DE EEMLANDEU
BRIEVEN VAN EEN
BRABANTSCHEN BOER
ABONNEMENTSPRIJS
baandag 7 Juli 1330
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: ArnheuiscltepoortwaS 2a
29e Jaargang No. 6
Buiteniandsch Overzicht
fortmann en
hehenkamp
Fa. L. J. Luycx en Zn.
DA'ViES KOUSEN,
jcfiipr
saïïlas ij - mm
DOOR A. A. L. GRAUMANS
tv,
I .Stomme, brutale kever!" riep le,
AMERSTOORTSCH DAGBLAD
pci 3 maanden vooi
week (roet gratis
Binnenland franco per post per 3 maandeo f 3.
POSTREKENING 47910
Amersfoort f 2.10 pet maand 0.75, per
verzekering tegen ongelukken) I 0.171/».
Afzonderlijke nummers f 0.05.
TELEFOON INTERC 513
PQIIS PPR AflVPRTPMTIFN van 1-4 regels f 1.03 met inbegrip van een bewijsnummer
Ut" AU™ICrmCW e|kf rege, meer f 0 25 Llefdadlghclds-advertentien voord.
helft van den prijs. Kleine Advertentiên „KEITJES* bij vooruitbetaling 1—5 regel®
50 cent, elke rtgtl meer 10 cent, driemaal plaatsen f I.—. Bewilsnummer extw» I 0.05
De spanning tusschen Frank
rijk en i*alië.
De .Groene Amsterdammer van verscho
nen Zaterdag na cl een plaat, waarop men
twee winkels .naast elkaar zag. Dc eerste
winkel, waarop ii"t woord Rijnland'* stond,
had het venster gesloten, en tic mededeel ing
dat men had geliquideerd, de andere win
kel, pal daarnaast, en die Italia fascista op
huar vensbrs ha l vermeld, droeg tevens
•Jt medetleeling, dat zij eerstdaags zou wor
den geopend. Of wij hier in Nederland op
tiien tweeden winkel bizonder gestold zijn.
vult te betwijfelen. Want hij zag er zeer oor
logszuchtig uit, met vensterluiken in d-n
\orm \an floretten, en kanonnen boven den
gevel. Daar houden wij hier te lande niet
van, wij zijn hier unaniem, voorstanders van
een vrede.
Maar wat mag dan wel de bcteekenis zijn
van deze duidelijke waarschuwing van het
Groene Weekblad. Dreigt er werkelijk ge
vaar voor den Eu.opeeschen vrede, van dc
zijde van het Italiaansche fascisme? Met
antwoord op die vraag willen wij pogen te
geven in dit overzicht.
Er zijn weinig vormen vaat staatkundige
organisaie zoo uitzinnig verheerlijkt, en zoo
uitzinnig gehaat als de fascistische. Wij ge-
looven dat de waarheid in het midden ligt.
Wij zijn van oordeel, dat het fascisme zon
der twijfel den Itaiiaanschen Staat van den
ondergang gered heelt, toen deze indertijd
door communistische woelingen werd be-
ureigd, dat het Itaiie heeft georganiseerd en
het Italiaansche. volk tot een tucht gebracht,
waar men in het Westen wel eens een voor
beeld aan kan nemen. Maar daarmede is
cian ook aan onze waardeering voor het fas
cisme de volle maat gegeven. Het valt niet
!e ontkennen, dat de fascistische Staat »n
zijn internationale gedragingen een gevaar
lijk aspect gaat vertoonen, en dat het voor
het overige Europa zaak is op zijn hoede te
zijn, om gemeenschappelijk onheilen af te
wenden, die het gemeenschappelijk bedrei
gen.
Dat Italic afzijdig blijft van het plan-
Brand, die de organisatie beoogt van een
Europeesche federale unie, dat geeft op
zichzelf ivog geen bewijs van de onvredelie-
vendKeid zijner politiek: Ook de Nederland-
sche Rcgecring, die een volk achter zich
heefh' waarin ontwapening» tendenzen le
ven en dat integraal voorstander is van
een politiek van vrede en internationale
verstandhouding, bleek zich niet voetsvots
te vercenigen met het plan-Briand. Omdat
onze Regeering zeer goed inzag, dat de
beste bedoelingen van een buitenlandsche
Regeering niet voldoende zijn, voor een
vrede indien er een partieèle regeling
wordt beoogd. Het»vraagstuk der interna
tionale verzoening kan alleen universeel
worden opgelost.
Maar wij gelooven, dat het standpunt
van Italië en dat van Nederland diame
traal aan elkander tegengesteld zijn. Voor
Nederland geeft het plan Briand te weinig,
voor Italië geeft het te veel. Italië schijnt
op dit oog'enblik in zich zelf en van zichzelf
verzadigd, en het romantisch optreden van
Mussolini is dc laatste uiting-van lande
lijk imperialisme, in een modern Europa,
dat zich, langzaam maar zekei beweegt in
de richting van verstandhouding en sa
menwerking. Wij kunnen, juist omdat wij
nationalisten zijn. dit Italiaansch nationa
lisme niet waardeeren. De vaderlands
liefde en de strijd voor gel-lig making van
de vaderlnndschc cultuur hoeft vooral
daarom beleekenis, wijl zij die vnder-
laudsche waarde wil aanwenden in dienst
van het algemeen volkcrengcheel. De
komende wedstrijd tusschen dc volken zal
geen wedstrijd moeten zijn in bewapening,
maar een wedstrijd ter bereiking van doel
einden van cultuur en beschaving.
Hoe het zij, Mussolini rammelt met het
zwaard en houdt, evcnal Wilhelm II in
zijn ouden tijd, snorkende redevoeringen,
die veel kwaad kunnen doen, cn in ieder
geval onnoodig beangstigen. Het is daarom
van beteekenis, dat men in Frankrijk,
waartegen heel het nerveuze enthousias
me van Italië gericht is, dc zaak vrij
kalm opvat Men wijst er in Frankrijk te
recht op, dat de opwekking van haat tegen
dat land die in Italië geschied, hoegenaamd
geen noodzakelijkheid vormt voor dc fas
cistische polittiek. En met doet die opmer
king vergezeld gaan van een nuchtere
vraag: Welke aanleiding heeft Italië om
zich door deze avonteuurlijkc politiek te
laten jagen naar het Staatsbankroet? Dc
uitgaven voor bewapening te lang bedroe
gen in Italië over dc'jaren 1927—1028 de
respectabele som van 3.119.299.000 lire. Zij
bedragen voor 1930—1931 de som \an
3.607.000.000, (wanneer men de nieuwe cre-
diettn meerekent). Voor de marine bedroe
gen de kosten in 1927—1928: 1.106.000 lire.
Voor 1930—1931 1.576.000.000 lire.
Voor de luchtvaart bedroegen do onkosten
in 1927—1928 618.720.000 lire, voor 1930—
1931' 781.000.000 lire. Deze 'cijfers vertoohen
oen aanmerkelijke stijging, cn Frankrijk
vraagt zich af: waartoe dit alles? Wij heb
ben den militairen dienstttijd tot een jaar
teruggebracht, wij hebben alleen defensie
ve bedoeling en bovendien een oorlog
met Italië zou ons oen enkel voordeel bren
gen. Waarom dan opzettelijk een vcote ge
kweekt, waarvoor geen aanleiding aanwe
zig is in de omstandigheden
Men kan de meening zijn toegedaan, dat
wellicht westelijker mogendheden heur be
langen besmuikter bevorderen, met meer
respect voor den schoonen schijn der inter
nationale verbroedering, dan het vuriger
aangelegd cn openlijker voor zijn bedoelin
gen uitkomend Itaiie. Zoo vraagt men zich
af, waarvoor men den Volkenbond onder
houdt, indien een der machtigste Volken*
bondsmogëndhedcn, met name Frankrijk,
bij monde van zijn officieus orgaan, de
„Tempsverklaart, dat het er niet aan
denkt mogelijke geschillen met Italë aan
langestraat 63 - - tel. 88
.lie behangerswerkzaamheden
worden verricht door vlugge,
zeer bekwame vakmenschen.
de werkingsfeer van den Volkenhond te
onttrekken, en langs den „gewonen diplo-
matieken weg" te willen behandelen. Dit
Fransche standpunt is evenzeer een ver
zwakking van dc Volkcnbondsgedachtc
als het geil its van Mussolini. Intusschen
gelooven wij, dat do solidariteit ten aan
zien van den vrede van dc grootc meerder
heid der Europeesche bevolkingen den
besten waarborg blodt tegen het Italjaan-
sche militairisme. Maar het is zonk dat
men op zijn hoede blijft, zonder gevaar
is de situatie niet
ERNSTIGE BRAND IN TURIJN.
Achttien huizen vernield.
T u r ij n 5 Juli. (V. D In den afgeloo-
pen nacht heeft te Turijn een zware brand
gewoed, waarbij' 18 huizon -zijn verhield. De
schade bedraagt meer dan een millioen lire.
Persoonlijke Ongelukken kwamen niet voor.
FRAUDE VAN AUSTRALISCHE
MINISTERS.
De koninklijke commissie, die door de
regeering van Queensland was ingesteld,
om onderzoek te doen naar de omstandig
heden, waaronder do Mungan-mijncn te
Chillagoa door de vroegere arbeidersregce-
ring van Theodore zijn gekocht, heeft in
liaar rapport bevonden, dat Theodore, dio
tegenwoordig federaal minister van finan
ciën is en MacCormack, do vroegere premier
van dc arheidcrsrcgecring en twee anderen
zich aan fraude hebben schuldig gemaakt
DE MOORD OP EILEEN SMITH.
Zevon Bedoeïenen gearresteerd.
Ivaïro, i Juli. Zeven Bedoeïenen zijn
gearresteerd, die ervan worden verdacht de
hand te hebben gehad in den moord op
Eileen Smith, een Engelsch meisje, dat 27
Juni werd doodgeschoten toen zij met haai
verloofde een autotocht maakte.
HET SPOORWEGONGELUK BIJ BUIR.
Het vonnis.
In het proces inzake het spoorwegonge
luk bij Buir op 25 Aug. 1929 is vonpis go-
veld. Do machinist Wordhaus werd vrijge
sproken, de treingeleider Fischer wegens
het veroorzaken van dood door schuld tot
zes maanden gevangenisstraf veroordeeld
WEERBERICHT.
Hoogste Barometerstand
790.2 Scilly;
Laagste Barometerstand
701.5 Scvdissjord.
Verwachting: Zwakke tot
matige Noord-Westelijke tol
Westelijke of Zuid-Westelijke
wind meest half bewolkt,
droog, iets koeler des nachts.
Overdag weinig verandering
in temperatuur.
LANGESTAAAT 43-51 Tel. 190
Zijde - Flop - Flor met Zijde.
Moderne Tinten.
Kenrijfleyer.
Wenken in A? J&' Jj
hel heloatf A5'
Wenken ii
hel h
*anrj
mechanici
Onmisbaar voor iederen Auto-eigenaar
VmMfft Ur bo*khsnd»l*Mr. UHtVJLhff
HET STRESEMANN GEDENKTEEKEN.
Dc eerste steen.
M a i n z, 6 Juli (II.N.) Zondag is de eer
ste steen gelegd voor het gedenktecken dat
voor wijlen dr. Stresemann wordt opgericht.
De voorzitter der Duitschc Volkspartij
Scholz heeft een rede gehouden over dc
verdiensten van den overledene.
MONARCHISTISCH COMPLOT IN
PORTUGAL?
Vijf arrestaties.
Parijs. 5 Juli. (H.N.) Volgens berichten
uit Portugal, moet daar een monarchis
tisch complot zijn ontdekt. De politic heeft
volgens deze berichten 5 person3n gearres
teerd en talrijke documenten in beslag ge
nomen.
UI venhout, 1 Juli 1930.
Menlor.
Dc kraiën tuimelen van 't dak af, zoo
wèrm as 't is! Ge wor 'emergens wakker
mee zweetkralekes oi) oew neus en as om
faaalf vijf d'n wakkert aflopt, dan leet er al
koperen gloed op dc velden; d'n rosse
weerschijn van de glaanzendc en stralende
kleurenpracht die in 't Oosten, teugen d'n
hemel aan, aan 't brokkelen is. Klcuren-
klonters, drijvend in 't zonnegoud, stijgen
achter d'èèrde uit en as de meeste men-
schen nog in de bedstee leggen, dan staat
de wèreld in vlammende schoonheid, in
gloeiende pracht te prijken; dan glaanst de
cèrcle in bont pèèrïmocr!
En as reuzc-trornpetters steken dan in
eens de bussels licht in d'hogtc as '11311
waaier, da ge denken zouw dat 'r dalek
'nen zuiveren revelje over dc 8ch?pping
zouw schallen gaan, om de opstnanding
van dc Zonnekoningin mee muziekgejubel
aan te kondigen.
Ja, amico, 't ontwaken van d n dag is
eiken mergen weer '11 scheppingswonder!
As dan 't lage gouwen liclit dc bosschon
binnenkrüpt en as 't dan teugen de roest
bruine sparreboomen aanplckt en teugen
d'onderkaantcn van de diepgruune naal
denkruinen aan, dan is 't bosch lijk 'nen
onmetelijken kathedraal mee muljoéhen
bronzen piélèren cn mee n gewelf van
goud kaanten-ornamerit, zóó lijken die zou-
beschencn naaldekens!
En as gc daar dan binnengaat, daar in
die stille bosschen, dan slaat do koelto-n-op
oew vel. Eu in die grootc wije stilte, waar
gc nikske aanders hcurt as 't kraken van
'n takske, hoog boven ocwën kc-p, waar rap
't sierlijk eekhoorntje van tak tot talk lilsl;
waar g* oew eigen voetstappen nie eens
heuren kunt op d'n zochten bojem, die veert
van al die elimmenrie naaldekens; as ge
hegstens heurt 't piepen van 'nen krekel,
t ver en triestig geroep van 'nen koekoek,
as gc dan dwaalt deur die plechtige stilte,
waar gc d'n dag ziet binnenpieken mee
schokskes van licht, dan lijk 't hier ginncn
kathedraal, maar dan is t er eenen! Dan,
amico, dan doet de Natuur d'r mórgonge-
budje.
Maar genogt, 'k zouw 'nen boek vol kun
nen potlooicn as k over zukke dingskes
denk, net as vruuger, toen 'k onder dienst
lag en aan Trui eens 111 de week m'nen
brief schreef. Dan kon 'k er ok nie af-
scheien en zat ik in dc kantiene soms uren
schrijvende te vrijen mee m'nen hartlap.
'k Had gewoonweg ginncn tijd om kürpc-
raal te worre'n, zóóveel ha k aan Trui te
schrijven Lu waarvoor allemaal? 'k Been
'11 boontje as 'k 'l weet!
'k Had meer mee m'n boeremcdkc op as
mee heel de <*oldalcri/; van d'n ginneraal
tot aan do wasehvrouw toe.
Eén nanzichtkortje van Trui mee wa-d-
hanepooten. bewnarde-r.-ik sjekuur Ier as
m'n spuit, m'n-l»cd, m'n kist. in n kastje,
m'nen kuch en alle gereedschappen die 'k
noodig had om m'n laand te dienen.
'k Was verliefd k Was zoó „weg" van
Truië, da m'nen «erzannt-mejoor 's tongen
me zee: k ZZic eerder kaans om van 'nen
ezel n pèèrd te maken, as van jouw 'nen
soldaat "k Wier giftig, da snapte! \s ge
twintig jaren lelt, dan lot oew eigen nie
„heleëdigen
„Wa zegde daarop?" vroeg ie toen, om
mijn '11 bietje te kocjeneeren. „Nouw me-
jóor", zee ik, „mee oew verlof, witte wa ge
wèl van nen ezel kunt maken.'
,.Zeg op. kerel!'
Nen 'sèrzaant-mejoor, rnejoor!"
j Amico. as ie nie zo'n gespannen uniform
j jaske aan had g'had, was ie op staanden
voet geborsten.
„naar 't broo!" Da was zooveul as z'n ken-
toor. Nouw, daar emmen toen 'n inter-
zaante conferèènsie g'ad mee mekarc. Ik
hoefde niks te zeggen en hij noemde alle
dieren en volksstammen op waar ik bij
heurde, volgens hum.
'k Was 'nen kaffer, 'nen hottetot, 'nen
neger, '11 achterend-van-'n-verken, 'n ezels
veulen, affijn, as 'k maar 'n honderdste
was gewicst van wat ie allemaal van me
docht, dan was ik de grótste bezienswaar
digheid van 't Nederlaandschc leger gc-
wiest.
Maar om daar dan efkes op trug le ko
men, mee m'n bricvenschnjverij in de kan
tiene hè'k 't niet verders gebrocht as tot
soldaat-mee-groot-verlof-mee-'n-kruis-na cn
ok gauw daarna tot bruigom.
Zoo is 't vandaag mee d'n prachtigen
zomer. Waar 'k ok verliefd op ben. En
éënen keer getrouwd, nouw maar gaauw
d'r afschee mee er laank over te potlöoien.
Ge kun nooit weten....'
Maar alle gekheid op 'n houtje, amico,
't is hier zoo sodemekajers mooi, da k mee
gin geweld Ulvenhout uit te trappen ben.
En toch ben 'k er deus week uitgewïèst!
'k Moes naar onzen Dré, d'n verver. Hij ver
jaarde en dan gaai ik of Trui naar Amster
dam. Van 't jaar was 't- dan mijn beurt
't Was veur d'n kleinen Dré, hij is nouw
negen jaren, diccn brak, *n heel fiest da
z'nen opa kwam, da snapte! Jong, 't is toch
nog steeds zo'n lollig boske, ee!
Op school is t zoo maar la-la mee 'm.
Da pakt ie zo'n bietje aan op dc manier as
ik indertijd d'n dienst. l Kan dus nie
broerder. Maar verders J6 't 'n menneke om
op te frèten! Volgende maand komt ie weer
mee grootc vakaan.sic naar ons toe. De
kleine Trui, z'n zuskc, ga-d-ok mensen wor
ren Die is nouw zeuven en let al op de
mode. E11 d'n kleine Bait, aanaerhaalf is ie,
groeit naar 't medèl van 'nen voetbal toe
Da ding is rond van t schraansen en z'n
ogskes zijn net twee knoopsgotjes, dichtge
knepen as zc wonen deur z'n bolle wan-
geskes.
Dré verft teugen d-i verdrukking in en
Ltwies'së m'n schoondochter, verzurgt mee
s.iekuiUeil, van Maandagmorgens tot
s Zondagsavonds, dc slaanke lijn. Ge kun
nouw oew pet ophangen aan heur ribbckes.
Ze is net 'nen hazéwind, maar dan veul
nxecr wind nog as haas! Wemmen veul pla-
zier g'ad. D'r kvvampen 's avonds nog n
paar van die fijnververs, heel goeie jongens,
riie zelfs nog al verstaandig konnen praten,
zóoda 'k m'n «igen geregeld af heb zitten
vragen: hoe kunnen zukke kérels toch zo'n
-lecht vak kiezen, 't Wor maar te slecht be
taald, amico, cn ze verven maar op de bon
nefooi Komt r nen klaant, nouw dan komt
ie; maar komt er ginnen, dan loop t water
uit d'ren mond as ze naar 'n stilleven kij-
ken waar 'nen bos peeën op geverfd staat.
Maar ollee, gc kuilt dio lui da toch niet
aan der verstaand krijgen en hè'k me veul
'.anders gezeed as „saantjes", wanneer Le
wi ose weer 's inschonk. En keb toch nog
reul gezeed....!
D'n aanderen dag, 'k ben 'n nachtje
overgebleven daar brocht m'nen zeun me
weg tot Haarlem. ,Gij stapt er dan ok effc
uit had ie gezeed gad, „dan gaan me daar
samen s naar wa schoons zien!"
„Toch ginncn schiJderijenhekspozicsie!"
Maar om koit te gaan, m'n velleke lep
zoetjesaan staampvol, 't was wèl '11 bekepc-
z'esie. En al was i dan nie dalek van schii-
c-rijcn, 't was toch zoovva-d-in Jezelfde
bransje. Schetskcs. zooveul as 't eerste zaai
sel van 'n laandschap en 'n pertret cn n
paar huizek.es en al die defrente dingen die
meestal op schilderijen veurkomen .„Dré',
zee ik teugen m'nen zeun, „g'ét oew vader
rp z'n ouwen dag eigenlijk „genomen" en
das veur 'nen verver as gij zijt, teugenover
nen ouwen boer n heele prestazie, en nouw
'k 111 't schutje zit. zal 'k maar varen ok.
Maar wie is d n v-*rver nouw eigenlijk?
„Das 'nen Brabaander zee-t-ie, om f
weer 'n bietje goed te maken, ,,'nen Bossche-
ïièèr!" „En hoe-vv-iet ie?" „Herman Moer
kerk", zee Dré, „kr-k daar staat ie", ,,'k Zie
m geleuf ik al' dicht ik haardop, „d'n die-
al mee da fiewcele fiakske-n-aan zekers,
ec!" „Sjuiist", zee d'n Dré, „en mee da blaau-
vve daske aan, meo die witte ballokcs"
Nouw amico, 'k was gaauw mee 'm thuis.
Hi; las m n briefkes, zec-t-ic, alles wa van
Brabaant komt da vindt ie interzaand en al
gaauw was t ..Manus" en „Dré'' overent
weer. De hekspezi«sie moest nog zooveul as
•- eopend morren, waarveur 'nen menier hek
stra was gekomen mee z'n vrouw om da
mee n schoon spirtske te leveren.
't Was 'nen Haarlemmer, maar 'k kan
me aanders zeggen, as hij hee-g-et schoon
gedaan. Zelfs kwam er 'n aarig Brabaantsch
w.efko naar me toe om te zeggen: „Nouw
Dré, gij het nouw zekers oewen slinger wel
pe, nouw ge deur nen Qllaander zoo schoon
over ons laand het heuren praten! Wa-d-
cdde gij aanders uitgepakt in oeuwen veu-
vigen \brief!" Zooda *k maar zeggen wil,
amico. ik kwam daar in Ollaand zoo middcr
:n 11 stukske Brabaant gestapt, da k er go-
woon dorst van kreeg. Maar Manus zet:
..ueee Dré, buufet is-t-er-nic!"
Nouw, de schets..es, n dikke vijfhonderd,
waren stukskes !6\rn! Dr zijn veul schilde
rden in de wereld, vcural da medèrne goed-
je, waar mee «eul meer geklodder en ge-
kiedder, veul minder op staat as op die
Krabbeltjes van d n Manus, dio hij mokt in
d n trein, in dc kraeg, op straat, op 't laand,
•m. ieveraans waar menschen zijn en lollige
liüskes en hoekskes, waar 't zonneke op te
schijnen staat!
En allemaal bekende gezichten op die
prentjes. Carnavaisgckskes, boeren, laand-
loopers, wcfkes, affijn van alles, zooas ik zc
bi; mijn deur 't jaar over d'n weg zie gaan.
En wa-d-ik I aardigste vond van alles:
Jieèn Manus schijnt te teekepen mee n pot-
l'joikc da lachen kan.
't Is allemaal even lollig.
As go 'nen ouwen boer aan 't potje bier
?'et zitten, dat ie vasthoudt om 't nooit meer
'cs te laten, vers-aampt amico, dan zoude
ieugen m zeggen, „saantjes, schoon wirke
ee!" En dan trekt zo'n menneke n gezicht
rf ie net 'nen lolligon bak hee gcheurd, van
dn Blaamvo bcvoorbild!
't Lééft! Dèèr!
En allemaal gemokt, amico, mcc 'n do.'
gewoon potlooike cn soms mee één kjurko
i'r op. n Geel of n rooi of 'n gruun smeei-
sr-ltje, maar meer ok nie!
„Manus", zoo ik, 'toen 'k alles bekeken
had, t zal oew n«e kunnen schillen wa-1-
nen boer d'r van zee, maar m'n koniple-
ment, jonk. 'k Vuul me thuis tusschen dcuze
muren van Brabnanlsche kunst, mee al die
uekende gezichten As gij nen leutigen boer
teekent, dan Is 't 'non leutigen boer en gin-
i.en beetwortel of 'nen voujgelverschrikker
en da-d-ec me goed gedaan, jonk' Veel
iuukz.es en ziet er maar veul te slijten.'' k
Hoop 't ïachté-n-ie (dicë kérel lach; aitij')
..cn m'n beste groeten aan Trui!"
En zoo, amico, hè'k er weer 'nen goeien
kammeraad bijgemok en nog wel 'nen ver
der. Hoe is 't meugelijk. Maar olleë, t kan
best meevallen aar: z'n *chetskes te zien!
Amico, ik schei d'r af. Veul groeten van
Trui cn as altij, gin horke minder van
oewen toe a voe
DRé.
