AM£liSFÖöEI5ClH DA0B1AB Van ruwe lens tot brilleglas Waar zenders op rijen staan Zaterdag 17 Mei 1930 -de eemiahder: 28e Jaargang No. 270 OP BEZOEK BIJ DE S. 0. S. i LENSWORKS Productiemogelijkheid van 50.000 per week DERDE BLAD. De seintoestellen- fabriek Economische bedrijfs organisatie STADSXIEUWS Met groote nauwkeurigheid wordt het ruwe glas ge slepen en gepolijst Dc elacl onzer inwoning heeft dank zij haar centrale ligging gedüi'cndo de laalót jaren steeds meer bedrijven van groolcrcn cn kleineren omvang binnen haar grenzen gekregen. Men heelt ze zien verrijzen, men leest de reclaihes. maar van hetgeen binnen do muren gebeurt weet' men. voor zoover men zelf niet in liet bedrijf werkzaam is zoo goed als niets. Wij zullen thans een aanvang maken met een reeks van artike len. waarin wij de werking van oen be drijf nader zuilen uiteenzetten.' Uit "doil. aard der zaak zullen wij ons moeten bena len tot dio bedrijven welke binnen de gren zen onzer gemeente zojn .gevastigd _un, door hun omvang nansprarrk -maken óp eëiv be schrijving. Het zou ons .natuurlijk to ver Eel sorteeren van dc afgewerkte glazen in de S. O. S. Lensworks. voeren om ieder fabriekje waarin een clec- tr'o-motor staat te gaan beschrijven, tenzij het product van dien aard is, dat het in ii?l middelpunt dor belangstelling staat. Wij vragen deze week uw aandacht voor een bedrijf, waarvan er slechts één in d n lando is overgebleven, n.l. Spaanders Op tische Slijperij aan de Lemslraat. Men zal zich afvragen wat er nu eigen lijk over het slijpen van lenzen valt te ver tellen, maar één blik in cle fabriok (loei u direct inzien dat het bedrijf meer omvat dan men ooii zou vermoeden. De lenzen-m sp6 komen reeds gebogen in de fabriek, doch dc verdere bewerking, het op dikte brengen geschiedt binnen de muren van het pand Ecnistraat 19. Het slijpen van dc duizenden lenzen de fabriek kan per week niet minder dan 50.000 geslepen leu- n afleveren - geschiedt niet amaril - en wel met drie verschillende,.soorten, al naar gelang er veel of weinig moet worden af geslepen. liet amaril wordt in dc fabriek zelf gezuiverd; !ii:i hangt een belangrijk deel van de verdere bewerking der lenzen vanaf aangezien een onzuiverheid in het amaril krassen -op de leus veroorzaakt. Wij gaan van de inrichting waar het aniaiil-'gezuiverd^naar cle afdeeling waar de vonukoppen gegoten worden. Deze koppen zijn halve hollen, waarop -i - hoogiugci; zijn aangebracht, die in het holle deel der pdg niet geslepen lenzen passen. Deze kop. wordt in een mei pek vol. gegoten vorrn 'gezet, zoodu» zij niet een laag pek wordt bezet. De beide door hel pek aaneengesloten vormen oen holle cu een bolle worden losgeslagen, zoadat men dc mei pek bezeue boiie vorm vrij krijgt. Zoodra zij afgekoeld zijn verhuizen /ij naar de eigenlijke slijperij, waar ti- mallen apparaten hun slijpende working verrich ten. Thans is liet moment gekomen, waar op de nog i uwe lenz.-n op do vornikop.x n gcpiaatsi moeten worden Dit :s een een voudig maar nauwkeun. werk de ruwe lenzen liggen op oen verhitte ijzeren plaat, zij worden één vooi en.oj> de lensvormige verhoogingen van de. vonnkop gedrukt en zetten zich vast doordat het pek dooi de warmte van het glas week wordt cn weer spoedig afkoelt. Vier vormkoppen worden Op één apparaat iegelijk .gevuld opdat de gelegde Ienz#n gelegenheid hebben zich vast te zetten in dc;; tijd dat op dc andere drie koppen een lens wordt geplaatst. De kop wordt vervolgens in de slijpma chine geplautst en bezet door een holle dop die regelmatig over de lenzen heendraai.' terwijl dc slijper, die controle over do ma- j chine uitoefent, even regelmatig lier ama- ril-mcngscl met een kwast tueschen de beide doppen smeert Nauwkeurig wordt opgenomen lioe lang de machine moet draaien opdat do lens niet dunner worde dan in de opdracht is aangegeven. Na. dit slijpen volgt het polijs ten der lenzen, hetgeen gebeurt op een an dere machine; de holle doppen zijn hier cchler met vilt bedekt. Wanneer deze bewerkingen lot lief, velle den- "bchooren. worden de lenzen, dio be stem 1 zijn om te dienen als brilleglas, ge keurd. d.vv.z. er wordt nagegaan of zij dc vcroischte ruaat hebben. Is deze goed, dan worden zij naar cle lenswasschcrij getrans porteerd, waar vlugge meisjeshanden het glas van liet vaslgekoistc amaril bevrijden t-n de lenzen in diqogrckkcn 'plaatsen. Hoe wel de lenzen allen even lang in de slijp machine zilt.ui is het toch nog mogelijk, dat de dikte verschillend is. Teneinde ver gissingen voorkomen worden zij nu nog één voor ééu gekeurd alvorens zij worden ingepakt, zoodat ieder pakje een hoeveel heid lenzen van dezelfde .sterkte bevat. Men staat hij het verwijderen der glazen van de peklaag bloot aan het gevaar dat er stukjes van de randen springen. Dit is na tuurlijk ecu natteel. aLoch de schade, hier door veroorzaakt vyoidt weer tot een 'mini mum beperkt doordat de randen dan op een speciale machine weer worden bijge slepen. Deze kleinere glazen kunnen dan weer dienst doen voor brillen van kleinere afmetingen, zobdat zij ioch ook hun weg wel vinden in den handel. Naast de hierboven beschreven afdeeling bevat liet bedrijf nog een automatische slij perij. waar dc cylinders, waarop dc glazen bevestigd zijn, regelmatig door een bak met amarit-oplossingen draaien. Voorts treffen wij nog een cylinderslijperij aan, waar uit sluitend glazen^ worden bewerkt, die aan één kant vlak moeten zijn. In do zooge naamde recept-slijperij vinden wij machi nes die alleen die lenzen bewerken welke speciaal besteld zijn; men liceft hiervoor clan ook bijzondere vormkoppen, welke in de machines geplaatst kunnen worden. Tenslotte vermelden wij nog de aanwe zigheid van een afdeeling, welke voor liet gcheele bedrijf haar nut heeft: de afdeeling waar hel materiaal vervaardigd wordt. Deze heeft het voordeel dat zij. indien een of ander onderdeel defect is, de stagnatie lot den koristen tijd beperkt, doordat on middellijk een nieuw deel kan worden ge monteerd. Bovendien kan men voortdurend reserve-vorrakoppen fabricceren, hetgeen noodig is, omdat de vormen door liet slij pen gaan uitslijten, waardoor de juiste maat voor de lenzen niet meer gehandhaafd Jlijft. Zooals uit bovenstaande regelen wel blijkt, eischt bet eenvoudige brillenglas, al vorens het u van nu» is bij het verrichten uwer werkzaamheden nog grootcr zorg, dan men wel ooit gedacht zou kunnen heb ben. VRIJZINNIG HERVORMDEN. Openluchtsamenkomst in „de Pan". De vare.cniging van Vrijz. Hervormden i'i de provincie Utrecht organiseert tegen Hemelvaartsdag een openluchtsamenkomst in „de Pan" nabij Huis ter Heide, aldus lezen wc in „Omhoog". In de laatst gehou den vergadering dei plaatselijke propa- ganda-commissie alhior.^werd het idee ge opperd om do reis daarheen gezamenlijk 10 maken, hetzij per tram of autobus, naar ge lang van het aantal deelnemers. Als sprokei's hebben zich bereid vorklaard ds. II. viin Lunzen, te Hoorn, met hei onderworp „Wat onze nood is" en ds. K. Beversluis, te Zutphen {onderwerp nog niet bekend), terwijl dc Vrijz. zangkoren van Utrecht en Amersfoort medewerking hébben toegezegd. De bijeenkomst wordt geopend door ds. Dikboom en gesloten door dr. J. Nieweg. DE JOODSCHE INVALIDE. Grootc actie in de elf provinciën. Teneinde haar financieclc basis te verster ken, zal door do Verccniging „De Joorlscho Invalide te Amsterdam, die in den loop der jaren in geheel Nederland cu ook buiten onze grenzen een algemeen* bekendheid heeft envoi ven. w eder een grooto loterij worden georganiseerd. Hetzelfde zal plaats hebben *n alle pró? vincion van ons land. De organisatie van- deze laatste elf loterijen is in handen van de betreffende afdeeUngsbesturen. die dit op dezelfde wijze zullen doen, als het hoofd bestuur in Amsterdam. Over enkele weken begint rcods dc uitgifte der loten. Overzicht van dc fabriekshal van Spaandcr's Optische Slijperij. Een bedrijf, dat in enkele jaren enorm is gegroeid Wat kan een bedrijf tocli snel groeien! ÏJ herinneren ons nog heel goed, dat 65a* d° Groest te Hilversum oen klein fa briekje stond, dat zich aandiende als de Nederlandsche Seintoestellenfobrick Het raren een paar onaanzienlijke gebouwtjes, waar daarbinnen woonde een flinke dosis ptimismc en idealisme. En samen met goede koopmanschap hebben deze beide chikgodinnen in Hilversum een bedrijf gebouwd, dat gerekend mag worden onder de eersten in den lande. Ln dat in enkele tren tijds. Want toen wij dezer dagen, beantwoor dende aan een vriendelijke invitatie van do directie dei N.S.F., dc fabrickgcbouwcn bezichtigden, stonden wij verbaasd over zulk een snellen groei cn over dc ge- Yveldigo vlucht, die dit bedrijf heeft geno men. Wie had, in dc Groest-jarcn, kunnen denken, dat de N.S.F. nog eens een omrocp- zendór zou bouwen voor Siam. en een voor Zuid-Amerika? L11 jtÜsi liet feil, dat er op het oogenblik in dc groote bal ecnigo zen ders ter expeditie gereed staan, was voor de directie aanleiding, om do pers te ver zoeken, eens 1e kómen kijken. Want aan zenderbouw heeft de Nederlandsche indus trie tol nog toe niet veel gedaan, en hel mag v el eens bekend worden, dat een bloeiend Nedeiiandscli bedrijf oji dit gebied opmer kelijke dingen heelt gepresteerd. Wij mo gen in dit verband bijvoorbeeld herinne ren aan hei. feit. dat do NS.F. ïecds tal van scheepszenders heet'i gebouwd, en ook c!o bekende ra.lio-ielqiopn-iiistallfltic voori de Zuiderzeewerken leverde. Ln thans heeft du fabriek ook grootcro. zonders ge bouwd. De grootste, op het oogenblik in be proeving zijnde zender, is een lange golt- zender -voor Kootwijk-radio, bestemd voor, liet verkeer van 011s land met Europa, spe ciaal met Griekenland. De antenne-energie bedraagt 20 K.W. en dc zender is geschikt voor een snelheid vftn minstens 120 woor den per minuut. Verder staat gereed voor aflevering een kortegolfomroepzender, gebouwd in op dracht Van; de Ncd. Indische Radio Öinroep- maatschappij, en cius bestemd voor Oost fndic. IHj is een voorlooper van den nog ,tc bouwen grooten N.O.IU.M.-zonder, cn le vert 1 K.W. ongcmoduleerdc antennc-cner Dut hol buitenland dc N.S.F.-zcndcrs weet te waardóeren, blijkt uit het feit, dat hier ook een kortegolf-omroepzcndcr (100 Watt) voor Argentinië gereed staat. Ook cle ultra-kortegolf-omronpzender van groot vermogen, bestemd voor Bangkok, is agenoeg gereed. Behalve deze grooto zenders zijn thans gereed of bijna gereed: zes schcepskorte- golfzeiKlers voor .Radio-Holland'', bestemd op Neder Inndschc schepen te worden geplaatst, teneinde hen in staat te stellen, gedurende dc gehecle reis het contact met het moederland te onderhouden; een tclc- fouie-station met 1 li K.W. antenne-energie voor de Indische P.T.T. en dat een schakel zal vormen 111 dc tclefóhic-Verbiuding Mo han-Holland; twee lange- cn kortcgolfzcn- ders voor onclerzcebooten; een langegolf- jnstallatie (700 Watt) voor dc N.K.P.M., zes langegoli-schëcpszonders cn nog oen groot aantal kleinere zenders, richtingzockcrs cn speciale ontvangtoestellen. I)e N S.F. heeft zich reeds een goeden naam weten te verwerven cn dc nieuwe toestellen, die hier gereed staan om bin nenkort hun nuttige taan to gaan vervul len. zullen er ongetwijfeld toe bijdragen om de reputatie van Nederland s radio-indus trie. thans op gebied van zenderbouw, op nieuw tc bevestigen. Zooals men ziet, was hel tijdstip gunstig gekozen, om eens tc laten zien, wat de N.S.F. op het gebied van zenderbouw kan prestoeren. Zij heeft dan ook een deel van haar fabriek geheel voor dezen bouw in gericht. 11dó grootc zenderh il, w aar dc monteurs bezig zijn de schema's cn tee- keningen dei' ingenieurs om te zetten in metalen werkelijkheid. Stukje na stukje, cn Rap iia trap wordt liier zorgvuldig gemon teerd. en luü&samcrhnnd /.tel men de ciher- bedwingers, groeien binnen hol metalen frame. Het spreek', wel vanzelf, dat hier geen sprake kan. zijn van massaproductie op clen band; oen zender is nog geheel cn 1 handwerk, en wij kunnen.ons indenken; dnt directie, en personeel er trotsch op zijn, fds zulk een gecompliceerd mechanisme tot Her bevrediging proefdraait, en dan dc fa briek verlaat, om zijn taak ergens ver weg in de tropen, of op zee. of in 'dc lucht, te beginnen. Gelijk wij zeiden heeft men een deel van do fabriek speciaal ingericht voor den zen derbouw. Het bedrijf is vrij duidelijk in driecn tc verdeelcn: allereerst do fabricage v.iii eigen ontvangtoestellen, vervolgens fa bricage in loondienst, van toestellen voor Philips, en ten dorde .de zenderbouw. In de laatste jaren zijn niet minder dan 12200 vierk. meter vloeroppcrv lakte bijgebouwd, terwijl eveneens een laboratorium van drie verdiepingen en een ruime cantine uit den grond zijn verrezen. Bij liet binnentreden van dc fabriekshal len krijgt men direct den indruk van een góed georganiseerd grootbedrijf. Natuurlijk wordt hier wel bandinontagc toegepast en het is een uitermate belangwekkend ge zicht gade i<' slaan, hoe met behulp van etc onderdeelcn, die men in dc afdeeling „halffabrikaiitcn" zici maken, door arbeid van rappe en bekwame handen iets ont staat, dat steeds moer op een ontvangtoc stel begint te gelijken, en dat ten slotte aan het einde van den band een fonkel nieuw, door en door beproefd N.S.F.-radio- tocstel geworden is. Dat men liier van organiscercn weet, blijkt ten duidelijkste, als men eens aan d hand van een plattegrond bcstudeeit den gong van liet niateriaai door do fabriek. Om zoo weinig mogelijk transportkosten Ie krijgen, zijn alle fabrieksafdeelingcn in logische volgorde geplaatst. To beginnen met Afdeeling Binnenkomende Goederen, lig gen alle afdeelingc-n zoodanig, dai een aan eengesloten fabricagelijn gevormd wordt. Direct bij de afdeeling Binnenkomende Goederen is de Afdeeling Materiaalcontrólc geplaatst. Dezó afdeelingcu neemt van alle binnenkomende goederen steekproeven en maatprneven, om te zien. of liet materiaal aan do '.eveiingsvoorscln iften voldoet. Daar voor zijn op deze afdeeling o.a. de noodigc machines voor het nemen vin trekvastheid- proevcn en buigproevuii van staafijzcr, enz. opgesteld. Voldoen de materialen aan de daarvoor gestolde voorschriften, dan gaan z.ij naar hetmagazijn van ruw materiaal of lialf fabrikaten. DU magazijn noemen wij cen- voudigheidshaïvo Magazijn Alle maga zijnen zijn door Lnndniuren van liet ovcri- gv gedeelte der fabriek afgescheiden. Van hier gaan de materialen naar dc Machinale "Afdeeling, waar ze verwerkt v. orden tot de verschillende stampdcelcn, schroeven cn moeren, dio bij den bouw der apparaten gebruikt worden. Ten rij zeer moderne scjii'ïevenautoma- tcn met electrische aandrijving en zeer lioogr omwcntchngssnolhcid, ervaardigt de schroeven, welke in liet bedrijf worden gebruikt; hierbij zijn verschillende automa ten, welke tot 50 stuks schroe\cn, geheel afgewerkt mei zaagsnede en draad, per minuut afleveren. Verder zijn rijen revolverdraaibanken opgesteld, waarop die-kleinere draaideelen vervaardigd worden, welke niet in zoo grooten getale noodig zijn, dat de automa tische fabricage daarvan loonend zou zijn. Een gcheele rij fraismachines en schaaf banken zorgen voor het bewerken van on derdeelcn \oor de Afdeeling Zenderbouw cn tevens voor kleinere werkzaamheden voor de massafabricagc. Dan volgen ecnige rijen ponsmachines waaronder ook ecnige pontsautomaten de aandacht trekken. Deze ponsautomatcn vervaardigen verschillende blikjes, zooals transforinatorblik, c.a., en geven zeer lioo- ge productiecijfers. Tusscheri deze bewerkingen door worden de onderdccleii door z.g. „vliegende contro leurs" nagezien en nagemeten. Vandaar gaan de onderdeelcn dan ver der, teneinde de „finishing touch" te krij gen in de Afdcelingcn Nikkelarij cn Lak- kerij, terwijl een ander gedeelte met Duco- lak bespoten of gemoffeld wordt. De dce- len, welke met moffcllak bespoten zijn, worden daarna, in een oven bij hooge tem peratuur gedroogd, teneinde deze lak vast in te branden op de voorwerpen. Wanneer deze onderdeden geheel g( heel gereed zijn. passceren zij oen contröli waar een daarvoor speciaal getraind per soneel tic materialen aan cle hand der teckc iiingen eontrolccrd, evenals het uiterlijk aanzien. anuit deze afdeeling worden cle materialen gebracht naar Magazijn B., met behulp van electrische rol wagentjes, z.g. heftrucks. Magazijn B. is het ondcrdeclcnmagazijn I11 clit magazijn worden de materialen uit geteld cn in bakken verzameld. Deze bak ken worden vervolgens op wagons geplaatst en zoo voor een bepaalde serie van ap paraten alle materialen bijeengebracht in één completen wagen. Deze wagen mot ma teriaal wordt naar de Afdeeling Toestel- montóge gebracht en daar achter den mon tageband geplaatst, waar de materialen op den band galegd worden. De band loopt langzaam verder cn on derwijl groeit van stukje tot bceije liet ap paraat, totdat hut aan het eind van den hand kant en klaar eraf komt, waarna het oen mechanische cn electrische controle passeert en op muziek gekeurd wordt. Achter deze afdeeling worden de appa raten ingepakt en met een heftruck we derom getransporteerd naar de Expedi- tie-afdeelmg. Zooals men ziet, is ook dc bouw van hei fabrieken-complcx weldoordacht, en aangepast aan dc cischen der moderne economie. V ij dienen verder nog tc noemen de afdeeling houtbewerking, waar de hou ten kasten voor de radiotoestellen worden gemaakt. Uit onze beschrijving kan de lezer wel opmaken, dot hier, op dc Gooische heide, een groot bedrijf aan het. groeien is. ge leid door knappe zakenlieden en technici, die met vertrouwen de toekomst inzien, de overtuiging, dat'do N.S.F. zich zal weten te handhaven op liet gebied van' zenderbouw, niet alleen, doch dat deze nóg jonge afdeeling de vruchten zal afwèrpei/. die men van haar verwacht. ln de middaguren heeft liet gezelschap journalisten een bezoek gebracht aan d«n P.lI.Ü.lI.I.-zcndcr te Huizen. De P.H.O.H.I.-zender tc Huizen. De PJI.O.lLI.-zender is door dc N. Y. Philips" Radio cn de Nederlandsche Sein- tocstellcn Fabriek voor de N. V. Philips Omroep HollandIndiö gebouwd. Zij tóon- den bij deze gelegenheid, wal dc Neder landsche industrie op liet gebied van den i zenderbouw kan prestoeren, door een zen der to leveren, die niet alleen de sterkste koitegolf-omroepzonder ter wereld is. doch ook wat de kwaliteit van dc weergave be treft, aan dc spits staal. Om een goede ontvangst (e waarborgen, is de zender uitgevoerd als oen door klis- tal gcregeldpn zender met anodemodulatie. Om aan de antenne het govyenschtc grootc vermogen toe te voeren, worden de kleine door hel trillende kristal cn door de mi crofoon in dc studio geleverde energic-hoo- veclhedcn niet minder dan 300.000 maal versterkt. Len viertal gelijUrichtcr-insiallaties voor de levering- van S000 Volt cn 1200Ó volt gelijkstroom voeden dc verschillende zend-, cn modulatorlampen, waarvan 27 stuks van lic-f vvatergekoeido typa aanwezig zijn. D<* zender kan bij modulatie eventueel tot GO K.Wanodestrooni-enei'gie onver- vormd verwerken. Du is een zend-euergie, die bij kortegolfstatións hier voor do eer ste maal bereikt werd. Dc totale, aan den zender toegevoerde energie, bedraagt in vol bedrijf 130 K.W. De golflengte is 1G.SS Mlr. De zender zelf gelijkt in zijn afmetingen en uitvoeringen veel op de welhaast genor maliseerde langogolf-zcndors voor groot vermogen; liet is een-goed voorbeeld van dc snelle vervolmaking cn ontwikkeling' lie dc koitegolf-zeiultcchmok in weirigc jaren doormaakte. Ook het zendgebouvv is opgericht in overeenstemming mot de mo derne eischen. De controle-ruimte, welke door een glazen deur afgesloten kan wor den, is in liet zender-lokaal; hier wordt de modulatie voortdurend •gecontroleerd. De G electrische machines in de machine kamer kunnen eveneens vanuit deze con trolekamer op afstand bediend en geregeld worden. Len goed geoutilleerde studio, die zich uitmuntend leent voor kleine muzick-uit- vocringcn, bevindt zich in het station en wordt gebruikt voor proeven. In Amster dam bevindt zich een ruime moderne stu dio, die volgens dc nieuwste inzichten is ingelicht en ook voor dc grootste uitvoe ringen geschikt is. Doze is door ecu speciale telefoon-leiding mei den zónder verbonden. Dc antenne heeft-oen zeer-sterke licht werking. Zij bestaat uit twee, op een ver ticalen afstand van 10 Mlr. gespannen ge leiders van 80 en 90 Mfr., waai tusschcn 10 verticaal gespannen draden van S.jl Mtr. idc halve golflengte) zijn aangebracht. De antenne wordt door twee 60 Mtr. hoogu ijzeren masten gedragen. Het rechtcffect staaf loodrecht op het antcnncvlak en. wel in dc richting van Ned- indie. Daar de antenne geen reflector heeft, straalt zij na tuurlijk ook energie in dc tegenovergestel de richting uit, en het toeval of liever de geografische situatie wil,dat die ener gie juist op Curacao terecht komt.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1930 | | pagina 7