KOOPLUST
DAGBLAD RECLAME
DE EEMLANDEK
Vrijdag 30 Mei 1930
Uitgave: VALKH0FF& Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 28e Jaargang No. 280
Buitenlandsch Overzicht
Het incident aan de
Poolsche grens
Een gezamenlijk
onderzoek
EUlTENILAN®
prikkelt den
sneller, dan andere reclame
Vraagt onze advertentie-Tarieven
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
WILLEM GROENHUIZEN
Gouden* Trouw- en Verlovingsringen.
DEKKING VAN 'T DUITSCHE
DEFICIT
Een bedrag van bijna drie
kwart milliard
De zuigelingensterfte
te Lübeck
Medische instanties
gekritiseerd
KRANIG TELEPAATH
Proeven van bekwaamheid
in de rechtszaal
Dr. Annie Besant naar
Engeland
Fa. L. J. Luycx en Zn.
DE MENIGTE WILDE
KURTEN LYNCHEN
Zijn vrouw opnieuw
verhoord
ABONNEMENTSPRIJS pci 3 maanden voor Amersfoort" *2.10. per maand 0.75, per
wede (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.177/,.
Binnenland franco per posl per 3 maanden f 3.-* Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERG 513
DAGBLAD'
PRIJS DER ADVERTENTIE!! van 1—4 regels f 1.05 met Inbegrip van een bewijsnummer^
elke regel meer f 0.25. Llefdadlghelds-advertentl£n voorde
helft van den prijs. Kleine Advertenticn „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent, elkt regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f Bewijsnummer extr.x f 0.04
Thüringen contra het rijk. j
Dr. Wirth niet tot toegeven be-
reid.
Ijl écu der Duitsche slaton, Thüringen.
wordt het bewind uitgeoefend door een
reactionaire regecring, dio op eigen houtje
btappen onderneemt, waarmee de rijksre-
gccring zich niet. steeds kan voroenigcii.
Zoo heeft men in genoemd land sclioolge-
heekn ingevoerd, die eeii aiui-constitutio-
ikgl en anti-republikcinscli karakter dra-
P^n ui rht /ojt js voor rlr Wirth, den rijks
minister van binnenlandsche zaken, aan
leiding geweest hij de desbetreffende in
stanties TJiüijngen verzet aan te teekc-
>'en. Deze wiJjdon chter niet naar rede luis
teren, zij weigerden de schoolgebcdcn af te
•schaffen en hot gevolg is geweest, dat de
^aak nu zal worden uitgemaakt door het
staatsgerechtshof te Leipzig.
Ook in nog ander opzicht ligt Thüringen
mef hei rijk overhoop. Genoemde bonds
staat heeft namelijk bij de politie nalio-
naal-soeialisteii op verantwoordelijke pos
ten, aangesteld en de rijksregeeiing is thans
de opvatting toegedaan, dat deze benoe
mingen niet' door den beifarel kunnen. De
aanstellingen --- aldus liet standpunt van
minister tViilh - druischen in regen de
beginselen vóór de verleening vu» een
i ijksbijdrage voor politiedoeleinden. Dc ïfjks-
minister is verder van gevoelen, dat voren
bedoelde benoemingen een te uitgesproken
politiek karakter dragen en dat het aau-
stellen van natipna^l-soeiaJiston in dit spc-
iale geval het gevaar meebrengt 'dat dc
veiligheidspolitie in Thüiingen niet langer,
■van epublikeinsch standpunt bcziui, 5>c-
ti Qoivvlmar kan .worden geacht.
I r is over de zaak een drukke briefwis
seling gevoerd, waaruit bleek, dat Thürin
gen zich met minister Wirth s standpunt
met kpn vereeïiigon en de beginselen,
waardoor de rijksminister zich liet leiden,
door Thüringen geheel anders werden ver
tolkt.
Teneinde zich zekerheid te verschaffen
'■iet betrekking tot de interpretatie, heeft
minister Wirth tegen 28 Mei de vertegen
woordigers der verschillende Duitxhe
landsregeerirtgen bijeengeroepen. Rij deze
gelegenheid heeft hij eveneens uiteengezet,
dut bet vorsirekkeji van subsidies voor de
politie in Thüringen z.i. stopgezet diende
ie worden, omdat de benoeming van natió-
naal-socialisten lot vooraanstaande func-
Gcs bij de politie, een anti-constitutioiieel
ka rakter droeg.
Dr. Wirth vond verscheidene medestan
ders, die ook van oordeel wjareh, dat de
Tiatiotiaal-óöeialistische partij een revolu
tionair karakter droeg en dc algemeene
zienswijze was, dat het streven der ge
noemde partij van anti-grond wettigen aard
was, zoodat een bestrijding daarvan alles
zins op haar plaats was.
Gözien deze opvattingen, die door nage
noeg alle vertegenwoordigers lot uiting
worden gebracht, was er voor dr. Wirth ic
eerder aanleiding om er lwj den minister,
die voor Thüringen ter conferentie was ver
schonen, nogmaals op aan te dringen do
bewuste politiebcnoemuigcn ongedaan te
maken In elk geval heeft dr. Wirth duide
lijk laten uitkomen, dat Thüringen niet op
verdei o subsidies hoeft te rekenen, wan
neer deze staat in de contramine blijft. De
Tliüringsclie regecring zal ook nog eens
van dit standpunt in kennis worden gesteld
én men dient nu af te wachten, of Thüringen
van de dwalingen zijns weegs terug zal
keeren.
TWEE NEDERLAGEN VAN DE BELGI
SCHE REGEERING
Geen directe gevolgen.
De correspondent van 't Vad. te Brussel
meldde gisteren:
Dc regecring heeft Dinsdag in do Kamer
weer twee kleine nederlagen geleden bij dc
behandeling van het wetsvoorstel tot wij
ziging der speciale taxes op vermakelijk
heden. De socialistische oud-minister van
kunst en wetenschap, Iluysmans, diende
een amendement in, waarbij de taxes op
schouwburgen geheel worden afgeschaft.
Hoewel de minister van financien, Iloutart.
verklaarde wel ocnige vermindering te wil
len toestaan, maar in volledige opheffing
niet te kunnen toestemmen, werd het
a mende ment-Iluysmans door de meerder
heid der Kanier 'aangenomen Vüór stern-
den dc socialisten, de Ylaamscho nationa
listen en enkele liberalen. Bij dc stemming
over oen amendement-Piêiard. bepalend
dat symfonische concerten en uitvoeringen
van kamermuziek door amateurs vrijge-
vvorden van taxes, was ondanks het verzet
van den minister van financiën de. meer
derheid togen 'de regeering nog grooter,
daar alle liberalen en ook verscheidene ka-
tholickèr#zich daarbij aansloten. Deze stem
mingen zullen ongetwijfeld geen onmiddel
lijke politieke gevolgen hebben, maar wij
zen toch op het bestaan van ren groeiende
malaise bij de partijen, die het kabinet-Jas-
par steunen en die wel eens lot' ernstige
verrassingen nog aanleiding zou kunnen ge
ven.
Berlijn, 27 Mei Y.D Officieel wordt
medegedeeld. Dc Poolsche gezant to Berlijn
heeft bij het ministerie van büitenlandsche
zaken naar aanleiding van liet grensinci
dent bij Neuhöfen stappen ondernomen. Hij
beeft gewezen op den inhoud van het Pool-
sclie communique van 26 Mei, volgens het
welk het.hier machtruisbruik van Duitsche
ambtenaren zou betreffen. In opdracht van
zijn regeerring heeft hij tegen het gebeurde
geprotesteerd en op instelling van eon
Duitsch-Poolsche commissie, aangedrongen,
die door een gemeenschappelijk onderzoek
ter plaatse deze aangelegenheid zal moeten
ophelderen.
Den Poolschen gezant is geantwoord, dat
men zijn démarche niet kon billijken. Deze
toch is niet viq van tegenstrijdigheid, aan
gezien dc gezant cenerzijds vraagt om in
stelling van een gemende commissie
om deze kwestie op te helderen en ander
zijds door zijn verklaringen op 'n gunstig ic
sultaat voor Polen wordt vooruitgeloopen.
Overigens is de Duitsche regecring even
eens overtuigd van de wenschelijkheid het
geval te doen onderzoeken door een ge
mengde Dui'sch-Poolsche commissie.
.De Duitsche gezant te Warschau'heeft
opdracht ontvangen het Duitsche stand
punt in dien zin bij de Poolsche regecring
te interpreteeren.
Tel. 852. Larigestraat 43.
JUWELIER.
MODERNE MODELLEN.
Berlijn, J? Me; (V.D., Officieel Wordt
mcdegedceid: Ondoi voorzitterschap van
don rijkskanselier heeft het njkskabinet zich
heden beziggehouden met den door dc ge
leidelijke daling van het werkloosheidscij
fer en het.deficit dor rijksinkomsten geschn-
por toestand. De rijksministers van finan
ciën en arbeid bespraken de maatregelen,
•tie genomen moeten worden voor de een
stemmig noodzakelijk geachte opheffing van
liet defici'. De beshssing van liet kabinet
z.cl in hel begin der volgende week vallen.
Van welingelicht.) zijde wordt vernomen,
dat gedurendo de eerste dagen van de vol-
rendo weck departementale besprekingen
gevoerd zullen worden, waarbij de diverse
k'kkingsmogehjkhcdcn onder oogen zullen
wordéh gezien, zoowel wat betreft de rijks-
begrooting als dc werkloosheidsverzekering.
Naar aanleiding van doze voorstellen zal
dan vervolgens door de ministeries van ar
beid en financiën, die hierbij het nauwst be
trokken zijn, cén uniform voorstel worden
uitgewerkt.
Voorts is bekend geworden dat in dc kabi-
neisziiiing geen nieuwe dekkingsvoorstellen
ter sprake zijn gekomen. Dc basis van het
nieuwe dokkingsprogram schijnt in ieder
eval een Verhoöging te zullen zijn van dc
bijdragen voor dc werkloosheidsverzekering
nier. 1 op de VA
Berlij n, 26 Mei Hel kabinet zal morgen
beraadslagen over de dekking van het riieu-
e deticit. In het geheel moet nog 7.17 m'l-
'ïocn gedekt worden, hetgeen volgens de
Voss. Ztg. als \olgt zal geschicdeu: 210 niiJ-
inen markt uit dc verhooging \an bijdragen
in dc werkloosheidsverzekering, 00 millioen
uit bezuinigingen op die verzekering, 00 mil
joen uit dr sigaretrenoelasting, 100 millioen
jit de omzetbelasting en 100 millioen uit het
z.g. noodoffer. liet dan nog restcerende zal
eventueel verkregen worden door verkoop
van 150 millioen mark aandeelcn in de
rjjksspoorwegmaatsehappij. Het noodoffer
zal verlangd worden in den vorm van tien
procent toeslag op u'c loonbelasting.
ENGELSCH WITBOEK OVER
PALESTINA.
Londen, 27 Mei De uiteenzetting van
de Engelsche politiek in Palestina, die zal
orden ingediend bij do mandaatscomnns-
sic en gepubliceerd is in den vorm van een
witboek, verklaart, dat de tijdelijke maat
regelen betreffend o immigratio vervangen
zullen worden door permanente verorde
ningen, wanneer' de toekomstige politiek is
vastgesteld in liet licht der resultaten van
bet onderzoek, dat sir John Hope .Simpson
zul instellen. Do uiteenzetting herhaalt, dat
de regeering niet eenigen maatregel van
zelfrogeering kan overwegen, die in
strijd is met. do eischcn ^van het mandaat.
Do. regeering zal ook geen wijziging bren
gen in hei bestaande garnizoen, voor zij
de sterkte van hot toekomstige garnizoen
bepaald heeft en maatregelen getroffen
heeft om in geval van nood zoo spoedig
mogelijk versterkingen te kunnen zenden.
Kr zijn 101 nieuwe Britschc politieagenten
geworven en er zijn maatregelen getrof-
fe.n om de veraf gc'ogcn Joodsche kolonies
te verdedigen.
Bei. ij n, 27 Mei II.N). prof. dr. Tautc,
lie zich op last van den rijksminister van
'linncniandscne zaken naai Lübeck heeft
r-egeven om een onderzoek in to stellen naur
k ziaklegcvalien, welke zich na de aan-
onding van het ariti-luberculose-vacdn
in Calinetto hebben voorgedaan, heeft een
ut voet ig rapport ovei? ziin bovindingen ij»-
-•odiend, waarin hij volgens oen otticieele
mededecling kort samengevat tot deze ge
volgtrekkingen komt:
Er kan geen twijfel over bostaan, dot op
het optreden- van de instanties, die met do
toepassing van de Calmetic-mcthodo te I.ti-
heck w aren belast, in velei lei opzicht kritiek
moet worden geoefend.
Tegenover alle overwegingen, of een of
::ndero der getroffen maatregelen bij ver
assing. ondoelmatig of verkeerd is toege
past, blijven echter voor dc bcoordeeling
Van de kwestie steeds weer de twee voor
naamste vragen van ovcrhoorschcnd belang
i.I. of pr een verwisseling, of verontreiniging
van de B.C G. culture van Calmettc met vi
rulente tuberbacillcn heeft plaats gehad en
ten tweede of zich de door Calmette naar
Lübeck gezonden culture biologisch in de
zen zin heeft ontwikkeld, dat dc B.C.G.-ba-
cillcn bij den mensch tocli weder virulent
rijn geworden.
Hoewel ook, ondanks de door prof. Deycke
aangevoerde gronden, een groote vvnar-
schijnlijkhfid voor de verwisseling of ver-
•nlrciiiiging van de culture spreekt, kan de
tweede mogelijkheid voorloopig nog niet ge
heel uitgesloten warden beschouwd.
De beido vragen kunnen, indien een op
lossing mogelijk is, pas na verscheidene we
ken beantwoord worden.
Afgescheiden van alle andere overwegin
gen, moet het zuiver wetenschappelijke on
derzoek aan den gezondheidsdienst worden
overgelaten.
Berlijn 27 Mei. Naar aanleiding van
een proces ie Leitmeritz t6gen den telcpaaih
Ilanusscn wordt bericht,- dat hem gisteren
in du rechtszaal gelegenheid werd gegeven,
..proeven van zijn bekwaamheid" af te leg
gen.
Volgens het Berliner Togeblatt, volbracht
hij tot aller verbazing alles, wat hem werd
opgedragen. Men gaf hem volgens het blad
vijl gevallen op, waarvan hij er slechts vier
behoefde uit te voeren, daar men hierdoor
reeds voldoende van zijn „bekwaamheid"
overtuigd was llanussen moest een verbor
gen voorwerp opzoeken; uit iemands schrift
diens karukt.or lezen; vorder een gebeurte
nis beschrijven, waaromtrent hem enkel da-
turn, plaats en tijd werd opgegeven, tenslot
te moest hij uit oen voorwerp, dat hem in
■:Ic hand gedrukt werd. bijzonderheden mee-
•Teelen omtrent d<persoon aan vvien liet
voorwerp behoorde. Dc telepaath kweet zich
schitterend van zijn taak en na elke proef
brak een stormachtig applaus in dc rechts
zaal los.
Daar Hallussen door zijn kunsten volle
dig was uitgeput, werd dc zitting tot heden
Dinsdag, verdaagd.
GROOTE BRAND IN POOLSCH STADJE.
W a r s c li a u 27 Mei (V D.) In de nabij
heid van Warschau brak gistermiddag een
i grobte brand uit, waardoor v eertig gebou
wen, waarvan twintig woonhuizen, in do
asch geleed werden. Honderd gezinnen zijn
door brand dakloos geworden.
DE RIJKSTE MAN VAN ENGELAND
OVERLEDEN.
Londen, 27 Mei iN'.L» Heden is lord
Ash ton in den leeftijd van acht er. tachtig
jaar overleden. Hij werd algemeen voor den
rijksten man van Engeland gehouden.
TIEN PERSONEN IN EEN ABATTOIR
VERBRAND.
New Ycrk, 27 Mei (Y.D Naar uit Okla
homa genirid wordt, is :n het abattoir een
geweldige brand uitgebroken, waarbij tien
personen om hef ieve.ir zijn gekomen. Het
aantal gewonden is nog niet bekend. Het ge
bouw brandde tot den grond tóe af.
Londen, 28 M?i. V. D. Naar wij ver
nemen, is dr. Annie Besant dezer dagen
uit Madras 'naar Engoland vertrokken, ten
einde in verband mot tien toestand in
Biitsch-lndiö een beroep te doen op de En-
gelschc regeering cn dc Kngels'clie partijen
om onmiddellijk dominion status nan Indic
ie Yorlconen. /ij aciit de Gandhi-bevveging
een groot gevaar, dat zou kunnen leidejj
toi een breuk tusschcn Engeland cn Britsch-
Jndic, heigeen volgens de grijze politieke
leidster „een gevolg zou zijn van het ge-
crek aan inzicht van do Engclsclic bureau
cratie met haar verouderde begrippen cn
haar verblindheid "ten opzichte van het ont
waken van Azië."
Wij brengen in herinnering, dat dr. Annie
Besant een -JÖ-tal jaren Zich gewijd heeft
aan dc opheffing van Indië cn dat zij als
politiek leidster steeds dominion status
binnen de grenzen van het Britsche impe
rium als einddoel van haar streven heeft
gestéld. Als zoodanig heeft zij steeds zich
sterk gekant tegen de non-cooperation-be-
v eging van Gandhi, zoowel ti i als in vroe
gere jaren. In den loop der jaren is zij meer
malen door de Engelsche regeering omtrent
do politieke situatie in Britsch-Indic ge
consulteerd. Hoewel dr. Besant thans ten
gevolge van haar ouderdom niet meer zulk
een op den voorgond tredi nde figuur is,
heeft z'j nog steeds grooten invloed door
haar onbevooroordeeld inzicht cn haar ge
zond oordeel.
Zij is reeds jaren lang lid rier Engelsche
Labourparty en kent den premier
Macdonald persoonlijk zeer goed. Onder dr
Besant s invloed heeft eenige jaren gele
den de Labourparty het bereiken van do
minion status voor Britscb-Indie als on
derdeel in haar programma officieel aan
vaard.
KINDEREN ONDER EEN MUUR
BEDOLVEN.
Bei lijn 23 Mei (V. D.) Door het instor
ten van een ongeveer dertig M. lange muur
van de school te Domnitzsch bij Hallo aan
de Saaie zijn. volgens berichten uit de Ber-
lijtisehe bladeii talrijke schoolkinderen be
dolven. Zes kinderen werden met zware
Verwondingen onder de puincn vandaan ge
haald, terwijl tien kinderen licht gewond
werden.
DE LUCHTSCHIPLOODSEN IN HET
BEZETTE GEBIED
Zij moeten vernietigd wor
den.
Berlijn. 27 Mei. Vanwege den gezan-
lonraad is de vernietiging van de lucht-
schiploods'-n m het bezette gebied veror
dend. In Berlijnschc politieko klingen
vindt men den angst, die aan het afbreken
van deze loodsen ten grondslag ligt. bijna
belachelijk. Twee loodsen in Duuschland
mogen intact blijven. Het zijn loodsen, die
tijdens de bezetting zijn gebouwd, nadat zij
eerst waren afgebrand. Zij mogen slechts
voor handelsdoeleinden gebruikt worden en
mogen niet dienen om luchtschepen te ber
gen» Dc beslissing van den gezantenraad
wordt algemeen zeer betrcuixk
WEERBERICHT.
Hoogste barometerstand:
773.2 te Jan Mavcii.
Laagste barometerstand:
755.9 te Rochcfort.
Verwachting:
Matige N. O. tot O. wind,
helder tot licht bewolkt,
dinog weer, aanvankelijk
warm, later iets koeler.
LANGESTRAAT 49-51 Tel 109.
U zult verwonderd zijn als U ziet
De keurige modellen,
De mooie kleuren,
De voordeeiige prijzen,
in onze uitgebreide Tricotage-
en Lingerie-Afdeeling.
Düsscldoi f. 2S Mei II V) Het hoofd
bureau van politie vvercl gisteren tijdens
hei verhoor van Kürton door een groote
menigte belegerd. Toen Kuilen uit het huis
van bewaring naar het hoofdbureau werd
overgebracht trachtte de menigte hem te
Ivnehen. Het verhoor duurde lot laat in
den avond Hierbij zijn steeds meer bijzon
derheden bekend geworden. Do vrouw van
Mirten, die eveneens verhoord werd. ver
klaarde, dat zij bij baar huwelijk niet wist,
dat Kürten in de gevangenis had gezeten.
Hij had zich aan haar voorgesteld als huis
knecht cn haar onder verschillende voor
spiegelingen haar spaarpenningen afhan
dig weten te maken. Kürtcns invloed op
zijn vrouw was zoo groot, dat zij hem toc-
siond met haar vriendinnen om te gaan.
Kerst toen tegen Kürten weer een nieuwe
instructie geopend werd, omdat hij zich aan
eon vrouw vergrepen liad. vernam zij, dat
hii in de gevangenis gezeten had. Zij diende
daarop een cisch tot echtscheiding in, doch
Kuiten wist haar te bewegen dien cisch we
der in te trekken. Toen hij uit de gevange
nis kvvum, was hij zonder werk en nam
daarop dienst in een hotel van twijfelachtig
allooi. Iu dc woning van Kürten zijn twee
scharen gevonden, die hij volgens zijn ver
klaring herhaaldelijk als moordwerktuigen
heeft gebruikt. De wonden in het hoofd.van
Gertrude Alhermann cn Maria Halm 'zijn
met deze scharen toegebracht Reeds was
vastgesteld, dat de wonden met hetzelfde
voorwerp toegebracht moesten zijn.
Kürten had reeds een 'nieuwe
misdaad voorbereid.
Düsscldoi f, 28 Mei (Y.D.) De recher
che deelt mede, dat Kürten vrijwillig heeft
bekend kort voor zijn arrestatie weer een
nieuwe misdaad te, hebben voorbereid. Met
'lat doel had hij in den nacht van 22 Mei op
dc plaats, waarheen hij zijn nieuw slachtof
éi dacht te lokken, reeds (wee hameis
neergelegd, dio echter inmiddels verdwe
nen bleken te zijn. Niettemin acht do poli-
iie zijn nicdcdcelingen geloofwaardig. De
recherche tracht thans dc beide hamers op
lo sporen, die Kürten. naar hij zelf beken
de, bij hei begaan van eenige zijner moor
den gebruik liceft en die als bewijsstuk
voor deze misdaden van groote waarde zijn.
GEHEIME SPIONNAGE-ORGANISATIE IN
BESSARABIE ONTDEKT.
Naar de I'arijsche Information uil Boeka
rest verneemt, heeft de chef dor Roemeon-
sche veiligheidspolitie op grond van dc door
den vroegeren zaakgelastigde van sovjet-
Rusland te Parijs, Bessedowski, gepubliceer
de onthullingen, waarin ook sprake was v.ui
de ontvreemding van een Roemeenschcn ge
heimen code voor het ontcijferen van tele
grammen, te Kisjinef eeu geheime spionna-
ge-organisatie ontdekt, waarbij ook een aan
tal ambtenaren van de politie betrokken
moeten zijn.
Volgens dit bericht zou een der ambtena
ren reeds gearresteerd zijn, terwijl andere
arrestaties binnenkort worden verwacht.
