreigd werden in een
rijk dat in normaio lijden de korenschuur
van Europa geweest is
Sir Robert Cecil schreef hij gelegenheid
van Hansen's- 60sten verjaardag -in Tidens
Tegn: „Ik ontmoette dr. Nansen voor den I
eersten keer op do vergadering van gedele
geerden van den Volkenbond, al kende ik
reeds lang tevoren zijn wereldfaam als ont
dekkingsreiziger en geleerde. In Genève
was liet spoedig duidelijk, dat dc groote ze-
GEHEELE STAD MET VERWOESTING
BEDREIGD.
Berlijn, .13 M:i (H.N.) Volgens een be
richt uit Moskou is con.groote brand uitge
broken te Prokowek. do hoofdstad van de
republiek dor Wolga Duitscbers. De goheclt
stad wordt met verwoesting bedreigd. Ver
schillende wjjkon .zijn reeds afgebrand. Dc
brandweer van Saratoff en grooto afdeelin-
gen troepen heipon bij het blusschingswerk
mede. Men vorwaclit, dgt or vele slachtof
fers om hot leven zijn gekomen.
INCIDENTEN OP HAÏTI.
New York. 13 Mei. (Y. D.) Uit Por'
au Prince op Haïti wordt gemeld, dat. nabij
Jercmie een ernstig incident plaats vond,
doordat er een conflict ontstond tusschcu
Amerikaansche belastingambtenaren en
500 inboorlingen. De Amerikaansche belas
tinginspectcuF en zijn drio inhecmsche as
sistenlen werden door steenworpen ernstiy
gewond. Dc- politie maakte bij haar optre
den tegen de menigte van haar vuurwape
nen gebruik.
PRIDTJOF NANSEN.
(lelijke en intellcctueeio eigenschappen, die
dr. Nansen een vooraanstaande positie op
de wereld geschonken hadden, hem in één
opzicht bijna onmiddellijk in de eerste rijen
der vergadering van gedelegeerden zou
plaatsen.
Hij schijnt mij de belichaming too van
den geest, die den Volkenbond raoest-he-
hoerschen, dio recht boven maclif venSest,
altijd gereed is, dc zwakken cn lijdenden te
hulp te komen en die erkent, dat, hoe groot
ook de aanspraken der nationaliteiten zijn,
dc- aanspraken der menschheid nog grooter
zijn. In hem bezitten wij een man, dio rnon
met blijdschap volgt, en het is een eer, hem
zijn vriend te noemen/'
Buitengewone bijeenkomst van
het Storting.
ITet overlijden van Nansen is betrekkelijk
onverwachts gekomen. Een hartverlamming
hoert em einde aan zijn leven gemaakt. Den
laats ten tijd was Nameen wel ziok gewees:,
doch hel scheen alsof eeu horstel zou in
treden en don leatsten dag had hij het bed
verlaten
Over do begrafenis is nog geen beslissing
genomen De deslneming is overal in het
land buitengewoon groot. Alle couranten
verschenen met een rouwrand en te Oslo
werden do vlaggen op de regeeringsgebou-
wen 'halfstok geheschen. E>e eerste minister
Mowinckel zcide; „Noorwegen heeft zijn
besten zoon, do wereld een goed burger ver
loren." Het Storting zal morgen voor een
buitengewone zitting bijeenkomen, waarin
de voorzitter hulde aan de nagedachtenis
van Nansen zal brengen.
Rouwzitting van den Volkenbond.
Het bericht inzake het ovorlijiten van
Fritjof Narden is in Volk-enbondekriBgen
met groote deelneming ontvangen. F* rit jof
Nansen genoot een aanzien als vrijwel geen
ander staatsman. Hij behoorde in de allet-
C3rsf.e dagen van den Volkenbond, toen de
ministers van bultenJan-dsche zakon noa
niet naar Genève plachten te komen, tot
de toentortijd zeer bekende en invloedrijk--
leldersgroop van Lord Robert Cecil, Bran
ting en Molta, die in do plenaire zittingen
van den Volkenbond don liberalen vleugel
vormden. Nansen verwierf toen reeds eon
zeer grooten invloed in den Bond. Dc in
vloed van dezo liberale groep verminderde
echter in do daarop volgende jaren, toen
do ministers-presidenten en ministers ven
buitenlandsclie zakan hunne landen in den
Volkenbond kwamen vertegenwoordigen.
Voorts heeft Nansen 2ijn land vertegen
woordigd als eerste gedelegeerde in do As
semblees. n iet tegenstaan do de Noorscl it
premier herhaaldelijk tot do delegatie be
hoorde. Een groote rol heeft Nansen vooral
gespeeld m het Korfu-cont'lict. waarbij hij
scherp tegen de Italiaansob© eischen op
trad. Nog niet lang geleden bereidde Nan
sen een groot plan voor tot het vestigen
van meteorologische stations in de Arcti
sche zones.
De Raad van den Volkenbond zal morgen
een romvziiting houden.
