Zaterdag 21 Juni 1930
AME0SF00RT5CH DAGBLAD
~DE EEMLANDER'
28e Jaargang No 2 98
VIERDE BLAD
BU8TENLANP
De ministercrisis in
Duitschland
De invloed der Saksische
verkiezingen
Fatale overstroomingen
Nieuw Zuid-Wales
geteisterd
MOLDENHAUER'S ONTSLAG
AANVAARD
RAPPORT-SIMON TWEEDE
DEEL
Niet naar de universiteiten
terug x
Verzoening van Noord
en Zuid-China?
Protest tegen Engeland
MOORDPROCES GUTMANN
In woede gehandeld?
BYRD'S VORSTELIJKE
ENTREE IN NEW-YORK
President Hoover ontvangt
hem
Moldenhauer's aftreden
staat vast
Berlijn, 19 Juni. (V.D.) In den loop van
hedenmiddag is de binnenlandscli-politieke
toestand is zooverre minder gecompliceerd
geworden, dat men ihans het aftreden \an
den Rijksminister van Financiën Dr. Mol-
denhauer met absolute zekerheid kan ver
wachten. Hoewel de Rijkskanselier heden
ochtend nog vastgesloten scheen Molden-
hauer tot eiken prijs in zijn Kabinet te
handhaven heeft hij zich in de conferenties,
welko hij met een reeks vooraanstaande po
litici heeft gehad, laten overtuigen van de
noodzakelijkheid van het aftreden van den
Minister.
Naar wij vernemen (dit in tegenstelling
met de mededeeling in ons Buitcnlandscli
Overzicht) heeft de rijkskanselier nog geen
hesluit genomen betreffende zijn reis naar
Neudeck, om Hindenburg, die (laar vertoeft,
over de ontslagaanvrage van den rijksmi
nister van financiën, dr. Moldenhauer, rap
port uit te brengen.
Deze week zal van die reis wel niets meer
komen, daar dr. Brüning van plan is, Za
terdag de landenconfercntie te openen.
De staatssecretaris Meissner is -gistermid
dag naar het landgoed Neudeck van. Von
llfndenburg vertrokken om den Rijkspresi
dent het ontslag van Dr. Moldenhauer als
minister van financiën mee te deelen en de
politieke situatie met hem te bespreken.
Qmtrent de persoon van Moldenhauer's
opvolger heeft rncn nog weinig zekerheid.
Sommige bladen verwachten besprekingen
van den Rijkskanselier met den minister
voor Economische aangelegenheden Dietrich
en met den Pruisisehen minister van Finan
ciën.
Het Berliner Tageblatt gelooft echter niet
dat deze beide democratische politici bereid
'/ouden zijn de portefeuille van den Rijksfi-
nancieiv te aanvaarden.
De Saksische verkiezingen.
Van groot belang zijn, zooals De Tel meldt,
de Saksische verkiezingen, die Zondag a.s.
worden gehouden. Indien de rechtsche par
tijen in Saksen de nederlaag lijden, zal dit
hoofdzakelijk liggen aan de houding der
ambtenaren. Behalen zij daarentegen de
overwinning, dan zal dit de positie van het
kabinet-Brüning aanzienlijk versterken. Bo
vendien moet men in Saksen met de moge
lijkheid rekening houden, dat de nationaal-
socialisten ten koste van de burgerlijke
partijen stemmenwinst zullen boeken. Dit
zou tot gevolg kunnen hebben, dat ook in
het oude „roodc" Saksen een nationaal-
socialist aan het bewind komt, zooals dit
reeds in Thüringen het geval is. In ver
hand met een en ander neemt men dan
ook aan, dat de rijkskanselier met het ne
men van een beslissing over de bezetting
van het ministerie van Financiën zal wach
ten, lotdat dc Saksische Lahddagverkiezin-
gen tot hei verleden behooren.
Dr. Schacht genoemd als Mol
denhauer's opvolger.
Heden deed te Berlijn liet gerucht de
ronde, dat met den oud-president der
Rijksbank, dr. Schacht, onderhandelingen
werden -gevoerd over de vraag, of hij even-
luecl bereid zou zijn als minister van Fi
nanciën in het rijkskabinet op te lieden.
Alleen reeds dit gerucht was voldoende,
om de stemming op de Berlijnsche beurs,
die de laaste dagen zeer gedrukt was ge
weest, te doen omslaan. Wie de persoon
lijkheid van Schacht kent, weet, dat hij de
portefeuille van Financiën slechts zou aan
vaarden, indien hem uitgebreide bevoegd
heden werden verleend. Ofschoon het laat
ste rapport van Parker Gilbert er zeer veel
toe heeft bijgedragen, om de groote ftieer-
derheid van het Duitsche volk er van te
overtuigen, dat de overheidsfinanciën ge
reorganiseerd dienen te worden, is het toch
niet waarschijnlijk, dat de leiders der poli
tieke partijen reeds thans aan Schacht de-
uitgebreide volmachten zullen willen ver-
leenen, van welker toekeninng hij de aan
vaarding der portefeuille van Financiën
afhankelijk zou maken.
9000 mijnarbeiders zonder
werk
Londen, 20 Juni (V.D.). Uit Victoria
wordt gemeld, dat Nieuw Zuid-Wales is
goteisterd door overstroomingen. zooals
men in jaren niet heeft gekend. Meer dan
duizend personen zijn door het water daK-
loos geworden. De mijnen in het Noorden
van den Slaat zijn onder water geloopen,
zoodat negen-duizend mijnwerkers zonder
werk zijn gekomen. I-Iet spoorwegverkeer
moest geheel stopgezet worden. De Hun ter-
rivier in West-Mailland is tot 38 voet boven
het normale peil gestegen, dat is nog een
voet liooger clan tijdens de beruchte over
stroomingen in 1893.
Dr. Aschoff zijn
opvolger
Berujn, 20 Juni (V.D). Officieel wordt
medegedeeld, dat rijkspresident Von Hin
denburg op -voorstel v;.n den Rijkskanse
lier den rijksminister van financiën,.prof.
dr. Moldeniiaer heeft ontslagen en den
rijkskanselier dr. Bruéning tot nader aan
kondiging het waarnemen, van do werk
zaamheden van den rijksminister van fi
nanciën heelt opgedragen.
President Von Hindenburg he<?ft in een
'persoonlijk schrijven- dep" 'aXtredcndcn mi
nister dank gebracht voor wat hij als mi
nister voor Economische Zaken en als mi
nister van l'ipancicn voor het rijk heeft
gedaan
Naar van welingelichte zijde wordt ver
nomen, doet Rijkskanselier. Bruning ernsti
ge pogingen om liet Ministerie van Finau
ciön zoo spoedig mogelijk weer te doen be
zetten en van verschillende zijden wordt
als vermoedelijke opvolger van Dr. Molden
haucr genoemd de huidige minister van
financien in Pruissen, Dr. Hoepkcr Aschoff
Berlijn, 20 Juni. (V.D.) Nader wordt
gemeld, dat dr. Hoepker Aschoff bedankt
heeft voor de portefeuille van minister van
financiën.
DUITSCHLAND EN HET MEMORANDUM
VAN BRIAND.
B e r 1 ij n, 19 Ju li i. (V. D.) De corrc -
pondent van den Matin" Jules Saucrwein
heeft een onderhoud gehad met den rijks
kanselier clr. Bruning, waarbij deze hern
mededeelde, dat het memorandum van
Briand binnen den gestcidcn termijn zal
worden beantwoord, waarbij Duitschland
niet slechts antwoord zal geven op dc Fran-
sche uitnoodiging, doch in grooto lijnen een
uiteenzetting zal geven van eigen econo
mische en politieke doeleinden.
Zelfbestuur voor Indië, maar
Engeland verantwoordelijk
voor de verdediging
Ter gelegenheid van de opening van de nieuwe brandweerkazerne te Gouda, is een
brnndweerdemonstratie gehouden voor het prachtige Goudsche stadhnis.
Londen, 20 Juni. (II. N.) Het tweede
en belangrijkste deel van het Sirnon-rap-
port, dat de aanbevelingen en adviezen van
dc commissie bevat, zal Dinsdag a.s. ver
schijnen. Volgens de Daily Herald worden
daarin de volgende maatregelen voorge
steld: Afscheiding van Birma van Indië,
welke maatregel in economisch opzicht
voor den Engelschen kaloenhandel van
groote betcekcnis is en waardoor Britsch-
Indic een federatieve staat zal worden.
Verder wordt voorgesteld de invoering van
indirect kiesrecht voor een Indisch parle
ment. Hot belangrijkste voorstel is echter
om in de toekomst aan Indic zelfbestuur
te verlcenen, door de handhaving van de
orde en het binnenlandsche bestuur aan In
dië zelf op to dragen. Voor de verdediging
van het land zal echter dc Engelsche re-
geering verantwoordelijk blijven. Dc voor
stellen van het Simon-rapport zijn vooral
hierom van belang, omdat de commissie is
samengesteld uit.leden van alle politieke
partijen in Engeland en, het rapport met
algemccno stcmnlen is aangenomen.
Londen, 20 Juni. (II. N.) Omtrent
den toestand in Indië berichten de Engel
sche bladen, dat gisteren in 6 verschillen
de steden, o. a, in Lahore, Djalalpur en
Amritsar bommen tot ontploffing zijn
bracht. In allegevallen gingen dc daders
volgens dezelfde methode te werk. Zij lie
ten eerst een bom ontploffen en éls de poli
tie dan ter plaatse kwam. wierpen zij op
nieuw een bom. In "het geheel zijn 72 per
sonen daarbij ernstig en 7i licht gewond.
Te Bombay zijn gisteren 22 posters, die
voor dc boycötbowegïng werkten, in hech
tenis genomen. .De Gandhi-vrijwilligers
deelen thans ook biljetten uit, waarin de
politic-agenten worden aangespoord hun
betrekking neer te leggen. Zes personen,
die dergelijke biljetten uitdeelden, zijn iu
hechtenis genomen. Ij£ dó noordwestelij ko
provincie hebben de Eligelschc troepen een
demonstratiemaVsch uitgevoerd, waardoor
de stammen, dié o^er* dc grens waren ge
komen, gedwongen werden terug te trek
ken.
Dó studenten en professoren,, die als vrij
willigers 'de Gandliibeweging steunen, heb
ben besloten niet uaarlTè~uni\ ersitciten te
rug to koeren, zoolang lie^gcwcnschto doel
niet is bereikt. Jlet is; dus te verwachten,
dut bij de heropening van de universiteiten
de gehoorzalen iedig gullen blijven.
HAAR ECHTGENOOT VERGIFTIGD?
Vrouw van Nederlandsche al-
komst in Zuid-Rhodesië gear
resteerd.
Gwelo (Zuid-Rhodesië), 19 Juni. („Tel.")
Groot opzien is hier verwekt door het feit.
dat Netrobelle WiHiains, eèn 31-jarige
vrouw van Hollandsche afkomst, er van be
schuldigd wordt, haar echtgenoot te Felin-
foel bij Llarielly vergiftigd te hebben.' De
man overleed plotseling op 31 Mei j.l.; zijn
vrouw werd twee dagen lajer"gearresteerd,
Volgens getuigenverklaringen kwam het
tusschcn hen herhaaldelijk tot huiselijke
twisten, als gevolg van het feit, dat de man
jaloersch was op een jongen farmer, dio
vaak op bozoek kwam. Dc beschuldigde
wordt in hechtenis gehouden in afwachting
van het rapport van den chemischcn des
kundige.
BALDWIN'S BRIEF AAN MAC DONALD.
De Engelsche werkloos-
heidspolitiek.
Baldwin, de conservatieve leider, heeft
een brief aan MacDonald geschreven,
waarin hij betoogt, waarom de conservatie
ve partij weigert deel te nemen aan een
conferentie der drie partijen tot ovcrwe-
ing van dc maatregelen ter bestrijding
van de werkloosheid.
Er is geen officieele verklaring over de
zen brief gepubliceerd, maar naar verluidt
noemt IJaklwin als één van dc voornaam
ste redenen, waarom hij MacDonalds uit
noodiging heeft afgeslagen, dat dc rc-
eeririg de beveiliging van de industrie niet
als middel voor werkverschaffing wil over
wegen.
DE FRAUDE BIJ DE HERSTEL-
LEVERINGEN.
Ook een onderzoek in Nederland.
Brussel, 19 Juni. Naar liet Handelsblad
verneemt is vanmiddag een commissaris
van het Brusselsche parket naar Neder
land vertrokken met het doel de mede
werking te verkrijgen an dc Amsterdamsche
politie bij het onderzoek naar de zaak van
omkooperij in het ministerie van financiën
bij de Duitsche leveringen in natuia op re
kening .von het herstel. Een gelijksoortig
onderzoek in Duitschland leverde geen uit
lag op.
De betrokken ambtenaar, Andró Frick
heeft echter ook cheques ontvangen, die
uit Nederland waren'verzonden, zoodat men
vermoedt in Nederland meer bewijzen in
handen te krijgen, ,rt
Doven Arnhem en omgeving heelt zich Donderdagavond
een geweldige wolkbreuk ontlost. Straten en huizen liepen
onder en veel schade werd aangericht.
Par ij s, 19 Juni. Ilavas berioht uit Sjang
hai, dat de militaire toestand zich ten gun
ste van de Kanlonregeering wijzigde.
De regeeringstroopen zouden de stellingen
ten Zuiden van Hankow, dia dc vorige week
verloren waren, weer bezet hebben en thans
het offensief tegen de noordelijke troepen
geopend hebben.
In verband met clc onmogclijkhaid, het
conflict met de wapens op te lossen, doei
liet gerucht de ronde, dat Wang Tsjin Wé),
de vroegere president van de Kwomintaug,
van plan is, zijn bemiddeling voor een ver
zoening te verleencn.
Verscheidene andere vooraanstaande fi
guren van de Kwomintang zouden zich even
eens met een verzoen!ng tusschen ang
Tsjin Wei en Tsjang Kai Tsjek bezig, hou
den, om zoo een regeerïng tc vormen, waar
in de invloeden van Noord- en Zuid-China
gelijkelijk vertegenwoordigd zijn.
1-Iaar verwijten deden hem zoo in woede
ontsteken, dat hij zich op haar geworpen
heeft en haar du keel heeft toegedrukt met
een handdoek. Vcrd. betoogt bij herhaling,
dat hij in woedo gehandeld heeft. Toen.
meendo hij alles zooveel mogelijk te moeten
verdoezelen orn geen last ic krijgen met de
verzekering. Dit is dc reden waarom hij
het lijk van zijn vrouw in do badkamer
heeft gedragen.
Een uitvoerige verklaring
van den verdachte
r r e n z 1 u u 19 Juni. (V. D.) Bij de
voortgezette behandeling van het moord-
proccs Gutmann gaf deze een overzicht van
zijn levensloop. Als student heeft hij als ge
volg van een ongelukkige liefde zijn psy
chisch evenwicht verloren. Geldzaken heeft
hij nooit kunnen behartigen. Zoo is hij door
ecu ccreraad uit het corps, waarvan hij lid
was, verwijderd, toen gebleken was, dat hij
een bedrag van 20 Mark had weggenomen
aan een kas, die liij beheerde. Zijn vader
heeft toen een rapport laten uitbrengen,
dat concludeerde, dat hij geestelijk minder
waardig was. In Maart 1911 dwong zijn
vader hem naar Amerika te'gaan, alwaar
hij als vatenwasscher in zijn onderhoud
voorzag. Zijn eerste huwelijk was zeer ge
lukkig en ook raet zijn practijk als tand
arts ging het goed. Later bemerkte hij ech
ter, dat zijn vrouw aan morphine verslaafd
was en groote schulden maakte. In Decem
ber 1923 is zij gestorven. Hij heeft haar in
nig liefgehad en wenscht ook niet m het
minst verdacht te worden liaar dood op
zfjn geweten tc hebben.
Later heeft hij zijn tweede vrouw, die uit
Galicië afkomstig was, leeren kennen. Hem
was een bruidschat van 1000 Mark toege
zegd. De bruiloft had te Krakau plaats.
Ook dit huwelijk had aanvankelijk een zeer
gelukkig verloop, doch langzamerhand wer
den zijn financieele omstandigheden min
der gunstig. In Januari kon hij zijn huur
niet meer betalen en zijn woninginrichting
kwam onder gerechtelijk beslag te staan.
Zijn verhouding tot zijn echtgenoole werd
slechter. Do hem tenlaste gelegde wissel
ven alschingcn kan verd. niet ontkennen.
Door een motorongeval was zijn vrouw
op de idéc gekomen een levensverzekering
te sluiten.
Over het feit, dat de premie voor de le
vensverzekering van mevr. Rosi Gulmann
drie dagen voor de daad betaald werd en
die voor de zijne niet betaald is. kan vcrd.
geen bevredigende verklaring afleggen.
Verdachte komt dan tot de gebeurtenis
sen van 28 November 1929, waaromtrent hij
zich niet veel met zekerheid herinnert. Zijn
vrouw had kiespijn gehad en dQS nachts
slecht geslapen. In den vroegen ochtend
heelt hij het dienstmeisje, dat koorts had,
uit wandelen gestuurd. Spoedig daarop ont
stond cr twist lusschen hem en zijn vrouw.
125.000 vierkante mijl nieuw
land ontdekt
New York, 19 Juni. Onder het ge
loei der sirenes van de schejien, het geronk
der vliegtuigmotoren en de geestdriftige
toejuichingen van een enorme menigte, die
zich in de straten of voor de vensters der
huizen had opgesteld, heeft de Zuidpool
reiziger, admiraal By rel, vergezeld van zijn
kameraden, zijn intocht in New York ge
daan. De ontdekkingreizigers trokken vol
gens De Tel. in optocht naar het stadhuis,
waar burgemeestor Walker zijn vreugde
uitsprak over het welslagen van clcn tocht
cn den behouden terugkeer. Maandag zal
Byrd door president Hoover worden ont
vangen, die hem de gouden medaille van
de Amerikaansche geografische verrem-
ging zal overhandigen
ln een onderhoud met de pers zeide Byrd.
dat hij 125.000 \ierkante mijl nieuw land
heeft ontdekt. Er zijn geologische formaties
gevonden, die wijzen op uitgebreide ko
lenvelden, welke geëxploiteerd kunnen
worden. In liet Amerikaansche Zuidpool
gebied zijn echter nog duizenden mijlen
land, die geëxploiteerd moeten worden.
Byrd deelde nog mede voorloopig geen
toekomstplannen te hebben. Iiij zal geen
verdere ontdekkingsreizen maken tot de
schuld van 100.000 dollar, door de expedi
tie gemaakt, gedekt is.
ANTI-POOLSCHE MANIFESTATIE
TE BERLIJN.
Verontschuldigingen van
olficiëelo Duitsche zijde.
Berlijn, 19 Juni. Gisteravond hebben
onbekenden de ruiten bij het Poolsch con
sulaat-generaal te Berlijn ingegooid.
Blijkens een politie-communiqué was de
pohtie-wacht van het consulaat, in verband
met een gefingeerde motorpanne, weggelokt,
gedurende welko afwezigheid de aanval
plaats had.
De chef van het protocol, graaf Tattcn-
bach, heeft heden voormiddag namens het
departement van buitenlandsche zaken den
Poolschen gezant verontschuldigingen aan
geboden.
Ir,lusschen is de politie op zoek naar de
daders.
DE WOODROW WILSON FOUNDATION.
Overdracht van den prijs voor
1930.
Gcnèv'c, 19 Juni. (Mbld.) Hedenmid
dag heeft de plechtige overdracht plaats
gehad van de prijs der Woodrow Wilson
Foundation, die \oor 1930 is toegekend aan
den Volkenbond als blijk van waardeering
voor het belangrijke werk dat de Bond iu
de eerste tien jhar heeft tot stand gebracht
Deze prijs, die vorige jaren is toegeKend
aan Elihu Root, Lord Robert Cecil cn Lind
bergh, bestaat uit een bronzen plaquette en
een chèque van 25.000 dollar. Dit bedrag
zal worden besteed voor den aankoop van
bronzen deuren voor de vergaderzaal van
liet Volkcnbondspalcis.
